Мемлекеттік емес зейнетақы қорлары

Жоспар
Кіріспе

1 Мемлекеттік емес зейнетақы қорлары
2 Жинактаушы зейнетакы қорлары
3 ЖЗҚ меншікті капиталы
4 ҚР биржалары
5 Қазакстанның бағалы қағаздар нарығындағы агымдык күйі

Мемлекеттік емес зейнетақы корлары - бұл коғамдағы әлеуметтік шиеленісті төмендететін, мемлекеттің өз міндетін орындаудағы шығындарды азайтатын, қаржы нарығында тұрақтылықты арттыратын, ұзақ мерзімді инвестициялауға «арзан ақшаны» тартатын әлеуметтік-экономикалық институт.
Мемлекеттік емес зейнетақы қоры (МЕЗҚ) халыктың зейнетақы жарналарын шоғырландыру аркылы қалыптасатын бейкоммерциялық ұйым (еңбек ақысынан - 10%) және келісімшартқа сәйкес зейнетақы төлеуді атқарады. Жиналған қаржыны кебейту үшін кор зейнетақы корының активтерін баскару жөніндегі арыайы компанияғатапсырады (ЗАБК).
Қор кастодиаидық кызметке лицензия алғаннан соң касто-диан-банкісінен гана банкілік шотын ашуға құқылы болады. Кас-тодиан ақша қаржысының күнды қағаздарымен мэмілеге арнал-ған жэне оған сеніп тапсырылған бағалъі қағаздардың есебін алу мен оны сактау бойынша кәсіби қызметін жүзеге асыратын заңды тұлға.
Қор зейнетакы активтерін баскару бойынша компаниямен және кызмет көрсететін банк-кастодианмен тұракты түрде акпа-ратгарды салыстырып тексеріп отырулары керек.
Зейнетакы және корпоративті активтердің жалпы сомасын, инвестицияланған қаржыңың сомасын, қаржылық инвестиция құнының өзгеруі, бағалы қағаздарды өткізуден болған түсімнің сомасы мен комиссиялык сыйақы сомасын кастодиан-банкісі салыстырып тексеріп отырады. Зейнетақы активін басқару компа-ниясымен мыналар салыстырылып тексеріледі: зейнетақы жарна-сының түскен сомасы, жинақталған зейнетақыдан төленген сома, инвестиция түрлері бойынша инвестицияланған қаржы сомасы, инвестициялык табыстан алынған сома, баска қорларға ауысып кеткен салымшылар саны мен олардың сомасы.
Жиыактаушы зейнетакы қорлары төмендегілер болуы мүмкін:
- ашық;
- корпоративті.
Алушының жұмыс орны мен мекен-жайына карамастан са-лымшыдан жинақтау жарнасын қабылдауды ашық зейнетақы жинақтаушы қорлары жүзеге асырады.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Мемлекеттік емес зейнетақы қорлары

Мемлекеттік емес зейнетақы корлары - бұл коғамдағы әлеуметтік
шиеленісті төмендететін, мемлекеттің өз міндетін орындаудағы шығындарды
азайтатын, қаржы нарығында тұрақтылықты арттыратын, ұзақ мерзімді
инвестициялауға арзан ақшаны тартатын әлеуметтік-экономикалық институт.
Мемлекеттік емес зейнетақы қоры (МЕЗҚ) халыктың зейнетақы жарналарын
шоғырландыру аркылы қалыптасатын бейкоммерциялық ұйым (еңбек ақысынан -
10%) және келісімшартқа сәйкес зейнетақы төлеуді атқарады. Жиналған қаржыны
кебейту үшін кор зейнетақы корының активтерін баскару жөніндегі арыайы
компанияғатапсырады (ЗАБК).
Қор кастодиаидық кызметке лицензия алғаннан соң касто-диан-банкісінен
гана банкілік шотын ашуға құқылы болады. Кас-тодиан ақша қаржысының күнды
қағаздарымен мэмілеге арнал-ған жэне оған сеніп тапсырылған бағалъі
қағаздардың есебін алу мен оны сактау бойынша кәсіби қызметін жүзеге
асыратын заңды тұлға.
Қор зейнетакы активтерін баскару бойынша компаниямен және кызмет
көрсететін банк-кастодианмен тұракты түрде акпа-ратгарды салыстырып
тексеріп отырулары керек.
Зейнетакы және корпоративті активтердің жалпы сомасын, инвестицияланған
қаржыңың сомасын, қаржылық инвестиция құнының өзгеруі, бағалы қағаздарды
өткізуден болған түсімнің сомасы мен комиссиялык сыйақы сомасын кастодиан-
банкісі салыстырып тексеріп отырады. Зейнетақы активін басқару компа-
ниясымен мыналар салыстырылып тексеріледі: зейнетақы жарна-сының түскен
сомасы, жинақталған зейнетақыдан төленген сома, инвестиция түрлері бойынша
инвестицияланған қаржы сомасы, инвестициялык табыстан алынған сома, баска
қорларға ауысып кеткен салымшылар саны мен олардың сомасы.
Жиыактаушы зейнетакы қорлары төмендегілер болуы мүмкін:
- ашық;
- корпоративті.
Алушының жұмыс орны мен мекен-жайына карамастан са-лымшыдан жинақтау
жарнасын қабылдауды ашық зейнетақы жинақтаушы қорлары жүзеге асырады.
Корпоративті ЖЗҚ - осы кордың акционерлері мен құрыл-тайшылары болып
табылатын, бір немесе бірнеше заңды тұлға-ның алушы қызметкерлері. үшін
құрылады.
ЖЗҚ акционерлік коғам нысанында қүрылады және ҚР қада-ғалау мен бақылау
агенттігінің келісімі бойынша филиалдары мен өкімдіктерін ашуға күкылы.
Зейнетақы жарналарын тарту
бойынша қызметті және зейнетақы төлемін жүзеге асыру ҚР заңында
белгіленген ҚР қадагалау жэне бақылау бойынша агент-тігінің тәртібімен
лицензияланады. 20 маусым 1997 ж. ҚР Зей-нетақымен қамтамасыз ету туралы
заңына сәйкес ЖЗҚ өзгертуге және толыктыруға құкы бар:
- зейнетақы корларының алымдарын іске асыруға:
- өзінің кызметі (жүмысы) үшін коммисиялык сыйақы алуға;
- зейнетақы активін басқарудың инвестициясы бойынша қызметін өз
алдына жүзеге асыру;
- зейнетакы келісімшартыыың жағдайына сәйкес өзге де кұкықтарды
жүзеге асырады.
ЖЗҚ міндетті:
- зейнетакы алушының төлемдерін жүргізу;
- жинақталған зейнетакыны жеке есепке алып және төлеуді жүзеге
асыру;
- салымшы мен алушыға оның жинақталган зейнетақы-съіның жағдайы
туралы ақпараты беру;
- зейнетақы активтеріне инвестициялық басқаруды жүзеге асырушы
үйымдармен келісімшартжасасу;
- ЖЗҚ зейнетақы шартын жасасқан азаматтарға тең жағдай жасауды
қамтамасыз ету.
ЖЗҚ салымшыларының мүдделері мен қүқықтарын корғау мақсатымен мыналарға
тыйым салынады: өндірістік қызмет, зей-нетақы активтерін кепілге қоюға,
акциялардан баска қағаздар шығаруға, сақтандыру қызметіне.
Қадағалау жөніндегі агенттік белгілеген пруденциялык нор-мативті
міндеттемелерін ЖЗҚ сактауға міндетті. ЖЗҚ меншікті капиталы мыналар
есебінен қүралады:
- акционерлер мен қүрылтайшылардың жарғылык капита-лына салған
салымдарынан;
- комиссиялық сыйақыларынан.
ЖЗҚ меншікті капиталы - оның міндеттеме сомасының ше-герілімін
шығарғандағы ЖЗҚ активтерінің қүны.
ЖЗҚ зейнетақы активтері мыналардың есебінен қалыпта-сады: зейнетакы
жарналарынан, инвестициялык табыстан, ЖЗҚ комиссиялық сыйақыларының
кемістігінен, залалдың орнын тол-
тыру мен есім түріндегі қаржылық түсімдерден. Оларды мына жағдайда
пайдалануға болады: қаржылық қүралдарға орналас-тыру, зейнетакы төлеуге,
басқа ЖЗҚ зейнетақы жинақтарына не-месе зейнетакы аннуитетінің келісімшарты
бойынша сактандыру үйымдарына аудару.
Халықтың міндетті зейнетакы жарнасы (еңбекақының 10%-ы) мен қорлардың
инвестициялык кызметінен түскен табыстар, ЖЗҚ ресурстарының негізгі көздері
болып табылады. ЖЗҚ халықтың шоғырланған зейнетақы жарналарын салу арқылы
қүнды кағаз-дарды сатып алу мен инвестициялык табыстарды және өзінің
ресурстарын өзімен көбейте түсу жолымен инвестициялық қыз-метін жүзеге
асырады. Осы пассивтердің есебінен ЖЗҚ шыққанда - салымшылардың
зейнетақысына біржолғы сома немесе өмірлік зейнетакы төлейді.
ЖЗҚ мен ЗАБК (зейнетақы активтерін басқарушы компания-ның) қызметтерін
Қаржы нарығы мен қаржы үйымдарын када-ғалау және реттеу бойынша агенттігі
олардың қаржылык түрақ-тылығын қамтамасыз етудегі лимиттері мен тиісті
нормаларын белгілеу жолымен лицензиялайды және бақылау мен қадағалауды
жүзеге асырады.
Бүгінгі тавда Қазакстанда 15 ЖЗҚ жүмыс істейді. Салымшы-лардың саны - 7
млн, жинақталған зейнетақы сомасы - 3,7 млрд долларды қүрайды. ЖЗҚ тек кана
зейнетақы жарналарын тар-тумен және зейнетақы төлеумен ғана айналыспай,
зейнетақы ак-тивтерін инвестициялық басқаруды да жүзеге асыра алады.
Ашық ЖЗҚ жарғылык капиталына шетелдік инвестор қаты-суының деңгейі,
Қазақстандағы барлык үлгідегі корлардың ха-барланған жарғылық капиталы
жиынтығының 25%-ынан аспауы керек.
Зейнеткерлік жасқа жеткен адам сақтандыру үйымдарымен өмір бойы
сақтандыру төлеулерін зейнетақы жарналарын пай-далана отырып жүзеге асыру
жөнінде зейнеткерлік аннуитет келі-сімшартын жасауға қүқылы. Сонымен,
сақтандыру үйымдарынан төленетін сақтандырулар тиісті қаржылық жылдың
республи-калық бюджеті туралы белгіленген заңының ең аз деген зей-нетақы
мөлшерінен кем болмауы керек. Сөйтіп ЖЗҚ аннуитеттер
формасында міндеттеме (пассивтер) қарыздарын (борыш) шыға-рады және
зейнеткерлікке шықкан соң өз клиенттерін қаржымен қамтамасыз етеді.
Аннуитет - зейнетке шыккан соң реттелген уақыт аралығы арқылы клиентке
белгілі акша сомасын экелетін инвестиция.
Зейнетақы аннуитеті келісімшартына отырған адам, оны жасаскан куннен
бастап екі жылға дейіы бұзуға қүкы жоқ.
Зейнетақы жинақтаушы қорының инвестициялық активін басқару ісін жүзеге
асыруды, зейнетақы инвестициясын басқа-ратын ұйымдары немесе ҚР кадағалау
бойынша агенттігі белгі-леген тәртіпте осындай қызмет түрімен шүғылдануга
құқық бере-тін тиісті лицензиясы болған жағдайда ЖЗҚ өзі дербес түрде
атқарады.
ЖЗҚ зейнетақы активтерінің инвестициялық түрғыда басқа-руын жүзеге
асырушы үйым акционерлік қоғам (АҚ) күрылатын қүнды қағаздар нарығына
кәсіби катысушы заңды тұлға болып табылады. Оның құрылтайшылары заңды және
жеке тұлғалар бола алады.
Зейнетақы активтерінің инвестициялық тұрғыда басқаруын жүзеге асыратын
ұйымның мүліктері ЖЗҚ зейнетакы активте-рінен оқшау қалады.
Өзінің таңдауы бойынша зейнетақы активінің инвестициялық тұрғыда
басқаруын жүзеге асырушы бір және бірнеше үйым-дармен келісімшарт негізінде
ЖЗҚ зейнетақы активтері инвести-циясын басқаруды жүзеге асырады. Қызметтің
осы түрімен шұ-ғылдануға күқық беретін тиісті лицензиясы бар болған
жағдайда ЖЗҚ оны дербес атқарады.
Өз алдында зейнетақы активінің инвестициялық тұрғыда бас-қаруын жүзеге
асырып отырған ЖЗҚ, басқа ЖЗҚ инвестициялық түрғыда басқаруына келісімшарт
жасасуга кұқы болмайды.
Салымшылардың мүдделері мен қүкықтарын қорғау мақса-тында ЖЗҚ
ұйымдарына заңмен зейнетақы активтерінің инвес-тициялык тұрғыда басқаруына
тыйым салу шаралары белгіленеді.
- банктерден меншікті капиталдың мөлшерінен артық емес мөлшерде 3 айдан
көп емес мерзімге қарыз қаражатын тартуға;
- акциядан басқа, баскадай құнды кағаздар түрін шығаруға;
- зейнетақы активтерінің есебінен үлестес тұлғалармен мәміле
жасауға;
- түрлі тәсілдермен қарыз ұсынуға, кез келген түрлі кепілге
кепілгерлік беруге;
- сауданың кез келген түрімен материалдық өндіру сала-сындағы
қызметті жүзеге асыруға;
- кұнды кағаздар мен каржы құралдарынан бөгде, басқадай мүліктермен
сауда жасауға;
- маржа бойынша және т.б. кез келген қүнды кагаздарды сатып алуға.
Осы мақсатпен олар үшін міндетті пруденциялық норматив-тер белгіленді.
^2.9. Қ°Р биржалары
Қаржылык қолдануды косқанда ресурстардың бөлінісі жаңа экономикалык
шарттардың формасына сәйкес әкономикада қайта құруды міндет етіп қойып
отыр. Нарық қатынасы дамыған ел-дерде каржы ресурстарын тиімді түрде қайта
бөлу қор биржалары арқылы жүзеге асады.
Қор биржасы - құнды қағаздардың қалыпты айналымы үшін қажетті
жағдайлардың жұмысын қамтамасыз ететін ұйым. Қор биржасының барынша толық
мәні экономикада төмендегідей қызметтерді орындау кезінде көрінеді:
- қор нарығында биржалық делдалдармен бағалы қағаз-дарды сату
жолымен уақытша жинақталған және қорлан-ған еркін ақшаларды жұмылдыру және
шоғырландыру;
- ел үкіметінің шығыстар мен өндірісті қаржыландыру және
несиелендіру;
- жалған капиталдың қалыптасуы және үсыныс пен сұра-ныстың
деңгейіндегі көрінетін бағаларды белгілеу, қүнды қағаздармен болатын
операцияларды шоғырландыру.
Қаржылық ресурстарды кайта бөлу мен жұмылдыру, шо-ғырландыру процесінде
қызмет етуші кор биржасы экономика-ның маңызды буындарынын бірі болып
табылады. Ол каржылық жэне өндірістік капиталдың арасындағы делдалы ретінде
алға шығып жэне экономикалык дамудың қозғаушы бірден бір күші болып
табылатын инвестициялык процеске ыкпал жасайды.
Қор биржасы өзінің қызметін келесі принциптерге сай кұрады:
- брокер жэне клиентпен арадағы жеке сенімділік, өйткені биржадағы
мэміле ауызша жасалып, кейін заңды түрде ресімделеді;
- биржада жасалатын барлык мэмілелер туралы жариялы-лык пен ашықтық;
- сауда мен есепке алу дэрежесін белгілеу жолымен кар-жылық
делдалдар кызметін аудиторлар мен кор биржасы экімшілігі тарапынан катаң
реттеулер.
Осы принциптерді камтамасыз ету нэтижесінде, багалы қа-ғаздарды қор
биржасында сату мен сатып алу ықыласына түрткі болатын орта калыптасады.
Бұл осындай басымдылыкка жол ашады: осы қағаздың аяқ алысы үшін несиеге қол
жеткізетін жақсы мүмкіндік, бағалы қағаздар нарығы жағдайына өте жақсы шолу
мен сол мүмкіндіктің барынша дэлме-дәл немесе басқадай бағалы кағаздардың
бағалануы жэне т.б. Сонымен багалы ка-ғаздар нарыгында кор биржасы өзіндік
борометр мен туралап дэлдеуінін рөлін аткарады десе болады. Соның аркасында
эрбір инвестор іздегенін табады, болашағы зор акционерлік коғамға өзінің
ақшалай каражатын салады.
Қор биржасының механизмін жіберу үшін, алдын ала мына-лар кажет:
біріншіден, болашақ клиентуралардың желісін кұру бойынша жэне ең алдымен
барлык акционерлерге күш-жігерді жұмсау керек. Яғни, қор биржасындағы
бағалы қағаздардың қа-жетті көлемінің бастауы үшін калай калыптастырылуын
жэне кіммен жұмыс жасау мэселесін шешкен жөн; екіншіден, кор операцияларын
жүргізетін делдалдар жүйесі - брокерлер мен дилерді қалыптастыру кажет;
үшіншіден, алдымен кор биржасын жіберуді шешпестен бұрын, биржалык
механизмнін орталык блогының жұмысын реттеу керек (бағалы кағаздардың
биржаға
рүксат етуінің жүйесі, сарапшы баға белгіленімінің комиссиясы және
т.б.) яғни, алдымен кор биржасынын функционалды жэне үйымдастырушылык
кұрылымының негізгі тірегін қалыптастыру керек.
Қор нарығы сауданың осуі салдары мен мерзімдік мэміле жасау санының
артуынан түтыну тауарларының нарык қой-науында қалыптасты. Борыш қолхаты
болып табылатын каржы-лык операциялардың объектісіне- вексельдері біртіндеп
айнала бастады. Бельгияның Антверпен каржы ресми түрде кор бир-жасының
отаны болып саналады. Тауар биржасындағы бағалы кағаздардың алғашкы сатылуы
1592 жылы басталды. Соңынан көшбасшылық Амстердамдык биржаға карай ауысады.
Бұл жерде бірінші рет мерзімді мэміле пайда болып, биржалык операцияның
техникасы салыстырмалы жогары деңгейге жетті.
Биржаның бастапкы калыптасуы сонымен катар мемлекеттік борыштың өсуімен
байланысты болды. Қазынашылык вексельге жэне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.