Қазақстан Республикасындағы сот билігі. Судьяның тәуелсіздігі

КІРІСПЕ
1 Сот билігі мемлекеттік биліктің бір тармағы ретінде
2 Судьяның тәуелсіздігі қағидасының сот билігінің басқа қағидаларының арасында алатын орны мен мәні
3 Судьяның тәуелсіздігі принципінің түсінігі және оның маңызы
4 Судьяның тәуелсіздігі принципінің сот билігінің басқа принциптерімен өзара қатынасы

Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Бұл жұмыс мемелекетімізде сот жүйесінің реформаларын талдайтын және де сот пен судьяларының мәртебесін сараптайтын диссертациялық зерттеу болып табылады. Автор ғылыми жұмыста кеңестік және қазіргі кездегі монографиялық және оқу-әдістемелік әдебиеттерде айтылған пікірлерді тиянақты қарастырып, сот билігі және судьялардың тәуелсіздігі қағидасы бойынша ғылыми негізделген, жаңа тұжырымдар жасайды.
Диссертация көлемі және құрылымы, пайдаланылған әдебиеттер тізімінің жалпы саны: Жұмыстың құрылымы ғылыми зерттеудің логикасы мен жүйелілігін бейнелейді. Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыс 87 бетте баяндалған. Жұмысты 49 атаудан тұратын қолданылған әдебиеттер тізімі аяқтайды.
Түйін сөздер тізімі: «сот», «сот билігі», «сот органдары», «сот әділдігі», «судьялардың мәртебесі», «сот жүйесі», «сот реформалары», «судьяның тәуелсіздігі принципі», «судьяның тәуелсіздігі қағидасының кепілдіктері», «судьялардың қызметі», «сот функциялары», «соттардың қызметін ұйымдастыру», «соттардың шешімдерін орындау», «соттардың каулыларын орындау», «судьяның өкілеттігі», «сот төрелігі», «судьяның иммунитеті».
Зерттеудің өзектілігі: Адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарының сақталуы мен заңды мүдделерінің қорғалуы заңның үстемдігі қамтамасыз етілетін мемлекетте ғана мүмкін. Өз кезегінде мұндай мүмкіндік мемлекеттік механизмде биліктердің бөлінуі мен өзара іс-қимылын толық көлемінде істей алуы және сот билігіне тән ерекше рөлдің атқарылуы арқылы іске асырылады.
Айтылған негіздерге байланысты тәуелсіз сот билігінің қалыптасуы мен дамуының өзектілігі өсуде. Әсіресе, сот билігін жүргізуші судьялардың дербестігін, олардың өз құзіреті шеңберінде шешім қабылдағанда ешбір ықпалсыз, тәуелсіз болуын қамтамасыз етудің маңыздылығы орасан зор. Осы туралы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің Қазақстан халқына Үндеуінде былай деп көрсеткен болатын “тәуелсіз, гүлденуші және саяси тұрақты Қазақстанды құру қажеттілігі, оған тән ұлттық бірлікті, әлеуметтік әділеттілікті, бүкіл халықтық экономикалық жайлы жағдайын қарастырумен байланысты”[1].
2009 жылы 18,19 қараша күндері Астанада болып өткен Қазақстан Республикасы судьяларының кезекті 5 съезінде Мемлекет басшысы сот жүйесінде әлі күнге бірқатар шешімін таппаған мәселелер бар екенін ашық айтып, оларды атап көрсетті [2]:
Біріншіден, бұл – судьялық кор¬пусқа кездейсоқ жандардың еніп кетуі. Бір қарағанда судьяларды іріктеудің қолданыстағы жүйесі сенімді секілді көрінеді, бірақ судьялық қауымдастық кездейсоқ адамдардан өзін қорғай алар емес.
Екіншіден, бұл – судьялардың адамгершілік-әдеп келбетінің және кәсіптік деңгейінің жеткіліксіздігі.
Үшіншіден, бұл сот төрелігін ат¬қарудың сапасына көңіл толмау¬шылық. Әңгіме сот төрелігін атқару кезінде судьялардың сөзбұйдаға салынуы, қателіктер жіберуі, тіпті, заң бұзушылықтың орын алатын¬дығы болып отыр.

Қазақстан Халқына Үндеуі. // Егемен Қазақстан. 11 қазан,1997, № 204.
2. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың судьялардың V съезінде сөйлейтін сөзі (Астана, 18 қараша 2009 жыл) //www.ujk.kz/union_kz/?sid=85.
3. Божьев В.П. Правоохранительные органы Российской федерации – Москва: “Спарк” - 2002 - 400 с.
4. Беленков Р.А. Правоохранительные органы. – Москва: “Приор-издат”.- 2003 - 112 с.
5. Қазақстан Республикасының Конституциясы (1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған) (02.02.2011 жылға берілген өзгерістер мен толықтыруларымен бірге) // Параграф базасы. 25.04.2011.
6. Халиков К.Х. Қазақстан Республикасындағы құқық қорғау органдары.-Алматы: “Санат”, 1995.-206 б.
7. Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексi (28.01.2011жылға берілген өзгерістер мен толықтырулармен бірге) // Параграф базасы. 25.04.2011.
8. «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының 2001ж 30 қаңтардағы Кодексі (18.04 2011 жылға берілген өзгерістер мен толықтырулармен бірге) // Параграф базасы. 25.04.2011.