Қан жүйесі туралы

Кіріспе
Гемопоэз – бұл қан жасушаларының –лейкоциттердің, эритроциттердің, тромбоциттердің түзілу, даму және жетілу процесі. Қанның жасалуын қан жасаушы мүшелер атқарады. Гемопоэз бірнеше түрге бөлінеді: эмбрионалды (жатырда) гемопоез эмбрионалды дамудың өте ерте кезеңінде басталады және қанды ұлпалар тәрізді түзеді, постэмбрионалды гемопоэзді қанның физиологиялық жаңаруы процесі ретінде қарастыруға болады. Ересек адам ағзасында қанның формалы элементтерінің жаппай жойылуы үнемі болып тұрады, бірақ жойылған жасушалар орны жаңа жасушалармен толықтырылып отырады, сөйтіп, қан жасушаларының жалпы саны үлкен тұрақтылықпен сақталады.
Қан жүйесінің маңызы. Адам организмінің тіршілігі денеге қуат беретін қоректік заттарды қабылдап, оларды қорыту арқылы сақталады. Тамақ құрамындағы қоректік заттар организмде қорытылып, оттегінің қатысуымен болатын тотығу барысында энергия бөледі. Қоректік заттардың осы өзгерістерінің нәтижесінде адамның денесінде зат алмасудан пайда болған организмге қажетті заттармен қоса, қажетсіз, тіпті денені уландыратын заттар да пайда болады. Мұның бәрін тасымалдау қызметін денедегі қ а н атқарады. Қан бүкіл денені аралап, оның ұлпаларындағы клеткалардағы заттың алмасуына қажетті химиялық заттарды әкеліп, қажетсіз заттарын әкетеді. Мұны мен қоса, қан дененің тұрақты температурасын сақтауға қатысады, организмнің иммундық қасиеттерін қамтамасыз етеді және мүшелердің қызметін гуморальдық реттеуге қатысады.
Адам денесіндегі эритроциттердің өмір ұзақтығы 90-120 күндей, бірақ олар үнемі жаңарып отырады: ескілері бауырда және басқа мүшелерде ыдырап, жаңа жас эритроциттер сүйек кемігінде өндіріліп, қан айналымына қосылады. Алғашқы аптадағы эритроциттер ыдырағанда босайтын темір иондары сәбидің терісінде қор ретінде жиналады да, тотығып баланың терісі сарғыш тартады. Мұны сәбидің «сары ауруы» деп атайды, бірақ ол жұқпалы Боткиннің сары ауруына байланысты емес, қордағы темірдің тотығуынан болған. Кейіннен терідегі темір иондары жаңа қан клеткаларын түзуге пайдаланылады да, терінің түсі дұрыс қалпына келеді. Лейкоциттер. Лейкоциттер — ядросы бар қан клеткалары. Ересек адамның 1 мл қанында 6-8 мың лейкоциттер болады. Баланың иммундық қабілеті (ауруға қарсы тұру , қорғану қабілеті) лейкоциттерге байланысты. Лейкоциттер бала организмінің жұқпалы, яғни инфекциялық ауруларға қарсы тұру ын қамтамасыз етеді. Қан клеткаларының бұл маңызды қызметін Нобель сыйлығының лауреаты орыс ғалымы И. И. Мечников ашқан. Лейкоциттердің бірнеше түрлері бар:
а) дәнді лейкоциттер немесе гранулоциттер;
ә) дәнсіз лейкоциттер, яғни агранулоциттер;
б) моноциттер.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров Қ.Ә. — Алматы: Қазақ университеті, 2009. — 128 бет. ISBN 978-601-247-057-4
2.Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ — Алматы: «Сөздік-Словарь», 2009. ISBN 9965-822-54-9
3.Биология:Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. 4.Алматы: Атамұра, 2008. ISВN 9965-34-812-Х
5.Адам физиологиясы / оқулық – Сатпаева Х.К., Нілдібаева Ж.Б., 6.Өтепбергенов А.А. – Алматы: «Білім», 2005 ж.
7.Төлеуханов С.Т. Қалыпты физиология (биологиялық жүйелердің мезгілдік құралымдар бөлімі): Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2006 ж.
8.Дюйсембин Ғ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы: Оқулық - Алматы: «Білім», 2003 ж.
9.Нұрмұхамбетұлы Е. Орысша-қазақша медициналық (физиологиялық) сөздік / ҚазММУ – Алматы: «Эверо», 2007 ж.
11.Керимбеков Е.Б. Физиология атауларының орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы: Қазақстан, 1992.
12.Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмыстары / студент тер үшін. – Шымкент: Б.И., 1993.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспары
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1.Қанның құрамы, қан жасушалары. Эритроциттер
2.Қан айналымының жас ерекшеліктері
3.Эмбрионалды гемопоэз
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Гемопоэз - бұл қан жасушаларының - лейкоциттердің, эритроциттердің, тромбоциттердің түзілу, даму және жетілу процесі. Қанның жасалуын қан жасаушы мүшелер атқарады. Гемопоэз бірнеше түрге бөлінеді: эмбрионалды (жатырда) гемопоез эмбрионалды дамудың өте ерте кезеңінде басталады және қанды ұлпалар тәрізді түзеді, постэмбрионалды гемопоэзді қанның физиологиялық жаңаруы процесі ретінде қарастыруға болады. Ересек адам ағзасында қанның формалы элементтерінің жаппай жойылуы үнемі болып тұрады, бірақ жойылған жасушалар орны жаңа жасушалармен толықтырылып отырады, сөйтіп, қан жасушаларының жалпы саны үлкен тұрақтылықпен сақталады.
Қан жүйесінің маңызы. Адам организмінің тіршілігі денеге қуат беретін қоректік заттарды қабылдап, оларды қорыту арқылы сақталады. Тамақ құрамындағы қоректік заттар организмде қорытылып, оттегінің қатысуымен болатын тотығу барысында энергия бөледі. Қоректік заттардың осы өзгерістерінің нәтижесінде адамның денесінде зат алмасудан пайда болған организмге қажетті заттармен қоса, қажетсіз, тіпті денені уландыратын заттар да пайда болады. Мұның бәрін тасымалдау қызметін денедегі қ а н атқарады. Қан бүкіл денені аралап, оның ұлпаларындағы клеткалардағы заттың алмасуына қажетті химиялық заттарды әкеліп, қажетсіз заттарын әкетеді. Мұны мен қоса, қан дененің тұрақты температурасын сақтауға қатысады, организмнің иммундық қасиеттерін қамтамасыз етеді және мүшелердің қызметін гуморальдық реттеуге қатысады.
Адам денесіндегі эритроциттердің өмір ұзақтығы 90-120 күндей, бірақ олар үнемі жаңарып отырады: ескілері бауырда және басқа мүшелерде ыдырап, жаңа жас эритроциттер сүйек кемігінде өндіріліп, қан айналымына қосылады. Алғашқы аптадағы эритроциттер ыдырағанда босайтын темір иондары сәбидің терісінде қор ретінде жиналады да, тотығып баланың терісі сарғыш тартады. Мұны сәбидің сары ауруы деп атайды, бірақ ол жұқпалы Боткиннің сары ауруына байланысты емес, қордағы темірдің тотығуынан болған. Кейіннен терідегі темір иондары жаңа қан клеткаларын түзуге пайдаланылады да, терінің түсі дұрыс қалпына келеді. Лейкоциттер. Лейкоциттер -- ядросы бар қан клеткалары. Ересек адамның 1 мл қанында 6-8 мың лейкоциттер болады. Баланың иммундық қабілеті (ауруға қарсы тұру , қорғану қабілеті) лейкоциттерге байланысты. Лейкоциттер бала организмінің жұқпалы, яғни инфекциялық ауруларға қарсы тұру ын қамтамасыз етеді. Қан клеткаларының бұл маңызды қызметін Нобель сыйлығының лауреаты орыс ғалымы И. И. Мечников ашқан. Лейкоциттердің бірнеше түрлері бар:
а) дәнді лейкоциттер немесе гранулоциттер;
ә) дәнсіз лейкоциттер, яғни агранулоциттер;
б) моноциттер.

Гемопоэздің жалпы сипаттамасы
Қан жасалу деп-қанның формалық элементің пайда болуымен дамуын айтамыз. Қан жасушалары 4 айдың ішінде толық жаңартылып отырады. Ересек ағзадағы қан жасушасының элементтерінің күнделікті пайда болуы ұрықтық ағзадағы қанның пайда болуынан өзгеше. Егер эмбриональды кезеңде қан дамуы ұлпа қалыптасуы болса, постнотальды онтогенезде гемопаэз қанның физиологиялық регенерациясы. Соны.мен қан жасалуы ұрықтық және ересек ағзадағы қан жасалу деп 2-ге бөлінеді.
Ұрықтық қан жасалу. Ұрықтық қан жасалу кезінде қан жасалуымен қатар қан тамыр жүйесі қалыптасады. Қан жасалу алғашында сары уыз қапшығының қабырғасында басталып, 3 аптадан кейін бауырда, көкбауырда, жілік миында болады. Алғашқы жасуша I мезенхима жасушасы,одан барлық қан жасушалары пайда болады. Олар алдын шар пішінге ие болып, кейін бірінші қан жасушаларына өтеді, ал бұл жасушалар адам ұрығының 3 ап-тасында сарыуыз қапшығында пайда болады. Бірінші қан жасушалары көбейіп,топтасып,өзіне тән тармақты формасын жойып дөңгелектенеді. Қанның осылайша жинақталуын қан аралшалары деп атайды. Оларды қоршап жатқан мезенхима жасушалары тығыздалып, созыльп, байламдарын жоғалтпай эндотелий жасушасына айналады. Эндотелий жасушалары бірінші қан тамырларының қабырғасын түзейді.
Сонымен адам ұрығының 4 аптасында даму сарыуыз капшығыңда бірінші қан жасау орталығы пайда болады. Бірінші қан жасаушы жасушалар-аз дифференциялданған жасушалар, олар даму барысында кез келген қан жасушаларына айналады, сондықтан оларды алғашқы немесс дің қан жасаушы жасуша дейді. Даму кезінде дің қан жасаушы жасушалар сарыуыз қапшығынан қан ағынымен алдын бауырға,кейін сүйек миына көшіп өтеді.
Осы қан жасаушы дің жасушадан бірінші эритробластар-гемоглобин құрамында бар жасушалар пайда болады, ол кейін бірінші эритроциттерге айналады. Осымен параллель қатар сарыуыз қапшығының тамырында екінші эритробластар дамиды, олар жәй гемоглобинді жинап полихроматофильды және оксифильды эритробластар кейін нормобластарға айналады. Бұрдай жасушалар адам ұрығының 2-3 айында дамиды. Нормабластардан екінші эритроциттер пайда болады, олар ересек адамдардың эритроциттерінен ерекшелігі жоқ.
Түйіршікті лейкоциттер қан тамыларының тыс, солардың айналасында сары уыз қапшығының мезенхима қабырғасында дамиды.
Эмбрионльды даму кезеңінде сары уыз калшығы біртіндеп жансызданып, дамудьң 2 айының аяғында қан жасалу онда тоқтайды. Осымен бірінші -- аниобластикалық қан жасалу кезеңі аяқталып, өзінің эмбриональдық қан жасалу бауырда басталады. Адам ұрығының қан жасушаларының дамуы бауырда эмриональды дамудың 5-6 аптасында басталады. Бауырда қан жасушалары бауыр бөліктерінің капилярларынан тыс дамиды. Бауырда ұрықтың екінші эритроциттері, түйіршікті лейкоциттері және үлкен қан жасушалар мегакариоциттер пайда болады.
Ұрықтық кезеңнің ортасына дейін бауыр қан жасалудың белсенді орталығы больп саналады, кейін оның қан жасау қызметі төмендейді, туылғанда мүлдем тоқтайды. Себебі ол ас қорыту мүшесіне айналады. Адам ұрығының 8-9 ай кезеңінде қан жасалу көк бауырдың ретикулярлы ұлпасында, тимуста және лимфатикалық түйіндерде басталады. Бұл мүшелерде қан жасалу капиллярлардан тыс жерде жүреді. Алғашқыда бұл мүшелерде канның барлық жасушалары дамиды, бірақ туылған кезде көк бауырда, лимфа түйінінде эритроциттердің, түйіршікті лейкоциттердің дамуы тоқтап, түйіршіксіз лейкоциттер пайда бола бастайды.
Адамның эмбриональды дамуының 4 айында қан жасалу сүйек миында басталады, ал 5 айда сүйек миында жасалудың негізгі орталығы болады.

Қанның құрамы мен қасиеттері.

Қан қан клеткаларынан және сұйық плазмадан тұрады. Қан клеткаларына эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер жатады. Қанның бұл клеткалары бүкіл қанның 40-45%-ын, ал плазма 55-60%-ын құрайды. Қан плазмасының құрамы да күрделі: оның 90%-ға жуығы су, 7-8 % белоктар, 2 % түрлі органикалық және бейорганикалық заттар. Оның құрамында белок 0,3-0,6%, май және липидтер 0,1%, 120 мг% глюкоза қанты, 0,9% көмірсутегі, минерал заттар -- натрий, калий, кальций, хлор түздары, амин қышқылдары мен полипептидтер 4-10 мг%, мочевина 10-25 мг%, түрлі ферменттер, гормондар, холестерин т. б. заттар болады.
1.Қанның құрамы, қан жасушалары.
Эритроциттер
Қан (гр. haemo ;лат. sanguis -- қан) -- организмдегі ішкі сұйық ортаның бірі. Ол қантамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін атқарады. Қан барлық мүшелердің клеткаларына қоректік заттар мен оттегін жеткізеді және тіршілік әрекетінің өнімдерін зәр шығару мүшелеріне тасымалдайды. Организмдегі биологиялық әрекетшіл заттардың гуморальдық реттелу қызметі қанның қатысуымен іске асады. Қан организмнің инфекциядан қорғаныш реякциясын қамтамасыз етеді.
Ағзаның ішкі ортасына қан, ұлпа сұйықтығы, лимфа жатады.
Қанның қызметі:
1. адам ағзасында қан әрбір мүшені, дененің әрбір жасушасын бірімен-бірін өзара байланыстырады;
2. оттегін өкпеден ұлпаларға жеткізіп, көмірқышқыл газынан тазартады;
3. қорек заттарды асқорыту мүшелерінен ұлпаларға жеткізеді;
4. ағзаның соңғы қажетсіз өнімдерін бүйрекке және т. б. мүшелерге тасымалдайды;
5. дене температурасының тұрақтылығын сақтайды;
6. ағзаны зиянды микробтардан қорғайды;
7. ішкі секреция бездерінен бөлінетін гормондарды тасымалдайды;
8. жасушаларда қышқылдың, судың деңгейін реттейді;
9. қорғаныштық қызмет атқарады (қанды ұйыта алады).
Қанның құрамы.
Қан дәнекер ұлпасының сұйық түрі. Ағзада болатын қанның мөлшері адамның дене салмағына байланысты 4,5-5 л. Қанның құрамы -- плазмадан{55%) және қан жасушаларынан (45%) тұрады . Ересек адам организмінде шамамен бес литр қан болады. Қан -- ағзадағы дәнекер тканінің бір түрі. Оның негізгі бөлігі клетка аралық сұйық зат -- плазмадан құралады. Плазмадан қан жасушалары -- эритроциттер мен лейкоциттер және қан пластинкалары -- тромбоциттер болады. Тромбоциттер сүйектің кемік майындағы клеткалардан түзіледі. Олардың жетілуі, қорға жиналып, бұзылуы басқа мүшелерде өтеді.
Қан плазмасы (қан сарысуы) -- қанның сарғыштау түсті сұйық бөлімі.
Егер қанды ыдысқа құйып тұндырса, ыдыста 3 қабат айқын білінеді. Соның ең үстіңгі сарғыш түсті мөлдірлеу қабаты плазма. Ал астыңғы қызыл түсті қабаты -- қан жасушалары. Плазманың құрамында 90-92% су; 7-8% нәруыз (белок); 0,12% глюкоза; 0,7 0,ұ% май; 0,9% тұз болады. Бұлардан басқа сүтқышқылы, ферменттергормондар бар. Плазмадағы нәруыздар (7-8%) 3 топқа бөлінеді: альбуминдер (4,5%); глобулиндер (1,7-3,5 %) және фибриногендер (0.4). Фибриноген нәруызы қанның ұюына қатысады.
Қан жасушалары. Қан жасушаларына -- эритроциттер (қанның қызыл түсті жасушалары), лейкоциттер (қанның түссіз жасушалары) және тромбоциттер (қан пластинкалары) жатады Қызыл денешіктер -- эритроциттер, ағы -- лейкоциттер. Жасушалар арасында тромбоциттер бар. Эритроциттердің құрылысы. Эритроциттер (грекше еrythros -- қызыл) қанның қызыл түсті ядросыз жасушалары. Жаңадан түзілген эритроциттерде ядро байқалады да, кейіннен жойылып кетеді . Қанның басқа жасушаларына қарағанда салмақтырақ болғандықтан, ыдыстың ең түбіне тұнады. Эритроциттердің пішіні -- ортасы қысыңқы табақша тәрізді, жиегі қалың, ортасы жұқарған тиынға ұқсайды. Пішінінің мұндай болуы олардың беткі көлемін үлкейтеді. Эритроциттер өздігінен қозғалмайды, тек қан сұйықтығының ағынымен жылжиды .Адам эритроциттерінің диаметрі 7,5 мкм, қалыңдығы 1-2 мкм. Қанның 1 мм3-де -- шамамен 4,5-5 млн, жаңа туған нәрестенің 1 мм2 қанында 6-7 млн эритроцит бар. 3 айдан соң оның мөлшері азайып, қалыпты мөлшерге (5 млн) келеді. Эритроциттердің қызыл түсі гемоглобинге (грекше гема -- қан) құрамында темір бар нәруызды қызыл пигментке байланысты. Оттекпен қосылған гемоглобинді оқ-сигемоглобин дейді.
Оксигемоглобинмен қаныққан қан -- алқызыл түсті артерия қаны, көмірқышқыл газымен қаныққан қан күңгірт қызыл түсті вена қаны. Молекулаларының осы қасиеті гемоглобин оттекті өкпеден дененің барлық ұлпаларына жеткізіп қана қоймай, көмірқышқыл газын ұлпадан өкпеге жеткізетінін анықтайды.
Гемоглобин -- қанның қызыл түсті пигменті. Эритроциттер оттегін тынысалу мүшелерінен ұлпаларға, көмірқышқыл газын ұлпалардан өкпеге тасуды қамтамасыз етеді. Адамның 100 мл қанында шамамен 15-16 г гемоглобин болады.Эритроциттердің тіршілік ету ұзақтығы 120-127 тәуліктей. Оның шамамен 2,5 млн-ы көкбауыр мен бауырда жойылып, осынша мөлшері сұйек кемігінде қайта түзіліп отырады. Көкбауыр мен бауырдың қантамырлары қабырғасының эритроциттерді тұтып қалып, ерітіп жіберетін қасиеттері бар. Эритроциттердің мөлшері әр түрлі физиологиялық жағдайларға байланысты өзгеріп тұрады. Жазда бұлшықеттердің жұмысы күшейсе, шамадан асыңқырайды. Қаны аз адам мен жұқпалы аурумен ауырған адамдарда эритроциттердің мөлшері кемиді.Қорыта іселгенде, эритроциттер оттекті өкпеден ұлпаларға, көмірток қос тотығын ұлпалардан өкпеге тасиды (жеткізеді).
Қанның ұюы.
Тамырлар жарақаттанғанда одан аққан қан ұйып, қанның ағуына кедергі жасайтын іркілдек зат -- тромб түзеді. Іркілдек зат бірте-бірте қоюланып тамырдың зақымданған жерін бітейді де, аққан қанды тоқтатады. Біраз уақыт өткен соң тамыр жарақаты жазылып, тромб жойылады.Тромб негізінен ерімейтін талшықты белок -- фибриннен құралады. Фибрин плазмада еріген белок -- фибирногеннен түзіледі. Фибрин түзілуі үшін қанда және қан пластинкалары, тамырлар мен оларды қоршап жатқан тканьдер бұзылғанда пайда болатын ерекше заттар қажет.
2.Қан айналымының жас ерекшеліктері

Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің бір-біріне қатынасының да жас айырмашылықтары бар. Айталық, жаңа туған сәбидің қанындағы альбумин 57,71 -- 56,78% Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің мөлшерінің де жас айырмашылықтары бар: глобулиндері 42,29 -- 43,22%. Альбуминдері 6 айға дейін біртіндеп көбейеді (59,25%), 3 жаста 58,97 %. Ал глобулиндері төмендейді де, 3 жастап аса тұрақталады. 7-15 жаста ересек адамның альбумині мси глобулииінің қатынасындай болады. Қандағы глобулиндер бала туған сәтте жоғары болады да 1 жастан әрі төмендейді. Глобулиндердің түрлерінің мөлшері де осы зандылықта байқалады.
Глобулиндер жарты жасқа дейін жоғары (4,23-5,43%) болып, 3 жаста 3,09% болады; ά-глобулиндердің мөлшері алғашқы жарты жылда жоғарырақ (10,73-11,45%), ал 7 жастан аса ересектердегідей (9,20-9,98%) болады. Β-глобулиндер де туған кезде жоғары болып, 7 жастан аса ересек адамдардағы мөлшерге жуықталады. γ-глобулиндер туған кезде көп болады да, алғашқы 3 айда ұрықтық глобулиндер ыдырап 3 жаста ересектердей 17,39 % болады.
Минерал тұздарының жалпы мөлшері ересек адамда 0,90-0,95%. Мұның ішінде калий, натрий, кальций, фосфор, мыс, кремний, титан, марганец, темір т. б. көптеген ілементтер бар. 3 жасқа дейін калий, кальций, натрий тұздарының мөлшері аздап жоғары болып, 6 жастан кейін тұрақталады.
Эритроциттер.
Қанның пішінді элементтеріне эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер жатады. Бұлардың ішіндегі ең көбі эритроциттер, яғни қанның қызыл клеткалары. Олардың саны адамнын жынысына байланысты: ер адамда 1 мкл қанда 4,5-5 млн., әйелде 4-4,5 млн. Қанның қызыл клеткалары ядросыз, диаметрі 7-8 мкм, ал қалыңдығы 2 мкм. Эритроциттердің пішіні екі жағы ойыңқы келетін линза іспетті болады Мұндай пішін клетканың бетінің ауданын үлкейтіп тасымалдау қызметін атқаруын жеңілдетеді, әсіресе оттегі өкпеден дененің бүкіл клеткаларына және ұлпаларына тасуға ыңғайлы етеді. Бұл қызметі эритроциттердің құрамындағы белок заты гемоглобиннің қатысуымен орындалады. Гемоглобин күрделі зат. Ол г е м деп аталатын, құрамында екі валентті темірі бар бояулы заттан және г л о б и н белогынан тұрады. Гемоглобин өкпе қуысында оттегімен оңай қосылып, оксигемоглобинге айналады. Оксигемоглобин организмнің ұлпаларына қанмен тасылады да, ұлпаларға келгенде оңай ыдырайды, нәтижесінде глобин мен 02 пайда болады. Босаған оттегі ұлпалардың клеткаларының тотығуына қатысады, ал глобин белогы ұлпаларда зат алмасуынан майда болған көмір қышқылын қосып алып карбокси-гемоглобинге айналады. Бұл да жеңіл ыдырайтын қосынды, қанмен өкпеге барып, көмірқышыл газын босатады, глобинге қайтадан оттегі қосылады. Сөйтіп гемоглобин өкпеден ұлпаларға оттегін, ұлпалардан өкпе қуысына көмір қышқыл газын тасиды. Көмір қышқыл газы деммен бірге сыртқа шығады. Оттегі мен көмірсутегін қосып алу екі валентті темірдің қасиетіне байланысты. Кейбір жағдайда (жыланның уымен немесе аиіс газымен уланғанда) гемоглобиннің құрамындағы екі валентті темір үш валентті темірге айналып, ол С02 карбоглоб и н деп аталатын берік қосылысқа айналады, содан барып уланған адамның денесіндегі тотығуға оттегі жетіспей, гемоглобиннің көп мөлшері карбоглобинге айналғанда бала өліп қалады. Мұндай жағдайда уланған адамды жылдам оттегі мол жерге шығару қажет, сонда гемоглобин екі иалентті темірі бар дұрыс қалпына келіп, адам тірі қалады.
Эритроциттер қан плазмасының осмостық қысымының әсеріне аса сезімтал болады. Осмостық қысымның төмендеуі эритроциттерді бұзып, оның құрамындағы гемоглобин қан плазмасына шығады. Соның нәтижесінде эритроциттер өзінің басты міндеті -- оттегін тасымалдау кабілетінен айырылады. Гемоглобиннің қан илазмасына шығуын г е м о л и з деп атайды. Гемолиздің әсерінен қанның тұтқырлығы айтарлықтай күшейеді де, қан жүрісін киындатады. Егер қанды алып, пробирканың ішіне біраз уақыт қойса оның құрамындағы эритроциттер тұна бастайды да, бетіне қанның сары суы шығады. Эритроциттердің тұну ж ы л д а м д ы ғ ы, қалыпты жағдайда ер адамда 3-9 ммсағ, әйелде 7-12 ммсағ шамасында болады. Эритроциттердің тұну жылдамдығы аурудың диагностикасында аса маңызды көрсеткіш. Жаңа туған сәбидің қанында 2 түрлі эритроциттер бар: а) ұрықтық эритроциттер; б) қалыпты эритроциттер. Бала туар алдында оның қанына көп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.