Дене бітіміндегі өзгерістер:
Ми қабаты маймылдан үлкендеу, екі аяқпен жүрген
Адам атауы:
«Тік жүретін адам»
Питекантроп
Синантроп
Өмір сүрген уақыты:
1 млн-дай жыл бұрын өмір сүрген
Табылған жері:
1891 жылы Ява аралынан табылды.
1927 жылы Қытайда Пекин маңында Чжо-коу-дянь үңгірінде табылды
Ми қабаты:
950 см
3
Дене бітіміндегі өзгерістер:
Бас және жақ сүйектері кішірейіп, аяғы ұзарып, қолы қысқара бастаған
Адам атауы:
Неандертальдық
Өмір сүрген уақыты:
Б. з. б. 140-40 мың жылдары
Табылған жері:
Германияның неандерталь өңірінде табылды
Ми қабаты:
1300-1400 см
3
Дене бітіміндегі өзгерістер:
Қас үстіндегі дөңес азайып, маңдайы жазықталып, иек пайда бола бастады, бойы 155-156 см.
Адам атауы:
Кроманьондық
Өмір сүрген уақыты:
Б. з. б. 12 мың жылдық
Табылған жері:
Францияда Кро-Маньон үңгірінен
Ми қабаты:
1500-1800см
3
Дене бітіміндегі өзгерістер:
Маңдайы жазық, қабақ үсті аздап шығыңқылау сопақ, мұрны кішірек, бас сүйегі сопақшалау, иегі айқын, шекелі. Аяқтары ұзын, бойы 168-194 см қазіргі адамнан айырмашылығы жоқ.
Ежелгі Қазақстан тарихының кезеңдері
Кезеңдері
Мерзімі
Ескерткіштері
Еңбек қарулары
Кәсібі
Қосымшалар
Кезеңдері:
1. Ерте полеолит
Мерзімі:
Б. з. б.
2 млн. -140 мың жыл бұрын
Ескерткіштері:
1. Арыстанды
2. Шабақты Бөріқазан
3. Қазанғап
4. Обалысай
5. Семізбұғы
6. Қозыбай
7. Шақпақата
Еңбек қарулары:
Қолшапқы
а) бір қырлы шапқы
б) екі қырлы жұмыр тас (чоппер, чоппинг)
кескіштер, қырғыштар
Кәсібі:
Аңшылық, терімшілік
(питекантроп, синонтроп адамы)
Қосымшалар:
Кезеңдері:
2. Орта полеолит
Мерзімі:
Б. з. б.
140-40 мың жыл бұрын
Ескерткіштері:
1. Тоқалы шатқалы
2. Қызылрысбек
3. Ш. Уализанов атындағы тұрақ
4. Үшбұлақ шатқалы
5. Обалысай
6. Мұзбел
7. Қанай
8. Батпақ
Еңбек қарулары:
Өзектастан (нуклеус) тылгіштер, қырғыштар, тас, балта, найза, тастан жасалған
Кәсібі:
Аңшылық, терімшілік
(неандерталь адамы)
Қосымшалар:
От алуды үйрене бастады
Кезеңдері:
3. Кейінгі полеолит
Мерзімі:
Б. з. б.
40-12 мың жылдықтар
Ескерткіштері:
1. Ащысай
2. Батпақ 8
3. Қарабас3
4. Агренсор 2
5. Бұқтырма
Еңбек қарулары:
өткір тілгіштер, пышақ тіліктер, қырғыштар, найза, сүңгі, тескіштер, жақсы өңделген (болас-лақтырғаш қару пайда болды)
Кәсібі:
Аңшылық, терімшілік
(саналы адам қалыптасты )
Қосымшалар:
Баспана жасауды үйренді. Рулық аналық қауым қалыптасты.
Кезеңдері:
4. Мезолит дәуірі
Мерзімі:
Б. з. б.
12-5 мың жылдықтар
Ескерткіштері:
1. Мичурин
2. Тельман
3. Әкімбек
4. Тельман
5. Қызылсу
Шақпақты
6. Бөріқазған,
Тәңірқазған
Еңбек қарулары:
Жебелі садақ, бумеранг, қайықты ойлап тапты
Кәсібі:
Аңшылық, терімшілік
(балық аулау дамыды)
Қосымшалар:
Рулық аналық қауым қалыптасты.
Кезеңдері:
5. Неолит дәуірі
Мерзімі:
Б. з. б.
5-3 мың жылдықтар
Ескерткіштері:
1. Железинка
2. Сексеуіл
3. Қараүңгір
4. Ботай
5. Қараторғай
6. Толтүстік Балхаш өңіріндегі тұрақтар
Еңбек қарулары:
Қыш ыдыстар-кермика жасауды үйренді. Кетпен, балта, келі, келсаптар, граниттен-дән үккіштер. Мыс, алтын, қорғасын, сүйекстен жасалған біз, ине.
Кәсібі:
Дәнді дақылдар егу, жануарларды қолға үйрету
Аңшылық, егіншілік, малшылар, мата тоқу, киім тігу өндіре бастады
Қосымшалар:
Рулық аналық қауым.
Отырықшылыққа үйрету
Кезеңдері:
Қола дәуірі
Мерзімі:
Б. з. б.
2-1 мың жылдықтар
Ескерткіштері:
1. Алексеевка
2. Арқайым
3. Шағалы
4. Қаңай
5. Беғазы
6. Дәндібай
7. Атасу
8. Қарақұдық
9. Таутары
10. Бесбай
11. Ахмет аул
12. Тастыбұлақ
Еңбек қарулары:
Металдан жасалған қарулар, еңбек құралдары қолөнердік дамуы
Кәсібі:
Кен өндіру, көшпелі мал шаруашылығы. Егіншілік, балық аулау.
Қосымшалар:
Рулық қатынас ыдырап, тайпалық бірлестіктер құралды. Аталық рулық қатынас орнады. Киіз үйдің шығуы.
ЕСКЕРТКІШТЕР:
Тастыбұлақ, Бесбай, Ахмет ауылы, Уралысай
КӘСБІ:
БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ:
МЕКЕНІ:
Шығыс Қазақстан
ЕСКЕРТКІШТЕР:
Қойтас, Қанай, Семей дөңдері, Трушниково, Малокрасноярка, Сарыкөл
КӘСБІ:
БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ:
МЕКЕНІ:
Солтүстік Қазақстан
ЕСКЕРТКІШТЕР:
Өзен маңы, Тасбұлақ, Сад
КӘСБІ:
БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ:
САҚ ТАЙПАЛАРЫНЫҢ БІРЛЕСТІГІ
Б. З. Б. VII -IV
А
Л
Т
Ы
Н
А
Д
А
М
Табылған жылы
Табылған жері
Қай ғасырға жатады
Тапқан
1970 ж
Алматыдан 50 км, Есік қорғаны
б. з. б. IV ғ.
Тарих ғылымының докторы Кемел Ақышев
1999 ж
Атырау өңірі Аралтөбе
қорғаны
б. з. б. III ғ.
Археолог, Тарих ғылымының кандидаты Зейнолла Самашев
2003 ж
Ш. Қ. О. Зайсан
ауданы, Шілікті
жазығы
б. з. б. VIII ғ.
аяғы мен
VII ғ. басы
Тарих ғылымының докторы, профессор Әбдеш Төлеубаев
Б. З. Б. VII -III ҒҒ. САҚТАРДЫҢ
ТАЙПАЛЫҚ ОДАҚТАРЫНЫҢ
БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
Ғ Ұ Н Д А Р
Мерзімі
Мерзімі:
б. з. б. III ғ
:
Туманем бастаған ғұн тайпаларының Қытай шабуылы. Ұлы Қытай қорғанының салынуы.
Мерзімі:
б. з. б.
202-203 ж. ж
:
Алтай, Енесей, Саян өңірлерін басып алып, Шаньюй Моде Ғұн державасын құрды.
Мерзімі:
б. з. б.
200-188 ж. ж
:
Шаньюй Моде Қытайдың Хань династиясының әскерін талқандауы, Қытайлар салық төлеп тұрды.
Мерзімі:
б. з. б.
56-47 ж. ж
:
Ғұндардың Оңтүстік және Солтүстік болып бөлінуі.
Мерзімі:
б. з. б.
47-46 ж. ж
:
Шаньюй Чжи-Чжи бастаған Солтүстік ғұндар Қазақстанда Талас өңіріне I қоныс аударуы.
Мерзімі:
б. з. б.
42 ж.
:
Чжи-Чжи әскері қаңлылармен одақ құрып үйсіндерді талқандап, астанасы Қызыл Аңғар (Чигу) қаласын басып алды.
Мерзімі:
б. з. б.
37-36 ж. ж
:
Талас өңірінде Шаньюй Чжи-Чжи ордасының құрылуы.
Мерзімі:
б. з. б.
36 ж.
:
Талас шайқасы. Қытайларәскерінің ғұндарды талқандауы. Чжи-Чжи өлімі.
Мерзімі:
б. з. 93 ж.
:
Солтүстік ғұндарды Қазақстанға II қоныс аударуы. Жетісу, Орталық, Тарбағатай, Сырдария өңіріне орнығуы.
Мерзімі:
б. з.
I-V ғ.
:
Ғұндардың Батыс Қазақстан, Арал, Еділ, Дон өңірлеріне таралуы.
Мерзімі:
б. з.
IV ғ.
:
Ғұндардың Дунайға дейінгі жерлерге орналасуы.
Мерзімі:
б. з.
375 ж.
:
Ғұндардың Батысқа жылжуы, халықтардың Ұлы қоныс аударуының басталуы.
Мерзімі:
шамамен
б. э. 430 ж.
:
Атилла (Еділ) бастаған ғұн империясының құрылуы.
Мерзімі:
б. з.
437 ж.
:
Атилла әскері Бургундия патшалығын басып алды.
Мерзімі:
б. з.
448-451 ж. ж.
:
Ғұндардың көсемі Атилланың Шығыс және Батыс Рим империясының территориясынажорығы.
Мерзімі:
б. з. 451 ж.
:
Атилланың Рим империясының әскери қолбасшысы Аэций бастаған рим, франктер әскерімен Коталун қаласындағы ірі шайқасы.
Мерзімі:
б. з. 452 ж.
:
Атилланың Солтүстік Италияға жорығы.
Мерзімі:
б. з. 453 ж.
:
Атилланың өлімі. Ғұндар державасының тарих сахнасынан жойылуы.
ҒҰНДАР ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕР
Ғұндар кәсібі
Ғұндар қоғамы
ҒҰНДАРДЫҢ ҚОНЫС АУДАРУЫ
ҮЙСІНДЕР
(Б. З. Б. - III-I ҒҒ. Б. З. - IV ҒҒ. )
ҮЙСІНДЕРДІҢ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
ҮЙСІНДЕР КӘСІБІ
ҚАҢЛЫЛАР
ҚАЗАҚСТАН ЖЕРІНДЕГІ ЕРТЕ ОРТА
ҒАСЫРЛАРДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТЕР
(VI-XI ҒҒ. )
Мемлекет атауы
Өмір сүрген
кезеңі
Орналасқан жері
Орталығы
Мемлекет атауы:
Түрік қағанаты
Өмір сүргенкезеңі:
552-603 жылдар
Орналасқан жері:
Жетісу, Амудария мен Сырдария аралығы.
Орталығы:
Суяб
Мемлекет атауы:
Батыс Түрік қағанаты
Өмір сүргенкезеңі:
603-704 жылдар аралығында
Орналасқан жері:
Іле, Шу өзенінен бастап, Солтүстік Батысында Еділ мен Кубань өзендерінің төменгі ағысына дейін, ал Солтүстік Шығысында Есіл мен Ертіс өзендерінің жоғарғы ағысына алып жатыр. Оңтүстік Батысында Тарым, Әмудария өзендерін алып жатыр
Орталығы:
Астанасы Суяб қаласы Шу өзенінің бойында орналасқан
Мемлекет атауы:
Түркеш қағанаты
Өмір сүргенкезеңі:
704-756 жылдар аралығында
Орналасқан жері:
Жетісу, Оңтүстік Қазақстан және Орта Азия жерлерінің бір бөлігі
Орталығы:
Суяб қаласы кейіннен Сұлу қаған орданы Талас (Тараз) қаласына көшірді
Мемлекет атауы:
Қарлұқ қағанаты
Өмір сүргенкезеңі:
756-940 жылдар аралығында
Орналасқан жері:
Оңтүстік Қазақстан және Жетісу жері
Орталығы:
Суяб қаласы, кейіннен Қойлық қаласына көшірілді
Мемлекет атауы:
Оғыз мемлекеті
Өмір сүргенкезеңі:
IX ғасырдың соңы - XI ғасырдың басы
Орналасқан жері:
Арал өңірі, солтүстік Каспий жағалауынан, Батыс Қазақстан, Орта және төменгі Сырдария өзендерінің маңында орналасты
Орталығы:
Астанасы Сырдария бойындағы Янгикент қаласы
Мемлекет атауы:
Қимақ қағанаты
Өмір сүргенкезеңі:
IX ғасырдың соңы - XI ғасырдың басы
Орналасқан жері:
Солтүстік, Шығыс және Орталық Қазақстан
Орталығы:
Ертіс өзені бойындағы Қимақия қаласы
ТҮРІК ҚАҒАНАТЫ (552-603 Ж. )
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары:
Аты-жөні:
Басқарған уақыты
Жетістіктері
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары:
Бумын қаған
551-552 ж. ж.
Түрік қағанатының негізін қалаушы Монғолия жеріндегі Жужан қағандығын талқандаған «елхан» атағын алған
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары:
Қара-Еске қаған (Бумынның баласы)
552-553 ж. ж.
Орхон өзенінің жоғарғы ағысындағы Бурхат тауларындағы Жужан әскеріне бірнеше рет соққы беріп, қорғанды
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары:
Мұқан қаған
553-570 ж. ж.
Жужан хандығын бас котермейтін етіп талқандады. Солтүстіктегі саян тауына дейінгі тайпаларды бағындырса, Шығысында Сары өзенге дейінгі оғыз-қимақ
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары:
Тобо қаған
570-580 ж. ж.
Қытаймен жақсы қарым-қатынас орнатқан, Түрік қағанатының шығысындағы саяси ықпалын күшейтті
Түрік қағанатының ірі қолбасшылары:
Иштеми
580-599 ж. ж.
Түрік қағанатының Батыс шекараларын кеңейткен. Эфталиттерге соққы берген Арал, Каспий теңізіне дейінгі жерлерді өзіне қаратқан
БАТЫС ТҮРІК ҚАҒАНАТЫНЫҢ САЯСИ-ӘЛЕУМЕТТІК ҚҰРЫЛЫМЫ
Түркеш қағанаты
(706-756ж. ж. )
Қаған
Билік құрған кезеңі
Басты оқиғалар
Қаған:
Үшлік (Үш-елік)
Билік құрған кезеңі:
704-706 жж.
Басты оқиғалар:
Қытайлардың әскерін талқандап, түркеш тайпасының беделін көтерді, түрік тайпаларын бағындырып Түркеш қағанатының негізін қалаушы. Қағанаттың әкімшілік басқару жүйесін нығайтуға көп көңіл бөлген.
Қаған:
Саға
Билік құрған кезеңі:
706-715 жж.
Басты оқиғалар:
Сары және қара түркеш арасында таққа талас жылдары. Бірақ түркештер Шығыс Түрік қағаны Қопаған қағанға билікті бермей қарсы тұрды.
Қаған:
Сұлу (Сүзеген қаған)
Билік құрған кезеңі:
715-738 жж.
Басты оқиғалар:
Таң империясымен қарым-қатынас жасады. Шығыс Түрік қағанатымен және Тибет патшалығымен құдаласты. Орта азия тайпаларымен, қарлұқтармен бірлесе отырып арабтарға соққы берген. Тәуелсіздік сақтауға тырысқан.
Қаған:
Тұқарсан құштар
Билік құрған кезеңі:
738-740 жж.
Басты оқиғалар:
Қара түркештер мен сары түркештер арасында талас-тартыс ушыққан.
Қаған:
Жыпыр
Билік құрған кезеңі:
749-753 жж.
Басты оқиғалар:
Қағанат ішіндегі тартысты тоқтата алмады. 751жылы арабтар мен Қытайлар арасындағы Атлах шайқасынан кейін, түркеш қағанаты мүлде әлсіреді. 756 жылы билікті қарлұқтар өз қолына алды
Оғыз мемлекетінің тайпалық құрамы және қоғамдық құрылысы
ІХ ғ. Соңы ХІ басы:
ІХ ғ. Соңы ХІ басы
:
Оғыз мемлекеті:
Оғыз мемлекеті
:
Астанасы Янгикент (Жаңа Гузия):
Астанасы Янгикент (Жаңа Гузия)
Махмұт Қашғари24 тайпадан тұрған:
Махмұт Қашғари
24 тайпадан тұрған
Қарахан мемлекеті (942-1212 жж. )
Қарахан мемлекетінің шекарасы
Қарахан мемлекетінің көп сатылы (иерархиялы) қоғамдық құрылысы
Қыпшақ хандығы (ХІ-ХІІІ ғ. басы
)
Орта ғасырдағы Қазақстан қалалары (ҮІ-ХІІІ ғғ. )
Тәуекел хан тұсындағы қазақ хандығының нығая түсуі
ИСЛАМ ДІНІНІҢ ТАРАЛУЫ
Аты-жөні:
Өмір сүрген уақыты
Еңбектері
Мазмұны
Аты-жөні::
1. Әбу Насыр Әл-Фараби (Мұхаммед ибн Узлақ Тархани)
Өмір сүрген уақыты:
8750-950 ж. ж. Отырар қаласында дүниеге келген. Сирияның астанасы Дамаскқаласында жерленген
Еңбектері:
«Альмагеске түсініктеме», «Астрология», «Риторика», «Геометриялық сызықтар жасаудың әдістері», «Бақытқа жету жайында», «Ұлы музыка кітабы», «Философиялық трактаттар», «Жан туралы», т. б.
Мазмұны:
Әл-Фараби еңбектері ғылымның барлық саласын қамтиды. Оның аясы кең. Аристотельден кейін дүние жүзілік білім мен мәдениеттің «екінші ұстазы» атанған данышпан, ойшыл, энциклопедист ғалым
Аты-жөні::
2. Махмуд Қашқари (Махмуд Хусейн ибн Махмуд Қашқари)
Өмір сүрген уақыты:
1030-1090 ж. ж. Ыстықкөл мңында Барысхан ауылында туған
Еңбектері:
«Диуани луғат ат-түрік» («Түрік тілдерінің сөздігі»)
Мазмұны:
Еңбекте ортағасырлық Орта Азия мен Қазақстан халықтарының әлеуметтік және мәдени өмірінің әр алуан салалары туралы деректер көп. Түріктердің тілі, мекен-жайлары, тарихы, этнографиясы ауыз әдебиетінен деректер мол
Өмір сүрген уақыты:
1021-1075 ж. ж. Шу бойында Баласағұн қаласында туған
Еңбектері:
«Құтты білік» («Құт негізі - білік»)
Мазмұны:
Еңбекте түрік тілдес халықтардың тарихы мен қоғамдық саяси өмірі, әдет-ғұрпы, наным сенімдері туралы мағлұмат көп. Ғылымның философия, астрономия, алгебра тағы басқа салаларына тоқталып, сонымен қатар аңыз әңгімелер, мақал-мәтелдер, шешендік сөздер көп пайдаланылған ғылыми еңбек
Аты-жөні::
4. Ахмет Иүгенеки
Өмір сүрген уақыты:
Түркістан аумағында туған
Еңбектері:
«Ақиқат сыйы»
Мазмұны:
Дастанда ақыл-кеңес, тәрбие беріп, халықты инабатты болуға, адал өмір сүруге, орынсыз сөйлемеуге, шешен болуға шақырады
Аты-жөні::
5. Қожа Ахмет Иасауи
Өмір сүрген уақыты:
1103-1167 ж. ж. Оңтүстік Қазақстан Сайрам қаласында дүниеге келген
Еңбектері:
«Диуани Хикмет» («Даналық кітабы»)
Мазмұны:
Еңбегі адамдардың даналыққа, адалдыққа, кішіпейілділікке, имандылыққа шақырады. Аллаға адал болуға, дінге таза болуға үгіттейді
XII - XV ҒАСЫРДЫҢ БІРІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН.
Моңғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы
Күні
Оқиғалар
Күні:
1206 ж.
Оқиғалар:
Онон өзенінің маңында өткен Құрылтай жиналысында Темучинді бүкілмонғолдардың ханы етіп сайлауы. Шыңғысхан (Жеңісхан) аты берілді. Монғол мемлекеті құрылды.
Күні:
1208 ж.
Оқиғалар:
Бұқтырма өзенінің маңында Шыңғысхан әскері наймандар мен меркіттер тайпаларын талқандауы
Күні:
1207-1208 ж. ж.
Оқиғалар:
Жошы Енисей қырғыздары мен Сібір халықтарын басып алды
Оқиғалар:
Қытай жерін басып алды. Тас ататын, от лақтыратын қаруларды қолға түсіруі
Күні:
1211 ж.
Оқиғалар:
Монғолдардың ең бірінші рет Жетісу жеріне келуі, Қарлұқтар ханы Арслан және Алмалық қаласының басшысы монғолдардың қол астына кіруі
Күні:
1218 ж.
Оқиғалар:
Отырар қамалының басшысы Қайырхан монғолдардың саудагерлер керуенін талқандауы. Моңғол әскерінің Жетісу жеріндегі Күшілік ханды бағындыруы. Торғай жеріндегі меркіттерді талқандап, Хорезмшах Мұхаммедтің әскерімен қақтығысуы
Күні:
1219 ж. қыркүйек-1220ж., мамыр
Оқиғалар:
Үгедей мен Шағатайдың Отырар қамалын алуы. Мауреннахрға жорық. Жошы әскерінің Сығанақ, Үзгент, Баршакент, Ашнас, Жент, Янгикент, Сыр бойындағы қалаларды алуы
Күні:
1221 ж.
Оқиғалар:
Орта Азияны жаулап алуы. Орал маңында монғолдардың қыпшақтарды талқандауы
Күні:
1223 ж.
31 мамыр
Оқиғалар:
Орыс-қыпшақ бірлестігінің Калка өзенінің бойында монғолдардан жеңілуі
Күні:
1224 ж. .
Оқиғалар:
Монғолдардың Дешті-Қыпшақ жері арқылы Отанына қайтуы, Қазақстан далаларының толығымен монғол иеліктеріне енуі
Күні:
1229 ж
Оқиғалар:
Солтүстік Қазақстан жерінен қыпшақтарды ығыстыруы
Күні:
1237 ж.
Оқиғалар:
Батый ханның қыпшақтардың көтерілісін басып, бағындыруы
МОНҒОЛ ҰЛЫСТАРЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ
Ұлыстардың таралуы
АЛТЫН ОРДА МЕМЛЕКЕТІНІҢ
ҚОҒАМДЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ
XIV-XV ҒҒ. МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ДАМУЫ
Мемлекет атауы
Өмір сүрген уақыты
Орналасқан орны
Астанасы
Мемлекет атауы:
Ақ Орда (Көк Орда)
Өмір сүрген уақыты:
XIII-XV ғасырдың басы
Орналасқан орны:
Дешті Қыпшақ даласы және Сырдария өзенінің орта, төменгі ағысы
Астанасы:
Сығанақ (Сырдария өзенінің ортаңғы ағысы)
Мемлекет атауы:
Ноғай Ордасы
Өмір сүрген уақыты:
XIII-XV ғғ.
Орналасқан орны:
Еділ мен Жайық ортасы, Солтүстік-Шығысы Батыс Сібір ойпаты Солтүстік Батысында Қазан қаласы, Оңтүстік Батысында Арал, Каспий теңізіне дейін
Астанасы:
Сарайшық (Жайық өзені бойында)
Мемлекет атауы:
Әбілхайыр хандығы (Көшпелі өзбек хандығы)
Өмір сүрген уақыты:
1428-1468 ж. ж.
Орналасқан орны:
Батыс Сібір, Ертістен Оралға дейін, кейінінен Сырдария өңірлері енді
Астанасы:
Тура, Орда-Базар, 1446 ж. Бастап Сығанақ қаласы
Мемлекет атауы:
Моғолстан
Өмір сүрген уақыты:
XIV ғ. ортасы-XVI ғ. Басы
Орналасқан орны:
Жетісу, Шығыс Түркістан және Орта Азияның біраз бөлігі
Астанасы:
Алмалық, Тұран, Ілебалық т. б.
Мемлекет атауы:
Әмір Темір мемлекеті
Өмір сүрген уақыты:
1370-1507 ж. ж.
Орналасқан орны:
Орта Азияның көп бөлігі, Мауераннахр орталығы, Иран, Ауғанстан т. б.
Астанасы:
Самарқанд
Мемлекет атауы:
Сібір хандығы
Өмір сүрген уақыты:
XV ғ. 60-70 жылдарынан 1598 ж. дейін
Орналасқан орны:
Батыс Сібір, Солтүстік Қазақстан, Оралдың арғы өңірі
Астанасы:
Чинги-Тура, XV ғ. Соңында Сібір (Қашлық, Іскер)
XIV-XV ҒҒ. МЕМЛЕКЕТТІК САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
XIV-XV ҒҒ. МЕМЛЕКЕТТІК ЖЕР ИЕЛЕНУ
МОҒОЛСТАН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
НОҒАЙ ОРДАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ҚҰРЫЛЫСЫ
ҚАЗАҚ АТАУЫНЫҢ ШЫҒУЫ
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ
XV-XVIII ҒҒ. ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫ
Хан
Хандықты билеген мерзім
Хан:
Керей
Хандықты билеген мерзім:
1465-1475 ж. ж. шамамен
Хан:
Жәнібек
Хандықты билеген мерзім:
шамамен 1475-1480 ж. ж.
Хан:
Бұрындық
Хандықты билеген мерзім:
14801511 ж. ж. (Керей баласы)
Хан:
Қасым
Хандықты билеген мерзім:
1511-1518 ж. ж. (Жәнібек баласы)
Хан:
Мамыш (Момыш)
Хандықты билеген мерзім:
1518-1523 ж. ж. (Қасымхан баласы)
Хан:
Таһир
Хандықты билеген мерзім:
1523-1533 ж. ж. (Әдік баласы)
Хан:
Бұйдаш
Хандықты билеген мерзім:
1533-1534 ж. ж. (Әдік баласы)
Хан:
Қожа Махмут
Хандықты билеген мерзім:
1534-1535 ж. ж. ?
Хан:
Тоғым
Хандықты билеген мерзім:
1535-1538 ж. ж. (Жәдік баласы)
Хан:
Хақназар
Хандықты билеген мерзім:
1538-1580 ж. ж. (Қасым баласы)
Хан:
Шығай
Хандықты билеген мерзім:
1580-1582 ж. ж. (Жәдік баласы)
Хан:
Тәуекел
Хандықты билеген мерзім:
1582-1598 ж. ж. (Шағай баласы)
Хан:
Есім
Хандықты билеген мерзім:
1598-1628 ж. ж. (Шығай баласы)
Хан:
Жәңгір (Салқам Ж)
Хандықты билеген мерзім:
1628-1652 ж. ж. (Есімхан баласы)
Хан:
Тәуке
Хандықты билеген мерзім:
1680-1715 ж. ж. (Жәгір баласы)
