Бала тәрбиелеудегі отбасы тәрбиесінің кейбір мәселелері

Қазіргі қоғам жан-жақты білімді де білікті, мәдени ой-өрісі өсіп жетілген, ұлттық салт-сананы бойына сіңіріп өскен жаңа адамды тәрбиелеуді бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына кірудің маңызды алғы шарттарының бірі ретінде қарастыруда. Бұл өз кезегінде отбасының мектеп жасына дейінгі балаға тәрбиелік ықпалына зор жауапкершілік жүктеп отыр.
Адам болмысы мен мінез-құлқын қалыптастыру міндеті әлі күнге дейін отбасы мойынынан түскен жоқ. Қалай болғанда да тәлімді үлгіні ата-аналар көрсетеді. Балалар көргенін қайталайды. «Алдыңғы арбаның дөңгелегі қайда жүрсе, соңы да сонда жүреді». Ата-анасының ізденіп, кітап оқып, пайдалы іспен айналысқанын көрген бала жаман әдеттен бойын аулақ ұстауға тырысады. Даунз хю Мелкольм атты ғалым «Ешқандай да утопиялық жүйе, ешқандай да әлеуметтік эксперименттер, ешқандай ұжым бала тәрбиелеп, адам етіп қалыптастыруда отбасын алмастыра алмайды» дейді. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.): «Ешқандай әке баласына сыпайы көркем мінез-құлықпен мағыналы тәлім-тәрбиеден басқа артық сыйлық жасай алмайды»-дейді. Әкеден қалған рухани тәрбие, қауырсынын жақсаң сусылдап ұшып келетін ертегідегі самұрық құс секілді. Бәле атаулыға ұрындырмай, аман-сақтап отырады. Шыны керек қазақ халқына «бала тәрбиесін кімнен үйренеміз? Нені үлгі етеміз?» деп бас қатырудың қажеті жоқ. Жүрек көзі ашылған әулие қарттардың дайындап кеткен рухани тәжірибесін пайдаланса жетіп жатыр.
Ұлы орыс педагогы К.Д.Ушинский аталар мен әжелерді тәрбиенің нәзік түсінетін «табиғи педагогтар» деп санады. Аталар мен әжелер және басқа адамдар үйелменде жеке адамның қалыптасуына, өсіп жетілуіне орасан зор әсер етеді. Қазіргі ата-аналар балаларына барлық жағдайды жасауға тырысады. Сұрағанын, аузынан шыққанын алдына тосуға әзір. Тәрбиенің орнына байлықтың, мансаптың дәмін татып үлгерген тентек бала дүниеңіздің парқын да біле бермесі анық. Ол аз болғандай, баланың күні бойы, теледидар мен компьютердің алдында қозғалмай отыруды әдетке айналдырғанына да мән бермейтін болдық. Өкінішке орай біз қазіргі таңда балаға тәлім беріп, теледидардан алшақ ұстаудың орнына, жығылғанға жұдырық етіп, DVD , не болмаса, компьютер ойындарын сатып алып береміз. Бір зиялы: «Қазіргі таңда ата-аналар балаларын тәрбиелемейді, тек қаржыландырады» деген екен. Олай болса баланы тек қаржыландыруды емес, оның бойындағы жағымды қасиеттерді қалыптастыру отбасының, қоғам мен балабақшаның міндеті болмақ.[1]

1.«Отбасы мен балабақша» №4 2010ж.
2. Қазақ халық тәрбиесінің асыл мұрасы А.Қалыбекова Алматы 2011 «Баур»
3. Кон И.С. Ребенок и общество. – Москва, 1988. - 269 с.
4. Куликова Т.А. Семейная педагогика и домашнее воспитание. – Москва, 1999.
5.Мектепке дейінгі педагогика Ф.Н.Жұмабекова Астана «Фолиант» 2008
6. Никандров Н.Д. Ценности как основа целей воспитания // Педагогика, 1998