Жерсілкіну түрлері

1 Кіріспе
2 Жерсілкіну түрлері мен басқа да сипаттамалары мен өзгешеліктері
2.1 Пайда болу тегіне қарай
2.2 Сейсмикалық толқындар таралуына қарай
2.3 Жер қойнауындағы орналасу тереңдігіне қарай
2.4 Жерсілкіну ұзақтығы
3 Жерсілкінудің өлшеу құралдары мен әдістері
4 Жерсілкінудің басқа да түрлері
5.Сычунь жер сылкынысы
5 Пайдаланылған әдебиеттер

Жерсілкіну (араб тілден ескірген сөзі зілзала араб.: زلزال‎) — жер асты дүмпуі күштерінің әсерінен Жердің беткі қыртысының тербелуі.
Жер сілкінісін сейсмология ғылымы зерттейді. Оның туындауына және дамуына байланысты құбылыстарды ЗЕРТТЕЙДЫ
Жерсілкіну түрлері мен басқа да сипаттамалары мен өзгешеліктері
Пайда болу тегіне қарай
Жерсілкіну жанартаулық, денудациялық және тектоникалық болып бөлінеді.
Жанартаулық жерсілкіну қазіргі жанартаулар әрекет ететін аудандарда дамыған.
Денудациялық жерсілкіну таулы аудандардағы тау жынысы массаларының шатқалдарға құлауынан, жер асты қуыстары мен карст үңгірлерініңопырылуынан және ірі жылжымалардың ықпалынан туындайды.
Тектоникалық жерсілкіну литосфераның жекелеген блоктары өзара қозғалысқа келгенде, Жер қойнауында ұзақ уақыт бойы жинақталған механикалық энергияның қысқа мерзімде шұғыл босанып шығуына байланысты болады. Мұндай жерсілкіну — Жер қыртысында ұзынынан созылған жарылымдар жасайды. Жарылым қанаттары ығыстырушы жазықтық бойынша бір-бірімен салыстырғанда, лездік жылдамдықпен ығысуына байланысты, босанып шыққан энергия серпімді тербелістер, яғни сейсмикалық толқындар түрінде жан-жаққа таралады.

1. Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
2. Қазақ ұлттық энциклопедиясы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

* 1 Кіріспе
* 2 Жерсілкіну түрлері мен басқа да сипаттамалары мен өзгешеліктері
o 2.1 Пайда болу тегіне қарай
o 2.2 Сейсмикалық толқындар таралуына қарай
o 2.3 Жер қойнауындағы орналасу тереңдігіне қарай
o 2.4 Жерсілкіну ұзақтығы
* 3 Жерсілкінудің өлшеу құралдары мен әдістері
* 4 Жерсілкінудің басқа да түрлері
* 5.Сычунь жер сылкынысы
* 5 Пайдаланылған әдебиеттер

Жер сілкіну ошақтары (1963 - 1998)

Тектоникалық плиталардың қозғалуы

1906 жылы АҚШ-та Сан-Францискода болған қатерлі жерсілкнісінің зардаптары

Цунами болып өткен аймақ

ЖЕР СЫЛКЫНЫСЫ

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кіріспе
Жерсілкіну (араб тілден ескірген сөзі зілзала араб.: زلزال‎) -- жер асты дүмпуі күштерінің әсерінен Жердің беткі қыртысының тербелуі.
Жер сілкінісін сейсмология ғылымы зерттейді. Оның туындауына және дамуына байланысты құбылыстарды ЗЕРТТЕЙДЫ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жерсілкіну түрлері мен басқа да сипаттамалары мен өзгешеліктері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пайда болу тегіне қарай
Жерсілкіну жанартаулық, денудациялық және тектоникалық болып бөлінеді.
Жанартаулық жерсілкіну қазіргі жанартаулар әрекет ететін аудандарда дамыған.
Денудациялық жерсілкіну таулы аудандардағы тау жынысы массаларының шатқалдарға құлауынан, жер асты қуыстары мен карст үңгірлерініңопырылуынан және ірі жылжымалардың ықпалынан туындайды.
Тектоникалық жерсілкіну литосфераның жекелеген блоктары өзара қозғалысқа келгенде, Жер қойнауында ұзақ уақыт бойы жинақталған механикалық энергияның қысқа мерзімде шұғыл босанып шығуына байланысты болады. Мұндай жерсілкіну -- Жер қыртысында ұзынынан созылған жарылымдар жасайды. Жарылым қанаттары ығыстырушы жазықтық бойынша бір-бірімен салыстырғанда, лездік жылдамдықпен ығысуына байланысты, босанып шыққан энергия серпімді тербелістер, яғни сейсмикалық толқындар түрінде жан-жаққа таралады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сейсмикалық толқындар таралуына қарай
Сейсмикалық толқындар қума, көлденең және беттік толқындар болып үшке бөлінеді.
Сейсмикалық толқындардың таралу жылдамдығы тау жыныстарының құрамына, құрылымына және физикалық жағдайына байланысты болады.
Қума толқындардың таралу жылдамдығы 5 - 6 кмс, көлденең толқындардікі 3 - 4 кмс.
Сейсмикалық толқындар туындатушы жарылымдардың ұзындығы бірнеше км-ден (1966 жылғы Ташкент жерсілкінуінде - 8 км) жүздеген км-ге (1960 жылғы Чилидегі жерсілкіну) дейін жетеді.
Ал 1957 жылғы Гоби Алтайындағы жерсілкінуде жалпы ұзындығы 700 км-дей жарылымдар жүйесі пайда болған.
Жер қыртысында немесе мантияның жоғары бөлігіндегі тау жыныстарының лездік қозғалысқа келуінен жер асты соққысы туындаған орынды жерсілкіну ошағы, ошақтың тереңдіктегі орнын гипоцентр, Жер бетіндегі проекциясында орналасқан ауданды эпицентр деп атайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жер қойнауындағы орналасу тереңдігіне қарай
Жерсілкіну Жер қойнауындағы орналасу тереңдігіне қарай:
# Жер бетіне жақын (тереңдігі 10 км-ге дейін),
# орташа немесе қалыпты тереңдіктегі (10 - 60 км),
# аралық (60 - 300 км) және терең фокусты (300 км-ден терең) болып жіктеледі.
Ең көп тарағаны жақын және орташа (Ашғабадта жерсілкінудің тереңдігі 15 -- 20 км, Ташкентте 5 -- 10 км, Спитакта 10 -- 15 км болған) тереңдіктегі жерсілкінулер. Терең фокусты жерсілкіну өте аз тараған(Қиыр Шығыста, Тынық мұхиттың жағалауындағы жерсілкінудің гипоцентрі 600 -- 700 км тереңдікке жеткен). Жерсілкіну гипоцентрі теңіз бен мұхиттардың астында да орналасады. Оларды теңіз сілкінуі деп атайды. Бұл құбылыстардың нәтижесінде цунами пайда болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жерсілкіну ұзақтығы
Жерсілкіну ұзақтығы бірнеше секундтан бірнеше айға (кейде жылға) дейін созылады. Механикалық кернеу күшінің біртіндеп шығуына байланысты, жер асты дүмпулері қайталанып отырады. Әдетте, алғашқы күшті дүмпуден кейін, әлсіз дүмпулер тізбегі жалғасады. Олардыафтершоктар деп, ал дүмпу білінген уақыттың барлығын жерсілкіну кезеңі деп атайды. Афтершоктар негізгі дүмпуден соң 3 - 4 жыл бойы жалғасуы мүмкін. Мысалы, 1887 ж. Алматыдағы (Верный) жерсілкіну кезінде 600 дүмпу болғаны тіркелген. Жерсілкіну кезінде орташа есеппен 1x1024 - 1x1025 эрг энергия бөлінеді. Мысалы, Ашғабадта болған жерсілкінудің энергиясы - 1x1023 эрг, Моңғолиядағы Гоби Алтайында -- 1x1024 эрг, Чилиде -- 1x1024 эрг, Ташкентте -- 1x1020 эрг, Кемин жотасында (Алматы) -- 4x1024 эрг.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жерсілкінудің өлшеу құралдары мен әдістері

Сейсмограф
Жерсілкіну үлкен апаттарға әкелетіндіктен оның қай жерде, қашан және күші қандай болатынын болжау өте маңызды мәселе.
Сейсмикалық есептеулер бойынша, орташа алғанда Жер шарында жылына 1 - 2 апатты (күші 10 балдан жоғары), 9 - 15 жойқын, 50 - 100 қиратушы, 300 - 500 өте күшті жерсілкіну болады.
Жерсілкіну, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.