Шығыс Қазақстан аймағы

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Шығыс Қазақстан аймағы

Шығыс Қазақстан облысы 1932 жылы құрылған. Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылдың 3 мамырдағы Жарлығымен оған Семей облысының аймағы қосылды.
Облыс аймағы 283, 3 мың ш. км созылып, жоғарғы Ертіс алабында орналасқан, онтүстікте Қытай және Алматы облысымен, солтүстік шығыста Ресеймен, батыста Қарағанды және Павлодар облыстарымен шекараласады.
Шығыс Қазақстан облысы Қазақстан Республикасының облыстары арасында аумағы бойынша үшінші орынды еншілейді.
Облыста 19 аумақтық-әкімшілік бірліктер бар, оның ішінде 15 аудандар және 4 қала; Өскемен, Семей, Риддер, Курчатов (аумағы бойынша Павлодар облысына бағынады) қалалары.
Облыс орталығы Өскемен қаласы 1720 жылы құрылып, Кенді Алтай таулында орналасқан.
Облыс алуан түрлі табиғи жағдайымен айрықшаланады. Осында таулы бедердің күрделігімен және бір қатар жалпы климаттық тәртіп құбылыстарымен, сондай-ақ көптеген таулы жоталардың ауа ағысының таралуына әсерімен байланысты климаттың, өсімдіктің және топырақтың вертикальдік аймақтығы көрінеді.
Біздің өлкеміздің табиғаты таңқалдырар алуан-түрлі. Осында дала, шөлді және таулы тайга ландшафттар: батыста - Ертіс маны және Сарыарқаның жазықтары, шығыста - Алтай деп аталатын таулы өлке. Шығыс Қазақстан жануарлар және өсімдіктер әлемінің түрліліктерімен бай. Облыста республикамыздың орман байлығының 90 % -ы жинақталған. Аймақтың табиғатын сақтап қалуға қорғалатын аумақтар мен қорықтық орындар торабы құрылған. Бұл Марқакөл, Батыс Алтай, Алакөл қорықтары, 8 жануартану мен өсімдіктану қорықшалары, 6 табиғат ескерткіштері, Қатон-Қарағай ұлттық табиғи саябағы.
Аймақтың жер қойнаулары пайдалы қазбаларға бай. Осында қорғасын, мырыш, күміс, алтын, мыс, титан, тантал, магний, кадмий, теллур және т. б. металлдарды өндіру және өңдеу Өскемен, Риддер, Зырян, Шемонайха, Глубокий, Белоусовка және т. б. өнеркәсіп орталықтарымен тау-кен өндіру және қайта өңдеу түсті металлургиясының дамуына мүмкіндігін берді. Сондай-ақ, облыста ірі машинажасау зауыттар, жеңіл, орман, қайта өңдеу, ағаш өңдеу, тамақ өнеркәсібі иен құрылыс индустриясының кәсіпорындары жинақталған.
Шығыс Қазақстан облысы - үлкен демографиялық, ресурстық, техникалық әлеуеті және бірегей табиғат байлығы бар аймақ, еліміздің тәуелсіздігін бекітуге және оның экономикасының дамуына үлкен үлес қосады.

Халқы

Облыста Қазақстан халқының 9, 4%-ы шоғырланған.

59, 4%-ы қалалық жерлерде
40, 6%-ы ауылдық жерлерде

Адамдардың саныӨскемен - 288, 0 мыңСемей - 277, 0 мыңРиддер - 52, 0 мыңЗырянов - 40, 1 мыңАягөз - 36, 6 мыңЗайсан -15, 2 мыңШемонаиха -16, 1 мыңШар - 7, 5 мыңКурчатов - 10, 1 мыңСеребрянск - 0, 3 мыңГлубокое, Үлбі, Шүлбі, Жезкент, Белоусовка, Жаңа Бұқтырма, т. б. кенттерде, өнеркәсіптік маңызына қарай тұрғындар саны 0, 3 мыңнан 10, 0 мыңға дейін жетеді.

Тығыздығы

Облыс халқының орташа тығыздығы әр 1 км ² -ге шаққанда 5, 1 адам. Халықтың ең жиі қоныстанған жерлері - Ертістің оң жағалауы, әсіресе Кенді Алтайдың тауаралық жазықтары. Глубоков, Бородулиха және Шемонаиха ауданында бұл көрсеткіш 9-дан 12, 7 адамға, ал Өскемен қаласының төңірегінде 186 адамға, Семей қаласының төңірегінде 133, 5 адамға дейін барады. Ауылдық жердің қоныстануы да әркелкі.

Ұлттық құрамы

қазақтар - 49 % астам
орыстар - 44% астам
басқа ұлттар - шамамен 5, 5%

Экономика

Шығыс Қазақстан облысы Қазақстанның ең ірі индустриялды-аграрлық аймағы саналады. Шаруашылығының басты саласы - өнеркәсіп. Оның құрамында кен өндіру, түсті металлургия, энергетика, машина жасау, құрылыс материалдар өнеркәсібі, ағаш өңдеу, тамақ және жеңіл өнеркәсіптері дамыған. 2006 ж. облыс өнеркәсібінің барлық салалары 399, 1 млрд теңге көлемінде өнім өндірді, бұл бүкіл ел өнеркәсібі өндірісінің 6, 2%-на тең.

Кен өндіру өнеркәсібі

Облыс өнеркәсібінің негізін кен өндіру өнеркәсібі құрайды. Бұл салада 197 нысан жұмыс істейді. Негізгі өндірілетін өнімдері - түсті металл (мыс, мырыш, күміс), алтын, титан, көмір. Кентасты негізінен Риддер және Зырянов полиметалл кен аудандарындағы “Қазақмырыш” АҚ-на қарасты кеніштер, Ертіс маңы полиметалл кенді ауданындағы “Қазақмыс корпорациясына” қарасты кәсіпорындар өндіреді. Асыл металл өндіру саласы бойынша Шығыс Қазақстан облысында 27 кәсіпорын бар. Оларда 3, 5 мыңнан астам адам жұмыс істейді, 17, 3 т алтын өндіріледі. Негізгі алтын өндірушілерге “Бақыршық” кен кәсіпорны, “ФИК”, “Алел”, “Алтынтөбе” АҚ-ның, “Андас Алтын”, “Даңқ”, “Жерек”, “Іnter Gold Capіtal” ЖШС-терінің кеніштері жатады. Өскеменнің титан-магний комбинатын жергілікті шикізатпен қамтамасыз ететін (Көкпекті ауданында) Сәтбаев атындағы ильменит құмының кен орны іске қосылды. Ол жылына 15, 0 мың т ильменит концентратын береді. Облыстағы көмір өндіру 6 нысан бойынша жүзеге асырылады. Ол негізінен “Қаражыра ЛТД” ЖШС-не қарасты Қаражыра, Кендірлік және Алакөл кен орындары.

Облыс өнеркәсібінің басты түсті металлургиясы“Қазмырыш”, “Өскемен титан-магний комбинаты”, “Үлбі металлургиялық зауыты” АҚ-дары, “Қазақмыс корпорациясы” АҚ-ның “Шығыс Қазмыс” бөлімшесін, ҚР Ұлттық банкісінің РМК “Қазақстан монета сарайы”, “Қазниобий Ертіс химия-металлургия зауыты”, “Ертіс сирек элементті компаниясы”, “Қазмырыштех” ЖШС-терін қамтиды. Бұл кәсіпорындар өздерінің шығарған сан алуан, бағалы өнімдері бойынша дүние жүзіне белгілі.

Электр энергетикалық кешені

Облыстың электр энергетикалық кешенінің құрамында Ертіс өзеніндегі Бұқтырма, Өскемен, Шүлбі СЭС-тері, Үлбі мен Громотуха өзендері бойындағы Риддер СЭС каскадтары, Өскемен, Риддер, Семей ЖЭС-тері, т. б. кәсіпорындар бар.

Облыстың машина жасау және металл өңдеу өнеркәсіп кешені 18 ірі және қуаты орташа кәсіпорындарын біріктіреді де, мұнай кәсіпшілік және металлургия өнеркәсібі жабдықтарын, тұрмыстық электр қозғалтқыш пен сорғыларды, конденсаторлар, техникалық және кабельдік өнімдер, металл бұйымдарын пісіретін электродтар, т. б. көптеген өнімдер жасап шығарады.

Шығыс Қазақстан облысының ағаш өңдеу өнеркәсібі негізінен “Ертістрансойл”, “Жаңасемейшпалзауыты”, “Өскемен Иннотекс”, “Өскемен жиһаз комбинаты” сияқты құрамында бірнеше нысандары бар 4 ірі және орташа қуатты кәсіпорындарды қамтитын ЖШС-терден тұрады. Олар кесілген ағаш материалдарын, дайындамалар, үй салуға қажет бөренелер, терезе мен есік жақтауларын жасауға маманданған. Жиїаз жасау өнеркәсібінің құрамында 119 кәсіпорын бар, олардың алтауы ірі және орта қуатты. Жылына 30 мың м ³ фанера, жиһаздық тақта, ДСП шығаратын өндіріс Бородулиха ауданында іске қосылды.

Жеңіл өнеркәсібі

Облыстың жеңіл өнеркәсібі тігін және тоқыма бұйымдарын, мата-жүн, аяқ киім, құрылыс киізін, тон және былғары бұйымдарын өндіретін “Рауан” АҚ-н, “Семмамжабдық фирмасын”, “Ника”, “Семей байпақ-шұлық фабрикасы”, “НИМЭКС-Текстиль” ЖШС-терін, “Қазруно” СФ АҚ-ын, “Роза”, “Тыныс-V” және “Семей былғары-аң терісі комбинаты” ЖШС-ын қамтиды. Бұлардың құрамында 133 кәсіпорын бар, олардың 118 тоқыма және тігін саласына, 15 былғары, былғары аяқ киім және бұйымдар шығаратын салаға жатады. Бұл өнімдердің біраз бөлігін зағиптар мен кереңдер қоғамдарының оқу-өндірістік кәсіпорындары жасайды.

Тамақ өнеркәсібі

Шығыс Қазақстан облысыда тамақ өнеркәсібі саласы да жақсы дамыған. Оның құрамында “Семей ет комбинаты” АҚ, “Шемазат” ЖШС (Риддер ет комб. ), “Эмиль” ЖШС, “Шығыс-сүт” корпорациясы жұмыс істейді. 2005 ж. бұл сала (толықты) :

Зайсан ауданы Қарабұлақ ауылындағы балық өңдейтін “Балық Продукт Восток”
Глубоков ауданындағы “Аргонавт ШҚ”
Зырянов ауданындағы картоп өңдейтін “Плюс”
Вафли өндіретін “Смик” ЖШС-і
Шұжық бұйымдарын өндіретін “Хорс”
Аягөз қаласында салынған мал соятын және ет өңдейтін “Рауан”
Қатонқарағай ауданындағы “Заготпромторг” ЖШС.

Құрылыс материалдары өнеркәсібі

Құрылыс материалдары өнеркәсібінің құрамында “Силикат”, “Өскемен арматура зауыты”, “Семейцемент зауыты” АҚ-тары, т. б. ірі және орташа қуатты кәсіпорындар жұмыс істейді. Ең ірі кәсіпорындарда құрылыс материалдарын өндірудің жаңа технологиялары енгізілуде.

Әлеуметтік-экономикалық дамудың қысқаша қорытындылары

Тұрмыс деңгейі

2011 жылғы шілдеде халықтың орташа жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табысы бағалау бойынша 43185 теңгені құрады. 2010 жылдың шілдесімен салыстырғандағы өсім қарқыны атаулы ақшалай табыс бойынша 113, 8%-ды және нақты ақшалай табыс бойынша 104, 7%-ды құрады.

Еңбек нарығы және еңбекақы

2011 жылғы ii тоқсанда халықтың жұмыспен қамтылуын бір жолғы зерттеу деректері бойынша жұмыссыздар саны 40, 0 мың адамды құрады. Жұмыссыздық деңгейі экономикалық тұрғыдан белсенді халық санына қатысты алғанда 5, 2%-ға жетті. Жұмыспен қамту органдарында жұмыссыз ретінде тіркелгендер саны 2011 жылғы 1 қыркүйекке 6, 3 мың адамды құрады немесе бұл экономикалық тұрғыдан белсенді халық санына қатысты алғанда 0, 8%.
2011 жылғы шілдеде жұмыскерлерге есептелген орташа айлық атаулы жалақы 78134 теңгені құрады. 2010 жылдың шілдесіне қатысты алғандағы өсім 19, 4%-ды құрады. Осы кезеңде нақты жалақы индексі 109, 9% шамасында қалыптасты.

Бағалар

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.