Жер асты сулары

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Жер асты сулары
Су - бұл шексіз теңіздер мен мұхиттар, ағысты өзендер және мөлдір көлдер. Дегенмен су тек қана көре алатын, ыстық күндері сүңгіп кететін су айдындарында ғана болмайды. Судың көлемді бөлігі адам көзінен тыс жер астында жасырынған. Бұндай су айдындары жер асты сулары деп аталады.

Жер асты сулары өзінің ерекшелігі және құрылысы бойынша жер үстінде орналасқан судан ерекшеленеді. Жер асты сулары жерге жауатын жауындардан толықтырылады. Дегенмен бұндай толықтырулар біркелкі емес, өйткені көп жағдайда жергілікті жердің рельефінен, жауын түрінен, сондай-ақ жақсы өткізетін және суды ұстап тұра алатын топырақтан да байланысты болады, ол астыңғы қабатқа өту үшін жол бермеуі де мүмкін. Бұдан өзге, жер асты сулары өз қорын жер үсті су айдындары есебінен де толықтырады. Өз кезегінде жер асты сулары осындай су айдындарын өздері қоректендіреді.
Жер астына түсіп су, әдетте, бір жерде жинақталмайды, өзінің орналасу заңдылығы болады. Солай су ерекше жоғарғы және төменгі қабатты ұйымдастырады. Төменгі қабатта судың ең кіші көлемі болады. Үлкен көлемді су жоғарғы қабат бойынша үйлестіріледі. Бұл жердің төменгі деңгейіне судың өтуі өте қиын, ал жоғарғысында - су жинақтала алатындығмен түсіндіріледі. Жоғарғы қабат әлі де үш деңгейден қалыптасады - жоғарғы, ортаңғы және төменгі, әрқайсысы өзінің суды өткізу ерекшелігімен сипатталады.
Жоғарғы аймақта адам шаруашылықта қолданатын су жинақталады. Ортаңғы аймақта, әдеттегідей минералдық сулар орналасады. Ал төменгі, іс жүзінде су алмасу болмайтын аймақта жер үсті тұздығы деп аталатын көптеген құрауыштар мен элементтер ерітілген су болады.
Жер асты сулары қандай қабатта жатқанына байланысты өз сипаттамасын өзгерте алады. Осыған байланысты жер асты суларының үш түрі белгілі. Бірінші түрі жетекші деп аталады. Бұл - жер үстіне ең жақын орналасқан сулар. Дегенмен жетекші жеткілікті тұрақты емес. Бұл қабаттан құрғақ ауа-райы кезінде су толық кетіп қалуы мүмкін, ал үздіксіз жауы-шашын нәтижесінде қайта пайда бола алады.

Жетекші сулардан төмен топырақ сулары орналасады. Әдеттегідей, топырақ сулары шеткі, суға берік қабатта болады. Одан төмен ағынды сулар орналасады. Екінші атауы - артезиандық сулар. Бұл жер астының су қабаты аумақ рельефіне байланысты.

Тазартылған су

Өмір бойына ластанған суға тап болған адам оны ішу үшін суды қандай тәсілмен сүзу керек екендігін ойластыра бастады. Бұдан шығу жолын судың өзі көрсетті. Судың жоғары температура кезінде буға айналу қасиеті бар. Осындай тәсілмен судың құрамында бар көптеген өзге бөлшектерден бөлу шешілді. Бұндай суды тазалау үрдісі дистиляция, ал құралдың өзі дистилятор деп аталды.
Тазартылған су толық сүзілген сұйықтық болып саналады. Бұнда қоспалардың, тұздар мен қатты бөлшектердің ең аз мөлшері ғана бар. Дегенмен тазартылған суда қосымша құрауыштар толық жоқ деп айтуға болмайды. Судың өзге құрауыштармен тез өзара қарым-қатынасқа түсу қасиеті бар. Ал бұл суды дистиллятор арқылы айдағанда, осы металдар атомы ең кішкентай мөлшерде суға түсуі мүмкін. Дегенмен бұл судың таза болуына кедергі келтірмейді. Су жүз пайыз ешқандай қоспасыз болуы үшін суды деиондайтын арнайы қондырғылар пайдаланылады. Сондай-ақ өте таза суды дистиллятордан бірнеше рет өткізу арқылы да алуға болады. Солайша бидистиллят алынады. Дистилденген суды, әдеттегідей, өнеркәсіпке немесе медицинаға алады. Осылай тазартылған су негізінде кейбір дәрілер жасалады. Ал кішкентай электр өткізу қабілетінің арқасында дистиденген су өндірісте таптырмайтын зат.
Дистелденген суды адам үшін тұрақты түрде қолдануға қатысты әр жақты пікірлер бар. Көптеген адамдар дистилденген су адам ағзасы үшін пайдалы емес, өйткені ол пайдалы құрауыштардан толық тазартылған деген пікірде. Дистилденген су ағзадан минералдық құрауыштар мен витаминдерді алып шыққандықтан денсаулыққа зиян келтіретіндігін куәландыру да жүргізілген. Дегенмен бұл ұйғарымдары даулауға және дистилденген суды қорғауға дайын адамдар да бар. Өйткені дистилденген судың зияндылығы туралы еш жерде ғылыми дәлелденген жоқ. Шындығында да ол өз құрамы бойынша ерекшеленеді, бірақ қарапайым сумен де минерал тапшылығын толықтыру қиын. Ал дистилденген су ең болмағанда ауру қоздырғыш бактериялардан сақтай алады.

«Еуразиялық су орталығы»

ғылыми-өндірістік бірлестігі» акционерлік қоғамы

«Еуразиялық су орталығы» ғылыми-өндірістік бірлестігі» акционерлік қоғамы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 14 наурыздағы № 247 Қаулысына сәйкес құрылды.

Еуразиялық су орталығы су саласындағы «серпінді» бағыттарды іске асыру әлеуетін қалыптастыруға шақырылған ғылыми-тәжірибелік мекеме, бұл елдің орнықты дамуға көшуінің институционалдық элементі.

Орталық қызметінің мақсаты экономикалық, әлеуеметтік және экологиялық аспектілерінің даму факторы ретінде Қазақстан Республикасында және Еуразия континентінде су ресурстарын тиімді және ұтымды пайдалану үрдісін ғылыми-тәжірибелік қолдаумен қамтамасыз ету, сондай-ақ жылжымайтын мүлікке, өндіріске және табиғат қорғауға арналған объектілер құрылысына инвестициялық жобаларды кәсіби басқарудың меншікті жүйесін қалыптастыру болып табылады.

Қоғам қызметінің негізгі түрлері келесі бағыттар бойынша анықталады:

Қоғамның негізгі мақсаты су ресурстарын зерттеу және қорғау мәселелерін кешенді шешу болып табылады

Қоғам қызметінің негізгі қызметі:

су ресурстарын зерттеу және қорғау мәселелерін кешенді шешуді қоса алғанда;
су саласында ірі серпінді жобаларды іске асыру мүмкіндіктерін экологиялық негіздеу;
орнықты дамудың трансшекаралық аймақтарын құруды ғылыми негіздеу және қолдау;
климаттың жаһандық өзгеруі жағдайында Қазақстан Республикасының және Еуразиялық континенттің су бассейнінде шаруашылық қызметті күшейтуіне байланысты су ресурстарының көлемі мен сапасының өзгеру үрдісінің қалыптасу және болжау заңдылығын ғылыми зерттеу;
континент елдерінің экономикасында су секторының дамуына талдау;
физика, химия және су физиологиясының саласында ғылыми зерттеулерді ұйымдастыру және жүргізу;
адам ағзасының физиологиялық қажеттілігіне тиісті ауыз судың қазіргі заманға сай сапа стандарттарын әзірлеу;
рекреациялық объектілердің желісін құруымен судың клиника-профилактикалық қабілеттерін пайдалану негізінде Қазақстан Республикасы халқының денсаулығын сауықтыру жүйесін ғылыми негіздеу және енгізу болып табылады.

Еуразиялық су орталығы өзінің құрылған сәтінен бастап халықаралық ұйымдармен тығыз байланыс орнатуға жасақталған. Өз тұрғысынан меншіктік-мемлекеттік серіктестік болып табылатын орталық базасында бір мезетте ұзақ мерзімді инвестициялар да және тұрақты мемлекеттік кепілдіктер де болатын бағдарламаларды тиімді іске асыру мүмкін болады.

Үкімет Қаулысын орындау мақсатында «Еуразиялық су орталығы» ҒӨБ» АҚ Астана қаласында Ұлттық суды, топырақты және ауаны бақылаудың және сапасының экологиялық зертханасын салуды және жарақтандыруды жоспарлап отыр. Технологиялық жабдықтар, соның ішінде технологияның өзін неміс компаниялары ұсынатын болады. Жобаның жалпы құны шамамен 40 миллион евроға тең.

Бұл зертхананың қорытындылары адам ағзасының тиісті физиологиялық қажеттілігіне сәйкес сапалы ауыз судың қазіргі заманғы стандарттарын әзірлеуге мүмкіндік береді.

2009 жылдың 4 тамызынан бастап «Еуразия су орталығы» ҒӨБ» АҚ «Қазақстан Ұлттық Агроөнеркәсіптік Палатасы» ассоциациясының мүшесі болып табылады, Қоғам сондай-ақ 2009 жылдың 30 желтоқсанынан «СУ - МЕДИЦИНА - ЭКОЛОГИЯ» Ассоциациясының мүшесі.

2009 жылдың 23 сәуірінде Еуразиялық су орталығы Сапа менеджменті жүйесінің СТ РК ИСО 9001-2001 талаптарына сәйкестік сертификатын алды.

Қазіргі таңда Еуразиялық су орталығы Дүниежүзілік Су Қорына мүшелікті алуда, бұл Қоғамның және Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің халықаралық беделін нығайтуға мүмкіндік береді.

Ғылыми-өндірістік бірлестік штатында 2 география ғылымдарының кандидаты, 1 химия ғылымдарының кандидаты, 1 физика-метематикалық ғылымдар кандидаты, 2 Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік қызмет академиясының түлегі, 1 іскери әкімшілендіру магистрі еңбек етеді.

Еуразиялық су орталығы - жаңа типті ұйым, Қазақстан су ресурстарының болашағына жауапты барлық ұйымдар арасында одан әрі терең өзара әрекет етуге ықпал ететін құрылым.

«Қазақстан-2030» Стратегиясында Қазақстан көлдері ластанбаған, ауасы таза, мөлдір сулы, жасыл желекті елге айналуға тиіс.

Бұл мақсат - Қазақстан миссиясының іске асуы. Қазақстанның әлемдік кеңістіктегі тауашасы - дәл осы экологиялық таза және әлеуеметтік бағытталған экономика болып табылады.

Байланыс мәліметтері: «Еуразиялық су орталығы» ғылыми-өндірістік бірлестігі» акционерлік қоғамы
Мекен-жай : Астана қ., Есіл ауданы, Орынбор көш., 11/1
Бас директор қабылдау бөлмесінің телефон нөмірі: +7 (7172) 798-195, факс: +7 (7172) 797-391

Су - тіршілік көзі

Дана халқымыз тіршіліктің көзіне суды балап, қалт айтпаған. Сусыз бір күн де өмір сүре алмасымыз анық. Ал, енді, суға бай жерімізге тарихи беттерді парақтап деректерге көз салайық. Қарағанды облысы аймағында 1600-ге жуық көл бар екен. Үлкен тұйық ойыстардағы көлдер беткі және жер асты су ағындарының негізі болып саналады. Облысты сумен тұрақты қамтамасыз етуде су қоймалары Самарқан (Нұра өзені), Шерубай - Нұра, Кеңгір, Жезді өзендері бар. Кіші өзендерде де көптеген тоғандар жеткіліксіз болғандықтан жер асты суларының маңызы зор. Әр түрлі тереңдікте, яғни, 10-100м аралығында еспе су көздері мол. Облысымыздың барлық аймағында 200-600м жер қыртысы қабаттарында көзі тереңде жатқан жерасты сулары кең таралған. Еуразия кіндігінде орналасқан Ұлытау ішкі суы тұйық алапта жатыр. Алпыс төрт сала Торғай мен отыз төрт сала Кеңгір өңір халқының суға деген қажетін өтеп отыр. Ұлытау жерінің өзендері қар, жер асты суларымен және атмосфералық жауын-шашынмен қоректенеді. Өзен арналары қар еріген кезде ғана толығып тасиды. Су тасқыны сәуірдің екінші, мамырдың бірінші жартылары аралығында болып өтеді. Осы кезде өзендердің жылдық қорының 80-90 пайызы ағады. Қаракеңгірдің, Сарыкеңгір, Жезді өзендері Сарысуға сала боп құяды. Тұщы судың сенімді көзі - жер асты суларының мол қоры. Жер асты сулары әр түрлі тереңдікте жатыр. Сарысу - Бетпақдала (қоры 206 млрд текше метр), Мыңбұлақ (қоры 180 млрд текше метр), Ұлытау (қоры 30 млрд текше метр) . Осынау кең байтақ жерде бұлардан да басқа Ащыкөл, Барақкөл, Дәнсары, Обалы, Қоскөл, Бозбайтал, Бұршақтыкөл және тағы басқа ондаған көлдер бар. Көлдер шаруашылық маңызға ие. Көпшілігінде олардың жағалаулары шабындық болып келеді. Өңірдегі су қоймалары көктемгі қар суын жинап, оны шаруашылық қажетке тұрақты түрде пайдалануға мүмкіндік береді. Ең ірісі - Кеңгір су қоймасы екен. Иә, осынша кең, байтақ даламызда мемлекетіміздің өзге жерін былай қойғанда, орталық өңірде қаншама баға жетпес байлық бар! Тілерсегің майысып, иінағашты мойныңа асып алып, елді мекеннен жырақта орналасқан құдық, бұлақтардан су тасу - бүгінгі күннің адамдарына жат шаруа. Себебі, мына өркениетіміз дамыған кезеңде ауылдық жерлерде де су үйге дейін келетіндей құбыр тартылған. Ал, қала тұрғындары үйде отырып-ақ бір тетікті бұрап ыстық су ағыза алады. Әрине, мұның бәрі адамның игілігі үшін жасалынған дүниелер. «Судың да сұрауы бар» дегендей, су сарқылмасын, тоқтамасын, азаймасын, солмасын десек, қандай қам жасап, ненің алдын алып, алдымызды қалай қамсыздырып қоюымыз керек? Суды тиімді, кеңінен және шаруашылықта қолдану үшін ірі гидротехникалық құралдар мен су есептегіштерін орнатумен жоғары жақтағылардың айналысары анық. Ал, қарапайым халықтың ұстанары біреу-ақ. Ол - суды ысырап етпей, шашып-төкпеу. Ас үйде, жуынатын бөлмеде «су үйге келіп тұр» деген түсінікпен мөлшерден тыс шашып-төгу кімнің отбасында болсын кездеседі. Көзіңізге өзен-көлдердің азайған, солғанын елестетіп көріңізші! Аллаһтан су сұрап, тасаттық беру ше? Сусыз қалған қала мен дала! Сұмдық, мұндай жағдайға жете көрмейік! Суды есепсіз құрта берсек, осыған жетуіміз де әбден мүмкін-ау… Бүкіл тіршілік иелерінің мекені біреу-ақ, ол - жер шары. Жер шарының ¼ бөлігін құрлық алып жатса, ¾ бөлігін су алып жатыр. «Жаздың қыс болғанынан, қыстың жаз болғанынан сақта» деген, жазда судың мол болуын, ал қыста Бұтаға жабу кидірген, Боранға қарын үйдірген, Қыздың бетін қызартқан, Мұздың бетін ұзартқан қызыл шұнақ, қатал қыстың тілеуін тілеген ұрпақпыз. Қыста қар мол түссе, жазда мол жауын жауса, табиғат өз заңдылықтарын жоғалтпаса, осының бәріне адамның «тырнағы» батпаса, болашаққа нық сеніммен, мұрамен қадам басамыз деп ойлаймын. «Суды шашып-төкпеу», «суды тиімді пайдалану» деген қағиданы балабақшадағы баладан, еңкейген қартқа дейін ұстанса екен. Шылым, сыра, арақ-шарапты жарнамалағанша, суды тиімді пайдалану, табиғатты қорғау секілді жайттарды ұғындыратын жарнамалар дүкенде, көшеде, кез-келген жерде тайға таңба басқандай көрсетілсе жақсы болар еді. Мемлекетіміздің басты тірегі экономика болса, оның бір жағын су қоры түзеді. Еліміз әлемге танымал болуы үшін, оның байлықтары мол болуы керек. Қазақстан Республикасының табиғи ресурстар қорын қорғау әр азаматтың міндеті екенін ұмытпағайсыздар! А. Шакина, С. Сейфуллин атындағы гимназияның қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі.

Опубликовано 17 Авг 2009 в 00:15. В рубрике: Разное. Вы можете следить за ответами к этой записи через RSS 2. 0. Отзывы и пинг пока закрыты.

Комментарии закрыты.

Жобаның қысқаша аннотациясы

Судың бүкіл жер бетінде өтіп жататын барлық құбылыстарда атқаратын қызыметі ерекше және адамзат тіршілігіндегі мәні зор. "Сулы жер-нулы жер" дейді халық мақалы. Су туралы қанатты сөздер, мақал-мәтелдер барлық халықтар тілінде бар. Олар әр тілде әр түрлі айтылғанымен, бәрінің мағынасы "сусыз тіршілік жоқ" деген ұғымға саяды.

Су тіршілік көзі [5 бет]

ХХ ғасыр өнеркәсіптің қарқынды дамуымен және халық санының өсуімен сипатталса, ХХІ ғасырдың басында қоршаған ортаны ластайтын өнеркәсіптің кейбір салалары таза суға, өсімдіктерге және т. б. зиянын тигізе отырып, жылдамдықпен дами бастады. Адамзаттың бүгінгі іс әрекеті, күнделікті тіршілік жерге, ауаға, суға орны толмас жарақаттар салды. Және адамның табиғатқа тоқтаусыз әсер етуі оның өзінің өміріне қауіп төндіреді. Осы тұста бабаларымыз «Су тіршілік көзі» деп бекер айтапаған . Өйткені адам баласының күнделікті тіршілігін сусыз елестету мүмкін емес. Алайда жаратқанның берген несібесін есепсіз, ысырапппен пайдалану адам баласын сумен байланысты жаңа проблемалармен бетпе- бет ұшырасуға әкеп отыр. Солардың бірі- халықты таза әрі сапалы ауыз сумен қамтамассыз ету . Әр түрлі жұқпалы ауруларды басым көпшілігі ауа, тамақ, ауыз су арқылы жұғатынын ескерсек, бұл проблеманың шын мәнінде қаншалықты өзекті екенін байқаймыз . Ал кеңес одағы кезінде Қазақстанның ен даласының бірқатар тұсы түрлі сынақтар алаңына айналғанын, сонымен бір мезгілде қазіргі таңда еліміздегі экологиялық жағдайдың күрделенгенін ойға алсақ, бұл проблема салмағының ауыр екенін аңғарамыз.
Ауыз су тазалығы- денсаулық кепілі.
Қазақстанда ауыз су дағдарысы басталғалы біраз уақыт болды. Содан бері су тапшылығын жою үшін бірқатар бағдарламардың жобасын жасадық, дабырайтып тұрып «Су - тіршілік көзі» деген қызылды- жасылды жарнамаларды көше бойына алаулатып- жалаулатып іліп тастадық. Арнайы заң қабылдадық. Бірақ істелініп жатқан шаралардың «сіркесі су көтермей» халықтың игілігіне жармай отырған жайы бар. Тіпті болмаған соң бұл іске Үкімет араласты. Ауыз су бағдарламасын нәтижелі бағытта бару үшін қосымша 5 млрд. теңге бөлінді.
Әрине республикамызда түпкір- түпкіріндегі ара қашықтығы бір -бірінен жүздеген шақырым алшақ жатқан елді мекендерді түгел дерлік таза ауыз сумен қамтамассыз ету оңай шаруа емес. Бұл күрмеуі күрделі мәселені . . .

Су ресурстары

ЖЕР-СУ ТУРАЛЫ

Last Updated on Жексенбі, 17 Сәуір 2011 09:09 Жексенбі, 17 Сәуір 2011 09:04

Written by Administrator

E-mail Print PDF