Алматы экологиясы
Ірі қалаларда халықтың санының еселеп артуы тұрмыстықкоммуналдық қүрылыстар мен өнеркәсіп, зауыт, фабрикалардың салыну қажеттігін тудырады. Осыған байланысты мұндай қалаларда техникалық және ақаба сулар көптеп жиналуда. Қазақстанда жыл сайын шығарылатын ақаба судың мөлшері 6 млрд3 деп есептеледі. Қазіргі кезде тұрмыстық ақаба суларды залалсыздандыру үлкен мәселе болып отыр. Осындай қаланың бірі - оңтүстік астана атанған Алматы қаласы.
Алматы қаласының халқы жыл сайын артып, білім, ғылым және мәдениет ошағына айналуда. Осы уақытқа дейін Алматы қаласының пайдаланылған тұрмыстық-коммуналдық суы 70 км жердегі Жаманқұм және Сорбұлақ бөгетіне жинакталып, ірі жасанды көлдерге айналған болатын.
Қалыпты экологиялық жағдай 1986 жылы бұзылды. Жылдар бойы жинақталған ақаба су Жаманқұм жағалауын бұзып-жарып, Қапшағай суқоймасына қарай ақты. Бұл апатты жағдай көптеген мал басы мен құрылыстарды қиратып, шығынға ұшыратты. Қапшағай су қоймасы ластанып, демалыс орындары уақытша қызметін тоқтатқан болатын. Жаманқүм су жинақтау орнының жойылуы Сорбүлаққа үлкен салмақ түсірді. Қазір Сорбүлақ суы шамадан тыс көбейіп, қауіпті деңгейге жетті. Суды азайтатын каналдар қалыпты жүмыс істемейді. Осының салдарынан Сорбүлақтағы су айдыны 60 км2 артып, үзындығы - 15 км, ені - 8 км, терендігі - 18 метрге терендеп, жинақталған судың көлемі -1 млрд м3-ға жетіп отыр.
Алматы қаласының халқы жыл сайын артып, білім, ғылым және мәдениет ошағына айналуда. Осы уақытқа дейін Алматы қаласының пайдаланылған тұрмыстық-коммуналдық суы 70 км жердегі Жаманқұм және Сорбұлақ бөгетіне жинакталып, ірі жасанды көлдерге айналған болатын.
Қалыпты экологиялық жағдай 1986 жылы бұзылды. Жылдар бойы жинақталған ақаба су Жаманқұм жағалауын бұзып-жарып, Қапшағай суқоймасына қарай ақты. Бұл апатты жағдай көптеген мал басы мен құрылыстарды қиратып, шығынға ұшыратты. Қапшағай су қоймасы ластанып, демалыс орындары уақытша қызметін тоқтатқан болатын. Жаманқүм су жинақтау орнының жойылуы Сорбүлаққа үлкен салмақ түсірді. Қазір Сорбүлақ суы шамадан тыс көбейіп, қауіпті деңгейге жетті. Суды азайтатын каналдар қалыпты жүмыс істемейді. Осының салдарынан Сорбүлақтағы су айдыны 60 км2 артып, үзындығы - 15 км, ені - 8 км, терендігі - 18 метрге терендеп, жинақталған судың көлемі -1 млрд м3-ға жетіп отыр.
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:
Алматы экологиясы
Ірі қалаларда халықтың санының еселеп артуы тұрмыстықкоммуналдық
қүрылыстар мен өнеркәсіп, зауыт, фабрикалардың салыну қажеттігін тудырады.
Осыған байланысты мұндай қалаларда техникалық және ақаба сулар көптеп
жиналуда. Қазақстанда жыл сайын шығарылатын ақаба судың мөлшері 6 млрд3 деп
есептеледі. Қазіргі кезде тұрмыстық ақаба суларды залалсыздандыру үлкен
мәселе болып отыр. Осындай қаланың бірі - оңтүстік астана атанған Алматы
қаласы.
Алматы қаласының халқы жыл сайын артып, білім, ғылым және мәдениет
ошағына айналуда. Осы уақытқа дейін Алматы қаласының пайдаланылған
тұрмыстық-коммуналдық суы 70 км жердегі Жаманқұм және Сорбұлақ бөгетіне
жинакталып, ірі жасанды көлдерге айналған болатын.
Қалыпты экологиялық жағдай 1986 жылы бұзылды. Жылдар бойы жинақталған
ақаба су Жаманқұм жағалауын бұзып-жарып, Қапшағай суқоймасына қарай ақты.
Бұл апатты жағдай көптеген мал басы мен құрылыстарды қиратып, шығынға
ұшыратты. Қапшағай су қоймасы ластанып, демалыс орындары уақытша қызметін
тоқтатқан болатын. Жаманқүм су жинақтау орнының жойылуы Сорбүлаққа үлкен
салмақ түсірді. Қазір Сорбүлақ суы шамадан тыс көбейіп, қауіпті деңгейге
жетті. Суды азайтатын каналдар қалыпты жүмыс істемейді. Осының салдарынан
Сорбүлақтағы су айдыны 60 км2 артып, үзындығы - 15 км, ені - 8 км,
терендігі - 18 метрге терендеп, жинақталған судың көлемі -1 млрд м3-ға
жетіп отыр.
Жасанды көлдің жиегін бүзып кету қаупі күн өткен сайын өсе түсуде.
Кейбір болжамдар бойынша Сорбүлақ апаты болған жағдайда Іле -Балқаш алабы
бүрынсонды болмаған апатқа үшырап, 50000 түрғыны бар Балқаш өңірі зардап
шекпек. Іле бойындағы гидромелиорациялық станциялар, елді мекендер, егіс
алқаптары мен шүрайлы өзен бойындағы тоғайлардың ақаба су астында қалу
қаупі төнуде.
Сорбүлақ апаты әкелетін зардаптар қандай болмақ. Сорбүлақ жасанды көлі
суының күрамы өте қауіпті. Су қүрамында көп мөлшерде улы токсиндер,
фенолдар, мүнай енімдері, нитриттер, ауыр металдар, т.б. белгісіз зиянды
химиялык заттар жинақталған. Зиянды заттардың шекті рауалы мөлшері есепке
алынбаған. Су қүрамындағы химиялық қоспалар тіршілікке өте қауіпті диоксин
тәрізді заттарды түзуі мүмкін. Ал диоксинді екінші дүниежүзілік соғыста
улағыш қару ретінде қолданған. Әрине, Сорбүлақ көлінде судың өздігінен
тазалану процесі жүріп жатыр. Бірақ оның түрақты тазалану механизміне
үздіксіз ағып келіп косылып жатқан лас сулар мүмкіндік бермей отыр.
Тағы бір қауіпті мәселе көлдегі органикалық заттардың есебінен
жәндіктердің еркін көбейе түсуі. Нәтижесінде, Сорбұлақ жағалауында
кұстардың, суында балықтардың кебеюбі аргып отыр. Көлден айналадағы малдар
еркін су ішеді. Осының бәрі айналып келіп қоректік тізбектер арқылы:
өсімдіктер, жәндіктер, жануарлар, құстар, адамдар болып жалғасып, ақырында,
адам организміне айықпас дерт әкелмесіне кім кепіл?
Сорбұлақ мәселесін шешуге бола ма? Бүгінгі өмір сүріп отырған
ғасырымыз ғылым мен білімнің шарықтаған дәуірі. Адамның ақыл-ойы табиғат
апаттарының бәрін шешуге дайын. Сорбұлақ мәселесі ғалымдарды, қоғамдық
ұйымдарды бейжай қалдырмауда. Кейбір жобалар ұсынылып та үлгерді. Соның
бірі - Сорбұлақ көлінен канал арқылы суды Күрті сукоймасына жеткізу. Жол
бойы суды тазартудың лазерлік агрогидромодуль жүйесін қолданып, суды
залалсыздандыру қүрылысын салу.
Екінші жоба - Сорбүлақ суын канал арқылы Күрті суқоймасына әкеле
отырып, оны қосымша тазартып, одан соң Іле езеніне қүю. Мүны жүзеге асыру
үшін суды қайтара тазалау және жасанды биотоғандар салу, суды хлорлау
станцияларын іске косу жүмыстары талап етілуде.
Ушінші бір топ ғалымдардың пікірі бойынша - қала суын қайта тазартудың
жаңа технологиясын қолдана отырып, судың сапасын жақсартып, қайта
пайдалану.
Келесі бір болашағы зор бағыт Сорбүлак суын қүрылыс ағаштарын өсіруге
пайдалану. Бүл мәселе экологиялық жағынан қауіпсіз әрі шаруашылық салалары
үшін арзан ағаш материалдарын дайындаудың көзі болмақ. Бүл салада "Мерей-
Терек" ЖШС бірлестігі терек өсіруді жоспарлап отыр. Егер де жоспарланған
400 мың га жерге терек отыр-ғызылатын болса онда оған жылына 30 млн м3 су
жүмсалып, Сорбүлақ суының деңгейін түрақтандыру жүзеге асары сөзсіз. Ал бүл
мәселені көкөніс пен дәндідакылдар егіп шешуге мүлдем болмайды.
Қорыта айтқанда, Сорбүлақ мәселесі барлық ірі қалаларға тән жағдай.
Оны шешу қоршаған ортаның тазалығы мен адам баласының салауатты емір салты
үшін ауадай қажет мәселелер. Ең бастысы өнідіріске түрмыстық-коммуналдық
суларды тазартудың бүгінгі күн талабына сай жаңа технологияны енгізу жолы
ғана бүл мәселені дер кезінде шешері сөзсіз.
Қалалардың саны мен олардың түрғындары тез өсуіне байланысты,
экологиялық жүйеге түсетін ауыртпалық үнемі күшейіп келеді. "urbs" латынша
қала деген сөз ертеден белгілі болғаыымен, "урбанизм" немесе "урбанизация"
түсінігі соңғы жылдары жиі қолданыла бастады.
Халықтың қалада түруға ұмтылуы, қаладағы түрмысты үнатуы урбанизация
процесінің күшеюіне алып келді. Қазақстан республикасы да дүниежүзілік
урбанизация әсерінен тысқары қалған жоқ. Әсіресе, өнеркәсіп және қатынас
кәсіпорындарын көптеп салу мен тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде
қалалар саны, оның ішінде ірі қалалар саны тез өсті. Олардың түрғындары 45
жылда 5 еседен артық өсіп, халықтың басым көпшілігі қалада түратын болды.
Болжам бойынша, қалалар саны жақын арада көп өзгере қоймайды, ал қаладағы
түрғындар саны көп артуы ықтимал. Қала халқының тығыздығы, әсіресе Алматы,
Қарағанды, Шымкент қалаларында бір шаршы километрге 200-ден аса адамнан
келіп, экологиялық жағдайдың үнемі нашар-лауына себеп болуды.
Дүние жүзінде 1850 жылы халқының саны миллионнан астам 4 қала болса,
1920 жылы олардың саны 25-ке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ірі қалаларда халықтың санының еселеп артуы тұрмыстықкоммуналдық
қүрылыстар мен өнеркәсіп, зауыт, фабрикалардың салыну қажеттігін тудырады.
Осыған байланысты мұндай қалаларда техникалық және ақаба сулар көптеп
жиналуда. Қазақстанда жыл сайын шығарылатын ақаба судың мөлшері 6 млрд3 деп
есептеледі. Қазіргі кезде тұрмыстық ақаба суларды залалсыздандыру үлкен
мәселе болып отыр. Осындай қаланың бірі - оңтүстік астана атанған Алматы
қаласы.
Алматы қаласының халқы жыл сайын артып, білім, ғылым және мәдениет
ошағына айналуда. Осы уақытқа дейін Алматы қаласының пайдаланылған
тұрмыстық-коммуналдық суы 70 км жердегі Жаманқұм және Сорбұлақ бөгетіне
жинакталып, ірі жасанды көлдерге айналған болатын.
Қалыпты экологиялық жағдай 1986 жылы бұзылды. Жылдар бойы жинақталған
ақаба су Жаманқұм жағалауын бұзып-жарып, Қапшағай суқоймасына қарай ақты.
Бұл апатты жағдай көптеген мал басы мен құрылыстарды қиратып, шығынға
ұшыратты. Қапшағай су қоймасы ластанып, демалыс орындары уақытша қызметін
тоқтатқан болатын. Жаманқүм су жинақтау орнының жойылуы Сорбүлаққа үлкен
салмақ түсірді. Қазір Сорбүлақ суы шамадан тыс көбейіп, қауіпті деңгейге
жетті. Суды азайтатын каналдар қалыпты жүмыс істемейді. Осының салдарынан
Сорбүлақтағы су айдыны 60 км2 артып, үзындығы - 15 км, ені - 8 км,
терендігі - 18 метрге терендеп, жинақталған судың көлемі -1 млрд м3-ға
жетіп отыр.
Жасанды көлдің жиегін бүзып кету қаупі күн өткен сайын өсе түсуде.
Кейбір болжамдар бойынша Сорбүлақ апаты болған жағдайда Іле -Балқаш алабы
бүрынсонды болмаған апатқа үшырап, 50000 түрғыны бар Балқаш өңірі зардап
шекпек. Іле бойындағы гидромелиорациялық станциялар, елді мекендер, егіс
алқаптары мен шүрайлы өзен бойындағы тоғайлардың ақаба су астында қалу
қаупі төнуде.
Сорбүлақ апаты әкелетін зардаптар қандай болмақ. Сорбүлақ жасанды көлі
суының күрамы өте қауіпті. Су қүрамында көп мөлшерде улы токсиндер,
фенолдар, мүнай енімдері, нитриттер, ауыр металдар, т.б. белгісіз зиянды
химиялык заттар жинақталған. Зиянды заттардың шекті рауалы мөлшері есепке
алынбаған. Су қүрамындағы химиялық қоспалар тіршілікке өте қауіпті диоксин
тәрізді заттарды түзуі мүмкін. Ал диоксинді екінші дүниежүзілік соғыста
улағыш қару ретінде қолданған. Әрине, Сорбүлақ көлінде судың өздігінен
тазалану процесі жүріп жатыр. Бірақ оның түрақты тазалану механизміне
үздіксіз ағып келіп косылып жатқан лас сулар мүмкіндік бермей отыр.
Тағы бір қауіпті мәселе көлдегі органикалық заттардың есебінен
жәндіктердің еркін көбейе түсуі. Нәтижесінде, Сорбұлақ жағалауында
кұстардың, суында балықтардың кебеюбі аргып отыр. Көлден айналадағы малдар
еркін су ішеді. Осының бәрі айналып келіп қоректік тізбектер арқылы:
өсімдіктер, жәндіктер, жануарлар, құстар, адамдар болып жалғасып, ақырында,
адам организміне айықпас дерт әкелмесіне кім кепіл?
Сорбұлақ мәселесін шешуге бола ма? Бүгінгі өмір сүріп отырған
ғасырымыз ғылым мен білімнің шарықтаған дәуірі. Адамның ақыл-ойы табиғат
апаттарының бәрін шешуге дайын. Сорбұлақ мәселесі ғалымдарды, қоғамдық
ұйымдарды бейжай қалдырмауда. Кейбір жобалар ұсынылып та үлгерді. Соның
бірі - Сорбұлақ көлінен канал арқылы суды Күрті сукоймасына жеткізу. Жол
бойы суды тазартудың лазерлік агрогидромодуль жүйесін қолданып, суды
залалсыздандыру қүрылысын салу.
Екінші жоба - Сорбүлақ суын канал арқылы Күрті суқоймасына әкеле
отырып, оны қосымша тазартып, одан соң Іле езеніне қүю. Мүны жүзеге асыру
үшін суды қайтара тазалау және жасанды биотоғандар салу, суды хлорлау
станцияларын іске косу жүмыстары талап етілуде.
Ушінші бір топ ғалымдардың пікірі бойынша - қала суын қайта тазартудың
жаңа технологиясын қолдана отырып, судың сапасын жақсартып, қайта
пайдалану.
Келесі бір болашағы зор бағыт Сорбүлак суын қүрылыс ағаштарын өсіруге
пайдалану. Бүл мәселе экологиялық жағынан қауіпсіз әрі шаруашылық салалары
үшін арзан ағаш материалдарын дайындаудың көзі болмақ. Бүл салада "Мерей-
Терек" ЖШС бірлестігі терек өсіруді жоспарлап отыр. Егер де жоспарланған
400 мың га жерге терек отыр-ғызылатын болса онда оған жылына 30 млн м3 су
жүмсалып, Сорбүлақ суының деңгейін түрақтандыру жүзеге асары сөзсіз. Ал бүл
мәселені көкөніс пен дәндідакылдар егіп шешуге мүлдем болмайды.
Қорыта айтқанда, Сорбүлақ мәселесі барлық ірі қалаларға тән жағдай.
Оны шешу қоршаған ортаның тазалығы мен адам баласының салауатты емір салты
үшін ауадай қажет мәселелер. Ең бастысы өнідіріске түрмыстық-коммуналдық
суларды тазартудың бүгінгі күн талабына сай жаңа технологияны енгізу жолы
ғана бүл мәселені дер кезінде шешері сөзсіз.
Қалалардың саны мен олардың түрғындары тез өсуіне байланысты,
экологиялық жүйеге түсетін ауыртпалық үнемі күшейіп келеді. "urbs" латынша
қала деген сөз ертеден белгілі болғаыымен, "урбанизм" немесе "урбанизация"
түсінігі соңғы жылдары жиі қолданыла бастады.
Халықтың қалада түруға ұмтылуы, қаладағы түрмысты үнатуы урбанизация
процесінің күшеюіне алып келді. Қазақстан республикасы да дүниежүзілік
урбанизация әсерінен тысқары қалған жоқ. Әсіресе, өнеркәсіп және қатынас
кәсіпорындарын көптеп салу мен тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде
қалалар саны, оның ішінде ірі қалалар саны тез өсті. Олардың түрғындары 45
жылда 5 еседен артық өсіп, халықтың басым көпшілігі қалада түратын болды.
Болжам бойынша, қалалар саны жақын арада көп өзгере қоймайды, ал қаладағы
түрғындар саны көп артуы ықтимал. Қала халқының тығыздығы, әсіресе Алматы,
Қарағанды, Шымкент қалаларында бір шаршы километрге 200-ден аса адамнан
келіп, экологиялық жағдайдың үнемі нашар-лауына себеп болуды.
Дүние жүзінде 1850 жылы халқының саны миллионнан астам 4 қала болса,
1920 жылы олардың саны 25-ке ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz