Орта мектептегі оқу-тәрбие процесіндегі басқару үрдісі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ:

КІРІСПЕ . . . 3

І Бөлім Орта мектептегі педагогикалық процесті басқарудың теориялық негіздері

1. 1. Педагогикалық менеджмент түсінігінің мәні . . . 6

1. 2. Орта мектептегі педагогикалық процесті басқарудың мәні мен мазмұны . . . 12

ІІ Бөлім Қазіргі орта мектептің педагогикалық процесіне басқаруды ұйымдастыру

2. 1. Орта мектептегі оқу-тәрбие процесіне басқарудың формалары, принциптері мен әдістері . . . 19

2. 2. Қазіргі орта мектептегі педагогикалық процесті басқарудағы

ұйымдастырудың тиімді жолдары . . . 28

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 40

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 42

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі. Қазіргі кездегі әлеуметтік-саяси және экономикалық жағдайда оқушылар тәрбиесіне, оқыту мен дамытуына жаңа талаптар қою білім беру жүйесіне реформа жасаудың маңызды міндеті болып табылады. Осы міндетті орындауда жалпы білім беретін мектептердің ролі ерекше. Алайда өткен ғасырдың соңғы онжылдығында қоғамда болған өзгерістер барысында мектепте білім беру жүйесі бұл мақсатты толық жүзеге асыра алмады. Ол жалпы білім беретін мектептерді басқарудың тиімділігі жеткіліксіз болуына да байланысты болып келді. Бұның себебі, әлеуметтік қарым-қатынастардың түбегейлі өзгеруінде. Мәселен, қазіргі Қазақстанның әлеуметтік-мәдени жағдайы көбіне миграциялық процестердің ұлғаюы, оның ішінде оралмандар санының көбеюі, тұрғылықты халықтың қарқынды түрде қалаға көшу ерекшеліктерімен сипатталады. Осы процестер жалпы білім беретін мектепті басқару жүйесін жаңашаландыруды қажет етті.

Жаңашылдықтардың бағыттары Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдары білімді дамытудың мемлекеттік бағдарламасында былай деп анықталған: «Қарқынды өзгерістер мен ақпарат легінің кең өріс алуы жағдайында негізгі пәндік білім берудің міндетті түрі болып табылғанмен, оның жеткілікті мақсаты емес. Оқушылар білім мен дағдылар жиынтығын тек меңгеріп қана қоймай, оларды өз бетімен іздеп, талдап, құрып, ақпаратты тиімді түрде қолдана отырып, қоғамда өзін-өзі жүзеге асыруға қабілетті болып шығуы керек».

Демек, қазіргі таңда қоғам алдына қойылып отырған басты міндеттердің ең бір өзектісі - бүкіл білім жүйесін жаңартып, дүниежүзілік деңгейге сәйкес келетін, жастарға сапалы білім беруге жағдай туғызатын және олардың үйлесімді дамуына, жеке тұлға ретінде қалыптасуына бағытталған жаңа үлгідегі мектеп құру болып отыр. Олай болса, бұл мақcатқа жету жалпы білім беретін мектептерді басқаруды жетілдірумен астасып жатыр.

Мектепті басқару мәселесі әрқашанда зерттеуші ғалымдар мен педагог практиктердің назарында болды. Мәселен, басқарудың әдіснамалық негіздері В. Г. Афанасьев, А. А. Аганбегян, И. В. Блауберг, М. Р. Захаров, В. П. Кузьмин, М. Н. Кондаков, В. Н. Садовский, Е. Г. Юдин, Д. М. Гвишиани, В. Ю. Кричевский, Г. Х. Попов, И. Т. Фролов және т. б. зерттеулерінде көрініс тапқан.

Соңғы уақытта білімді басқару жүйесінің тиімді үлгілерін әзірлеудің қажеттілігі жалпы педагогика теориясына белсенді түрде енгізіліп жатыр. Осы мәселеге байланысты ғылыми-педагогикалық әдебиетті талдау барысында аталмыш саланың бірнеше зерттеу бағыттарын айқындауға мүмкіндік береді.

Бұл бағыттардың ең күрделі және аса өзектісі болып табылатын ұлттық мектепті басқару мәселесі. Осы орайда қазақ халқының ағартушылары мен педагогтары Ы. Алтынсарин, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, М. Жұмабаевтың көзқарастары біздің зерттеуімізге әдіснамалық негіз болады.

Біз қарастырып отырған мәселе үшін А. Құнанбаев пен Ш. Уалиханов ой-пікірлерінің маңызы ерекше. Сонымен қатар Т. И. Абжанов, А. Нысанбаев тәрізді философтардың еңбектері де маңызды болып табылады.

Қазіргі заманның жалпы білім беретін мектебін басқару мәселесі Н. А. Әбішев, Т. М. Баймолдаев, Ж. О. Жылбаев, М. И. Зверева, В. А. Кальней, К. Д. Қаракұлов, Ю. А. Конаржевкий, В. В. Краевский, Н. Д. Орлов, С. М. Сантурова, В. П. Симонов, П. И. Третьяков, И. К. Шалаев, Т. И. Шамова, С. Е. Шишов, Е. А. Ямбург және т. б еңбектерінде қарастырылған. Олар мектепішілік басқару, педагогикалық менеджмент мәселелерімен айналысқан және мектепті педагогикалық жүйе ретінде, әрі ғылыми басқару нысаны ретінде қарастырып, осы жүйенің тиімді басқарылуы, сәтті қызмет етуі пәрменді басқарушы шағын жүйенің болуына байланысты деп пайымдаған.

Жалпы білім беретін мектепте иновациялық процестерді басқару мәселелерін Н. А. Әбішев, С. М. Бахишева, А. А. Захаренко, В. С. Лазарев, Н. А. Лебедева, Т. А. Линчевская, Г. Л. Лукпанов, А. К. Рысбекова, А. Н. Тихонов, Ж. Б. Өмірбекова, Н. Р. Юсуфбекова және т. б. өз еңбектерінде қарастырған.

Педагогтың еңбегін ғылыми тұрғыдан ұйымдастыру мәселесін зерттеуге К. Я. Вазина, Г. И. Горская, Л. Ф. Колесников, И. П. Радченко және т. б. үлес қосқан.

Білім беретін мекемелердің дамуын басқару және басқару технологиясын құру мәселесіне Т. И. Березина, Г. Г. Габдулин, Т. Н. Давыденко, М. И. Дмитриенко, Л. П. Кезина, В. С. Лазарев, М. М. Поташник, В. И. Слободчиков, Т. К. Чикмарева, В. Д. Шадриков, В. А. Якунин өз еңбектерін арнаған.

Басқару және оны жетілдіру қазақ мектебінде өзіндік ерекшелігі бар өзекті мәселе болып табылады. Себебі, жаңа типтегі мектептерді (гимназия, лицей және т. б. ) басқаруда педагогикалық инноватика орын алғанымен олар жүйесіз, арнайы дағдысыз енгізілген. Бұл жайт көбінесе педагогикалық инноватиканың шығу тегі батыс, еуропалық және ресейлік болғандығына байланысты. Басқаша айтқанда, инновациялық идеяларды жүзеге асыру кезінде мәденилік принципі көп жағдайда толығымен сақталмайды. Осы орайда, Ш. А Абдраман, Ш. К. Беркімбаева, Р. Башарұлы, К. Ж. Қожахметова, Ж. Ж. Наурызбай, және т. б. білім беру жүйесін басқаруға педагогикалық инноватиканы енгізу мен әзірлеуді қазақ ұлттық мектебінің даму мәселелерімен байланыстыра зерделеген.

Жаңа типті мектептерді басқару мәселелері (Ж. О. Жылбаев, Н. И. Хван), соның ішінде ұлттық гимназиядағы педагогикалық инновацияларды басқару мәселесі (Ш. Әмір, Ә. Садуақасұлы, Л. С. Сырымбетова және т. б. ) бірқатар зерттеулердің негізгі арқауы.

Курстық жұмыстың мақсаты: орта мектептегі оқу-тәрбие процесіндегі басқару үрдісі

Курстық жұмыстың зерттеу объектісі: оқу-тәрбие процесіндегі басқаруды ұйымдастыру

Курстық жұмыстың зерттеу пәні: Педагогика

Курстық жұмыстың міндеттері:

- Педагогикалық менеджмент түсінігінің мәнін анықтау;

- Орта мектептегі педагогикалық процесті басқарудың мәні мен мазмұнын сипаттау;

- Орта мектептегі оқу-тәрбие процесіне басқарудың формалары, принциптері мен әдістерін көрсету;

- Қазіргі орта мектептегі педагогикалық процесті басқарудағы ұйымдастырудың тиімді жолдарын анықтау.

І Бөлім Орта мектептегі педагогикалық процесті басқарудың теориялық негіздері

1. 1. Педагогикалық менеджмент түсінігінің мәні

Егемен Қазақстанның халық ағарту ісін басқару, халыққа білім беру ісін шешу, басқа да ағарту мекемелеріне басқару функцияларын анықтайтын негізгі құжат 18 қаңтар 1992 жылы қабылданған “білім туралы” заңының ІV-ші бөлімінде “Білім беру жүйесін басқару” бөлімінің 32 бабында анықталады. Еліміздегі білім жүйесі мемлекеттік қоғамдық сипатқа ие.

Білім беру жүйесі жоғары заң шығарушы орынмен жоғары орындаушы органның қолында /сенат, мәжіліс - парламент, министрлер советі, - оқу министрлігі/. Орталық мемлекеттік басқару орыны оқу министрлігіне беріледі, сонымен бірге шаруашылықтың түріне байланысты оқу орындары басқа да министрліктерге бағынады, соларға кадрлар әзірлейді. Барлық жоғары оқу орындары “Білім беру” Министрлігінің жетекшілігімен жұмыс істейді. Жергілікті басқару орындары басқару ісіне қоғамдық орындарда еңбек етеді.

Мектепті басқару жан-жақты, әр жақты болып келеді. Оларды үш топқа бөлуге болады. Бірінші топқа - ұжымдық басқару жүргізетін - жалпы мектептік конференция жатады. Оған мектеп оқушыларының өкілдері, мектеп қызметкерлері, ата-аналар, әлеумет, мектеп кеңесі кіреді. Екінші топқа лауазымды мектеп қызметкерлері, барлық мектеп ісін атқарып жүргізушілер. Оларға жататындар: мектеп директоры, директордың орынбасарлары оқу-тәрбие жұмысының меңгерушісі, ұйымдастырушы сыныптан тыс жұмысы т. б. директордың шаруашылық жөніндегі көмекшісі. Үшінші топқа - әр түрлі қоғамдық ұйымдар, мұғалімдерді, оқушыларды, ата-аналарды біріктіретін қоғамдық ұйымдар немесе жұртшылық өкілдері енеді.

Мектептің басқару структурасының мұндай тарамдалған, әр жақты іс-әрекетін бірлестіріп, орталықтан, тиімді мақсатты еңбек етуін, әр қайсысы өз ерекшелігіне сай еңбек етуін қамтамасыз етуге жұмылдыру міндеті туындайды. Мұның бәрі әр қайсысының басшылық принципін белгілеуге байланысты. Ондай принципке мыналар жатады:

а) мектептегі барлық басқару орындарының жұмысын орталықтандыру, үйлестіру және іскерлікпен, атқарылатын істі белгілеу, жетекші мақсатын анықтау және тиімді шешім қабылдау;

ә) әрбір істі атқарушы қызмет иесі демократиялықты және жариялықты сақтауы, ісінде пайдалануы, мұғалімдердің, оқушылар ұжымының қоғамдық пікірмен санаса білуі, сондай-ақ ата-аналардың пікірімен санаса білуі, әр қызмет орнына сайлап қойылуы қажет;

б) әрбір басқару орындағылардың жеке жауап беруі, мұғалімдердің, сынып жетекшілерінің, тәрбиешілердің өз ісіне жауап беруі;

в) басты мәселелерді ажырата білуі, педагогикалық және оқушылар ұжымының күш-жігерін соны шешуге жұмылдыру;

г) педагогикалық және оқушылар ұжымында психологиялық жылылық климатты қалыптастырып, жоғары жауапкершілікке шығармашылық белсенділікке, әрбір мүшесін, принципті, саналы жауапкершілікке, іскерлікке жетелеу;

д) педагогикалық шығармашылықты қолдау, оқу-тәрбие жұмысының сапасын арттыру, алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибені қолдап отыру.

Педагогикалық менеджмент сөзіндегі «менеджмент» - ағылшын сөзі, басқару деген мағынаны білдіреді. Ол ағылшынның «манус», яғни «қол, күш» - деген сөзінен шығып, ағылшында мал бағу саласында, дәлірек айтсақ, ат тізгінін ұстау, меңгеру шеберлігін білдірген. Кейіннен бұл атау адам қызметінің саласына ауысып, адамдардың белгілі бір ұжымын, тобын басқарудың, ұйымдастырудың ғылыми, практикалық мәнін білдіретін болған.

Менеджмент сөзі ағылшын тілінің Оксфорд сөздігіне былай берілген:

1. Адамдармен қарым-қатынас жасау әдебі.

2. Билік және басқару мәдениеті.

3. Шеберліктің ерекше түрі және әкімшілік дағды.

4. Басқару органы, әкімшілік дағды.

Менеджмент ұғымы басқару саласы бойынша да түрлі мағынаны білдіреді. Менеджмент - басқару сөзінің аналогы болғанымен, оның өзіндік ерекшеліктері бар. Басқару сөзінің аясы кең, менеджмент белгілі бір басқару түрін, яғни акционерлік компанияның немесе кәсіпкерлік корпорациялардың, жеке шаруа (фермер) қожалығының жұмысын әлеуметтік, экономикалық процесс негізінде басқару.

Менеджмент - нақты мақсатты жүзеге асру үшін ұйымды басқару мен ұйымдастыруға байланысты адамдар қызметінің түрі.

Менеджмент - бизнестегі жұмысты ұйымдастыру, жоспарлау, мақсат- мұратын қою, атқарылатын істің уақытын, орындаушысы, жұмыс барысының қалай өтететін, барлық деңгейдегі басқару мен ұйымдастыруды бақылау.

Менеджметтің міндетіне, басшылық етуіне жаңа нарықты игеруіне жұртшылықтың мұқтажын қанағаттандыру жатады. Сонымен, менеджментті екі түрлі түсіну керек. Бірінші, бұл басқару, басшылық ету ұйымы. Екінші, бұл адамдарды басқару әрекеті.

Менеджмент теориясын алғашқы ұстанушылардың бірі Ф. Тейлор менеджмент - іргелі дәл ғылымға, ережелер мен принциптерге негізделген шынайы ғылым деп есептесе, П. Друкер жоғарыдағы аталған элементтері бола тұра, менеджмент ғылымнан немесе кәсіптен гөрі, тәжірибеге жуықтау деген.

Менеджмент ұғымын іскерлік кәсіпшілікке, былайша айтқанда, тауар өндіру мен алуан түрлі экономикалық қызмет көрсетуге жатқызады. Ал менеджмент туралы неміс мамандары Вернер Зигерт мен Лючия Лагн менеджмент - өндірісті басқарудың әдістері мен тәсілдері, өзін-өзі басқару, өзін-өзі іштей реттеу, нәтижеге жетудің ізгіленген, пайдалы, тиімді амалы десе, орыс оқымыстысы А. В. Попов жұмысты бағдарлау, мақсатқа жетудің тиімділігі дейді.

Менеджмент - өндірісіті басқару мен өнімнің артуын іске асырудағы стратегияның тиіміділігі, өзін-өзі ақтауы, пәлсапасы, принципі, әдіс-тәсілдері. Ал коммерциялық емес қызмет саласындағы менеджмент туралы американдық менеджмент теоретигі П. Друкер былай дейді: «Бұл адамдардың айналасындағы басқарудың арнайы түрі, яғни, адамдардың өз ісіне икемдеуге және бірге істейтін істе тиімді нәтижеге жету үшін күш салуға, осал жақтарын жеңуге бағытталады».

П. Друкер менеджменттің мақсатын былай көрсетеді:

1. Адамдарды бір мақсатқа жұмылдыру. Онсыз көпшілікті бір ұжым жасай алмасың.

2. Әрбір қызметкердің қажетін білу, мүмкіндігінше оны қанағаттандыру.

3. Адамдардың өзін-өзі дамытудың естен шығармау.

4. Жұмыс істейтін адамдардың кәсіби шеберлігі мен дағдысы, білімі әр түрлі және олардың атқаратын қызметі де әр түрлі болғандықтан, олардың өзара қарым-қатынасы өзара түсінушілікке құрылуы керек.

5. Өндірісті шығарған өніміне қарап бағалауға болмайды.

П. Друкер менеджмент ұғымына кең мағынада түсінік беруге талпынбайы. Оны іскерлік кәсіпшілікке, былайша айтқанда тауар өндіру мен алуан түрлі экономикалық қызмет көрсетуге жатқызады. Менеджмент ұғымына Э. Петерсон мен Э. Плоумен кеңірек түсінік береді. Олар былай деп жазады: «Кең мағынада, әлеуметтік тұрғыдан қарағанда, менеджмент дегеніміз - адамдарға тән тенденцияда топты қалыптастыру нәтижесінде өрістің техника немесе тәсіл. Қандай ұжым болмасын оның өзінің жеке менеджменті болуы керек. Осы тұрғыдан алғанда менеджмент ұғымын тәсілдер жиынтығы ретінде қарастыруға, әрі сол арқылы белгілі бір адамдар тобының мақсаттары мен міндеттері белгіленеді, айқындалады».

Менеджмент ұғымы туралы классиктердің тұжырымдары көп жағдайда ұқсас келеді. Гальвецийдің пікірінше, басқару процесі - өнер. Оның басты мәні басқару саласындағы ұйымдық ілім негізін нақты жағдайда қарап қолдану. Американ экономисі В. В. Леонтьевтің анықтамасы бойынша: «Менеджмент - бұл өнім, технология, өндірісті ұйымдастыру, басқрау еңбегі, әлеуметтік қатынас саласында жаңарту, инновациялау, жаңалқ енгізу мақсатында фирмаларды, компанияларды тиімді басқару принциптерінің, тәсілдерінің, формаларының жиынтығы».

Осы зерттеп отырған мәселе бойынша қазіргі педагогикалық менеджмент, мектепті басқарудың жалпы мәселелеріне арналған ғылыми әдебиеттерді теориялық талдау келесі тұжырымдарға көз жеткізді:

біріншіден, педагогикалық менеджменттің қазіргі теориясы мен білім беруді басқару практикасын дамыту үшін белгілі бір алғышарттар қалыптасқан, олар біз қарастырып отырған мәселенің тарихына және қазақстандық қоғамның қалыптасуына әсер еткен әлеуметтік-экономикалық жағдайларға сәйкестендіріліп жүйелі түрде анықтауды қажет етеді; екіншіден, «мектеп басқаруды жетілдіру» ұғымын, «мектептің жұмыс жасауын басқару» және «мектеп дамуын басқару» ұғымдарының ара-қатынасын терминологиялық тұрғыдан ажырату негізінде анықтауды қажет етеді; үшіншіден, «қазіргі заман мектебін басқаруды жетілдіру» ұғымының мәнін ашып нақтылау үшін педагогикалық инноватика теориясының негізгі қағидаларын анықтау қажет.

Сол себепті диссертациялық материалды осы үшінші тұжырымды ашып көрсетуден бастауды жөн көрдік. Кез келген саланы тиімді түрде жаңашаландыруда жаңашылдық процестерді қоғамның рухани және материалдық мәдениет салаларында ұйымдастырып, бекітіп алу керек. Бұл дегеніміз, жаңашыл-педагогтардың тікелей тәжірибесі саласындағы жанашылдықтарды қоғамдық-тарихи тәжірибе төңірегіне ауыстыру болып табылады. Мұндай ауыстыру бірнеше түрде жүзеге асырылады: мәселен, а) практикалық қызмет нормалары ретінде берілген рухани өндірістің жаңа өнімдерін болжау; ә) пайда болған жанашылдықтарды ғылыми түрде түсіндіру; б) жаңа ұрпақты әлеуметтендіру процесінде мәдени үлгілерді жаңашаландыру.

Бүгін қазақстандық қоғам өзінің әлеуметтік институттарының, соның ішінде білім беру жүйесінің жаппай өзгеруіне куә болып отыр. Бұл арада тағы бір мәселе өз көкейкестілігін алға шығаруда. Ол - педагогикалық технологияландыру процесі.

Жалпы алғанда, жаңашылдық әлеуметтік технологиялар дағдарысты, өтпелі кезеңде жоғары деңгейде дамиды. Себебі, өмірдің басқарушылық, саяси және рухани салаларының өздері осыны талап етіп отырады. Бұл кезде олардың даму векторы аса маңызды роль атқарады. Қазіргі таңда педагогикалық іс-әрекетті басқару ғылыми білімнің түрлі салаларындағы технологияларды қолдануды талап етеді. Әлеуметтік ұйымдастыру, өзара байланысу, адамтану, ақпараттық басқару, ұлтаралық қақтығыстарды шешу технологиялары алдыңғы қатардан орын алады. Керісінше, ғылыми жағынан өте таяз, ескірген әлеуметтік қарым-қатынастарды құрайтын әкімшілік, жарыс, қоғамдық тапсырыс сияқты технологиялар бүгінгі кезде екінші қатардан көрініп жүр.

Бұл орайда мектеп басқару технологиясы ғылыми тұрғыдан негізделген педагогикалық іс-әрекетті алға тартып, заман талабына сәйкестендіретін процесс деп түсінеміз.

Жоғарыда аталған тұжырымдардың екіншісі педагогикалық жаңашаландыруды талдауға байланысты, себебі осы талдау барысында «қазіргі заман мектебін басқаруды жетілдіру» ұғымына теориялық көзқарастарымызды «мектептің жұмыс жасауын басқару» және «мектеп дамуын басқару» ұғымдарының арақатынасын терминологиялық тұрғыдан ажырату негізінде нақтылауға мүмкіндік беріп отыр, яғни:

мектеп дамуы екі жолмен іске асады, яғни оны басқарумен жүргізуге болады немесе ол стихиалық түрде өтуі мүмкін; басқарылатын даму процесі мектептің педагогикалық жүйесіне бұрын тән болмаған компоненттерді енгізуге мүмкіндік береді; ал дамудың өзі өзгеру үрдісінің арнайы бір түрі болып табылады.

Өзгерудің екі түрі болады: қызмет ету және даму. Біріншісінде жаңашылдық болмайды, ал екінші типтің өзгеруі нәтижесінде түрлі сапалы бұрын болмаған құбылыстарға әкеп соғады. Қазіргі кезде қызмет ету бір ғана вектор бойында даму ретінде қарастырылады, немесе оны циклдік әрекет деп атайды. Мәселен В. П. Алексеев пен Б. С. Барулиннің айтуы бойынша, бір вектордағы өзгеріс даму үшін ешқандай мүмкіндік туғызбайды, ескіні жаңғырту процесі түрлі кездейсоқ факторлардың әсерінен пайда болған өзгерістермен жүріп жатады.

Сонымен, мектеп дамуын басқару дегеніміз, ол мектептің педагогикалық жүйесінде бұрын болмаған, мектеп іс-әрекетінің нәтижелерін жоғарылататын жаңашылдықтарды меңгеруге және ендіруге байланысты қабылданған шешімдерді жүзеге асыру процесі. Басқарудың жаңашылдық формаларының басымдығы басқару нысанының даму тәртібінде болуына байланыстығымен айқындалады. Осы жағдай біздің зерттеу міндеттерімізге сай келіп, оны қазіргі мектепті басқаруды жетілдіру ұғымына қатарластырдық. Басқаруды жетілдіру - жаңашылдық форма, ол қалыпты қызмет тәртібінде және даму тәртібінде мектептің іс-әрекетіне жәрдем береді деп мақұлдай отырып, бірінші жағдайда мектептің педагогикалық іс-әрекетінің жаңаруының тиімділігіне кепілдік бере алмаймыз. Онда басқарудың жетілдірілуі туралы ештеңе айту мүмкін емес. Мұнда тек қарапайым (қарапайым жергілікті) өзгертулер туралы сөз етуге болады, олар жалпы педагогикалық іс-әрекет тиімділігінің алғышарттарын тудырады. Егер басқаруды жаңарту мектепті даму тәртібіне ауыстырса, онда басқарудың жетілдірілуі нақты дәлелденеді деуге негіз бар.

Сонымен, қазіргі мектепті басқаруды жетілдіру мектептің даму тәртібіне өзгерістер ендірудің көрсеткіші және факторы да болып табылады. Сондықтан, мектеп дамуын басқару деген ұғымды сол басқаруды жетілдіру деп түсінуге әбден болады.

Мектепті басқару жүйесін жетілдіру бұрын болған тәжірибені процестен тыс тастамай, жаңа заманның факторларын есепке алу арқылы жүзеге асуға тиіс. Сол себепті зерттеуде тарихи-педагогикалық алғышарттарды анықтап алған жөн болады.

Мектеп басқарудың бүгінгі жүйесі өткен шақтан алынған. Бірақ, қазіргі заманға сай болмаса, ол қоршаған орта талаптарына жауап бере алмайды. Мектепті басқару жүйесі кеңес өкіметіне дейін эволюциялық тәртіпте болды және оның өмір циклы ұзақ уақытқа созылатын. ХХ ғасырда бұл дәстүр жасанды түрде екі рет бұзылды. Біріншісі жиырмасыншы жылдары, екіншісі - 1991 жылы. Әрине, мектеп білім беру жаңашылдарын өз бойына сіңіре бастады. Жаңа типтегі лицей, гимназия, колледж, «мектеп-жоғарғы оқу орындары», мемлекеттік емес мекемелердің саны көбейіп, жалпы білім беру мазмұны қоғам өміріне сай жаратылыстану, экономика, экология, информатика, тіл білімі салаларында байып келеді.

Бірақ мектеп басқару жүйесі барынша дамымай қалды. Өндірістің қысқартылуы, тұрғындардың материалдық жағдайы төмендеуі, өнегелік-этикалық нормалардың бұзылуы, балалар қылмысының көбеюі, нашақорлық, діни жағдайлар білім беру саласына әсерін тигізіп, әлі толық шешімін таппаған әлеуметтік-педагогикалық мәселе болып отыр. Бұл көрсеткіштердің барлығы мектепті басқару жүйесінде әлі де болса олқылықтар бар екендігін дәлелдейді. Сондықтан басқару жұмысын жетілдіру өзекті де маңызды мәселе.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.