Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық пәнінен лекция жинағы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

Ќ. А. Ясауи атындаѓы Халыќаралыќ Ќазаќ-Т‰рік Университеті

Зањ факультеті

«Мемлекеттік-ќ±ќыќтыќ пєндер» кафедрасы

Ќазақстан Республикасының әкімшілік құқық

пєнінен

лекция жинағы

Т‡РКІСТАН 2012

«ҚР әкімшілік құқық» пәнінен лекция жинағы «Мемлекеттік-құқықтық пәндер» кафедрасының « » 2012ж. № мәжілісінде талқыланып мақұлданды.

Заң факультетінің Оқу-әдістемелік Кеңесінің « » 2012ж. № мәжіліс хаттамасы негізінде бекітілген.

Пікір жазған: з. ғ. д., профессор Т. А. Ағдарбеков

Даханова Ж. О.

«ҚР әкімшілік құқық» пәнінен лекция жинағы

Әкімшілік құқық ғылымы мемлекеттік басқару сфсрасындағы қатынастарды реттейтін құқықтық нормаларды зерттеп, мемлекеттік басқару аппаратының құқықтық реттелу заңдылығын қарастырады. Ол басқару қатынастарын талдап, мәнін ашып және тәжірибеде әкімшілік-құқықтық нормалардың кең қолданылуын дәріптейді. Әкімшілік құқық ғылымы мемлекеттік басқару объектілері мен субъектілерінің мәртебесін, басқарудың құқықтық формалары мен әдістерін, мемлекеттік басқарудағы заңдылықты, тәртіпті қамтамасыз ету тәсілдерін, әкімшілік процесс мәнін қарастырып, осылардың ғылыми жақтары бойынша мәселелерді қозғайды.

КІРІСПЕ

Ќазаќстан Республикасыныњ Єкімшілік ќ±ќыќ пєнініњ жетекші жєне мањызды ќ±ќыќ саласы. Ќазаќстан Республикасыныњ єкімшілік ќ±ќыѓы мемлекеттік басќарудыњ негіздемелерімен байланысты мєслелерді ќамтиды, атќарушы µкіметтіњ ж‰йесін ашады, сонымен ќатар жеке адамдардыњ мемлекетті басќарудаѓы ролін кµрсетеді. Ол экономиканы мемлекеттік басќарудыњ ќ±ќыќтыќ, єлеуметтік дамуы мен мєдениеттіњ, єкімшілік-саяси ќ±рылымдардыњ, салааралыќ мемлекеттік басќарудыњ негіздерін, сонымен ќатар басќармалыќ ќызметте зањдылыќты ќамтамасыз ету нысандары (формалары) мен єдістерін оќытуды ќарастырады.

Ќазаќстан Республикасыныњ єкімшілік ќ±ќыќ ќазіргі заман талабына сай білікті мамандарды даярлауѓа ‰лес ќосу. Сол маќсатта студенттерді басќару саласындаѓы ќоѓамдыќ ќатынастарды реттелуін толыќ мењгеріп, ‰йрету.

Ќазаќстан Республикасыныњ Єкімшілік ќ±ќыќ негізгі міндеттері ретінде оныњ дамуы мен ќатар басќа да ќаржылыќ, азаматтыќ ќ±ќыќтар мен ќатар µзініњ ќ±ќыќтыќ негізін таныту болып табылады.

Тақырып №1 Әкімшілік құқық ұғымы .

Жоспар:

1. Әкімшілік құқық ұғымы.

2. Әкімшілік құқық - Қазақстан Республикасы құқық жүйесіндегі

негізгі саланың бірі.

3. Әкімшілік құқық - оқу пәні және ғылым ретінде.

1. Әкімшілік құқық ұғымы. Құқықтың қай саласы болмасын оның пәні туралы мәселе оқулық пән ретінде, ғылым саласы ретінде қызықты да, күрделі. Көптеген ғалымдардың ой-пікірлері бойынша әкімшілік құқық мемлекеттік басқаруды жүргізу процессінде жинақталған қоғамдық қатынастарды реттейді. Әкімшілік құқықтың реттеу пәнін құрайтын қоғамдық қатынастар, мемлекеттік әрекеттердің түрінен оның ішінде мемлекеттік басқару әрекетінде шектелген. «Админстрация» термині латынның

«administratio» әкімшілік әрекет, басқару дегенді білдіреді. «Әкімшілік» сөзі бірнеше мағанада қолданылады. Мысалы, мекеме және кәсіпорын сяиқты. Әкімшілік құқық пәні басқару сипатындағы қоғамдық қатынастарды түсіндіреді. Демек «админстрация» яғни, әкімшілік басқару жөніндегі әрекет болса, онда «Әкімшілік құқық» осы әкімшілік әрекетті жүргізу процессінде жинақталатын қоғамдық қатынастарды реттейді. Демек, әкімшілік құқық мемлекеттік басқару аясындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін сала болып табылады.

Әкімшілік құқық мемлекеттік басқаруды ұйымдастыру мен жүзеге асыруды қалыптастыру шеңберіндегі қоғамдық қатынастардың осы саласын зерттейді.

Басқару дегеніміз - адамдар ұжымының біріккен қызметіне жекетекшілік ету, оны бағыттап, ұйымдастыру. Сондықтан да әкімшілік құқықтың басқаша атауы басқару немесе басқару құқығы.

Әкімшілік құқық мемлекеттің әлеуметтік-мәдени және әкімшілік құрылысын басқару бойынша атқару - орындаушылық қызметі аясындағы қоғамдық қатынастардың кең шеңберін реттейді. Осы қоғамдық қатынастарға, ең алдымен ұйымдастырудың маңызы зор. Осы қоғамдық қатынастардың маңызды ерекшелігі мынада: оның қатысушыларының біреуі билік функцияларына ие болса, ал екіншілері оларға бағынып, олардың заңды талаптарын орындауға міндетті. Сондықтан бұл қатынастардың қатысушысы заңдылық тұрғыдан тең емес жағдайда, әкімшілік құқығының нормаларын реттелетін қоғамдық қатынастар билік пен бағыныштылардың қарым қатынасы болып табылады.

Әкімшілік құқық атқарушы билік органдарының (Үкімет, министрлер мен ведомстволар, өзге де орталық атқарушы органдар, әкімияттар, сондай-ақ басқа да жергілікті атқарушы органдар) қызметін ұйымдастырумен байланысты қатынастарды реттейді, олардың құрылымын, өкілеттіктері мен құзіретін, сонымен бірге олардың арасындағы өзара іс-қимылдарын анықтайды. Әкімшілік құқықпен сондай-ақ мемлекеттік билік органдарының азаматтармен жэне өздерінің кұзіреттеріне сәйкес мемлекеттік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл жасауы барысында туындаған қатынастары, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылықпен байланысты қатынастар реттеледі.

Әкімшілік құқық жалпы әмбебеп жинақталған актінің болмауымен сипатталады, мұның соңғысы құқықтың осы саласымен реттелетін қатынастар құрамының күрделі болуына байланысты. Әкімшілік құқықтың қайнар көздері болып Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі, әкімшілік-құкықтық қатынастары нормалары бар жэне осы қатынастарды реттейтін өзге де заң актілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасы қатысушысы болатын халықаралық-құқықтық келісімдер болып табылады.

Әкімшілік құқық мемлекеттік билік органдарының билік-өкім басқару өкілеттіктерімен сипатталады. Заңның негізінде және олардың құзіретіне сәйкес қабылданатын шешімдер орындау үшін міндетті болып табылады. Ол өзінің ішкі мазмұны жағынан олардың ерік беру - шешімдер жолданатын адамдардың белсенді іс-әрекеттеріне құқық беру; тыйым салу -белгілі бір әрекеттер жасаудан тартыну талабы, нұсқаулар, яғни белгілі бір әрекеттер жөнінде адамдарға міндеттер жүктеу сипатында болуы мүмкін. Бұл өз кезегінде, әкімшілік құқық саласының ерекшелігін дәлелдейді, бұл әкімшілік құқықтық қатынастар субъектілері жағдайының бірдей маңызды болмайтынынан көрінеді. Алайда, осыған қарамастан, әкімшілік-құқықтық қатынастарға қатысушылар, мұның азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысушылар үшін сипатта болатынындай тең болып табылмайды. бұл ұғым азаматтар мен заңды тұлғалардың заңды құқықтары мен бостандықтарына қысым жасалады деген сөз емес. Әкімшілік заңнамасында осы қатынастарға барлық қатысушылардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау кепілдіктері айтылады, олар азаматтар мен заңды тұлғалардың, олардың арасындағы қатынастарындағы мемлекеттік органдар мен уәкілетті адамдардың шешімдері мен әрекеттеріне шағым беру мүмкіндігіндей кұзіретін айқын реттеуден көрінеді.

Сонымен әкімшілік құқық Қазақстан Республикасы құқық жүйесінің құрамды буыны болып табылады. Әкімшілік құқықтың тағы бір маңызы мынада: қаржы, банк, кеден, салық құқығы және басқалары сияқты құқық салаларының жаңа ииституттарын кұру процессінде әкімшілік-құқықтық нормалар басқарушы, әдістемелік орталық рольді атқарады, және олардың орнығуына, кешенді институттар мен дербес салалар болып бөлініп шығуына көмектеседі. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы заннаманың міндеті адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, халықтың денсаулығын, санитарлық-эпидемиоло-гиялық саулығын, қоршаған ортаны, коғамдық имандылықты, меншікті, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті, белгіленген тәртіпте жүзеге асыратын мемлекеттік билікті, ұйымдардың заңмсн қорғалатын құқықтары мен бостандықтарын әкімшілік құқық бұзушылықтан қорғау, сондай-ақ олардың жасалуының алдын алу.

Қазақстан Республикасының «әкімшілік құқығы» мемлекеттік басқарудың негіздерімен байланысты мәселелерді қамтиды, атқарушы өкіметтің жүйесін ашады, сонымен қатар жеке адамдардың мемлекетті басқарудағы рөлін көрсетеді. Ол экономиканы мемлекеттік басқарудың құқықтық, әлеуметтік дамуы мен мәдениеттің, әкімшілік-саяси құрылымдардың, Қазақстан Республикасы салааралық мемлекеттік басқарудың негіздерін, сонымен қатар басқармалық қызметте заңдылықты қамтамасьп ету нысандары (формалары) мен әдістерін оқытуды қарастырады.

Қазақстан Республикасының «әкімшілік құқығы» мемлекеттік басқару жүйесі мен бұл саладағы қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу механизміне түсінік береді.

2. Әкімшілік құқық - Қазақстан Республикасы құқық жүйесіндегі негізгі саланың бірі. Белгілі құқықтанушы Алексеевтің ойынша құқық миссиясы терең кажеттіліктерден туындаған.

Олар:

- азаматтық қағидаларды (принциптерді) қалыптастыру.

- басқарудағы түрлі мүдделердің ескерілуін қамтамасыз ету.

- автономды тұлғаның дербес мәртебесін (статусын) сақтау.

Бұлардың бірі әкімшілік құқыққа да қатысты. Қоғамдық

санада әкімшілік құқық атқарушы биліктің күштеу құралы ретінде қалыптасқан. Әкімшілік құқық конституциялық қылмыстық құқықтар секілді дербес құқық саласы болып табылады. «Әкімшілік» сөзі латынша «басқару» мағынасында, сондықтан бұл саланы көбінс «баскару құқығы» деп те атайды. Сонымен әкімшілік құық дегеніміз мемлекеттік басқару саласында, атқарушы мемлекеттік органдар қызметін жүзеге асыру процессінде қаллыптасатын қоғамдық катынастарды реттейтін заң саласы.

Әкімшілік құқықтық реттеу мемлекеттік басқару аясында карастырылады, сонымен қатар әкімшілік құқық тұрғысынан басқару мазмұнындағы қатынастар мәселесі көтеріледі.

Әкімшілік кұқық жалпы қоғамдық қатынастарды, оның ішінде әкімшілік құқықтық реттелуін қарастырып, тәжірибеде әкімшілік-құқықтық нормалардың орындалуын тақылайды және мемлекеттік басқаруда объектілер мен субъектілердің құқықтық мәртебесін белгілеп, басқарудың құқықтық әдістері мен нормаларын және олардың жүргізілу тәртібін айқындап, сонымен қатар басқарушы мен басқарылушы тараптардың қызметін реттейді.

Әкімшілік құқықтың негізгі мақсат-міндеттері:

- қоғамның, мемлекеттік аппараттың, азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі басты құрал ретінде әкімшілік биліктің тиімді қызмет етуіне жағдай жасау.

- атқарушы билікті демократиялық ұйымдастыру.

- атқарушы биліктің қалыптасуымен байланысты адамадар мен олардың бірлестіктерінің құқықтары мен бостандықтарының нығаюына оң әсер ету.

- азаматтар мен қоғамды - атқарушы биліктің бір жақты озбырлығынан қорғау.

- қоғамдық қатынастарды реттеу, нығайту,

- Конституция талаптарына сай немесе қоғамдық даму заңдарына сай жаңа қоғамдық қатынастарды қалыптастыру.

- әкімшілік нормалармен, өзге де құқық салаларымен реттелген қоғамдық қатынастарды қорғау.

- қоғам, мемлекет, азаматтар мүддесіне сай емес басқару саласындағы қатынастарды ығыстыру.

3. Әкімшілік құқық - оқу пәні және ғылым ретінде. Қазіргі әкімшілік құқық - құқық саласы ретінде құқық жүйесіндс жеткілікті деңгейде жеке тұлға құқығын нығайтатын және оны әкімшілік үстемдіктен қорғайтын нормалар пайда болған кезде қалыптасты. Әкімшілік құқық жәй ғана атқарушы биліктің еркін ғана білдіріп қоймай, сонымен қатар үлкен құбылыс болып саналады. Әкімшілік құқық - өте маңызды, әрі күрделі сала, өйткені мемлекеттік әкімшіліктің қоғамдық мәні зор. Басқару қоғамның барлық саласында бар және оның қызмет көлемі үлкен, мазмұны әр қилы.

Әкімшілік құқық - құқықтық нормалар мен институтардың біртұтас жүйесі. Оларды біріктіретін қағидалары (принциптері), мақсаттары, реттеу әдістері және пәні. Әкімшілік құқық әлеуметтік мүддеге қызмет ете отырып өзге құқық салалары секілді өзінің зандық басымдықтары ретінде азаматтардың кұқықтары мен бостандықтарын қарастырады. Қазақстан Республикасының Конституциясында азаматтардың бұлжымас-абсолюттік құқық-тарының концепциясы айқындалған.

Әкімшшік құқықтың басты мақсаты - мемлекеттік билік аппаратын заң мүддесіне қызмет етіп, оның талаптарын орындауға бағыттау. Құқық салалары өзара пәні, құқықтық реттеу әдістері бойынша ажыратылады. Зандық әдебиеттерде әкімшілік құқықтың ғылым немесе пән ретінде қатынасы әлі де таластар тудыруда. Әкімшілік құқық пәні дегеніміз оның нормаларымен реттелетін қатынастар жүйесі. Әкімшілік құқық Қазақстан Республикасының құқық жүйесіндегі жеке сала ретінде қоғамдьқ қатынастардың ерекше тобын реттейді. Олар мемлекеттік басқару саласында пайда болып, дамып, жойылатын қатынастар. Мұндай қатынастар әр қилы, әрі әкімшілік құқық пәнін құрайды. Бұлар басқарушылық қатынастар деп аталады.

Әкімшілік құқық пәні шартты түрде екі бөлімнен тұрады:

1. Аппарат ішілік қатынастар. Мұнда мемлекеттік органдардағы аппарат ішілік жұмыс әдістерін және формаларын, қызметін ұйымдастыру нығайтылады.

2. Әкімшілік биліктің түрлі ұйымдармен, мекемелермен, азаматтармен қатынасы.

Әкімшілік құқық пәні астарында басқару мазмұнындағы қатынастар жатыр. Бұл қатынастардың түрлері:

- басқару органдары арасындағы көлбеу (вертикальды) қатынас (Қазақстан Республикасы Үкіметі және Мининистрлік)

- басқару органдары арасындагы бағынушылық қатынас (аудандық әкімшілік және жергілікті орган)

- басқару органдарының өздеріне бағынышты ұйым, бірлестіктермен қатынасы (завод және министрлік) .

Әкімшілік құқық пәнімен қоса әкімшілік құқық ғылымына тоқталып өтер болсақ, әкімшілік құқық ғылымы заң ғылымының негізгі бөлігі болып саналады. Ол әкімшілік құқықтың даму заңдылықтарын зерттсйді. Әкімшілік құқық ғылым ретінде

әкімшілік-құқықтық құбылыстар туралы ұғымдар, категориялар және түжырымдар жүйесі болып табылады.

Осы зандылықтарды терең, әрі жан-жақты талдау нәтижесінде әкімшілік-құқықтық нормаларды өзгертуге, реттеуге, бастысы олардың тиімділігін көтеруге бағытталған ғылыми негізделген ұсыныстар, сілтемелер жатқызылады. Әкімшілік құқық ғылымының да құқық саласы сияқты өзіндік жүйесі бар және олар әкімшілік-құқықтық институттар арасындағы ішкі байланыстар ішінде қалыптасқан. Әкімшілік құқық ғылымы сондай-ақ әкімшілік құқықтың даму заңдылықтарын және оның өзге де теориялық мәселелерін қарастырады. Жоғарғы деңгейде дамыған әлсуметтік, демократиялық елдерде әкімшілік құқық қоғам дамуының ерекшелігін, деңгейін және басқару органдары қызметінің шынайылығын көрсетеді. Қорытындылай келе . әкімішілік құқық дегеніміз Қазақстан Республикасының әкімшілік-құқықтық нормаларымен жэне нормативтік-құқыктық актілермен бскітілген, жалпыға міндетті нормалар жүйесі.

1. Әкімшілік құқық:

А\ құқықтың жариялы саласына /дұрыс/

В\ құқытың жеке саласына

С\ жеке және жариялы құқықты қамтитын кешенді салаға

D\ халықаралық құқық саласына

Е\ мемлекеттік құқық саласына

2. Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығының пәні:

А\ мемлекеттік басқару саласындағы барлық қатынастар /дұрыс/

В\ тек құқық қорғау органдары арасындағы қатынастар

С\ жергілікті өзін-өзі басқару саласындағы қатынастар

D\ әкімшілік орган дар арасындағы қатынастар

Е\ мемлекеттік қызметкерлер арасындағы қатынастар

3. Мына атаулардың қайсы бірі әкімшілік құқығына бұрын тән болған:

А\ муниципалды құқық /дұрыс/

В\ жария құқық

С\ көпшілік құқық

D\ мемлекеттік құқық

Е\ полиция құқығы

4. Әкімшілік құқықтың әдістері:

А\ императивтік және диспозитивтік /дұрыс/

В\ тек императивтік

С\ тек диспозитивтік

D\ ерекше жағдайларда диспозитивтік

Е\ ерекше жағдайларда императивтік

5. Әкімшілік құқықтың жүйесі:

А\ жалпы және ерекше бөлім /дұрыс/

В\ жалпы және негізгі бөлім

С\ жалпы және арнайы бөлім

D\ жалпы және мамандандырылған бөлім

Е\ ерекше және арнайы бөлім

6. Әкімшілік құқық төменде аталған саласырдың қайсы біріне неғұрлым жақын:

А\ конституциялық құқыққа /дұрыс/

В\ азаматтық құқыққа

С\ қылмыстық құқыққа

D\ еңбек құқығына

Е\ қаржы құқығына

7. Әкімшілік құықтық нормалардың негізгі мақсаты:

А\ мемлекеттік басқару жүйесіндегі түрлі компоненттерді реттеу /дұрыс/

В\ адам мен азаматтардық конституциялық құқықтары мен бостандықтарын бекіту

С\ сот орагдарында жалпы іс жүргізу тәртібін бекіту

D\ мемлекеттік органдардың конституциялық құқықтық мәртебесін айқындау

Е\ қоғамдық ұйымдардың конституциялық мәртебесін айқындау

8. Әкімшілік тік қатынастарға:

А\ ҚР Үкіметі мен облыстық әкімшілік арасындағы қатынастар жатады /дұрыс/

В\ ҚР Сыртқы Істер Минитрлігі мен ҚР Ішкі Істер Министрлігі арасындағы қатынастар жатады

С\ ҚР Парламенті мен ҚР Үкіметі арасындағы қатынастар жатады

D\ ҚР Парламенті мен ҚР жоғарғы сотынының арасындағы қатынастар жатады

Е\ ҚР Үкіметі мен ҚР Жоғарғы соты арасындағы қатынастар жатады

9. Әкімшілік көлбеу қатынастарға:

А\ бірдей дәрежеде тұрған органдар арасындағы қатынастар жатады /дұрыс/

В\ жоғарғы тұрған орган мен төменгі тұрған орган арасындағы қатынастар жатады

С\ жоғарғы тұрған орган мен жалпы мемлекеттік органдар арасындағы қатынастар жатады

D\ жалпы мемлекеттік органдар мен құқық қорғау органдары арасындағы қатынастар жатады

Е\ құқық қорғау орагдарының арасындағы өзара қатынастар жатады

10. Әкімшілік көлбеу қатынастарға:

А\ ҚР Сыртқы Істер Минитрлігі мен ҚР Ішкі Істер Министрлігі арасындағы қатынастар жатады /дұрыс/

В\ ҚР Үкіметі мен облыстық әкімшілік арасындағы қатынастар жатады

С\ ҚР Парламенті мен ҚР Үкіметі арасындағы қатынастар жатады

D\ ҚР Парламенті мен ҚР жоғарғы сотынының арасындағы қатынастар жатады

Е\ ҚР Үкіметі мен ҚР Жоғарғы соты арасындағы қатынастар жатады

Әдебиеттер:

Административное право РК. Общая часть Алматы Жеты жаргы 1996г.
Таранов А. А. Административное право РК. Особенная часть. Алматы Жеты жаргы 1997г.
Уваров В. Н. Государственная служба. Алматы 1996г.
Конституция Республики Казахстан. Алматы 1995-98г. г.
Ибрагимов Х. Ю. Административное право. Алматы 2000г.
Бахрах Д. Н. Административное право. Учебник. М., БЕК. 1993г.

Тақырып №2 Әкімшілік құқықтың қайнар-көздері

Жоспар:

1. Әкімшілік құқықтық қайнар көздер түсінігі.

2. Әкімшілік құқықтық қайнар көздердің түрлері.

1. Әкімшілік құқықтық қайнар көздер түсінігі. Әкімшілік құқықтың заңдық қайнар көздері - бұл әкімшілік-құқықтың нормалар көрінісінің сыртқы нақты нысандары.

Әкімшілік құқықтың заңдық қайнар көздерінің түрлері :

Әкімшілік шарт - нормативтік мазмұны бар әкімшілік құқықтың нормалары қаралған құқық шығарушы субъектілердің арасындағы екі немесе көп жақты келісімі.
Әкімшілік прецедент - нақты заңдық іс бойынша шешім, ол келешекте пайда болатын барлық ұқсас істер үшін міндетті болады.
Құқықтық әдет-ғұрып - тарихи қалыптасқан және дағдыға айналған мемлекеттің санкция берген мінез-құлық ережесі.
Әкімшілік-құқықтық доктрина - әкімшілік-құқықтық мәселелер жөніндегі ғылыми еңбектер, солардың негізінде әкімшілік-құқықтық нормалар жасалады және нақты шешімдер қабылданады.

Нормативтік-құқықтық акт - құқық шығарушы құзыретті субъектілер қабылдаған және әкімшілік құқықтың нормалары қаралған заңдық акт. Нормативті актілерді негізгі және туынды түрлерге бөлу. Нормативті актілердің негізгі түрлеріне мыналар жатады:

1. ҚР Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;

2. ҚР Президенттің заң күші бар жарлықтары;

3. Парламент пен оның палаталарының нормативтік қаулылары;

4. ҚР Үкіметінің нормативтік қаулылары;

5. Конституциялық Кеңестің, Жоғарғы соттың, Орталық сайлау комиссиясының нормативтік қаулылары;

6. ҚР миистрлерінің және орталық мемлекеттік органдардың басқа басшыларының нормативтік бұйрықтары;

7. Мемлекеттік комитеттердің нормативтік қаулылары, басқа да орталық мемлекеттік органдардың нормативтік қаулылары;

8. Маслихаттар мен әкімдердің нормативтік құқықтық актілері.

Номативтік актілердің туынды түрлеріне:

1) Регламент, 2) Ереже, 3) Қағида, 4) Нұсқаулық.

1. Нормативтік құқықтық актілер - референдумда қабылданған өкілетті орган немесе мемлекеттің лауазымды адам қабылдаған, құқықтық нормаларды белгілейтін, олардың қолданылуын өзгертетін, тоқтататын немесе уақытша тоқтата тұратын белгіленген нысандағы жазбаша ресми құжат. Нормативтік акт - қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің негізгі құралы. Құқық нормасы (құқықтық норма) - нормативтік кұқықтық актіде тұжырымдалған, көп мәрте қолдануға арналған жэне нормативтік реттелген ахуал шеңберінде барлық тұлғаларға қолданылатын жалпыға міндетті мінез-құлық ережесі.

2. Құқықтық салт-дәстүр деп қоғамдағы мемлекеттік билікке тәуелсіз пайда болған тәртіптер жиынтығын айтуға болады, сонымен қатар оның мемлекет пен құқықтың даму тарихында алатын орны ерекше. Бүгінгі күні ол қайтадан кеңінен тарауда. 1994 жылғы 21 желтоқсанда қабылданған Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 3- бабында азаматтық құкықтың қайнар көзі ретінде салт-дәстүр танылады деп көрсетілген.

3. Сот- прецеденті деп - белгілі бір іс бойынша сот қабыдаған шешімнің тура сондай істерге қолданылуын айткымызға болады. Сот прецеденті әкімшілік құқықтың қайнар көзі ретінде англо-саксон құқық жүйесінде кеңінен қоданылады. Бірақ, құқықтың аталған қайнар көзі Қазақстанның құқық жүйесіне тән емес.

4. Шарт - екі немесе одан да көп субъектілердің . арасындағы келісім, құрамы мінез-құллық ережелерінен тұрады және тек қана осы субьектілер үшін ғана міндетті. Шарт құқықтың қайнар көздерінің барлық талаптарына сай келеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.