Эндокриндік жүйеге әсер ететін дәрілік заттар

1. Гормонды препараттардың жіктелуі. Гормонмен емдеу принциптері. Гипо. гипертиреоз синдромында қолданылатын гормонды препарттар.
2. Гипергликемия мен гипогликемияда қолданылатын гормонды препараттар.
3. Гипо және гиперкортицизм синдромында қоданылатын гормонды препараттар.

Гормондар – бұл эндокринді бездер және әртүрлі тіндердегі арнайы жасушалармен өндірілетін биологиялық белсенді заттар. Олар ағзаның әртүрлі қызметтерін гуморалды реттеуде маңызды орын алады. Сонымен қатар, жекелеген гормондар нейромодуляторлар болып табылады.
Гормондардың маңызы әсіресе, кейбір эндокринді бездің гипофункциясында айқын байқалады. Мысалы, ұйқы безінің аралшық жасушаларының жетіспеушілігінде қант диабеті, қалқанша маңы безінің жетіспеушілігінде тырысулармен жүретін – гипокальциемия, гипофиздің артқы бөлігінің антидиуретикалық гормоны жетіспеушілігінде қантсыз диабет дамиды. Сонымен қатар, гормондар өндірілуінің жоғарылауына байланысты аурулар да белгілі. Мысалы қалқанша бездің гиперфункциясында гипертиреоз (базедов ауруы), гипофиздің алдыңғы бөлігінің соматотропты гормонының шамадан тыс өндірілуіне – гигантизм, акромегалия дамиды.
Ішкі секреция бездерінің жетіспеушілігінде әдетте гормондық препараттар тағайындайды. Мұндай жағдайда орын басушы ем қажет, ол препараттарды қолдану ұзақтығы сәйкес бездің гипофункциясының қанша уақытқа созылуына байланысты. Сонымен қатар, гормондардың өндірілуін ынталандыратын заттар да қолданылады.
Гормондық препараттарды синтетикалық жолмен, сондай- ақ жануарлардың мүшелері мен зәрінен (мұндай жағдайда препараттардың белсенділігі биологиялық стандарттау жолымен анықталады және әсер бірлікпен өлшенеді -ӘБ) алынады. Қазіргі кезде табиғи гормондардың көптеген аналогтары мен туындылары және олардың табиғи гормондардан құрылысы бойынша ерекшеленетін синтетикалық алмастырушылары алынған.
Гормоңдардың әсерін олар әсерлесетін рецепторлар деңгейінде тежейтін кейбір гормондардың антагонисттері (мысалы жыныс гормондарының антагонистері) алынған.
Химиялық құрылысы бойынша гормондық препараттар келесі топтарға жатады:
1) белокты және пептидті құрылысты заттар - гипоталамус, гипофиз, қалқанша маңы және ұйқы безі гормондарының препараттары, кальцитонин;
2) аминқышқылдарының туындылары - қалқанша безі гормондарының препараттары, эпифиз безі гормондарының препараттары;
3) стероидты құрылысты - бүйрек үсті безі және жыныс гормондарының препараттары;