Тәрбие аясы жеке адам және оның дамуының ішкі, сыртқы факторлары туралы мағлұмат
1. Педагогиканың бөлек ғылым салаларына жіктелуі
2. Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
3. Жеке адам дамуы мен қалыптасуы жөніндегі теориялық көзқарастар
4. Жеке адамның дамуындағы өзіндік белсенділіктің маңызы
2. Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
3. Жеке адам дамуы мен қалыптасуы жөніндегі теориялық көзқарастар
4. Жеке адамның дамуындағы өзіндік белсенділіктің маңызы
Қандай ғылым болмасын, дами отырып, өз теориясын байыта түседі, жаңа мазмұнымен толығады, осыдан өз ішіндегі зерттеу бағыттарына орай жіктеле бастайды. Бұл жағдай педагогиканы да айналып өткен емес. Қазіргі кезде ''педагогика'' түсінігі педагогикалық ғылымдардың біртұтас жүйесін танытады. өз алдына дербестік сипатқа ие болған педагогика салаларынан төмендегілерді атауға болады:
Жалпы педагогика (тәрбие білім беру және оқытудың жалпы заңдылықтарын зерттейді).
Сәбилер және мектеп алды педагогикасы.
Мектеп педагогикасы.
Сурдотифло және олигофренопедагогика саңырау зағип және ақылы кем балалардың тәрбиесін зерттейді.
Жеке пән әдістері.
Педагогика тарихы.
Жаңадан қалыптасып жатқан педагогика салалары да жоқ емес, олардан: мектептану, отбасы тәрбиесінің педагогикасы, басқару педагогикасы, ішкі істер органдары-ның педагогикасы және т.б. Дербес педагогикалық пән ретінде әскери педагогика, жоғары мектеп педагогикасы, кәсіби-техникалық білім беру педагогикасы және т.б. жедел қарқынмен дамуда.
Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
Педагогиканың дамуы мен оның мән-мағынасына зер сала отырып, оның ғылым ретінде де көрініс беретін ерекше өзіндік сипатына көңіл аудармай болмайды.
К. Д. Ушинскийдің пікірінше педагогиканың басқа ғылымдарға ұқсамайтын ерекшелігі: ол теориялық жағынан, біріншіден, өз зерттеулерінің нәтижелерін, қорытындыларын пайдаланады, екіншіден, адам жөніндегі ғылымдардың теориялық идеяларын біріктіріп, оларды өз теориясын дамытуда негізге алады. Сонымен қатар, педагогика таза қолданбалық қызмет атқарып, адам тәрбиесіне бағытталған практикалық іс-әрекетті, яғни қажетті болған ептіліктер, дағдылар мен қабілеттер жүйесін қамтиды. Бұл тараптан ол тәрбиелік шеберлік, өнермен ұштасып жатады. Педагогиканың міне осы ғылымдық әрі өнерлік ерекше сипатына кейбір үстірт ойлайтын адамдар, оны аса қажет теориялық құндылық деп бағаламай, тәрбие ісіндегі ептіліктер мен икемділіктерге бұра салады. К. Д. Ушинский ''Тәрбие ісі біршама жеңілдеу көрінеді. Тәрбиеге шыдамдылық керек екені баршаға аян, кейбіреу-лер ол үшін тума дарын қажет деп ойлайды, тек аздаған ғана мамандар шыдамдылық, тума қабілет және ептіліктерден басқа арнайы білімдердің де қажет екенін бүгінгі күні мойындап отыр'' - деген.
Жалпы педагогика (тәрбие білім беру және оқытудың жалпы заңдылықтарын зерттейді).
Сәбилер және мектеп алды педагогикасы.
Мектеп педагогикасы.
Сурдотифло және олигофренопедагогика саңырау зағип және ақылы кем балалардың тәрбиесін зерттейді.
Жеке пән әдістері.
Педагогика тарихы.
Жаңадан қалыптасып жатқан педагогика салалары да жоқ емес, олардан: мектептану, отбасы тәрбиесінің педагогикасы, басқару педагогикасы, ішкі істер органдары-ның педагогикасы және т.б. Дербес педагогикалық пән ретінде әскери педагогика, жоғары мектеп педагогикасы, кәсіби-техникалық білім беру педагогикасы және т.б. жедел қарқынмен дамуда.
Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
Педагогиканың дамуы мен оның мән-мағынасына зер сала отырып, оның ғылым ретінде де көрініс беретін ерекше өзіндік сипатына көңіл аудармай болмайды.
К. Д. Ушинскийдің пікірінше педагогиканың басқа ғылымдарға ұқсамайтын ерекшелігі: ол теориялық жағынан, біріншіден, өз зерттеулерінің нәтижелерін, қорытындыларын пайдаланады, екіншіден, адам жөніндегі ғылымдардың теориялық идеяларын біріктіріп, оларды өз теориясын дамытуда негізге алады. Сонымен қатар, педагогика таза қолданбалық қызмет атқарып, адам тәрбиесіне бағытталған практикалық іс-әрекетті, яғни қажетті болған ептіліктер, дағдылар мен қабілеттер жүйесін қамтиды. Бұл тараптан ол тәрбиелік шеберлік, өнермен ұштасып жатады. Педагогиканың міне осы ғылымдық әрі өнерлік ерекше сипатына кейбір үстірт ойлайтын адамдар, оны аса қажет теориялық құндылық деп бағаламай, тәрбие ісіндегі ептіліктер мен икемділіктерге бұра салады. К. Д. Ушинский ''Тәрбие ісі біршама жеңілдеу көрінеді. Тәрбиеге шыдамдылық керек екені баршаға аян, кейбіреу-лер ол үшін тума дарын қажет деп ойлайды, тек аздаған ғана мамандар шыдамдылық, тума қабілет және ептіліктерден басқа арнайы білімдердің де қажет екенін бүгінгі күні мойындап отыр'' - деген.
1. Ақпанбек Г. Қазақтардың дүниетанымы. -Алматы, Қазақ университеті, 1989.
2. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991.
3. Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т. б. Балаларды семьяда адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері. -Алматы, 1985.
4. Айтмамбетова, Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. -А., 1991.
5. Айғабылова Н. Бала мінезінің қалыптасуы және оны тәрбиелеу жолдары. -А., өнер. 1972.
6. Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары. //Қазақстан мұғалімі, 18 ақпан, 1994.
7. Алмаханова Х. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие беру. /Методикалық нұсқау. А., 1990.
8. Ақназарова Б. Класс жетекшісі. -А., Мектеп, 1973.
9. Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. -А., 1992.
10. Әбенбаев С. Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі. -А., 1999.
11. Әбдіразақов Е. Адамгершілік, имандылық тәрбиесі. -Шымкент 1994.
12. Әбиев Ж. Жаңа адамды қалыптастыру. -Алматы, 1988.
13. Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. -Алматы, 1997.
14. Әбиев Ж. Оқушыларға атеистік тәрбие беру. Алматы, //Қазақстан мектебі, 1959. ғ3.
15. Әбілова З. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру. -А., 1972.
16. Әбілова З. Этнопедагогика. -А., 1997.
17. Әтемова Қ. Ата-аналар жиналысының мәні. Қаз. мем. 1-1996.
18. Болдырев Н. Мектептегі
2. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991.
3. Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т. б. Балаларды семьяда адамгершілікке тәрбиелеудің кейбір мәселелері. -Алматы, 1985.
4. Айтмамбетова, Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. -А., 1991.
5. Айғабылова Н. Бала мінезінің қалыптасуы және оны тәрбиелеу жолдары. -А., өнер. 1972.
6. Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары. //Қазақстан мұғалімі, 18 ақпан, 1994.
7. Алмаханова Х. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие беру. /Методикалық нұсқау. А., 1990.
8. Ақназарова Б. Класс жетекшісі. -А., Мектеп, 1973.
9. Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тәрбие беруді жетілдіру. -А., 1992.
10. Әбенбаев С. Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі. -А., 1999.
11. Әбдіразақов Е. Адамгершілік, имандылық тәрбиесі. -Шымкент 1994.
12. Әбиев Ж. Жаңа адамды қалыптастыру. -Алматы, 1988.
13. Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. -Алматы, 1997.
14. Әбиев Ж. Оқушыларға атеистік тәрбие беру. Алматы, //Қазақстан мектебі, 1959. ғ3.
15. Әбілова З. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру. -А., 1972.
16. Әбілова З. Этнопедагогика. -А., 1997.
17. Әтемова Қ. Ата-аналар жиналысының мәні. Қаз. мем. 1-1996.
18. Болдырев Н. Мектептегі
Реферат
Тақырыбы:Тәрбие аясы жеке адам және оның дамуының ішкі, сыртқы факторлары
Жоспар
Педагогиканың бөлек ғылым салаларына жіктелуі
Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
Жеке адам дамуы мен қалыптасуы жөніндегі теориялық көзқарастар
Жеке адамның дамуындағы өзіндік белсенділіктің маңызы
Қандай ғылым болмасын, дами отырып, өз теориясын байыта түседі, жаңа
мазмұнымен толығады, осыдан өз ішіндегі зерттеу бағыттарына орай жіктеле
бастайды. Бұл жағдай педагогиканы да айналып өткен емес. Қазіргі кезде
''педагогика'' түсінігі педагогикалық ғылымдардың біртұтас жүйесін
танытады. өз алдына дербестік сипатқа ие болған педагогика салаларынан
төмендегілерді атауға болады:
Жалпы педагогика (тәрбие білім беру және оқытудың жалпы заңдылықтарын
зерттейді).
Сәбилер және мектеп алды педагогикасы.
Мектеп педагогикасы.
Сурдотифло және олигофренопедагогика саңырау зағип және ақылы кем
балалардың тәрбиесін зерттейді.
Жеке пән әдістері.
Педагогика тарихы.
Жаңадан қалыптасып жатқан педагогика салалары да жоқ емес, олардан:
мектептану, отбасы тәрбиесінің педагогикасы, басқару педагогикасы, ішкі
істер органдары-ның педагогикасы және т.б. Дербес педагогикалық пән ретінде
әскери педагогика, жоғары мектеп педагогикасы, кәсіби-техникалық білім беру
педагогикасы және т.б. жедел қарқынмен дамуда.
Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
Педагогиканың дамуы мен оның мән-мағынасына зер сала отырып, оның ғылым
ретінде де көрініс беретін ерекше өзіндік сипатына көңіл аудармай болмайды.
К. Д. Ушинскийдің пікірінше педагогиканың басқа ғылымдарға ұқсамайтын
ерекшелігі: ол теориялық жағынан, біріншіден, өз зерттеулерінің
нәтижелерін, қорытындыларын пайдаланады, екіншіден, адам жөніндегі
ғылымдардың теориялық идеяларын біріктіріп, оларды өз теориясын дамытуда
негізге алады. Сонымен қатар, педагогика таза қолданбалық қызмет атқарып,
адам тәрбиесіне бағытталған практикалық іс-әрекетті, яғни қажетті болған
ептіліктер, дағдылар мен қабілеттер жүйесін қамтиды. Бұл тараптан ол
тәрбиелік шеберлік, өнермен ұштасып жатады. Педагогиканың міне осы ғылымдық
әрі өнерлік ерекше сипатына кейбір үстірт ойлайтын адамдар, оны аса қажет
теориялық құндылық деп бағаламай, тәрбие ісіндегі ептіліктер мен
икемділіктерге бұра салады. К. Д. Ушинский ''Тәрбие ісі біршама жеңілдеу
көрінеді. Тәрбиеге шыдамдылық керек екені баршаға аян, кейбіреу-лер ол үшін
тума дарын қажет деп ойлайды, тек аздаған ғана мамандар шыдамдылық, тума
қабілет және ептіліктерден басқа арнайы білімдердің де қажет екенін бүгінгі
күні мойындап отыр'' - деген.
Тәрбиелік қызметте ептілік, дарын (талант) және теориялық білімдер бірдей
керекті екенін П . П . Блонский ескерген. Ептілік күнделікті тәрбиеде
ұшталады, дарын тәрбиелік жұмыс барысында шыңдалады, теориялық білімдер
адам дамуы мен тәрбиенің мән-мағынасын тереңдеп танумен қалыптасады да,
ғылыми идеялар түрінде бірден бірге өтеді деген.
А. С. Макаренко ықпалды тәрбие жүргізу үшін әрбір мұғалім-тәрбиеші
педагогикалық шеберлікке бейімделуі тиіс, ал сол шеберліктің астарында
міндетті түрде игерілген теориялық білімдер болуы шарт деп өте дұрыс
пайымдаған.
Адам қызметінің әртүрлі саласында теорияның маңыздылығын ежелгі ойшылдарда
айтып кеткен. Грек философы Анаксагор ''Практикалық іс-әрекеттің еркін
өрістеуі мен үнемді болуы тек қана теориялық танымнан'', -деген. ''Әркім
жақсы білгенінен данышпан'',- деп Сократ та текке айтпаған. Теориялық
білімдердің маңыздылығы бүгінгі ғылым мен техниканың, өмірдің барша тарма-
ғында кең орын алуына орай ерекше артып отыр. Сондық-тан да, педагогиканың
мәнін түсініп, тәрбиеге байланыс-ты негізгі теориялық идеяларын игеру
педагогикалық қызметке дайындалуда өте маңызды.
Тәрбие аясы жеке адам және оның дамуының ішкі, сыртқы факторлары
Педагогикадағы жеке адамның дамуы мен тәрбие ісінің проблемалары. Жеке
адам, оның дамуы мен қалыптасуы жөніндегі түсініктер.
Тәрбиенің негізгі мақсаты жеке адамды қалыптас-тыру және оның жан-жақты
толыққанды дамуын қамтамасыз ету. Ал бұл міндеттердің табысты шешімін беру
жеке адамның дамуы қалай өтетінін және оның қалыптасуына қандай жағдаяттар
ықпал ететінін білумен байланысты.
Педагогика үшін мәнді мәселенің бірі ''жеке адам'' түсінігінің өзін
айқындап алу. Шынында да тәрбие аясы ''жеке адам'' нені білдіреді? Бұл
түсініктің ''адам'' түсінігімен арақатынасы қандай? Бұл сұрақтардың жауабын
генетикалық тұрғыдан берген жөн.
Ең алдымен ескертетін жәйт: адамның дамуында бір-біріне байланысты екі өзек
байқалады, оның бірі - биологиялық, екіншісі - әлеуметтік. Осы бағыттар
адамның дүниеге келген күнінен бастап оның дамуы мен қалыптасуында көрініс
бере бастайды. Адам туылғанда тек биологиялық тіршілік иесі болып танылады,
жеке тұлғалыққа жету әлі ерте. Биологиялық нышандар мен қасиеттердің дамуы
адамның өмір бойы мүшелік пісіп жетілуі және қалыптасуы процесінің сипатын
көрсетіп отырады. Адамның биологиялық кемелдену және өзгеру процесі, оның
дамуының жастық сатылары мен мінез-құлығында көрініп, осыдан балалық,
жасөспірімділік, ересектік және қариялық табиғи бітістерін ажыратамыз.
Бірақ адамның табиғи дамуы көпсанды әрі сан алуан әлеуметтік салалар мен
қасиеттерді қабылдауымен тығыз байланыста бірге дамып барады, бұл адамды
қоғамдық тіршілік иесі ретінде сипаттайды. Мысалы, нәрестенің жақын
адамдарды танып, күлімсіреуі, кейін тілге келуі, тік жүру қабілетін игеруі,
үйдегі және көпшілік арасындағы қалыптары, еңбектеуі және т.б. өсе келе ол
білім игереді, моральдық қалыптар мен ерекшеліктерді орындайды, әртүрлі
жұмыс істеуге ептіліктер мен дағдыларды қалып-тастырады және олардың
барлығы да өмір барысында адамда пайда болып, дамып отырады.
Сонымен, адам баласы тұлға ретінде өмір сүру барысында өзінің қоғамдық
мәнін
сипаттайтын көптеген әлеуметтік сапалар мен қасиеттерді қалыптастырады әрі
дамытады. Міне осыдан, ол ғылымда биоәлеуметтік тұлға, субъект, яғни тарихи-
қоғамдық қызмет пен таным иесі деп танылады. Демек, "адам" түсінігі осыдан
биологиялық және әлеуметтік (қоғамдық), сапа мен қасиеттердің бірлігін
білдіреді.
Ал ''жеке адам'' түсінігін алатын болсақ, ол тек қана әлеуметтік сапа мен
қасиеттерді игерген тұлғаны танумен байланысты. Бұл тұлға қоғамдық тіршілік
иесі сипатында көрініп, тіл игеруі, санасы, әртүрлі әдеттерімен ерекше-
ленеді. Жеке адамдық қасиетке ие болу, оның табиғи, биологиялық болмысына
емес, қоғамдық қасиеттерге тікелей байланысты. Сонымен ''жеке адам''
дегеніміз адамның қоғамдық сипатын танытып, оның өмір барысында өзіне
топтаған әлеуметтік сапалар мен қасиеттер жиынтығын білдіреді.
Жеке адамдық сапалар өмір барысында қалыптасқан-дықтан, олар біреулерде
айқын көрініп, басқаларда күңгірттеу болады. Олай болса, жеке адамдық
дәреже деңгейін қалай білеміз және оның өлшемдері қандай деген сұрақтар
туындайтыны сөзсіз.
С. Л. Рубинштейннің зерттеуі бойынша жеке адам өз қылығы мен іс-әрекетін
саналы басқаруға мүмкіндік беретін психикалық даму деңгейімен сипатталады,
яғни өз әрекетін ойластыра біліп, жауапкершілікті сезіну қабілетінің болуы;
өз бетінше дербес іс-әрекетін жасай білуі - жеке адамның мәнді белгілері.
Белгілі философ-ғалым В. П. Тугаринов жеке адамның сапалық көрсет-кіштері
ретінде төмендегілерді атайды: 1) саналылық; 2) жауапкершілік; 3) еркіндік;
4) жеке басының қадірі; 5) даралық; осыларға және қоғамдық белсенділік пен
бекіген саяси-идеялық бағытты қосады.
Жеке адамдықтың критерийлерін (өлшемін) белгілеумен В. П. Тугаринов бұл
түсінікті адамның жастық әрі психикалық кемелденуімен байланыстырады.
Егер жеке адам өз сапа және іс-әрекетін қоғамдық прогресс бағытымен
ойластыра алса, өз бойына игерген сапа мен қасиеттерді неғұрлым айқын
көрсете алса, өз іс-әрекетіне ерекше жасампаздық сипат бере алса, оның
құндылығы арта түседі. Бұл тұрғыдан ''адам'' және ''жеке адам''
түсініктерінің сипаттамасы ''даралық'' түсінігімен толықтырылады.
Даралық бір адамның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тақырыбы:Тәрбие аясы жеке адам және оның дамуының ішкі, сыртқы факторлары
Жоспар
Педагогиканың бөлек ғылым салаларына жіктелуі
Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
Жеке адам дамуы мен қалыптасуы жөніндегі теориялық көзқарастар
Жеке адамның дамуындағы өзіндік белсенділіктің маңызы
Қандай ғылым болмасын, дами отырып, өз теориясын байыта түседі, жаңа
мазмұнымен толығады, осыдан өз ішіндегі зерттеу бағыттарына орай жіктеле
бастайды. Бұл жағдай педагогиканы да айналып өткен емес. Қазіргі кезде
''педагогика'' түсінігі педагогикалық ғылымдардың біртұтас жүйесін
танытады. өз алдына дербестік сипатқа ие болған педагогика салаларынан
төмендегілерді атауға болады:
Жалпы педагогика (тәрбие білім беру және оқытудың жалпы заңдылықтарын
зерттейді).
Сәбилер және мектеп алды педагогикасы.
Мектеп педагогикасы.
Сурдотифло және олигофренопедагогика саңырау зағип және ақылы кем
балалардың тәрбиесін зерттейді.
Жеке пән әдістері.
Педагогика тарихы.
Жаңадан қалыптасып жатқан педагогика салалары да жоқ емес, олардан:
мектептану, отбасы тәрбиесінің педагогикасы, басқару педагогикасы, ішкі
істер органдары-ның педагогикасы және т.б. Дербес педагогикалық пән ретінде
әскери педагогика, жоғары мектеп педагогикасы, кәсіби-техникалық білім беру
педагогикасы және т.б. жедел қарқынмен дамуда.
Педагогика теориялық ғылым және өнер сипатында
Педагогиканың дамуы мен оның мән-мағынасына зер сала отырып, оның ғылым
ретінде де көрініс беретін ерекше өзіндік сипатына көңіл аудармай болмайды.
К. Д. Ушинскийдің пікірінше педагогиканың басқа ғылымдарға ұқсамайтын
ерекшелігі: ол теориялық жағынан, біріншіден, өз зерттеулерінің
нәтижелерін, қорытындыларын пайдаланады, екіншіден, адам жөніндегі
ғылымдардың теориялық идеяларын біріктіріп, оларды өз теориясын дамытуда
негізге алады. Сонымен қатар, педагогика таза қолданбалық қызмет атқарып,
адам тәрбиесіне бағытталған практикалық іс-әрекетті, яғни қажетті болған
ептіліктер, дағдылар мен қабілеттер жүйесін қамтиды. Бұл тараптан ол
тәрбиелік шеберлік, өнермен ұштасып жатады. Педагогиканың міне осы ғылымдық
әрі өнерлік ерекше сипатына кейбір үстірт ойлайтын адамдар, оны аса қажет
теориялық құндылық деп бағаламай, тәрбие ісіндегі ептіліктер мен
икемділіктерге бұра салады. К. Д. Ушинский ''Тәрбие ісі біршама жеңілдеу
көрінеді. Тәрбиеге шыдамдылық керек екені баршаға аян, кейбіреу-лер ол үшін
тума дарын қажет деп ойлайды, тек аздаған ғана мамандар шыдамдылық, тума
қабілет және ептіліктерден басқа арнайы білімдердің де қажет екенін бүгінгі
күні мойындап отыр'' - деген.
Тәрбиелік қызметте ептілік, дарын (талант) және теориялық білімдер бірдей
керекті екенін П . П . Блонский ескерген. Ептілік күнделікті тәрбиеде
ұшталады, дарын тәрбиелік жұмыс барысында шыңдалады, теориялық білімдер
адам дамуы мен тәрбиенің мән-мағынасын тереңдеп танумен қалыптасады да,
ғылыми идеялар түрінде бірден бірге өтеді деген.
А. С. Макаренко ықпалды тәрбие жүргізу үшін әрбір мұғалім-тәрбиеші
педагогикалық шеберлікке бейімделуі тиіс, ал сол шеберліктің астарында
міндетті түрде игерілген теориялық білімдер болуы шарт деп өте дұрыс
пайымдаған.
Адам қызметінің әртүрлі саласында теорияның маңыздылығын ежелгі ойшылдарда
айтып кеткен. Грек философы Анаксагор ''Практикалық іс-әрекеттің еркін
өрістеуі мен үнемді болуы тек қана теориялық танымнан'', -деген. ''Әркім
жақсы білгенінен данышпан'',- деп Сократ та текке айтпаған. Теориялық
білімдердің маңыздылығы бүгінгі ғылым мен техниканың, өмірдің барша тарма-
ғында кең орын алуына орай ерекше артып отыр. Сондық-тан да, педагогиканың
мәнін түсініп, тәрбиеге байланыс-ты негізгі теориялық идеяларын игеру
педагогикалық қызметке дайындалуда өте маңызды.
Тәрбие аясы жеке адам және оның дамуының ішкі, сыртқы факторлары
Педагогикадағы жеке адамның дамуы мен тәрбие ісінің проблемалары. Жеке
адам, оның дамуы мен қалыптасуы жөніндегі түсініктер.
Тәрбиенің негізгі мақсаты жеке адамды қалыптас-тыру және оның жан-жақты
толыққанды дамуын қамтамасыз ету. Ал бұл міндеттердің табысты шешімін беру
жеке адамның дамуы қалай өтетінін және оның қалыптасуына қандай жағдаяттар
ықпал ететінін білумен байланысты.
Педагогика үшін мәнді мәселенің бірі ''жеке адам'' түсінігінің өзін
айқындап алу. Шынында да тәрбие аясы ''жеке адам'' нені білдіреді? Бұл
түсініктің ''адам'' түсінігімен арақатынасы қандай? Бұл сұрақтардың жауабын
генетикалық тұрғыдан берген жөн.
Ең алдымен ескертетін жәйт: адамның дамуында бір-біріне байланысты екі өзек
байқалады, оның бірі - биологиялық, екіншісі - әлеуметтік. Осы бағыттар
адамның дүниеге келген күнінен бастап оның дамуы мен қалыптасуында көрініс
бере бастайды. Адам туылғанда тек биологиялық тіршілік иесі болып танылады,
жеке тұлғалыққа жету әлі ерте. Биологиялық нышандар мен қасиеттердің дамуы
адамның өмір бойы мүшелік пісіп жетілуі және қалыптасуы процесінің сипатын
көрсетіп отырады. Адамның биологиялық кемелдену және өзгеру процесі, оның
дамуының жастық сатылары мен мінез-құлығында көрініп, осыдан балалық,
жасөспірімділік, ересектік және қариялық табиғи бітістерін ажыратамыз.
Бірақ адамның табиғи дамуы көпсанды әрі сан алуан әлеуметтік салалар мен
қасиеттерді қабылдауымен тығыз байланыста бірге дамып барады, бұл адамды
қоғамдық тіршілік иесі ретінде сипаттайды. Мысалы, нәрестенің жақын
адамдарды танып, күлімсіреуі, кейін тілге келуі, тік жүру қабілетін игеруі,
үйдегі және көпшілік арасындағы қалыптары, еңбектеуі және т.б. өсе келе ол
білім игереді, моральдық қалыптар мен ерекшеліктерді орындайды, әртүрлі
жұмыс істеуге ептіліктер мен дағдыларды қалып-тастырады және олардың
барлығы да өмір барысында адамда пайда болып, дамып отырады.
Сонымен, адам баласы тұлға ретінде өмір сүру барысында өзінің қоғамдық
мәнін
сипаттайтын көптеген әлеуметтік сапалар мен қасиеттерді қалыптастырады әрі
дамытады. Міне осыдан, ол ғылымда биоәлеуметтік тұлға, субъект, яғни тарихи-
қоғамдық қызмет пен таным иесі деп танылады. Демек, "адам" түсінігі осыдан
биологиялық және әлеуметтік (қоғамдық), сапа мен қасиеттердің бірлігін
білдіреді.
Ал ''жеке адам'' түсінігін алатын болсақ, ол тек қана әлеуметтік сапа мен
қасиеттерді игерген тұлғаны танумен байланысты. Бұл тұлға қоғамдық тіршілік
иесі сипатында көрініп, тіл игеруі, санасы, әртүрлі әдеттерімен ерекше-
ленеді. Жеке адамдық қасиетке ие болу, оның табиғи, биологиялық болмысына
емес, қоғамдық қасиеттерге тікелей байланысты. Сонымен ''жеке адам''
дегеніміз адамның қоғамдық сипатын танытып, оның өмір барысында өзіне
топтаған әлеуметтік сапалар мен қасиеттер жиынтығын білдіреді.
Жеке адамдық сапалар өмір барысында қалыптасқан-дықтан, олар біреулерде
айқын көрініп, басқаларда күңгірттеу болады. Олай болса, жеке адамдық
дәреже деңгейін қалай білеміз және оның өлшемдері қандай деген сұрақтар
туындайтыны сөзсіз.
С. Л. Рубинштейннің зерттеуі бойынша жеке адам өз қылығы мен іс-әрекетін
саналы басқаруға мүмкіндік беретін психикалық даму деңгейімен сипатталады,
яғни өз әрекетін ойластыра біліп, жауапкершілікті сезіну қабілетінің болуы;
өз бетінше дербес іс-әрекетін жасай білуі - жеке адамның мәнді белгілері.
Белгілі философ-ғалым В. П. Тугаринов жеке адамның сапалық көрсет-кіштері
ретінде төмендегілерді атайды: 1) саналылық; 2) жауапкершілік; 3) еркіндік;
4) жеке басының қадірі; 5) даралық; осыларға және қоғамдық белсенділік пен
бекіген саяси-идеялық бағытты қосады.
Жеке адамдықтың критерийлерін (өлшемін) белгілеумен В. П. Тугаринов бұл
түсінікті адамның жастық әрі психикалық кемелденуімен байланыстырады.
Егер жеке адам өз сапа және іс-әрекетін қоғамдық прогресс бағытымен
ойластыра алса, өз бойына игерген сапа мен қасиеттерді неғұрлым айқын
көрсете алса, өз іс-әрекетіне ерекше жасампаздық сипат бере алса, оның
құндылығы арта түседі. Бұл тұрғыдан ''адам'' және ''жеке адам''
түсініктерінің сипаттамасы ''даралық'' түсінігімен толықтырылады.
Даралық бір адамның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz