Нақтылы инвестициялық мысалдарды бағалау

1.1 Инвестицияның маңызы және оларды жіктеу.
Кез келген кәсіпкерлікпен айналысатын кәсіпорындар әрекетінің маңызды өрісінің бірі-инвестициялық әрекет болып есептеледі.
Кәсіпорындардың қаржы ресурстары-ағымдағы шығындарды-қаржыландыруға және инвестициялауға бағытталады.
Инвестиция-бұл ақша қаражаты, бағалы қағаздар, басқадай мүліктер, оның ішінде мүлікке иелік ету және тағы басқа белгілі бір пайда табу мақсатымен кәсіпкерлік объектіге салу.
Инвестиция фирмалардың серпінді дамуын қамтамасыз етеді және келесі мақсатты орындауға жағдай жасайды, олар: қаржы және материалдық ресурстарды жинақтау есебінен меншік кәсіпкерлік әрекетті кеңейтеді, жаңа кәсіпорынды сатып алады,бизнестің жаңа түрлерін игеруге байланысты әрекеттерін әртараптандырады.
Кәсіпкерлікпен айналысушы кәсіпорындар инвестицияны әртүрлі түрінде іске асырады, өйткені инвестиция объектілерінің көптеген түрлері бар.
Нақтылы инвестиция ол тауар өндірісін және қызмет көрсетуге байланысты нақтылы активкеьақша қаражатын салу. Бұл салым кәсіпорынның негізгі қорларын ұлғайтуға бағытталады. Нақтылы инвестиция негізінен жаңадан негізгі қорды салуға, кеңейтуге, қайта техникалық жағынан қарулануына немесе жұмыс істеп тұрған кәсіпорынды қайтадан құру үшін қолданылады.
Қаржы инвестициясы пайда табу мақсатымен-құнды қағаздар түріндегі активтерді алу. Бұл салымдар құнды қағаздар портфелін қалыптастыруға бағытталады.
Венчурлық инвыстиция-жаңа технологияға шағын фирмалардың жаңартпашылықтарын қаржыландыру қажетті тәуекел капиталды салуын айтады.
Аннуитет-инвесторға белгілі бір уақытта тұрақты табыс әкелуші инвестиция. Бұлар негізінен сақтандыру және зейнетақылық қорға қаржы салу.
Қысқы мерзімді инвестициялар-ақша қаражаттарын бір жылға дейінгі мерзімге салу.Әлбетте фирмалардың, кәсіпорындардың қаржы инвестиция қысқа мерзімді болып есептелінеді.
Инвестициялық әрекеттің субъектілері.
Инвестиялық әрекеттің субъектілері болып инвесторлар, тапсырыс берушілер, жұмыс орындаушылар, инвестициялық объектілерді пайдаланушылар, жабдықтаушылар, әртүрлі кәсіпкерлікпен айналысушы-банктер, сақтандыру және ортақолдық ұйымдар есептелінеді.Инвестициялық әрекеттің субъектілері болып жеке тұлғалар және заңды тұлғалар, сондай-ақ мемлекет және халықаралық ұйымдар есептелінеді.

1-сызба. Инвестициялық әрекеттің объектілері.
Мүлікке қақы
Қалыптастырылған және жаңартылған негізгі құралдар
Басқадай меншіктік объектілер
Бағалы қағаздар
Мақсатты ақша салымдары
Ғылыми-техникалық өнімдер
Интеллектуалды меншікке қақы
Инвестициялық әрекеттің объектілері

Инвестициялық әрекеттің негізгі субъектісі-инвестор.Ол меншік, қарыз және қатыстырылған қаражаттарды инвестиция түрінде жұмсауды асырады.
Негізгі шаруашылық әрекетінің бағытына инвесторларды жеке және инстетутционалды инвесторларға бөледі. Жеке инвестор-негізгі өндіріс шаруашылық әрекеттің дамуына инвестиция түрінде салым салушы жеке және заңды тұлға. Инстетутционалды инвестор-жеке инвесторлар қаражатын жинақтап, инвестициялық әрекет жасайтын қаржы ортақолдықтар. Инстетутционалды инвесторларды әлбетте құнды қағаздар операцияларымен мамандандырылған инвестиционалды компаниялардың инвестициялық қорларды жатқызуға болады.
Барлық инвесторлар:
- кез-келген түрдегі инвестициялық әрекет жасаумен инвестицияланатын объектіні иемдене пайдалануға, өнім жасауға.
- Инвестицияның көлемін және бағытын өз еркімен анықтауға болады.
- Инвестициялық әрекетке келісім бойынша басқа объектілерді қатыстыруға.
- Инвестициялық қаражаттың мақсаты жұмсау, бақылау жасауға және тағы басқа тең құқықты.
Инвестициялық әрекеттің келесі субъектісі тапсырыс беруші. Тапсырыс берушілерге инвестициялық жобаларды іске асырушы, бірақта кәсіпкерлік әрекетті араласпайтын инвестормен уәкіл етілген жеке және заңды тұлғалар жатады.
Мердігерлер болып тапсырыс берушімен келісілген жұмыс атқарушы жеке және заңды тұлғалар есептелінеді. Мердігерлердің әртүрлі әрекетте жұмыс істеуіне құқықты лицензиясы болуы керек. Инвестициялық объектілерін пайданушыларға кіретіндер: инвесторлар, жеке және заңды тұлғалар, мемлекеттік ұйымдар. Инвестициялық әрекеттің субъектілері практика жүзінде қаржы салымдарын іске асыруды орындаушы инвестициялық салада жұмыс істейді.
Инвестициялық салаға жатындар: өндірістік және өндіріске жатпайтын негізгі құралдарға инвестиция салынатын, күрделі құрлыс саласы.
Жаңартпашылық салаға-ғылыми-техникалық бөлімдерді және парасатты әлуетті іске асыруда жатқызады.
Қаржы капиталының айналым саласына: ақша, қарыз және әртүрлі түрдегі қаржы міндеттемелері жатады.
Субъектілердің инвестициялық әрекеттері Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен, "Құнды қағаздар нарығы туралы" және "Қазақстан Республикасының инвестициялық әрекеті" туралы заңдарымен реттеледі. Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес мемлекет меншік түріне қарамай инвестицияны қорғауға кепілдік береді.
Инвестицияны басқару.
Инвестицияны басқаруға қатысатындар:
- инвестициялық әрекеттің мемлекеттік деңгейде басқару, сол арқылы инвестициялық әрекетті реттеу, бақылау, ынталандыру.
- Жекелеген инвестициялық жобаларды басқару. Ол жоспарлауды, ұйымдастыруды, бақылауды қоса басқарып, инвестициялық жобаны қазіргі жүйе әдістерін және техникаларды басқаруды қарайды.
- Жекелеген шаруашылық етуші субъекті-кәсіпкерлік етуші фирманың инвестициялық әрекетін басқару-инвестициялық объектіні таңтауды, инвестициялық процестің жайын бақылауды басқарады.
Фирмалар бойынша инвестициялық әрекетті басқару ең тиімді капитал салымын іске асыруды қамтамасыз етуге бағытталған. Осыған байланысты инвестицияны басқару бірнеше кезеңдерден тұрады, олардың негізгілері:

Қолданылған әдебиеттер

1. Основы финансового менеджмента – И.А. Бланк – Киев : Ника – Центр, 2000
2. Финансирование и кредитование капитальных вложений. Учебник/ Под. Ред. Молякова Д.С. – М.: Финансы и статистика,1988
3. Финансовое планирование и контроль. Под ред. М.А. Поукока и А.Х. Тейлора пер. с англ. А.Г. Пивовара – 2-е издание М.: ИНФРА – М,1996
4. Финансовый менеджмент: Учебник/ под рад. В.С. Золоторева. Ростов Н/Д: Феникс 2000
5. Финансовый менеджмент: Учебник/ под ред. Ковалевой.М – Н ИФРА – М:2004
6. Финансовый менеджмент: Учебник/ под ред. Н.Ф. Самсонова. – М: Финансы 1999
7. РЭЖ – 1998 - №3 стр.90
8. Бизнес и банки – 1998 - №6 стр.3
9. Финансы и кредит – 2004 - № 4 стр.5
10. Қаржы – қаражат – 2002 - №3 стр.37
11. Вестник КазЭУ – 2004 - №2 стр. 58
12. Финансы – 2000 - №8 стр.50
13. Финансы – 2003 - №9 стр.56
14. Банковское дело – 2004 - №1 стр.28
15. РЦБК – 2000 - №5 стр.65
16. Мир финансов – июль 2004 – стр.13
17. Мир финансов – август 2004 - стр.35
18. Мир финансов – сентябрь 2004 – стр 38

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
1. Қаржылық инвестициялар туралы теориялық ұғым.
1.1 Инвестицияның маңызы және оларды жіктеу.
1.2 Инвестициялық жобаларды бағалау әдістері.
2. Нақтылы инвестициялық мысалдарды бағалау.
2.1 ЖШС Аквадон инвестициялық жобасы.
2.2 Акционерлік қоғам Балхаш – энерго ГЭС инвестициялық жобасын бағалау
ерекшеліктері.
3. Кәсіпорынның инвестициялық саясатын басқару.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер.

1. Қаржылық инвестициялар туралы теориялық ұғым.
1.1 Инвестицияның маңызы және оларды жіктеу.
Кез келген кәсіпкерлікпен айналысатын кәсіпорындар әрекетінің маңызды
өрісінің бірі-инвестициялық әрекет болып есептеледі.
Кәсіпорындардың қаржы ресурстары-ағымдағы шығындарды-қаржыландыруға және
инвестициялауға бағытталады.
Инвестиция-бұл ақша қаражаты, бағалы қағаздар, басқадай мүліктер, оның
ішінде мүлікке иелік ету және тағы басқа белгілі бір пайда табу мақсатымен
кәсіпкерлік объектіге салу.
Инвестиция фирмалардың серпінді дамуын қамтамасыз етеді және келесі
мақсатты орындауға жағдай жасайды, олар: қаржы және материалдық ресурстарды
жинақтау есебінен меншік кәсіпкерлік әрекетті кеңейтеді, жаңа кәсіпорынды
сатып алады,бизнестің жаңа түрлерін игеруге байланысты әрекеттерін
әртараптандырады.
Кәсіпкерлікпен айналысушы кәсіпорындар инвестицияны әртүрлі түрінде іске
асырады, өйткені инвестиция объектілерінің көптеген түрлері бар.
Нақтылы инвестиция ол тауар өндірісін және қызмет көрсетуге байланысты
нақтылы активкеьақша қаражатын салу. Бұл салым кәсіпорынның негізгі
қорларын ұлғайтуға бағытталады. Нақтылы инвестиция негізінен жаңадан
негізгі қорды салуға, кеңейтуге, қайта техникалық жағынан қарулануына
немесе жұмыс істеп тұрған кәсіпорынды қайтадан құру үшін қолданылады.
Қаржы инвестициясы пайда табу мақсатымен-құнды қағаздар түріндегі
активтерді алу. Бұл салымдар құнды қағаздар портфелін қалыптастыруға
бағытталады.
Венчурлық инвыстиция-жаңа технологияға шағын фирмалардың
жаңартпашылықтарын қаржыландыру қажетті тәуекел капиталды салуын айтады.
Аннуитет-инвесторға белгілі бір уақытта тұрақты табыс әкелуші
инвестиция. Бұлар негізінен сақтандыру және зейнетақылық қорға қаржы салу.
Қысқы мерзімді инвестициялар-ақша қаражаттарын бір жылға дейінгі
мерзімге салу.Әлбетте фирмалардың, кәсіпорындардың қаржы инвестиция қысқа
мерзімді болып есептелінеді.
Инвестициялық әрекеттің субъектілері.
Инвестиялық әрекеттің субъектілері болып инвесторлар, тапсырыс
берушілер, жұмыс орындаушылар, инвестициялық объектілерді пайдаланушылар,
жабдықтаушылар, әртүрлі кәсіпкерлікпен айналысушы-банктер, сақтандыру және
ортақолдық ұйымдар есептелінеді.Инвестициялық әрекеттің субъектілері болып
жеке тұлғалар және заңды тұлғалар, сондай-ақ мемлекет және халықаралық
ұйымдар есептелінеді.

1-сызба. Инвестициялық әрекеттің объектілері.
Мүлікке қақы
Қалыптастырылған
және жаңартылған
негізгі құралдар
Басқадай
меншіктік
объектілер
Бағалы
қағаздар
Мақсатты ақша
салымдары
Ғылыми-техникал
ық өнімдер
Интеллектуалды
меншікке қақы
Инвестициялық әрекеттің
объектілері

Инвестициялық әрекеттің негізгі субъектісі-инвестор.Ол меншік, қарыз және
қатыстырылған қаражаттарды инвестиция түрінде жұмсауды асырады.
Негізгі шаруашылық әрекетінің бағытына инвесторларды жеке және
инстетутционалды инвесторларға бөледі. Жеке инвестор-негізгі өндіріс
шаруашылық әрекеттің дамуына инвестиция түрінде салым салушы жеке және
заңды тұлға. Инстетутционалды инвестор-жеке инвесторлар қаражатын жинақтап,
инвестициялық әрекет жасайтын қаржы ортақолдықтар. Инстетутционалды
инвесторларды әлбетте құнды қағаздар операцияларымен мамандандырылған
инвестиционалды компаниялардың инвестициялық қорларды жатқызуға болады.
Барлық инвесторлар:
- кез-келген түрдегі инвестициялық әрекет жасаумен инвестицияланатын
объектіні иемдене пайдалануға, өнім жасауға.
- Инвестицияның көлемін және бағытын өз еркімен анықтауға болады.
- Инвестициялық әрекетке келісім бойынша басқа объектілерді қатыстыруға.
- Инвестициялық қаражаттың мақсаты жұмсау, бақылау жасауға және тағы
басқа тең құқықты.
Инвестициялық әрекеттің келесі субъектісі тапсырыс беруші. Тапсырыс
берушілерге инвестициялық жобаларды іске асырушы, бірақта кәсіпкерлік
әрекетті араласпайтын инвестормен уәкіл етілген жеке және заңды тұлғалар
жатады.
Мердігерлер болып тапсырыс берушімен келісілген жұмыс атқарушы жеке
және заңды тұлғалар есептелінеді. Мердігерлердің әртүрлі әрекетте жұмыс
істеуіне құқықты лицензиясы болуы керек. Инвестициялық объектілерін
пайданушыларға кіретіндер: инвесторлар, жеке және заңды тұлғалар,
мемлекеттік ұйымдар. Инвестициялық әрекеттің субъектілері практика
жүзінде қаржы салымдарын іске асыруды орындаушы инвестициялық салада
жұмыс істейді.
Инвестициялық салаға жатындар: өндірістік және өндіріске жатпайтын
негізгі құралдарға инвестиция салынатын, күрделі құрлыс саласы.
Жаңартпашылық салаға-ғылыми-техникалық бөлімдерді және парасатты
әлуетті іске асыруда жатқызады.
Қаржы капиталының айналым саласына: ақша, қарыз және әртүрлі түрдегі
қаржы міндеттемелері жатады.
Субъектілердің инвестициялық әрекеттері Қазақстан Республикасының
Азаматтық кодексімен, "Құнды қағаздар нарығы туралы" және "Қазақстан
Республикасының инвестициялық әрекеті" туралы заңдарымен реттеледі.
Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес мемлекет меншік түріне қарамай
инвестицияны қорғауға кепілдік береді.
Инвестицияны басқару.
Инвестицияны басқаруға қатысатындар:
- инвестициялық әрекеттің мемлекеттік деңгейде басқару, сол арқылы
инвестициялық әрекетті реттеу, бақылау, ынталандыру.
- Жекелеген инвестициялық жобаларды басқару. Ол жоспарлауды,
ұйымдастыруды, бақылауды қоса басқарып, инвестициялық жобаны қазіргі
жүйе әдістерін және техникаларды басқаруды қарайды.
- Жекелеген шаруашылық етуші субъекті-кәсіпкерлік етуші фирманың
инвестициялық әрекетін басқару-инвестициялық объектіні таңтауды,
инвестициялық процестің жайын бақылауды басқарады.
Фирмалар бойынша инвестициялық әрекетті басқару ең тиімді капитал салымын
іске асыруды қамтамасыз етуге бағытталған. Осыған байланысты инвестицияны
басқару бірнеше кезеңдерден тұрады, олардың негізгілері:

2-сызба. Негізгі белгілері бойынша инвестицияны жіктеу.

Инвестицияның түрлері

Инвестицияланатын капиталды объектілерге салу

Нақтылы
Қаржы

Инвестициялау кезеңі бойынша

Қысқа
мерзімді
Ұзақ
мерзімді

Кәсіпорындардың инвестициялық процеске қатысу
сипатына байланысты

Тура
Жанама

Инвестицияланатын капиталдың меншіктілік түріне
байланысты

Меншік
Мемлекеттік
Аралас

1-кезең. Кәсіпорын деңгейінде инвестицияны басқару елдегі инвестициялық
климатқа талдау жасау. Ол өзіне келесі болжауларды зерттейді:
-ішкі жалпы өнімдер серпіні, ұлттық табыс және өнеркәсіп өнімдері
өндірісінің көлемі.
- Ұлттық табысты тарату серпіні жекешелендірілген процесінің дамуы.
- Инвестициялық әрекетті мемлекеттік заң арқылы реттеу.
-жекелеген инвестициялық нарықтардың дамуы, ақша және қор қарқынның
ерекшелігі.
2-кезең. Фирмалардың экономикалық және қаржылық дамуының стратегиясына
байланысты нақтылы инвестициялық бағытты таңдау. Бұл кезеңде фирма өзінің
салалық бағытының инвестициялық әрекетін анықтайды. Бұл үшін жекелеген
салалардың инвестициялық тартымдылығы-олардың коньюнктурасы, серпіні және
осы салалардың өнімдеріне сұраныстың болашағы зерттелінеді.
Салалар экономикасының инвестициялық тартымдылығы үш бөлімнен тұратын
индустриалдық талдау барысына қарай бағаланады:
-саланың өмірлік кезеңін анықтау
-саланы іскерлік кезеңіне қарай анықтау
-сапалы талдау және саланың болашақ дамуына болжау жасау.
Саланың даму кезеңдері:
1. пионерлік саты, өнімдерді сату көлемінің өсуімен және пайданың
өсуімен, тәуекелдік және бәсекелестік деңгейінің жоғарғы деңгейімен
сипатталады.
2. Кеңею сатысы, оның негізгі сипаты-сату көлемі өсу бір деңгейде,
бағаның өсуі тоқтайды немесе аздап кемиді, инвестицияны қатыстыру
қарқындайды, машина, жабдықтарды салу шығыны, жоғары төленетін
девиденттің өсуімен сипатталады.
3. Тұрақтану сатысы-сату және пайда табу қарқыны азаяды, өнімдерді
жаңғырту аяқталады, ассортимент тұрақталынады, күрделі шығындардың
өсуі тоқталады және олардың кемуі байқалады.
4. Өшу сатысы-саладағы компаниялардың азаюымен сипатталынады, соған
байланысты пайда, сату және күрделі қаржы мөлшері келмейді.
Инвесторларға ең дұрысы капиталды салалардың даму сатысындағы
обектілеріне салған тиімді.
Көрсетілген материалдар негізінде көрсетілген саланың кәсіпорынына
болашақ қаржы салу туралы шешім қабылданады.
Саланың инвестициялық тартымдылығы бағалаудың негізгі көрсеткіші
пайдаланған активтердің пайдасының деңгейі ол екі вариантта есептелінеді:

- Активтердің жалпы соммасына есептеген өнімдерді сатудан түскен пайда.
- Баланстық пайда.
Саланың инвестициялық тартымдылығын бағалаудан басқа, инвестицияны
басқару процесінде аймақтардың да инвестициялық тартымдылығын бағалайды,
өйткені бір саланың кәсіпорындары әртүрлі аймақтарда орналасуы мүмкін.
Аймақтардың инвестициялық тартымдылығы төмендегі факторлармен қалыптасады:
орналасу орны, көлік желісінің дамуы, әлеуметтік жағдайдың сипаты,
кәсіпкерлік инфрақұрылымының дамуы, табиғат-климаттың жағдайлы ресурстардың
жеткіліктігі және тағы басқа.
Аймақтардың инвестициялық тартымдылығын бағалау әртүрлі маңызды
факторларды орташа аймақтық көрсеткіштерін орташа республикалық
көрсеткіштермен салыстыру арқылы анықтайды.
Алынған нәтижелер негізінде кәсіпкерлікпен айналысатын фирма нақтылы
инвестицияны таңдау шешім қабылдайды.
3-кезең. Инвестицияның өтімділігін анықтау.
Инвестициялық әрекетті орындау процесінде кәсіпкерлік етуші фирманың-
жекелеген инвестицияның объектісінің инвестиция климатының
өзгеруінәтижесінен күткен табысқа әсерін есепке алу керек. Сондықтан
болатын құбылыстарды мұқият байқай отырып, уақытында жекелеген
инвестициялық бағдарлаиада шығу туралы шешім қабылдаған жөн. Осындай
болатын жағдайды есепке ала отырып, әрбір инвестицияланатын объект бойынша
инвестицияның өтімділік деңгейін бағалау керек, оның ішінде алдыменен
барынша өтімділігі жоғары бағдарламаға жол беріледі.
Инвестицияны басқарудың маңызды 4 кезеңі- инвестициялық ресурстардың
қажетті көлемін анықтау және оларды қалыптастыру көзін іздеу. Осы кезеңде
кәсіпкерлік етуші фирма жоспарланған бағыт бойынша инвестициялық
ресурстарды болжамдайды. Қажетті инвестициялық ресурстарға сай оны
қалыптастыру көздері анықталады. Меншік қаржы қаражаттары жетіспеген
жағдайда қарыз қаражаттарын қатыстыруға шешім қабылданады.
Жоғарыда айтылған шараларды орындау нәтижесінде инвестициялық портфель
қалыптастырылады.
Инвестицияны басқарудың қортынды 5 кезеңі-инвестициялық тәуекелдікті
басқару. Бұл кезеңде алдыменен фирманың барлық инвестицияланған
объектілері бойынша кездесетін тәуекелдікті анықтайды, соңынан
инвестициялық тәуекелдікті азайту үшін шаралар жасалынады.
Инвестициялық әрекетті орындау көздері.
Фирмалардың инвестициялық әрекеттерін орындау көздері болып
есептелетіндер:
- Инвестордың меншік қаржы ресурстары және ішкі шаруашылық резервтері,
шаруашылық ету әрекетінен түскен пайда, амортизациялық төлем,
сақтандыру компаниясына төленген қаражат және тағы басқа.
- Инвестордың қарызға алған қаржы қаражаттары, оларға жататындар: банк
несиесі, бюджет несиесі және тағы басқа.
- Инвестордың қатыстырған қаржы қаражаттары: акцияларды сатудан, пай-
жарнасы, фирма қызметкерлерінің басқадай жарналары мен төлемдері.
- Мемлекет бюджетінен инвестициялық қаржы бөлу (аймақтың, салалық
мақсатты бағдарламаларға).
- Шет ел инвесторларының қаражаттарының бірлескен кәсіпорындардың жарғы
капиталдың қатысуы және тағы басқа.
Шет ел инвесторларын қатыстыру халықаралық экономикалық байланысты
дамытады және ғылыми-техникалық жетістіктерді өндіріске енгізуге әсер
етеді.
Фирма өз инвестициялық әрекетін қаржыландыруына байланысты, үш негізгі
инвестициялық қаржыландыру түріне бөледі:
- Өзін-өзі қаржыландыру
- Несиелік қаржыландыру
- Үлестік немесе аралас қаржыландыру
Өзін-өзі қаржыландыру - фирманың инвестициялық әрекетті толығымен
меншік қаржы ресурстары арқылы қаржыландыруын айтады, қаржы ресурстары
фирманың ішкі көздері арқылы қалыптастырылады. Мұндай қаржыландыру түрі
әлбетті қысқа мерзімді инвестициялық жобаларды орындауда қолданылып, оның
рентабельдік мөлшері онша жоғары болмайды.
Несиелік қаржыландыру - қысқа мерзімді инвестициялық жобаларды
орындауда қолданылып, инвестицияның рентабельдік мөлшері өте жоғары
болады. Бұл қарыз капиталының ерекшелігі, алдын-ала келісілген жағдайға
байланысты, несиені қатыстыру керек.
Үлестік қаржыландыру - қаржыландыру бірнеше көздерінің құрамдастыруын
қарастырады. Инвестициялық әрекетте бұл ең көп тараған түрі.
Нақты инвестицияның маңызы.
Нақтылы инвестициялау процесі бірнеше кезеңге және сатылар арқылы
орындалады. Халықаралық практикада бұл процесс үш негізгі кезең арқылы
орындалады:
- Инвестициялауға дейінгі кезең – бұл жайда нақтылы инвестициялық жоба
таңдалынады және оны бағалайды.
- Инвестициялау кезеңі – нақтылы инвестициялық жобаны іске асырумен
болады.
- Постинвестициялық кезең- инвестицияланған объектіні пайдалану кезеңі.
Инвестициялауға дейінгі кезең, нақтылы инвестициялау процесінің
негізін құрайды, осы кезеңде альтернативті инвестициялық шешімдер
жасалынады, инвестициялық жоба дайындалады. Өз кезегінде бұл кезең
төрт сатыдан тұрады: инвестициялық идеяны іздеу сатысы, инвестициялық
жобаны алдынала дайындау сатысы, инвестициялық жобаның техникалық-
экономикалық және қаржылық тартымдылығын бағалау сатысы, инвестициялық
жобаны қабылдауға ақырғы шешім қабылдау.
Нақтысында, нақтылы инвестициялау процесін орындау үшін алдыменен
инвестициялайтын объектіні анықтау қажет. Соңынан инвестициялық идеяны
орындаудың барлық аспектісін қарау қажет және инвестициялық жобаны
жасау қажет. Ол бизнес-жоспар түрінде орындалады.
Нақтылы инвестициялауды орындау процессі инвестициялық идеяны
іздеуден және таңдаудан басталады. Алдыменен кәсіпқой фирма өзінің
даму мақсатына байланысты инвестициялық идеяны іздеудің шекарасын
белгілейді. Нақтылы инвестицияның орындалуы туралы шешім фирманың
келесі мақсатын белгілеу негізінде шешіледі:
- Өндіретін тауар үшін немесе қызмет көрсету үшін нарықтағы үлесті
сақтау немесе өсіру
- Жаңа тауарларды шығарудың қажеттігі.
- Фирманың жақсы атаған қалыптастыру және ұстап тұру.
- Фирманың ресурстарын барынша пайдалану.
Бұл аталғандардан басқа кәсіпкерлік фирманың инвестициялық идеяны
анықтауда нақты инвестиция саласында жинақталған тәжірибені, өз әрекетін
салалық бағытын, фирма қызметкерлерінің біліктілік инвестициялауға
қажетті қаржы ресурстарының барлық және басқадай факторларды есепке
алады.
Инвестициялық идеяны таңдау халықаралық практикада қолданылған
сыныптамаларға негізделген болады. Бұл сынаптамалар өзіне келесі
мүмкіншілікті қосады:
- Қайта өндеуге және өндіріске пайдалануға жарайтын пайдалы жер асты
байлықтары және табыс ресурстардың барлығы.
- Демографиялық немесе әлеуметтік-экономикалық факторлардың әсерінен
нарықта жаңа тауарларға сұраныстың өзгеруі.
- Импорттың көлемі және құрылымының импорттың орнын басушы өндірісті
жасауға бағытталған проектісін жасауға әсер етуі.
- Басқа елдердегі өндіріс құрылымының беталысы және тәжірибесі.
- Тұтынушы-салаларда өндірісті ұлғайту жоспарлау жөнінде немесе
дүниежүзілік нарықта өндірілген өнімдерге сұраныстың өсуі жөніндегі
ақпарат.
- Өндірісті әртараптандыру мүмкіншілігі.
- Жалпылама өнімдерді шығаруда өзіндік құнын азайту үшін, өндіріс
көлемін ұлғайтудың қажеттігі.
- Жалпы экономикалық жағдай.
Әрине, аталған мүмкіншіліктер негізінде кәсіпорын,фирма өте іріленген
инвестициялық проектінің идеясын құрауы мүмкін, яғни нақтылы инвестицияны
орналастыру бағытын таңдайды. Егерде таңдалған тұжырымдама фирманың
алдына қойған мақсатына сәйкес келсе фирманың басшылары қабылдаса,
тұжырымдама жасалынады, оған қажетті қосымша ақпараттар жиналады және
талдаулар жасалынады.
Инвестициялық жобаны жасау.
Инвестициялық жоба – күрделі қаржы салымдарының көлемін және мерзімін
анықтауға жасалатын экономикалық негіздеме, оның ішінде қажетті жобалық-
сметалық құжаттар, сондай-ақ инвестициялық жобаның орындалуы жөніндегі
практикалық әрекеттің мазмұны (бизнес-жоспар).
Нақтылы инвестициялаудың белгілі түріне байланысты фирма жасалынатын
инвестициялық жобаға қойылатын талаптарды қалыптастырады.
Инвестициялаудың бұндай түрі үшін, жабдықтарды ауыстыру немесе
түрлерін алу, яғни ірі қаржы салымын талап етпейтін инвестициялау түрі
фирманың өз қаражаты есебінен қаржыландырылады,бұл жайда инвестициялық
жоба ішкі құжат болып есептелінеді. Жоба қысқартылған бөлімдерден және
көрсеткіштерден құрастырылады, бірақта міндетті түрде инвестициялық
проектінің мақсаты, оның негізгі параметрлері, қажетті қаржы
ресурстарының көлемі, сондай-ақ инвестициялық жобаның тиімділігі және
оның орындалуының календарлық мерзімі қаралады.
Инвестициялық жобаның негізгі бөлімдері:
1. Инвестициялық жобаның қысқаша сипаттамасы.
2. Жобаның негізгі идеясы.
3. Нарықты талдау және маркетинг тұжырымдамасы.
4. Инвестициялық жобаны орындау процесіне қажетті материалдық
ресурстардың еөлемін негіздеу.
5. Жобаның орындалуының техникалық негізіне сипаттама.
6. Жобаның тұрған жері.
7. Басқаруды ұйымдастыру.
8. Қажетті еңбек ресурстары.
9. Жобаның орындалу кестесі.
10. Жобаны қаржымен қаржылануына сипаттама және оның тиімділігін бағалау.
Кезкелген инвестициялық жоба алдымен қысқаша сипаттау берумен
басталады, өйткені бұл бөлім қортындылаушы бөлім және ол барлық қалған
бөлімдерді дайындалғаннан кейін жасалынады.Жобаның сипаттамасы барлық
ресурстардың тізімін, оның ішінің жобаны орындауға қажетті қаржылық
ресурстардың жобаның орындалу мерзімі және салынған қаражаттардың
қайтуы, сонымен қатар жобаның экономикалық жағдайын, қаржылық
тиімділігін және әлеуметтік қажеттіліктерді бағалауды қамтиды.
Инвестициялық жобаның келесі бөлімі "Жобаның негізгі идеясы". Бұл
бөлімде талданатын жобаның ең маңызды параметрі қаралады.
Нарықты талдау және маркетинг тұжырымдамасына арналған бөлімде,
нарық потенциалын талдауда нәтижесі, сондай-ақ маркетингтік зерттеудің
нәтижесі қаралады, оған жататындар: сұраныс және ұсыныс, нарықтағы
баға, нарықты сегменттеу, несиелік бәсекелестер және тағы басқа.
Инвестициялық жобаларды орындауда қолданылатын маркетингтік
тұжырымдамалар қаралады.
Инвестициялық жобаны іске асыру процесінде қажетті материалдық
ресурстар көлемін негіздене қолданылатын шикі заттар және
материалдарды жіктелуі, инвестициялық жобаны орындаудың барлық
сатысында олардың қажетті көлемі қаралады. Жобаның орындалатын
аймақтағы негізгі шикі заттар көлемі талданады. Шикізаттар және
материалдарды жетілдіру бағдарламасы жасалынып, оған кететін шығын
бағаланады.
"Жобаның іске асырудың техникалық негізін сипаттаушы" бөлімде
өндірістік бағдарлама және кәсіпорынның өндірістік қуаттылығын талдау
қаралады. Осы бөлімде болашақ технология негізделеді, сондай-ақ жобаны
іске асыратын нақтылы аймақты таңдау негізделеді, өндірістік және
коммерциялық инфрақұрылымға, нарықтық және ресурстар ортасына талдану
жасалынады, аймақтағы әлеуметтік-экономикалық жағдай және
инвестициялық климат қаралады. Бұл жерде қоршаған ортаға сипатта
беріледі және инвестициялық жобаны орындауда пайда болатын мүмкінді
экологиялық проблемалар бағаланады.
"Басқаруды ұйымдастыру" бөлімінде фирманың ұйымдық құрылымына
сипаттама беріліп, оның нақтылы түрі және қазіргі басқару жүйесі
негізделеді. Бұл бөлімде өндірістік және басқару қызметкерлерінің
еңбек әрекетін ұйымдастыру, олардың еңбек ақысы, сондай-ақ қосақы
шығындар құрылымы және мөлшері қаралады.
Жобаның орындалу кестесі маңызды бөлімдердің түрі болып
есептелінеді, өйткені бұл бөлімде инвестициялық жобаның орындалуының
жекелеген сатысы негізделеді және әрбір саты бойынша қаржы,
материалдық және еңбек ресурстарына қажеттілік қаралады.
Қорытынды бөлімде жобанықаржымен қамтамасыз ету сипатталады және
оның тиімділігі бағаланады.Бұл бөлімде қажетті инвестиция сомасы,
мүмкінді өндіріс шығыны қаралады,инвестициялық ресурстарды алу
кеңістері негізделеді және инвестицияның тиімділігінің есебі
жасалынады.

1.2 Инвестициялық жобаларды бағалау әдістері.
Уақыт параметірі ескерілуіне немесе ескерілмеуіне байланыссыз
инвестициялық қызметтерді зерттеуде қолданылатын критерилерді келесі екі
топқа бөлуге болады:
А) Дисконттауға негізделген
В) Есептеуге негізделген
Бірінші топтағы критерийлерге жатады: таза келтірілген құн (NPV), таза
терминалдық құн (NTV), инвестициялар рентабельділігінің индексі (PI),
пайданың ішкі нормасы (IRR), инвестицияның дисконтталған өтелу мерзімі
(DPP). Ал, екінші топқа келесі критерийлер жатады: инвестициялардың өтелу
мерзімі (PP), инвестициялардың тиімділік коэффициенті (ARR).
Енді, жоғарыдағы аталған инвестициылық жобаларды бағалау әдістерінің
критерийлерін ауқымырақ қарастырайық.
1.Таза келтірілген құнды есептеу әдісі.
Бұл әдістің негізінде компания иелерінің басты мақсаттары жатыр, яғни
фирманың құндылығын көтеру, бұл оның нарықтық құнының сандық бағасын
көрсетеді. Алайда, инвестициялық жобалар бойынша шешімдерді қабылдау жиі
компания иелерімен емес, оның басқарма жұмысшыларымен ойластырылып іске
асады. Сондықтан бұл жерден көретініміз, меншік иелері мен басқарманың
мақсаттары бәсекелес, яғни ішкі фирмалық келіспеушіліктер ескерілмейді.
Бұл әдіс бастапқы инвестициялар көлемі (с) мен жоспарланған мерзімде
оның әкелетін дисконтталған таза ақша ағынына қатынасымен анықталады.
Ақша қаражаттарының ағыны уақыт бойынша бөлінетін болғандықтан, ол "r"
мөлшерлемесі бойынша дисконтталады. Ол инвестициялаған капиталға келетін
жыл сайынғы қайтару пайызынан туындайды және оны аналитик (инвестор) өз
бетінше тағайындайды.
Мысалы, мынандай блжам жасалынды, n жыл ағымында инвестиция (с)
жұмсалынады, ол бойынша жылдық табыс көлемі Р1,Р2, ... . Рn..
Дисконтталған табыстардың жалпы жиналған мөлшері (PV) және таза
келтірілген құн (NPV) сәйкесінше келесі формулалармен есептелінетін
болды:

PV=ΣPk (1-r)k (1)

NPV=ΣPk (1+r)k – IC (2)

Жоғарыда атап көрсетілгендей кез-келген компанияның барлық іс-әрекеті
мақсатқа жету үшін орындалады. Компания иелері тұрғысынан NPV критериіне
төмендегідей экономикалық түсінік беругн болады:
- Егер NPV0, онда жобаны қабылдау кезінде компанияның құны төмендейді,
яғни компания иелері шығынға ұшырайды.
- Егер NPV=0, онда жобаны қабылдау кезінде компанияның құны өзгеріссіз
қалады, яғни оның иелерінің қаржылық жағдайы бір қалыпта қалады.
- Егер NPV0, онда жобаны қабылдау кезінде компанияның құны, сонымен
қатар иелерінің қаржылық жағдайы өседі.
NPV=0, болған жағдайды ауқымырақ қарайық. Бұл жағдайда, шын мәнінде,
компания иелерінің жағдайы өзгеріссіз қалады, алайда, алдында атап
өткенімдей, инвестициялық жобаларды басқарушы персонал жиі қабылдайды,
сонымен қатар бұл жағдайда менеджерлер өз таңдауына ие болады. Алайда,
NPV=0 тұжырымы оң нәтижеге де ие болады- жобаны іске асырғанда өндіріс
көлемі өседі, яғни компанияның ауқымы өседі.
Компанияның ауқымының өсуі жағымды жағдай болғандықтан (мысалы,
менеджерлер жағынан мынандай көзқарас: ірі компанияда жұмыс істеген
пристижді, сонымен қатар, еңбекақысы да көп жағдайларда жоғары), жоба
қабылданады.
Жылдар бойынша табыстылықты жоспарлағанда мүмкін болғанша осы
жобаға байланысты барлық өндірістік және өндірістік емес түсімдер
түрлерін ескеру керек. Жобаны іске асыру кезеңінің соңында құрал-
жабдықтардың немесе босатылған айналым құралдарының құны ретінде
қаражаттардың түсімі болжанады, олар сәйкес кезеңнің табысы ретінде
есепке алынады.
Егер жоба инвестицияның бірден емес, m жыл аралығында қаржы
ресурстарының біртіндеп инвестициялануын көздесе, онда NPV-ді есептеу
формуласы төмендегі түрге келтіріледі:

NPV=ΣPk (1+r)k – ΣICj (1+i)j (3)

K=1 J=1

Мұндағы, i-жоспарланатын инфляцияның орташа қарқыны.
Келтірілген формулалар арқылы есептеу өте қиын, сондықтан дисконттау
бағаларына негізделген бұл және басқада әдістерді қолдану үшін арнайы
қаржылық кестелер ойластырылған. Оларда күрделі пайыздардың,
дисконтталатын көбейткіштердің, дисконтталатын ақша бірлігінің және
тағы сондай сияқты мәндері, уақытаралығы мен дисконттау
мөлшерлемесінің мәніне байланысты көрсетілген.
NPV есептеуде дисконттаудың тұрақты мөлшерлемесі (ставкасы)
қолданылады, алайда кейбір жағдайларда жылдарға байланысты жекелеген
мөлшерлемелердің мәндерін қолдану мүмкін, имитациялық есептеулер
кезінде дисконттаудың әртүрлі мөлшерлемелері қолданылса, онда
біріншіден екі формула қолдануға жатпайды, екіншіден, біркелкі
дисконттау мөлшерлемесіне қолданатын жоба, бұл жағдайда қолданылмауы
мүмкін.
NPV көрсеткіші коммерциялық ұйымның қарастырылған жобаны қабылдаған
жағдайда экономикалық жағдайының өзгеруін болжамды бағалайды, ал
бағалау, жоба аяқталғанда жасалады,бірақ бүгінгі уақыт позициясынан,
яғни жобаның басынан. Бұл көрсеткіш уақыт аралығында өзгеріссіз
болады, яғни әртүрлі жобалардың NPVқосуға болатынын көрсетеді. Бұл өте
маңызды ерекшелік осы көрсеткішті қалғандардан бөліп, көрсететін және
инвестициялық портфельдің тиімділігін бағалауда басты көрсеткіш етіп
қолдануға мүмкіндік береді.

2.2 Таза терминалдық құнды есептеу әдісі.
NPV жобаның басында қажетті ақша ағынына негізделіп, яғни оның
негізінде дисконттау операциясы жатыр. Алайда, бұған кері, әрі ұқсас
операцияны қолдануға болады-өсірумен.(1-сурет) Бұл жағдайда ақша
ағынының элементтері жобаның аяқталуында анықталады, бұл критерий өз
кезегінде "таза терминалдық құн " атауына ие болып, NTV белгісімен
белгіленеді.

1-сурет. NPV және NTV критерийлерін есептеу лигасы.

NTV есептеу үшін өнім

NTV критериін есептеу формуласы
келесідей түрге ие:

NTV=ΣPk (1+r) n-k - IC*(1+r) n (4)

K=1
NTV критерийі негізінде жобаны қабылдау жағдайлары, NPV жағдайындай.
Егер NTV'0, онда жобаны қабылдау керек.
Егер NTV0, онда жобаны қабылдау керек.
Егер NTV=0, онда жоба пайдасыз да, шығынсыз да..
NPV мен NTV критерилері бір-біріне қарама-қарсы.
NTV=NPV*FM 1 (r,n) немесе NPV=NTV*FM 2 (r,n) (5)
Бұл критерилер бір бірін толықтырып тұрады, яғни біреуімен таңдалған
жобаның нәтижелерін басқасы да береді.

2.3. Инвестиция рентабельділігінің индексін есептеу әдісі.
Бұл әдіс NPV әдісі есептеулерінің жалғасы болып табылады. Рентабельділік
индексі (PI) келесі формуламен есептелінеді:

PI=ΣPk (1+r)k IC (6)

Көріп тұрғанымыздай, егер: PI0, онда жобаны қабылдау керек.
PI0, онда жобаны қабылдамау керек.
PI=0, онда жоба пайдасыз да, шығынсыз да.
Таза келтірілген тиімділікке қарағанда рентабельділік индексі шағын
көрсеткіш: ол шығынның бір бірлігіне келетін табыс деңгейін сипаттайды,
яғни салымдар тиімділігін-бұл көрсеткіш неғұрлым үлкен болса, онда осы
жобаға инвестицияланған әрбір теңгенің қайту деңгейі жоғары. Осыған
байланысты PI критериі NPV нәтижелері бірдей, ұқсас жобалардың арасынан
біреуін таңдауда (әсіресе, егер екі жобаның NPV нәтижелері бірдей, бірақ
қажетті инвестиция көлемдері әртүрлі, онда көріп тұрғанымыздай, олардың
қайсысының салымдар тиімділігі жоғары болса, сол тиімдірек болып келеді),
немесеNPVжиынтық нәтижесін максималдау мақсатымен инвестициялар портфелін
жинақтау кезінде, өте тиімді.

2.4 Инвестиция табыстылығының ішкі нормасын есептеу әдісі.
Инвестиция табыстылығының ішкі нормасыретінде (синонимі: ішкі
табыстылық) дисконттау ставкасының r мәнін түсінеді, бұл жағдайда f(х)=0:
IRR=r; бұл жағдайда NPV=f(r)=0
Басқа сөзбен айтқанда, егер IC=CFo деп белгілесек, онда IRR теңдіктен
шығады:
n
Σ CFk (1+IRR)k (7)
k=0

IRR критериінің табиғатын түсіну үшін графикалық әдісті қолданайық. Онда:

n
У=f(r)=Σ CFk (1+IRR)k (8)
k=0
Бұл функция бірнеше ерекшелігімен ерекшелінеді: кейбіреулері жай сипатқа
ие, яғни ақша ағынының түріне байланыссыз болады, ал басқалары белгілі бір
жағдайлар туындағанда ғана келеді, яғги ағындарға байланысты болады.
Біріншіден, у=f(r) – түзу сызықты функция емес, төменде байқайтынымыздай,
бұл ерекшелік IRR критериін есептегенде үлкен қиындыққа әкеледі.
Екіншіден, егер r=0 болса, онда (8) формуланың оң жағындағы мән бастапқы
ақша ағынының элеменнтерінің сомасына айналады, басқс сөзбен айтқанда, NPV
графигі дисконтталмайтын ақша ағынының барлық элементтерінің сомасына,
сонымен қатар бастапқы инвестициялар көлеміне тең болатын, ордината
осіндегі нүктемен қиылысады.
Үшіншіден, (8) формуладан көріп тұрғанымыздай, жоба үшін у=f(r) функциясы
сәйкесінше кемімелі болып келеді. Себебі, инвестициялау жағынан бұл
жобаның ақша ағының классикалық деп айтуға болады, өйткені кететін
қаражаттың (инвестиция) орнын одан жоғары сомада болатын ағын иемденеді.,
яғни rөсуіне байланысты функция графигі абцисса осьтеріне ұмтылады және оны
белгілі бір нүктеде қияды, ол IRR болып табылады.
(2-сурет)

NPV

IRR
r
y=f(r)

2-сурет. Классикалық инвестициялық жобаның NPV графигі.
Төртіншіден, у=f(r) функциясы түзу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.