Педагогикалық практика бойынша құжаттар

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МЕТОДОЛОГИЯСЫ КАФЕДРАСЫ

ФИЛОСОФИЯ БӨЛІМІНІҢ ІІ- КУРС МАГИСТРАНТЫ МҰҚАШЕВ АСҚАРДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ПРАКТИКА БОЙЫНША ҚҰЖАТТАРЫ

ҒЫЛЫМИ ЖЕТЕКШІ : Филос. ғ. д., проф. АЛТАЕВ Ж.

Алматы 2007 ж.

Философия және саясаттану факультетініњ Философия кафедрасыныњ ІІ курс магистранты Мұқашев Асқардың педагогикалық практикасыныњ

Жеке жоспары

Педагогикалық практиканыњ µту мерзімі 2007жылдыњ 01-ші

қазаннан 15-ші желтоқсан аралыѓы

Орындалумерзімі:

Орындалу

мерзімі

Істелінген ж±мыс: Істелінген ж±мыс

: 1.

Орындалумерзімі:

1-ші апта

01. 10-06. 10

Істелінген ж±мыс:

2-ші курс магистранттарыныњ педагогикалық

практикасына арналѓан ±йымдастыру конферен-

циясына қатынасу, педагогикалық практиканыњ

жоспарын қ±ру.

: 2.

Орындалумерзімі:

2-ші апта

09. 10-13. 10

Істелінген ж±мыс: М±ѓалімдер лекциясына, семинарларѓа қатысу.

: 3

Орындалумерзімі:

3-ші апта

16. 10-20. 10

Істелінген ж±мыс:

Сабақтарѓа қатысу сабақтыњ формасымен танысу.

Алѓашқы семинар сабақтарына дайындық жасау.

: 4

Орындалумерзімі:

4-ші апта

23. 10-27. 10

Істелінген ж±мыс:

Лекцияларѓа жоспар қ±рып, аудиторияѓа сабақ

µткізу.

: 5

Орындалумерзімі:

5-ші апта

30. 10-03. 11

Істелінген ж±мыс:

Келесі лекциялар мен семинарларѓа дайындық,

Басқа практиканттардыњ сабақтарына қатысу.

: 6

Орындалумерзімі:

6-шы апта

06. 11-10. 11

Істелінген ж±мыс: Семинар сабаѓын дайындау және µткізу.

: 7

Орындалумерзімі: 7-ші апта 13. 11-17. 11

Істелінген ж±мыс:

Кафедра оқытушыларыныњ сабақтарына қатысу,

Лекция µткізу, ашық сабаққа дайындалу.

: 8

Орындалумерзімі:

8-ші апта

20. 11-23. 11

Істелінген ж±мыс:

Ашық сабақ µткізу және оны талқылау.

Студенттермен қосымша ж±мыс істеу.

: 9

Орындалумерзімі:

9-шы апта

27. 11-01. 12

Істелінген ж±мыс:

Студенттермен тәрбие ж±мысын ж‰ргізу, кеш

¦йымдастыруѓа дайындық, с±хбат жасау.

: 10

Орындалумерзімі:

10-ші апта

04. 12-08. 12

Істелінген ж±мыс: Педагогикалық практика қортындысына дайындық жасау.

: 11

Орындалумерзімі:

11-ші апта

11. 12-15. 12

Істелінген ж±мыс: 2-ші курс магистранттарыныњ педагогикалық практикасына арналѓан қортындылау конференциясына қатысу, педагогикалық практикадан кафедрада есеп беру.

ҒЫЛЫМИ ЖЕТЕКШІ : Филос. ғ. д., проф. Алтаев Ж. А. .

Практикант-магистрант: Мұқашев Асқар

Философия бөлімінің ІІ-курс магистранты педагогикалық практиканы өтуіне байланысты практика жетекшісінің қортындысы.

Философия бөлімінің ІІ-курс магистранты 1-қазан мен 15-желтоқсан уақыт аралығында әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің философия және саясаттану факультетінің философия және ғылым методологиясы кафедрасында оқу жоспары бойынша педагогикалық практика өткен болатын.

Педагогикалық практиканың алғашқы екі аптасы бәсең формасында өтті. Бәсең практикаға бөлінген уақыт барысында Философия бөлімі 2 курс магистранттарына «Философия тарихы» пәніне, сонымен қатар басқа да пәндерден дәрістерге қатысып жүрді.

Белсенді практика кезінде Философия бөлімінің ІІ-курс магистарнттарына «Философия тарихы» пәнінен дәрістер оқып, семинар сабақтарын өткізді.

«Қазақстандағы ежелгі наным-сенімдер» тақырыбы бойынша бірінші оқылған дәріс болатын. Лекцияға қатысты барлық терминдер, ұғымдар түсіндіріліп, өмірден мысалдар келтіріліп, сабақ соңында сұрақтарға уақыт бөлінді.

Семинар сабағы да Философия бөлімінің ІІ-курс магистаранттары арасында өтті. Кіріспе дәріс «Қазақстандағы несториандық және яковшылдық» тақырыбына оқытылды. Практикант пәнді оқытудың мақсатын топ магистранттарына жеткізе білді. Тақырыбты толық ашып, мына жоспармен өткізді: 1. Лекция; 2. Семинар; 3. Аудиториядан тыс сабақ.

Мұқашев Асқар оқыған барлық дәрістер жоспар бойынша, уақыт бюджетіне сәйкес өткізілді.

Сонымен қатар, Философия бөлімінің ІІ-курс магистранттарымен аудиториядан тыс сабақта көркем фильмдерді тамашалады.

Қорыта келгенде Философия бөлімінің ІІ-курс магистранты Мұқашев Асқар педагогикалық практиканы жақсы өткізді сол себептен атқарған жұмысын «өте жақсы» деп бағалаймын.

Ғылыми жетекші: Филос. ғ. д., проф. Алтаев Ж. А. .

ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МЕТОДОЛОГИЯСЫ КАФЕДРАСЫ

Педагогикалық практика аясында өткен лекция сабағына қатысқан

ІІ-курс магистранты лекцияға берген рецензиясы

Мен, Сиқымбаева Дамира, 2007 жылдың 08 қарашада 15. 05 - 17. 05 уақыт аралығында өткен Философия бөлімінің ІІ-курс магистранттарына өтілген лекциясына қатыстым. Лекция тақырыбы: «Қазақстағдағы ежелгі наным-сенімдер».

Мұқашев Асқар Қалдыбайұлы уақыт бюджетін тиімді пайдаланып, жоспар сұрақтарын кең талқылап, арнайы терминдерді түсіндірді. Менің ойымша Мұқашев Асқар Қалдыбайұлы алдына қойған мақсат пен міндеттерін орындады.

Қортындылай келе, мен Мұқашев Асқар Талғатұлының өткізген лекциясына жоғары баға беремін.

Семинарға қатысқан ІІ-курс магистранты,

Қалымбетова Меруерт:

ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МЕТОДОЛОГИЯСЫ КАФЕДРАСЫ

Педагогикалық практиканы өткізген ІІ-курс магистрантының қорытынды есебі

Мен ҚазҰУ философия және саясаттану факультетінің Философия бөлімінің ІІ- курс магистранттарына лекциялар оқып, семинар сабақтарын жүргіздім.

Философия бөлімінің ІІ-курс тобына мінездеме беретін болсам, топ мүшелерінің үлгерім деңгейі әртүрлі болғанымен, магистранттардың көп бөлігі сабаққа, білім алуға ұмтылысы өте жоғары. Топ ішіндегі ұйымшылдық байланыстары жақсы деп айтуға болады. Магистранттардың сабақтарға қатысуына тоқталатын болсақ жақсы деңгейде деп айтуға болады. Топтың белгілі бір бөлігі сабақтарды жібермеуге тырысса, екінші бір бөлігі сабақтарға сирек қатысады, ал кейбір магистранттар практика аясында сабақ өткізгенімде мүлдем қатысқан жоқ.

Сабақ өткізу және оны жоспарлау.

Парктика барысында мен бір ашық сабақ, бір семинар, дөңгелек үстел және бір аудиториядан тыс сабақ түрлерін жүргіздім. Сабақтарға қатысқан жетекшілер, практиканттар оқыған лекция мен жүргізген семинар сабақтарын жоғары бағалады.

«Философия тарихы» пәні бойынша семинар сабағын өткізген кезде, мен байқаған бір жағдай, кейбір магистранттар өз пікірлерін білдіруге, білімдерін көрсетуге қысылады. Сондықтан олардың өз ойларын қорғау мақсатында семинар сабағына немесе лекцияға арнайы бөлек баяндамалар жасауына тапсырмалар беру керек. Бірте-бірте олар өз тобының алдында, үлкен аудиториялар алдында ойларын жеткізуге бейімделеді.

Аудиториядан тыс жұмыстар.

Өз тобымдағы практиканттармен бірлесіп Философия бөлімінің ІІ-курс магистранттары арасында аудиториядан тыс жұмысын өткіздік. Бастапқыда магистранттармен «Шаманиз» деректі фильмін тамашаладық. Оның өзектілігі мен тәрбиелік маңызы : діл, дін, салт-дәстүр және әдеп-ғұрыптарды ғылыми негізге ала отырып, мәдени талдауға үйрету. Кино мәдени феномен ретінде, мәдениетте алатын орны және оның адамзат өміріне тигізетін ықпалына аңғара білу қашанда бірінші орында екенін көрсетед. Ал, қазіргі замандағы болып жатқан құбылыстарды мәдени тұрғыда талдап, оған баға беріп, оның алдын алу жолдарын ғылыми тұрғыда ұсыну, бүгінгі таңда өзекті мәселе екендігі сөзсіз.

Қорытынды және ұсыныстар.

Дәрістерге дайындалған кезде студенттерді қызықтыратын мәліметтерді жан-жақты іздестіруге тырыстым, сонымен қатар сабақ өз ретімен жүйелі түрде өткенін қаладым. Жалпы өзімнің дайындығымды жоғары бағалаймын.

Студент лекцияда алған білімді әрі қарай жетілдіруі оның дәріс мәліметтерін қаншалықты игергеніне байланысты. Яғни тікелей оқытушының білім беруімен байланысты. Болашақ мәдениеттанушы мамандарына семинар мен лекция барысында теория мен практиканы біріктіріп жүргізу керек, нақты мысалдар келтіріп түсіндіру дұрыс емес деп есептеймін.

Қорыта айтқанда, оқытушының жұмысы қаншалықты күрделі және жауапкершілікті жұмыс екенін тәжірибе барсында түсіндім.

Студенттің жеке тұлғасына жасалатын психологиялық- педагогикалық мінездемесі

Жалпы мәліметтер

Бименов Қайрат

Денсаулығы мен физиологиялық дамуы өте жақсы.

2002 жылы мектепті бітіріп, Қожа Ахмет Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университетіне түсіп, 2006 жылы әл- Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің «философия және ғылым методологиясы» кафедрасына түсті.

Оқуға, еңбекке және қарым-қатынасқа қабілеті

1. Үлгерім деңгейін өте жоғары деп бағалауға болады, өтіп жатқан барлық пәндерге қызығушылық танытып, жауапкершілікпен қарайды.

2. Біліктілігінің ерекшелігі: өз бағыт- бағдары қалыптасқан, сыни ойлау қабілеті дамыған магистрант.

3. Оқу шеберлігі: өзінің ойын толық жеткізе алады, аудиторияны өзіне көндіре алады.

4. Сабаққа дайындалғанда мәліметтер іздестіруге, оларды талдауға, сараптауға дағдыланған.

3. Қоғамдық қызметі мен ынталығы

1. Индивидпен, топпен жұмыс істеу қабілеті және ұйымдастырушылық қабілеті тән. Факультеттің ғылыми жұмыстарына белсенді қатысуға тырысады.

4. Жеке тұлғаның бағыт-бағдары және ерекше бейімділігі

1. Ғылыми-сараптамалық жұмысқа бейімделген.

2. Оқуды бітірген соң өз мамандығы бойынша жұмысқа тұруға үміті бар.

5. Ұжыммен қарым-қатынасы

1. Ұжымның жағыдайы:топ арасында беделі бар, барлық студенттермен жақсы қарым-қатынас орнатуға ұмтылады. Көпшіліктің назарын өзіне аудара алатын тұлға.

2. Оқытушылармен қарым-қатынасы: қарапайым және студенттер атынан олардың пікірін мұғалімдерге жеткізе алады.

6. Мінез құлқының ерекшелігі.

1. Ашық өзінің ойын ашық білдіреді. Шешендік өнерге тән қаисеті бар.

2. Мінез құлқының жалпы стилі демократиялық болып келеді, басқалардың ой-пікірін тыңдап бағалай біледі.

7. Жалпы қортындылар

Жеке тұлғаның қалыптасу деңгейі: білім алуға ұмтылысы бар, әлеуметтік жағынан қамқоршыл, жақсы ұйымдасқан, дарынды және болашағы бар тұлға.

Топқа жасалатын психологиялық- педагогикалық мінездеме

Топ туралы жалпы мәліметтер

Философия бөлімінің ІІ -курс қазақ бөлімінің тобы 2006 жылы қалыптасқан. Жасы жағынан ұйым біркелкі. Барлығының жоғары білімі дәрежесі бар. Топта 17 бар.

Топтағы үлгерім деңгейі жоғары. Топтағы үлгерімі жағынан артта қалған студенттер озық студенттерден қалыспауға тырысады. Мұндай студенттерге жақсы оқитын студенттер көмек көрсетіп отырады, бұл мәселе топтың тығыз, жақсы қарым-қатынасын сипаттайды. Топ мүшелері ұйым ішіндегі қатынаспен шектеліп қана қоймай, факультеттің басқа студенттерімен де араласады.

Топтың ұйымдастырушылық құрылымы

Топтың бірнеше студенттерден құралған белсенді бөлігі бар. Осы студенттер топтың ортақ проблемаларын шешуде, топ мүдделерін білдіруде көрінеді. Белсенді студенттер оқуда үлгерімі жоғары, жауапкершілікті, ұйымшыл, белсенді және алғыр студенттер деп мінездеуге болады.

Белсенділігі төмен топ бөлігінің оқуда да үлгерім деңгейі төмен. Бұл студенттердің мінезі де тұйық.

Топтың психологиялық біртұтастығы

Менің ойымша топ мүшелері бір-бірін жақсы біліп және жақсы түсінеді, бір-бірімен тез тіл табысады. Мұның барлығы студенттердің бір жасты және ортақ мүдделерінің болуымен сипатталады. Топтағы интелектуалдық деңгейі жоғары.

Жалпы топтағы бір-біріне деген қамқорлықты, құрметті атап өткеніміз жөн болар деп ойлаймын. Қарастырылған топта тығыз, достық қатынас орнаған, ортақ мақсаттары бар.

ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МЕТОДОЛОГИЯСЫ КАФЕДРАСЫ

ЛЕКЦИЯНЫҢ МЕТОДИКАЛЫҚ ЖҰМЫСЫ

ТАҚЫРЫБЫ: «Қазақстандағы ежелгі наным-сенімдер»

Ғылыми жетекші: Филос. ғ. д., проф. Алтаев Ж. А. .

Орындаған: Мұқашев Асқа

Лекцияныњ технологиялық картасы

(«Философия тарихы» пәні бойынша)

¤ткізу орны:

Қаз¦У философия және саясаттану факультеті 103 ауд.

Топ: Философия бөлімі 2-курс магистранттары

¤ткізу уақыты: 8 қараша 2007 жыл, саѓ. 15. 05-17. 05

Лекцияныњ тақырыбы: « Абайдың адам бол идеясы »

1. Рухани дәстүріміздегі ежелгі наным - сенімдер

2. Ежелгі наным - сенімдердің діни санамыздың қалыптасуына тигізетін әсері

3. Абайдың адам бол идеясы

Сабақтыњ мақсаты: Білім берушілік: Студенттерге Қазақстандағы адамгершілік идеясытуралы түсіндіру, білім негізгі әдебиеттерден пайдаланѓандыѓын анықтау

Дамытушылық: Студенттерді µз бетінше ізденіп, қажетті деректерді таба білуге даѓдыландыру.

Тәрбиелік: Қазақ дүниетанымындағы адамгершілікті тәрбиелік маңыздылығын түсіндіру

Сабақтыњ әдісі: Оқытудыњ дәст‰рлі әдісі.

Сабақтыњ барысы: 1. ¦йымдастыру кезењі (5 мин)

а) студенттермен сғлемдесу

ғ) студенттерді т‰гелдеу

б) сабаққа дайындықтарын тексеру

2. Жања тақырыпты т‰сіндіру (55 мин)

3. Студенттердіњ т‰сінбеген с±рақтарына жауап беру. Тақырып мањайында с±хбаттасу, пікір алмасу (35мин) .

Қорытынды: ¤тілген тақырыпты қысқаша шолу, семинар с±рақтарын және әдебиеттер тізімін беру, қоштасу (10мин)

Оқытушы практикант: Мұқашев Асқар

Абайдын адам бол идеяс.

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ : ұлттық гуманизм жән тәрбиені психологиялық тұрғыдан және теориялық немесе практикалық жағынан бағыт-бағдар беру. Сонымен қатар, ежелгі наным-сенімдерді тарихи-мәдениетімен таныстыра отырып, жалпы адамгершілік мәселесін ашып таныстыру.

САБАҚТЫҢ МІНДЕТІ : 1. Қазақстандағы гуманистік идеяларерекшеліктерді көрсетіп, оның маңыздылығын айқындау.

ЛЕКЦИЯНЫҢ ЖОСПАРЫ :

Қазақстандағы гуманисті түсініктеме.
Ежелгі наным-сенімдерді қарастыру
Ежелгі адамгершілікті теориялардың мәні.

ЛЕКЦИЯДА ҚАРАСТЫРЫЛАТЫҢ СҰРАҚТАР:

1. Рухани дәстүріміздегі ежелгі наным - сенімдер?

2. Ежелгі наным - сенімдердің діни санамыздың қалыптасуына тигізетін әсері?

3. Шамандық наным - сенімнің ерекшелігі?

ЛЕКЦИЯНЫҢ СИПАТАМАСЫ:

1. Қазақстандағы гуманизмгетүсініктеме. Бұл ілімнің мақсаты - ежелгі наным-сенімдерді діни тұрғыдан және теориялық немесе практикалық жағынан бағыт-бағдар береу.

Қазақстандағы ежелгі наным-сенімдер - Халық пен тайпаның өзінің тыныс-тіршілігінен туындайтын (тіл, діл, дін, әдет-ғұрып, салт-дәстүр және т. б. ) психологиялық ерекшеліктердің жүйесін зерттейді. Сондай-ақ мінез-құлықты, халыққа тән жан дүниесінің өзгешеліктерін қарастырады. Қазақ топырағындағы іргетасы Ш. Уалиханов еңбектерінде қаланады. Соңғы уақыттарда зерттеулер үш бағытта жүргізілуде: 1) әр түрлі халықтардың нақты ұлттық психологиялық ерекшеліктерін айқындау; 2) халық арасындағы қатынастардың әлеуметтік және әлеумкеттік психологиялық тұрғыда зерттеу; 3) әр түрлі ұлттық бірлестіктердің өкілдерінің вербалды және вербалды емес этномәдени және этнопсихологиялық ерекшеліктерін анықтау.

2. Қазақстандағы Абайдықарастырған ғалымдар.

Қазақстандағы ежелгі наным-сенімдерді ең алғаш қарастырған: Шоқан Уалиханов «Қырғыздардағы ежелгі наным-сенімдер», Төлеубаев А. "Реликты до исламских верований в семейной обряности казахов". Сүйеншелиев, Скайлер Ю, Залеский Б, Уалиханов Ш. Мақалалар мен хаттар, Қасымжанов А. Рухани тамырлар. Қазақ жинағы, Орынбеков М. Ежелгі қазақтардың дүниетанымы, Уалиханов Ш. Қазақтардағы шамандық белгілер, Үсенова М., Үсенов С Философия, Мұқашев Қ.

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ГУМАНИЗ.

Қай халықтың болмасын бүгінгісі кешегі өткен тарихымен астасып жатады. Өткеннен хабары жоқ жандардың болашаққа да берері шамалы болмақ. Халықтың тарихи тағылымы ұрпақ тәрбиесі мен соған берер өнегесіне байланысты. Келешектің қамын, оның мәнді болуын ойлаған халық жас ұрпақты бесіктен тәрбиелейді. Одан әрі дәстүр- өнегесін санасына сіңіреді. Мұның барлығы халықтың өзіндік қолтаңбасы бар тағылымдарынан туындайды.

Көшпелі халықтардың қоғамдық даму сатылары да аса күрделі мәселе. Тағылықтың жоғарғы сатысын сипаттай келіп Ф. Энгельс былай деген: "барша мәдениетті халықтар өзінің қаһармандық дәуірін- болат семсер дәуірін бастан кешірді". Мұны темірді балқытып өңдеген көшпенділерге де қолдануға болады. Үлкен мәселелер тізбегі көне қазақ жеріндегі діни бағыттарға байланысты.

VІІ ғасырдан бастап, жапондықтар Қытайға оқу мақсатына орай сапар шекті. Алғашқыда олар алып келген ілім филосолфиялық сарында болды. Кейінірек, жапондыққа тән белгілер басым бола бастады. Буддизм әрқашан жергілікті ойлау образының дәстүріне бейімделі. ХІІІ ғасырда Таза жер мектебінің ілімі негізінде Синран Дзедо Синей мектебі ілімін дамытты Синран, некесіздікті сақтау және монахтық өмір салтын ұстану міндетті емес деп үйретті. Ол ғибадатханадағы діндарлардың үйленуіне рұқсат беретін дәстүрдің негізін қалады. ХІХ ғасырдың екінші жартысында барлық буддалық секталардың діни басшылары Некеге тұра алатын декретті Мейдж үкіметі шығарды. Осыдан кейін жапонияда монашество дәстүрі бірітіндеп жойылды.

ХІІІ ғасырда Нитирен мектебі қалыптасты. Оның негізін салушы Нитирен Ұстаз болды. Мұнда жапон тілінде “Лотос сутрасын” - Нам-м хорен-ге к айтуға ерекше мән берілді. Осы кезде дауылпаз соғылды. Егер Жапонияда осы формуланы әрбір адам қайталап айтса түсінік қалыптасты. Бұл буддизмге ұлттық сипат берді. Осы сектаның негізінде ХХ ғасырда Сока Гаккай Жапондық ұлттық қозғалыс дамыды. Чань дәстүрі Жапонияға келген соң Дзэн деп аталды. Алғашқыда бұл дәстүр ХІІ-ХІІІ ғасырда гүлденіп, көркейді. Бұл жапон дәстүріне тән сипат алды. Дзэн буддизмде Жапонияның әскери дәстүрініңбелгілі ықпал-әсері бар. Бұл қатаң тәртіпке негізделген.

Буддизмнің қытайлық формасы Вьетнамда таралған Оңтүстікке б. з. ІІ ғасырларының соңынан бастап буддизмнің үнділік және кхмерлік формасы басым болды.

Тхеравада, Махаяна және индуизм араласып, үйлесім тапты. ХV ғасырда оларды қытай дәстүрі таралған болатын. VІ ғасырдың соңында чань-буддизм пайда болды. Вьетнамда Чань-буддизм Тьен атымен белгілі болды. Тьен практикасы әлеуметтік және саяси проблемаларға бағыт ұстады.

Далалықтарға буддизмдегі әлемнің үш деңгейі - Аспан (жоғарғы), Ортаңғы (Жер), Төменгі (Жер асты ) туралы ілім жақын болды. Себебі бұл Тәңір, Жер - Су, Умай және шамнизмнен бастау алатын протоказақтардың көне сенімдеріне сай келер. Бұл жаңа сенімді қабылдауға оң әсер етті. Өйткені жаңа сенім ескінің сабақтастығы, жалғасы сияқты болып көрінді. Ол дүниені басқа тұрғыда, яғни сезімдер әлемі (формалар) тыс (заттардан) таза әлем деп қабылдауға жол ашты. Айта кетелік, бұл Платонның эйдос, формалар иерархиясын Аристотелдік формалар энтелехиясы еске түсірер: Бұл ілімдер неоплотонизмге өз жалғасын тапты. Мұны анық сезбесе де, далалықтар аталмыш сұраптаманы да қабылдады, өйткені, бұл жерде тәңірлер - аспан тұрғындары, адамдар, асуралар, тозақ тіршішліктері туралы сөз болып отыр.

Көшпелі қоғамдардың буддизмнің мхаяна бағытын қабылдауының бір себебі де осында жатыр. Хинаянадан айырмашалаға махаяна белсенді әрекетке, көршілерге нақты іс жүзінде көмек беруге, абстрактілі ізгі ниеттілікпен белсенді әрекетке көшуді талап етті. Адамгершілікті уағыздау, барлығын қамтитын моральдық принциптерді орнықтыру, құлықтылық принциптерінің іске асуы буддизмнің Қазақстанда тез қарқынмен таралуына мүмкіндік берді. Бұл жерде адамның рухани шыңдалуында ерекше орын алатын алты сезім органдарының рөлі айырықша маңызды. Олар ізгіліктің мораль мен шыдамдылықтың, даналық туралы ойларының игі ықпалымен жетіле түседі. Эткалық бағдарлардың таралу аймағы кеңейе түседі. Аталған жетілудің алты құралы көмегімен әрбір сезім органы жаңа сипатқа ие болады, Будда идеалдарына сәйкестігі артады. Будданың бес көзі болған деседі. Олар - тіршілік иелерінің қайта тууын бақылайтын кәдімгі көз, - сегіз тармақты жолды қарауылдайтын - даналық көзі, бәрін білетін (Будда көзі) және бәрін көретін адамның тазаруы үшін материалдық ипостастары дәріптеуден бас тарта алмады. Н

Негізгі ұғымдарға қысқаша тоқталатын болсақ.

Менталитет - көрсетілген біртұтас этностың көзқарасында негізгі қабылданған және қош көретін өмір салты мен мәдениетіне тән ойы, стереотиптер, іс-әрекетінің формасы мен амалының жиынтығы.

Ұлттық сана-сезім - адамдардың өз этностық қауымға, оның мүдделері мен құндылықтарына деген ұлттық қарым-қатнасы, олар жағымды да жағымсыз ренкте де болуы мүмкін.

Ұлттық әдет-ғұрып - дәстүр белгілі ұлт ортасында, ұлт тобында болатын және олардың мүшелеріне үйреншікті (әдетті) тарихи қалыптасқан топтауырынды жүріс-тұрыс әдісі.

Этникалық толерантылық - жалпы толерантылықтың жеке оқиғасы яғни адамның басқа этнос өкілдерінің бейтаныс өміріне, мінез-құлқына, салт-дәстүріне, сезіміне пікірлеріне, сенімдеріне шыдамдылық білдіретін қабілеті.

Этноцентризм - барлық өмірлік құбылыстарды жалпы этап болып табылатын өз этнос қауымының салт-дәстүрі және құндылықтарымен салыстыра отырып қабылдау және бағалау қабілеті, өзінің өмір сүруін басқалардан артық көру.

Әрбір салауатты этникалық мәдениеттің әлеуметтендіру жүйесінде, оның өкілдерінің тек басқа мәдениетке ғана құрмет көрсету емес, сонымен қатар бірінші туыс этномәдени құндылыққа құрмет көрсету сезімін тәрбиелеу механизмі орнатылған. Алайда, көптеген ұлттардың өзінің мәдени құндылықтарына оңтайлы қатынастары алғашқы жас кезінен-ақ қалыптасатыны белгілі. Бұл тек этникалық мәдениеттің элементі ғана емес, сонымен қатар этникалық біртұтастықты қайталанбас және тұтас организм ретінде сақталуының негізгі психологиялық шарты болып табылады. Адамдардың этномәдени бірегейлігінің жағымды элементерінің сақтауға ұмтылыстағы, этникалық стереотип, этникалық топтардың консолидациялануы мен фиксациялануының факторы ретінде маңызды әлеуметтік рөлге ие.