Киім тігу өнері

Мазмұны

Кіріспе

І тарау. Композициялық бөлім

І. 1 ЦОТШЛ әдісімен тұрғызылған преда-парте киім жиынтығын жобалау бар, жакет) 168-88-96 өлшемі бойынш

І. 2 келешектік сән бағытын талдау

І. 3 Копозицияның көркем бейнесін әзірлеу

І. 4 технологиялық эскиз

І. 5 сырт түрінің сипаттамасы

ІІ тарау. Конструкциялық бөлім

ІІ. 1 конструкция әдістемесін таңдап негіздеу

ІІ. 2 Канструкцияның сызбасын құрастыру үшін бастапқы мәліметтерді талдау

ІІ. 3 Конструкция сызбасын құрастыру

ІІ. 4 модкльдік ерекшелік енгізу

ІІІ тарау. Технологиялық бөлім

ІІІ. 1 Өңдеу әдістері және құрал жобаларды талдау

ІІІ. 2 Киімді өңдеу

ІІІ. 3 Бұйымды дайындаудың технологиялық бірізділігін анықтау

Кіріспе

Киім- адамның денесіне киюге арналған бұйым, жасанды жамылғы түрлері. Қоғам дамуы барысындағы материалдық, рухани, әлеуметтік талаптарға сай киім жие өзгеріске ұшырап отырады. Киім адамның дүние танымдық, эстетикалық талғамдарына жауап беру арқылы даралық айқындау қызыметін атқарады, тұлғаның әлеуметтік жағдайын танытады. Осы сияқты киімнің әр бөлігінің өзіндік қызыметі бар.

Киім адам денесін қоршаған ортаның қолайсыз әсерлерінен сақтау қажеттілігінен пайда болған. Киім тігуге мал, аң терілері, өсімдік, ағаш, балық, құс өнімдері, жасанды материалдар пайдаланылған. Адамдар алғаш аң терісінен жасалған киімдерді пайдаланған, неолит дәуірінде шөп орамынан тоқылған белдемшелер киетін болған. Тоқымашылық кәсібін игергеннен соң адамдар иықтан, мықыннан киілетін жапқыштар қолданған. Одан киін тігіссіз киім пішіндері дамыған. Мысалы, үнділіктер-сари, шалма; кавказдықтар-бурка; римдіктер-тога және т. б киген.

Ежелгі киім элементтерінің бірі - белдік. Ол қару-жарақ пен жорыққа қажетті заттарды бекіту қызыметін атқарды. Аяқ киім мен бас киімдер кешірек пайда болған. Олар адамды ыстық пен суықтан қорғау қызыметін атқарған.

Киімнің климаттық шарттарға байланысты да түрлері бар. Ол әр түрлі аймақта әр түрлі формасымен, материалымен ерекшклкенеді. Мысалы, мықындық алжапқыш, иық жамылғысы-тропика және субтропика тұрғындарының киімі. Суық климатты арктикалық аймақтарда бүкіл адам денесін жауып тұратын киім киген.

Киім адамда физикалық, климаттық қолайсыз жағдайлардан қорғау үшін ғана емес, сондай-ақ қәуіпті жағдайлардан, сиқырлық күштерден сақтау үшін де қолданылған. Тіпті, әскери бояуларды, алғашқы қауымдық құрылыс кезіндегі дене терісін нақыштауды (татуировка), қазіргі бронежежилетті және противогазды, орта ғасыр рыцарның латысын, сәнді көйлектерді де киім деп айтуға болады.

Өркениеттің дамуына байланысты киімнің түрі де, пішіні де өзгерді. Ер адамдарға, қыз-келіншектерге де, балаларға арналған киім үлгілері шыга бастады. Күнделікті және мерекелік киімдер, үйлену тойы киімдері, сондай-ақ қаралы күндерге арналған киім үлгілері пайда болды. Еңбектің түріне қарай әр түрлі кәсіп саласына арналған киімдерде өндіріле бастады. Сән үлгісінің демократияландырылуы киімнің жаңа үлгілері технологиясының дамуына себеп болды, бұның функционалдық, рационалдық, экономикалық қасиеттері аса бағаланды.

ЦОТШЛ әдісімен тұрғызылған преда-парте киім жиынтығын жобалау (шалбар, жакет) 168-88-96 өлшемі бойынша

Еліміздің тәуелсіздік даңғылындағы дәстүрлі қазақ мәдениетіндегі әйел киімдерінің мән-мағынасын айқындаудың өзектілігі қазіргі өркениет мәдениетінде туындап жатқан объективті-әлеуметтік және субъективті-психологиялық қайшылықтар жағдайынан көрініс табады. Бұл мәселелердің барлығы да қазақ халқының бүгінгі рухани ахуалын жан-жақты, әрі қилы қысымға ұшырап отырғанын да дәлелдейді, ол қазіргі мемлекет тарапынан атқарылып жатқан істерде, яғни рухани дербестікті қалпына келтіру, нығайту, дамыту секілді үлкен мәселе болып отыр. Өркениет жағдайынан туындайтын қайшылықтар, соның ішінде киім үлгілеу өнерінің сапалы белгілеріне ұлттың сана сезімін бүлдіретін бөтен үлгілерді талғамсыз, шатастырып пайдаланудан басталады деуге болады. Ал, халықтың рухы мен мәдени дәстүрінде жинақталған ұлттық ерекшеліктер әр ұлттың бейнесіне қарай, оның бейнелі тұрақты нақыштарының дара қасиеттері рәміздік белгі категорияларының ұлттық ойлау жүйесімен игеріледі.

Халқымыздың дәстүрлі мәдениетiнің сәндік-қолданбалы өнерінің құрамдас бір көрінісі болған қазақ әйел киімі сан ғасырлар қойнауынан бастау алып, қазіргі уақытта оның көркемдік, мәдени-рухани, әлеуметтік тарихи заңдылығы, ерекшелігі өзіндік маңыздылығымен және елімізде өзінің өзектілігін қазіргі жаһандану дәуірінде арттыра түсуде.

Жалпы киім қызметінің барлық жүйесі әлеуметтік өмірдің негізгі бағыттарынан бастау алып, адамның дүниетанымдық болмысында рәміздік белгі ретінде бейнеленді. Әр халықтың сан ғасырлық ұрпақ тәрбиесінде жалғасын тапқан өзiндiк рухани тарихы, тағлымы, ой-пiкiрi, қорытынды түйіні философиялық жүйесі болып көрініс табатыны белгілі. Көне тарихи ұғымдар мен түсініктер көшпелілер мәдениеті мен өнерінде көбінесе өзіндік көркемдік нақышты бейнеде кескінделіп, адамзаттың мәдени-рухани дүниетанымдық құндылығын байытады. Киімнің өн бойындағы ұлттық нақыштың бейнелі кескінін біртұтастық және пәнаралық тәсілдеріне қарай талдау және жіктеу, қазақ мәдениетіндегі әйел киімінің өмір сүру кезеңдеріндегі тарихи ерекшелігін, әлеуметтік жағдайын қазіргі өзекті мәселелерде айқындауға мүмкіндік береді. Республикамыздың өзiндік мәдени-рухани көне мұрасы болып табылатын ұлттық әйел киімін дүниежүзілік мәдениеттер қатарынан көрсете білу, зерттей түсу қазіргі маңызды мiндеттердiң бiрi. «Өткеннiң тәжірибесін тал бойына дарытқан озық өнегелi дәстүрсiз, ұрпақтар сабақтастығынсыз тарихи болмысты елестету мүмкiн емес», - дейді философ С. Таңқаев

Бiздiң алға қойған мақсат мүддеміз де осы мәдени құндылықтарды танып бiлудегі іс-әрекетімізбен және Қазақстан Республикасында қабылданған «Мәдени мұра» бағдарламасымен үндес өтiп жатқан үрдістермен сәйкес айқындалады. Қоғамның әлеуметтік құрылымы мен мәдениеті бір-бірімен өзара тығыз байланысты екендігі даусыз. Қоғамның әлеуметтік құрылымының мазмұны мен мақсатты мәдениеттің, әсіресе соңың ішінде өнердің дамуымен айқындалады. Өйткені, мәдениет өздігінен, өзінің сыртқы пішіні арқылы (ал, бұл сәндік-қолданбалы, көркемсурет, ән, би, кино және т. б. ) «адамның рухани болмысына терең әсер етіп, рәміздік сипатқа ие болады. Мәдениет мазмұнының сипатын айқындау өзіндік мәдениет үшін емес, мәдениет арқылы көрінетін адамның руханилығымен маңызды, себебі, қоғам өзгерсе, адам өзгереді, сонымен қатар мәдениетімізбен бірге санамыз да өзгеріске ұшырауы мүмкін.

Келешектік сән бағытын талдау

Қазіргі сән туындыларын әшекейлеп безендіру бөлшектеріне қарап, оларды көбінесе ұлттық мұраларға сүйеніп жасау қазіргі заман талабына бағытталды дейміз. Әлбетте, бұрынғыға қарағанда киім тұрмыстық қажеттіліктен асып, адамның эстетикалық талғамын қанағаттандырып, көңіл-күйіне әсер етiп, күнделікті адамның ой-қиялын, сезімін, рухын өз өнерімен тығыз байланыстыратын деңгейге ұмтылатын тәрізді. Бірақ, киім өнері тікелей табиғи қажеттіліктерден пайда болып, қазақ елінің мәдени-рухани қырларының өркендеуіне себеп болған. Қазіргі мәдени қозғалыстардың басты мақсаты - этномәдениеттің тұрақтылығын сақтау. Бүгінгі уақыт болмыс ерекшелігін көрсетуге ұмтылатын болғандықтан, ұлттық киімнің атына заты сай болуын да талап етеді қарастырылып отырған киім туралы мәселелер күрделі мәдени феномен болғандықтан, оның көптеген салаларын бір ғана зерттеу жұмыстың аумағында түгел қамту мүмкін емес. Дәстүрлі сәндік-қолданбалы өнердегі киімнің жасалу үлгілерінің көркемдік шешімі арқылы болашақ жастарды тәрбиелеуде әсемдікке деген қызығушылығын туғызары анық. Мұның бәрі жеке тұлғаны рухани мәдени байытуға бағытталып, жан-жақты дамытуға әсер етеді, ұлттық өнерді бағалауға, түсінуге, қастерлеуге үйретеді, өркениет жағдайында туындайтын қолөнер бұйымдарына қойылатын жаңа талаптардың нысаны анықталып, ол заңдылықтар жаңа қажеттіліктер мен сұраныстар театр, кино, киім дизайны, жоғарғы және орта кәсіптік біліп беру оқу орындарында және тәрбие беру саласында ұлттық киімдердің қосымша әшекейлермен көркемдеп безендірілу мәнерінің құндылықтық мәні мен мағынасын туындататыны анықталды. Қазақ ұлттық киімінің тарихи даму жолдары, өзіндік ерекшеліктері, оның тәрбиелік мәні қарастырылып, тәжірибелік деңгейдегі қолданысына қойылатын талаптары анықталды. Бұл болашақ жастардың бойына рухани сезім мен көркемдік талғамды жетілдіріп, ұлттық мәдениетке деген көзқарастарын оятуға ықпал ететіндігі тұжырымдалды.

Тақырыптың өзектілігінде біз Президентіміздің «Мәдени бағдарламада» дәстүрлі мәдениетімізді дамытуға, жаңғыртуға бағытталғандығын айтқанбыз. Дәстүрлі киім үлгілерінің өркениет мәдениетінің қай саласында болмасын жаңаны жасауда құнарлы рухани негіз болатындығына күмәнданбаймыз, қайта олардың күн санап мәні мен мазмұнына деген қызығушылықтың арта беретініне сенімдіміз. Өнер уақыт пен кеңістікке сәйкес ұдайы дамуда болатын құбылыс болғандықтан, оның мәдени кодтары мен архетиптері ұдайы ашылып, қайта оянып, айналымда жаңарып, құнарланып, жаңғырып отыратындығы белгілі.

Канструкцияның сызбасын құрастыру үшін бастапқы мәліметтерді талдау

Шалбар сызбасын құруға арналған есептеу

Шалбардың өңдеудің технологиялық бірізділігі

Жакет тігудің технологиялық бірізділігі

Киімді өңдеу

Өңір қайырмаларымен тұтас пішілген жағаларды өңдеу

Өңір қайырмаларымен тұтас пішілген жағаларды өңдеу. Алдыңғы боймен тұтас пішілген астыңғы жағаның орта қиықтарын теңестіреді және сырып тігеді (3. 67 а-сурет) . Тігістерін айыра үтіктейді Бұйымның иық, қиықтарын, астыңғы жағаны артқы бойдың мойын ойындысына қондырып тіккеннен кейін, иық қиықтарында алдыңғы бойда кертпе жасай отырып, сырын тігеді. Тігісті алдыңғы боймен астыңғы жаға жағынан жүргізеді

Егер астыңғы жаға иық, киықтары деңгейіне дейін алдыңғы бойлармен тұтас пішілген болса, онда алдымен астыңғы жағаның бір бөлігін артқы бойдың мойын ойындысына кондырып тігеді, содан соң астыңғы жағаның беліктері мен иық, киықтарын бір мезгілде сырып тігеді

(3. 67, б-сурет) .

Өңір кайырмаларымен тұтас пішілген үстіңгі жаға бөліктерін сырып тігеді және тістерін айыра үтіктейді. Содан соң өңір мен жағаны алдыңғы бой жағынан жөрмеп тігіп, өң жағына айналдырады. Жөрмелген тігістерді жаға бөлмінде астыңғы жағаға және алдңғы бойға бастыра тігу арқылы бекітеді, ал өңір бөліктерінде өңір қайырмасына бекітеді Өңір мен жағаның бұрыштарын түзеп, баса үтіктейді. Үстіңгі жаға тіктемесінің қиығында иық, тістерінде кертпе қияды, содан соң иық тістерінің арасында бүгіп, астыңғы жағаның қондырып тағу тістерін жаба отырып бүгіп тігеді Үстіңгі жаға өңір

3, 67-сурет. Өңір қайырмаларымен тұтас пішіллген жағаларды өңдеу

қайырмасымен тұтас тігілген, ал астыңғы жаға алдыңғы бойдың алдыңғы өңірлік бөліктерімен бірге пішілген модельдер жиі кездеседі. Бұл жағдайда алдымен өңірлері мен жағаны өңдейді, содан соң, жағаны қондырып тігу қиықтарын бір мезгілде немесе кезекпен торлау арқылы бұйыммен біріктіреді. Жағаны қондырып тігу тігісін, иық тігістері арасында, бұйымның мойын ойындысына жағаны қондырып тігу тігісінен 0, 3-0, 5 см қашыктықта бастыра тігеді (мойын ойындысын 1-2 см енгізе отырып) (3. 67 г-сурет) .

Жалаң жағаны мойын ойындысымен біріктіру. Жалаң қабат жағаларды мойын ойындысына әдіптің көмегімен қондырып тігеді (3. 68 а-сурет) . Жұқа мата бұйымдарының жағасын мойын ойындысына жалаң немесе қосқабат жиектің көмегімен қондырып тігеді (3. 68 б-сурет) . Тігіс ені - 0, 5 см. Жиекпен немесе әдіппен тігісті жабады. Жалаң жиекпен өңдегенде оның қиығын ішіне қарей бүгіп, төмен бүгілген жиектен 0, 1 см қашықтықта бастыра тігеді, ал қосқабат жиекпен өңдегенде, бастыра тігуді жиектің ішкі бүктемесінен 0, 1см қашықтықта орындайды (3. 68 в-сурет) .

Жағаны мойын ойындысымен әдіпсіз жене жиексіз қондырып тігу тігісін ирек инешаншымды машинамен өңдеу арқылы біріктіруге болады. Ол үшін жағаны өң жағымен бұйымның теріс бетіне салады, сөйтіп оны мойын ойындысына сырып тігетін машинамен қондырып тігеді. Тігіс ені - 0, 5 см. Содан соң жағаны кайыра бүгіп, бұйымның мойын ойындысына ирек инешаншымды машинамен бастырып тігеді

Өңдеу әдістері және құрал жобаларды талдау

Үтіктер

Алғашқы үтіктер ҮІІІ ғасырда қытайда жібек үтіктеу үшін қолданған. Бұл үтік ішіне ыстық көмір салынған темір ыдыс іспеттес болған. Алғашқы шойын үтіктер ХҮІІ ғасырда ойлап табылған (олар қызу шоқ үстіне қойылған) .

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс