Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
I Салықтардың экономикалық мәні мен түрлері
1.1. Салық жүйесі және оның даму тарихы
1.2 Ресей Федерадиясының салыќ салу ерекшеліктері
II Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
2.1 Жапония елінің салық салу ерекшеліктері
2.2 Италия елінің салық салу ерекшеліктері
2.3 Америка Құрама Штаттарындағы салыќ салу ерекшеліктері
2.4 Германияда салыќ салу ерекшеліктері
2.5 Франция елінің салыќ салу ерекшеліктері
2.6 Швейцария елінің салык, салу ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылдған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
I Салықтардың экономикалық мәні мен түрлері
1.1. Салық жүйесі және оның даму тарихы
1.2 Ресей Федерадиясының салыќ салу ерекшеліктері
II Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
2.1 Жапония елінің салық салу ерекшеліктері
2.2 Италия елінің салық салу ерекшеліктері
2.3 Америка Құрама Штаттарындағы салыќ салу ерекшеліктері
2.4 Германияда салыќ салу ерекшеліктері
2.5 Франция елінің салыќ салу ерекшеліктері
2.6 Швейцария елінің салык, салу ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылдған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Салық – құрылған және анықталған заңмен белгiленген тәртiп бойынша, мемлекет пайдасына алым алу, бұл алым шаруашылық субъектi табысының бiр бөлiгi.
Салықтың мәнi мынада: салық, салық төлеушiге мемлекет тарапынан көрсетiлген қызмет көрсетуiнен түскен пайдаға пропорционалды болуы тиiс. Екiншiден, салықтың мәнi салық табыс мөлшерiне байланысты. Мемлекет салықтардың экономикасы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетiк ретiнде пайдаланады. Сонымен салықтардың қажеттiлiгiн қоғамдық дамудың жағдайына байланысты анықталып отырады.
Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың қызметiне тiкелей қатысты.
Дүниежүзiлiк тәжiрибе бойынша салықтардың бiрнеше қызметтерi бар:
- фискалдық функция;
- бөлу функциясы;
- реттеушiлiк функциясы;
- бақылау функциясы;
- қолдау және мадақтау функциясы.
Салықтардың фискалды немесе бюджеттiк қызметi ең негiзгi қызмет болып табылады. Бұл қызметi арқылы мемлекеттiк бюджеттiң кiрiс бөлiмi құрылып, салықтардың қоғамдық мiндетi артады. Себебi, салықтар мемлекеттiк бюджеттiң кiрiсiн топтастыра отырып, әлеуметтiк әскери-қорғаныс, тағы да басқа шаралардың iске асуын қамтамасыз етедi. Жалпы ²Фискон² латын сөзi, қазақша ²Себет² деген мағынаны бiлдiредi.
Бөлу қызметi - салықтардың көмегiмен мемлекеттiң қоғамдық табысты халықтың әртүрлі топтары арасында бөлiнуiн айтамыз. Бөлу функциясының жүзеге асрылуынадағы салықтарға прогрессивтi салық ставкалары және тағы да басқалар жатады.
Салықтардың реттеушiлiк қызметi арқылы салықтар ел экономикасына өз ықпалын тигiзедi, яғни салықтық реттеу жүзеге асырылады. Салықтық реттеудiң ең басты маңызы өндiрiстiң дамуына ықпал ету. Салық тұрлерi, салық ставкалары, салық жеңiлдiктерi, салық салу әдiстерi салықтық реттеудiң тетiктерi болып саналды.
Жоғарыда аталған салықтық реттеудiң тетiктерi тек қана өндiрiстiң дамуын реттеп қана қоймайды. Сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетелдiк инвесторлары ынталандыру, шағын және кiшi кәсiпкерлiктi дамыту жұмыстарын жүзеге асырады. Салықтық реттеу тетiктерi тиiмдi қызмет атқару үшін олардың басқа да экономикалық тетiктерiмен тығыз байланысты болуы қажет. Салықтық реттеуде салық ставкалары мен салық жеңiлдiктерiнiң алатын орны ерекше себебi ғылыми негiзделмеген шектен тыс жоғары қойылған ставкалары кәсiпкерлердiң ынтасын төмендеттi, өндiрiстiк қарқынын бәсеңдеттi, ал шектен тыс төмен қойылған ставкалар салық төлеушiлердiң жауапкершiлiгiн азайтып өндiрiстiң төмендеуiне және мемлкеттiң бюджет кiрiсiнiң азайуына әкелiп соқтырды. Реттеушiлiк қызметi өзi екi функциядан тұрады:
- ынталандыру- мемлекетке тиiмдi өндiрiстердi салық ставкасын төмендету немесе жеңiлдiктер беру арқылы дамуына немесе кеңеюiне жағдай жасау;
- шектеу-мемлекетке тиiмсiз кәсiпорындарды салық ставкiлерiн жоғарлату арқылы дамуына, кеңеюiне шектеу жасау.
Салық – құрылған және анықталған заңмен белгiленген тәртiп бойынша, мемлекет пайдасына алым алу, бұл алым шаруашылық субъектi табысының бiр бөлiгi.
Салықтың мәнi мынада: салық, салық төлеушiге мемлекет тарапынан көрсетiлген қызмет көрсетуiнен түскен пайдаға пропорционалды болуы тиiс. Екiншiден, салықтың мәнi салық табыс мөлшерiне байланысты. Мемлекет салықтардың экономикасы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетiк ретiнде пайдаланады. Сонымен салықтардың қажеттiлiгiн қоғамдық дамудың жағдайына байланысты анықталып отырады.
Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың қызметiне тiкелей қатысты.
Дүниежүзiлiк тәжiрибе бойынша салықтардың бiрнеше қызметтерi бар:
- фискалдық функция;
- бөлу функциясы;
- реттеушiлiк функциясы;
- бақылау функциясы;
- қолдау және мадақтау функциясы.
Салықтардың фискалды немесе бюджеттiк қызметi ең негiзгi қызмет болып табылады. Бұл қызметi арқылы мемлекеттiк бюджеттiң кiрiс бөлiмi құрылып, салықтардың қоғамдық мiндетi артады. Себебi, салықтар мемлекеттiк бюджеттiң кiрiсiн топтастыра отырып, әлеуметтiк әскери-қорғаныс, тағы да басқа шаралардың iске асуын қамтамасыз етедi. Жалпы ²Фискон² латын сөзi, қазақша ²Себет² деген мағынаны бiлдiредi.
Бөлу қызметi - салықтардың көмегiмен мемлекеттiң қоғамдық табысты халықтың әртүрлі топтары арасында бөлiнуiн айтамыз. Бөлу функциясының жүзеге асрылуынадағы салықтарға прогрессивтi салық ставкалары және тағы да басқалар жатады.
Салықтардың реттеушiлiк қызметi арқылы салықтар ел экономикасына өз ықпалын тигiзедi, яғни салықтық реттеу жүзеге асырылады. Салықтық реттеудiң ең басты маңызы өндiрiстiң дамуына ықпал ету. Салық тұрлерi, салық ставкалары, салық жеңiлдiктерi, салық салу әдiстерi салықтық реттеудiң тетiктерi болып саналды.
Жоғарыда аталған салықтық реттеудiң тетiктерi тек қана өндiрiстiң дамуын реттеп қана қоймайды. Сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетелдiк инвесторлары ынталандыру, шағын және кiшi кәсiпкерлiктi дамыту жұмыстарын жүзеге асырады. Салықтық реттеу тетiктерi тиiмдi қызмет атқару үшін олардың басқа да экономикалық тетiктерiмен тығыз байланысты болуы қажет. Салықтық реттеуде салық ставкалары мен салық жеңiлдiктерiнiң алатын орны ерекше себебi ғылыми негiзделмеген шектен тыс жоғары қойылған ставкалары кәсiпкерлердiң ынтасын төмендеттi, өндiрiстiк қарқынын бәсеңдеттi, ал шектен тыс төмен қойылған ставкалар салық төлеушiлердiң жауапкершiлiгiн азайтып өндiрiстiң төмендеуiне және мемлкеттiң бюджет кiрiсiнiң азайуына әкелiп соқтырды. Реттеушiлiк қызметi өзi екi функциядан тұрады:
- ынталандыру- мемлекетке тиiмдi өндiрiстердi салық ставкасын төмендету немесе жеңiлдiктер беру арқылы дамуына немесе кеңеюiне жағдай жасау;
- шектеу-мемлекетке тиiмсiз кәсiпорындарды салық ставкiлерiн жоғарлату арқылы дамуына, кеңеюiне шектеу жасау.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Каможного Е. Салыќ жүйесі /Ќазаќстан экономикасы.-1995.-Ю
2. Черник Д.Г. Салыќтар.-М,-1995
3. Есенбаев М. Жаңа салыќ жүйесі жолында /Казахстанская правда.-1997.-9 шілде.-Ю б
4. Бүлғақбаев Б. Ќазаќстанның салыќ жүйесі // Заңды газет.-1998.-20
5. Ќазаќстан.Республикасының салыќ кодексі
6. Түленбаев К.М / Ќаржы ќаражат.-А.-2005.
7. ЗейнелгабдинА.Б. Ќаржы жүйесі.- А.-1995.
8. Юткина Т.Ф . Салыќ жүргізу тәртібі.-М.-1999.
9. Столяров В.Ф. Салыќ салу және нарыќтыќ экономика.-Киев.-1992.
10. АкуленокД.Н / Салыќ портфелі.-М.-1995.- 35 б.
11. Чингазов .М.Н. Некоторые проблемы налоговой системы / Аль-Пари.-2006.-К 2-3.-68 б.
12. Байдуйсенов .Д. Ќазаќстанның салыќ жүйесі / Ќаржы ќаражат .-А.-2005.
13. Сатыбалдин А.Е. Жеке табыс салығына ќатысты мәселелер / Транзитная экономика.-1999.-Ю.-67.
14. Муканов Т.А. Пути совершенствования механизма исчисления индивидуального подоходного налога / Налогоплателыдик.-2004.-N1-89
15. Арыстанбеков К./ Саясат.-А-2004.-97 б.
16. Сабиров И. / Экспресс,- 1995.-28 наурыз.
17. Прохоров Е. Ќазаќстан Республикасы мемлекетінің және ќұќыќтарының негіздері. -А- 1997
18. Бабкина С. Новая налоговая политика / Финансы Казахстана.-1996.
19. МусиновС.М. Ќазаќстан Республикасы тұрғындарына салынатын салыќтар / Ќаржы ќаражат.-А.- 1996
20. КарагусоваГ. Салыќтар: мәні мен ќолдану тәжирибесі.-1994
21. Поздняков Б. Ќазаќстаңдағы салыќтар / Экономика.-1995.-Ш.-986
22. Кадырбеков Б. Грисюк С. Салыќ жүйесі ќалыптасуының негізгі приндиптері туралы // Ќазаќстан экономикасы мен өмірі.-1997.-N3-4
23. Киперман.Г.Я. Кәсіпорын мен азаматтарға салыќ салу.-М.-1998
24. НаумоваН.Н. Салыќ жүйесінің реформасы //Алматы.-1999
25. Салыќ-1999 / Экономика және өмір.-4.-1999
26. Маметова Р.А / Бюллетень бухгалтера.-А.-2005.-46 б
27. Абдракимова Ж. Табыс салығы / Ќаржы -ќаражат.-А.-2005
28. Айдаров Д.Б. Теоретические аспекты совершенствования подоходного налога в РК / Налоговый эксперт.-2006.-К9-12.-140 б
29. Дуканич Л.В. Салыќ және салыќ салу.-М: Феникс.-2004
30. Амрекулов Н. Бірыңғай салыќ салу конденциясы / Саясат.-А.
1. Каможного Е. Салыќ жүйесі /Ќазаќстан экономикасы.-1995.-Ю
2. Черник Д.Г. Салыќтар.-М,-1995
3. Есенбаев М. Жаңа салыќ жүйесі жолында /Казахстанская правда.-1997.-9 шілде.-Ю б
4. Бүлғақбаев Б. Ќазаќстанның салыќ жүйесі // Заңды газет.-1998.-20
5. Ќазаќстан.Республикасының салыќ кодексі
6. Түленбаев К.М / Ќаржы ќаражат.-А.-2005.
7. ЗейнелгабдинА.Б. Ќаржы жүйесі.- А.-1995.
8. Юткина Т.Ф . Салыќ жүргізу тәртібі.-М.-1999.
9. Столяров В.Ф. Салыќ салу және нарыќтыќ экономика.-Киев.-1992.
10. АкуленокД.Н / Салыќ портфелі.-М.-1995.- 35 б.
11. Чингазов .М.Н. Некоторые проблемы налоговой системы / Аль-Пари.-2006.-К 2-3.-68 б.
12. Байдуйсенов .Д. Ќазаќстанның салыќ жүйесі / Ќаржы ќаражат .-А.-2005.
13. Сатыбалдин А.Е. Жеке табыс салығына ќатысты мәселелер / Транзитная экономика.-1999.-Ю.-67.
14. Муканов Т.А. Пути совершенствования механизма исчисления индивидуального подоходного налога / Налогоплателыдик.-2004.-N1-89
15. Арыстанбеков К./ Саясат.-А-2004.-97 б.
16. Сабиров И. / Экспресс,- 1995.-28 наурыз.
17. Прохоров Е. Ќазаќстан Республикасы мемлекетінің және ќұќыќтарының негіздері. -А- 1997
18. Бабкина С. Новая налоговая политика / Финансы Казахстана.-1996.
19. МусиновС.М. Ќазаќстан Республикасы тұрғындарына салынатын салыќтар / Ќаржы ќаражат.-А.- 1996
20. КарагусоваГ. Салыќтар: мәні мен ќолдану тәжирибесі.-1994
21. Поздняков Б. Ќазаќстаңдағы салыќтар / Экономика.-1995.-Ш.-986
22. Кадырбеков Б. Грисюк С. Салыќ жүйесі ќалыптасуының негізгі приндиптері туралы // Ќазаќстан экономикасы мен өмірі.-1997.-N3-4
23. Киперман.Г.Я. Кәсіпорын мен азаматтарға салыќ салу.-М.-1998
24. НаумоваН.Н. Салыќ жүйесінің реформасы //Алматы.-1999
25. Салыќ-1999 / Экономика және өмір.-4.-1999
26. Маметова Р.А / Бюллетень бухгалтера.-А.-2005.-46 б
27. Абдракимова Ж. Табыс салығы / Ќаржы -ќаражат.-А.-2005
28. Айдаров Д.Б. Теоретические аспекты совершенствования подоходного налога в РК / Налоговый эксперт.-2006.-К9-12.-140 б
29. Дуканич Л.В. Салыќ және салыќ салу.-М: Феникс.-2004
30. Амрекулов Н. Бірыңғай салыќ салу конденциясы / Саясат.-А.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
( Салықтардың экономикалық мәні мен түрлері
1.1. Салық жүйесі және оның даму тарихы
1.2 Ресей Федерадиясының салыќ салу ерекшеліктері
II Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
2.1 Жапония елінің салық салу ерекшеліктері
2.2 Италия елінің салық салу ерекшеліктері
2.3 Америка Құрама Штаттарындағы салыќ салу ерекшеліктері
2.4 Германияда салыќ салу ерекшеліктері
2.5 Франция елінің салыќ салу ерекшеліктері
2.6 Швейцария елінің салык, салу ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылдған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Салық – құрылған және анықталған заңмен белгiленген тәртiп бойынша,
мемлекет пайдасына алым алу, бұл алым шаруашылық субъектi табысының бiр
бөлiгi.
Салықтың мәнi мынада: салық, салық төлеушiге мемлекет тарапынан
көрсетiлген қызмет көрсетуiнен түскен пайдаға пропорционалды болуы тиiс.
Екiншiден, салықтың мәнi салық табыс мөлшерiне байланысты. Мемлекет
салықтардың экономикасы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық
тетiк ретiнде пайдаланады. Сонымен салықтардың қажеттiлiгiн қоғамдық
дамудың жағдайына байланысты анықталып отырады.
Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың қызметiне тiкелей қатысты.
Дүниежүзiлiк тәжiрибе бойынша салықтардың бiрнеше қызметтерi бар:
- фискалдық функция;
- бөлу функциясы;
- реттеушiлiк функциясы;
- бақылау функциясы;
- қолдау және мадақтау функциясы.
Салықтардың фискалды немесе бюджеттiк қызметi ең негiзгi қызмет
болып табылады. Бұл қызметi арқылы мемлекеттiк бюджеттiң кiрiс бөлiмi
құрылып, салықтардың қоғамдық мiндетi артады. Себебi, салықтар мемлекеттiк
бюджеттiң кiрiсiн топтастыра отырып, әлеуметтiк әскери-қорғаныс, тағы да
басқа шаралардың iске асуын қамтамасыз етедi. Жалпы (Фискон( латын сөзi,
қазақша (Себет( деген мағынаны бiлдiредi.
Бөлу қызметi - салықтардың көмегiмен мемлекеттiң қоғамдық табысты
халықтың әртүрлі топтары арасында бөлiнуiн айтамыз. Бөлу функциясының
жүзеге асрылуынадағы салықтарға прогрессивтi салық ставкалары және тағы да
басқалар жатады.
Салықтардың реттеушiлiк қызметi арқылы салықтар ел экономикасына өз
ықпалын тигiзедi, яғни салықтық реттеу жүзеге асырылады. Салықтық реттеудiң
ең басты маңызы өндiрiстiң дамуына ықпал ету. Салық тұрлерi, салық
ставкалары, салық жеңiлдiктерi, салық салу әдiстерi салықтық реттеудiң
тетiктерi болып саналды.
Жоғарыда аталған салықтық реттеудiң тетiктерi тек қана өндiрiстiң
дамуын реттеп қана қоймайды. Сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетелдiк
инвесторлары ынталандыру, шағын және кiшi кәсiпкерлiктi дамыту жұмыстарын
жүзеге асырады. Салықтық реттеу тетiктерi тиiмдi қызмет атқару үшін
олардың басқа да экономикалық тетiктерiмен тығыз байланысты болуы қажет.
Салықтық реттеуде салық ставкалары мен салық жеңiлдiктерiнiң алатын орны
ерекше себебi ғылыми негiзделмеген шектен тыс жоғары қойылған ставкалары
кәсiпкерлердiң ынтасын төмендеттi, өндiрiстiк қарқынын бәсеңдеттi, ал
шектен тыс төмен қойылған ставкалар салық төлеушiлердiң жауапкершiлiгiн
азайтып өндiрiстiң төмендеуiне және мемлкеттiң бюджет кiрiсiнiң азайуына
әкелiп соқтырды. Реттеушiлiк қызметi өзi екi функциядан тұрады:
- ынталандыру- мемлекетке тиiмдi өндiрiстердi салық ставкасын
төмендету немесе жеңiлдiктер беру арқылы дамуына немесе кеңеюiне
жағдай жасау;
- шектеу-мемлекетке тиiмсiз кәсiпорындарды салық ставкiлерiн
жоғарлату арқылы дамуына, кеңеюiне шектеу жасау.
( Салықтардың экономикалық мәні мен түрлері
1.1. Салық жүйесі және оның даму тарихы
Қазiргi мемлекеттердiң көптеген жақтары Ежелгi Римде пайда болды.
Рим провинцияларында ең негiзгi табыс көзi жер салығы болды. Оның
орташа ставкасы жер учаскесi табысының оннан бiр бөлiгiн құрады. Салық
салудың негiзгi формалары да қолданылған, мысалы жемiс ағаштары және
жүзiмнiң көлемiне салынатын салық.
Басқа да құндылықтарға салық салынатын қозғалмайтын мүлiк, тiрi
инвентарь (iрi қара мал, сондай-ақ құлдар), құндылықтар.
Провинцияның әрбiр тұрғыны бәрiне ортақ жанбасылық салықты төлеуi
керек болды. Келесiдей жанама салықтар әрекет еттi: айналымнан салық 1%
ставка бойынша құл сату-сатып алу айналымына салынатын салық 4% ставка
бойынша және құлдарды босату салығы, олардың құнына 5 % бойынша.
Мұраға салынатын салық тек Рим тұрғындарына ғана салынады. Салық
мақсатты сипатта болды. Алынған қаржылар мамандандырылған әскердi
зейнетақымен қамтамасыз ету үшiн жұмсалған.
ХlХ ғасырдың соңы ХХ ғасырдың басында адам қоғамында iрi қалалар
үлкен рөл атқара бастады. Сол iрi қалалардың табыстары неден құралды?
Мысалы: Мәскеу қаласындағы 1890-1891 жж. салықтық тұсiмдер барлық
табыстардың 60 %-тiн қамтамасыз еттi. Ал егерде негiзгi кәсiпорындар мен
қалалық ғимараттың алымдарын қосатын болсақ, онда ол барлық табыстың 70-
75 % құрайды. Тiкелей салықтар барлық табыстың 57% құрады. Тiкелей
салықтардың iшiндегi ең негiзгiсi қозғалмайтын мүлiкке салынатын салық
болды. Айтылған кезең аралығында ол 9% ставка бойынша алынды. 1890 жылы
салықтың бұл түрі 4,14 млн. тiкелей салықтардың iшiнен 2,3 млн.руб.
болды. Бұл өсiм салық ставкасының жоғарлауын немесе қозғалмайтын мүлiктiң
тез өсуiне емес, Мәскеу қалалық басқармасындағы қозғалмайтын мүлiктi
қайта бағалауға байланысты болды [3].
Дамыған мемлекеттерде капиталға және меншiкке салық салу келесi
салық топтары арқылы жүзеге асырылады: жеке әлауқат салығы, мұрагерлiкке
және сыйға салық салынатын, капитал өсiмiн салық, мүлiктiк нақтылай
тұрлерiне салынатын салық (жерге, құрылысқа).
Мұрагерлiктен салық – бұл мұраға алу құқығы бойынша жаңа иегерге
өтетiн мүлiкке салынатын салық (жылжитын және жылжымайтын). Сыйға салынатын
салық –бұл меншiк иесiнен екiншiсiне сый түрінде өтетiн мүлiкке
салынатын салық (жылжитын немесе жылжымайтын).
Көптеген елдерде салықтың бұл тұрлерi жеке –жеке әрекет етедi, ал
кейбiр мемлекеттерде мұрагерлiкке және сыйға салынатын салық бiр салық
ретiнде қарастырылған. Бiрақ, бiрiншi жағдайда салықтар ереже бойынша
жалпы нормалармен реттеледi және салық ставкалары мен салық салынатын
соманы анықтау тәртiбi бiрдей [5].
Барлық дамыған мемлекеттерде мұрагерлiк және сыйға салынатын
салық орталық (федералды) денгейде жүзеге асырылады. Барлық мемлекеттерде
мұрагерлiкке және сыйға салық салу ставкалары күрделi прогрессия
бойынша қалыптасады. Мұрагерлер мен сый алушылар туыстық денгейiне
байланысты топтарға бөлiнедi (I-тiкелей мұрагер, II-ерлi-зайыптылар,
III- ағалары мен қарындастары, iнi, әпкелерi, IV-алыс туысқандары және тағы
да басқа). Әрбiр топқа салық ставкаларының жүйесi белгiленген. Салықтық
класқа салық салу сомасы көлемi де тәуелдi.
1.2 Ресей Федерадиясының салыќ салу ерекшеліктері
Жеке тұлғалардың табысына салыќ салу объектісі болып оның алған табысы
табылады. Табыс төлеудің кең тараған тұрі- аќшалай және натуралды төлем
түрлері. Сонымен ќатар салыќ салу маќсаты үшін материалды түрде алынған
табыстар да есептеледі. Алғаш рет материалды пайда түрінде табыс жеке
тұлғалардың жиынтыќ салыќ салу табысы ќұрамына 1997 жылдан бастап
есептелді. Материалды пайда түріндегі табыстың ерекшелігі оның аныќталуының
есепті сипаты, яғни табысты алуда аќшалай және материалды төлеу түрлерінің
болмауы. 1996-2004 жылдар аралығында материалды пайда табыс салығын салу
маќсатымен келесі негіз бойынша есептелді:
1) жеке тұлғаға банктегі салымдары негізінде төленетін пайыздар
рубльдік салымдар бойынша рефинанстыќ ставкадан асса, ал шетел валютасымен
салымдар бойынша-жылдыќ 15%. Материалды пайда-бұл банктік салым келісімінің
шартымен сәйкес салымдар бойынша есептелген табыс соммасы мен
рефинанстыќ ставкадан шығатын соммалар арасындағы оң айырма
ретінде ќарастырылады. Табыс салығы 15%-дыќ мөлшермен есептеледі
2) егер еркін саќтандыру келісімі бойынша саќтандыру төлемдері
саќтану шығымен салынған саќтандыру соммасынан асса. Мұндай жағдайда
материалдыќ пайда 15%-дыќ мөлшермен есептеледі.
3) егер жеке кәсіпкерлер ұйымынан алынған заңдыќ ќұралды
жеңілдік шартымен алынса.
Жеңілдіктің ќолдану мәні-бұл тұлғалардың Ресей Банкі белгілеген
ставканың 213 бабын зайымдыќ ќұралдарды ќолдану үшін төлемі. 2005 жылдың
ќаңтарынан , яғни Ресей Федерадияның салыќ кодексінің 2 бәлімі күшіне енген
кезде, сонымен ќатар салыќ кодексінің "Жеке тұлғалар табысына салыќ салу"
атты 23 бөлімі әрекет еткен түста материалдыќ пайда түрінде жеке тұлғаның
алған табысы салыќ салу объектісі болып саналады.
Бұрыңғы Ресей Федерадияның "Жеке тұлғалар табысына салыќ"атты заңының
ќазіргі әрекет етуші салыќ кодексінінен айырмашылығы -онда материалдыќ
пайданы салыќ салу маќсатына негізделуі. Жалпы материалдыќ пайда түріңде
алынған салыќ төлеушілердің табысына мыналар жатады:
1) салыќ төлеушінің ұйым немесе жеке кәсіпкерден алған зайымдыќ
ќұралдарын ќолдануға төлейтін пайыздарын үнемдеуден алатын
материалдыќ пайда.
2) салыќ төлеуші ќатынасында өзара тәуелді болып табылатын жеке
тұлға, ұйым немесе жеке кәсіпкерлерден азаматтыќ-ќұќыќтыќ келісім
бойынша тауарларды алудан түскен материалдыќ пайда.
3) бағалы ќағаздарды иемденіп алудан түскен материалдыќ пайда.
Материалдыќ пайда түріндегі салыќ төлеушінің табысын алуда салыќ базасы
былай есептеледі:
а) Ресей Федерадиясының ¦лттыќ Банкі белгілеген әрекет етуші рефинанстыќ
ставканың рубльде есептелген зайымдыќ ќұралдары ќолдануда төленетін пайыз
соммасының келісім шарт негізіндегі есептелген пайыз соммасына асуы
ретінде.
б) жылдыќ 9 пайызынан шетел валютада есептелген зайымдыќ ќұралдарды
ќолдануда төленетін пайыз соммасының келісімшарт негізіндегі есептелген
пайыз соммасынан асуы ретіндегі аныќталады.
Салыќ төлеушімен материалдыќ пайда түрінде аныќталған табысты алу
барысында салыќ базасы салыќ төлеуші ќатынасында өзара тәуелді болып
табылатын тұлғаларға (жалпы жағдайда салыќ төлеуші ќатынасында өзара
тәуелді болып табылмайтын тұлға ) өткізілетін бір түрі бойынша тауар баға
сының салыќ төлеушіге өткізілген бір түрі бойынша тауарлар бағасынан асуы
ретіңде аныќталады 9.
Материалдыќ пайда дегеніміз-салыќ төлеушінің ұйымдар мен жеке
кәсіпкерлерден алынған зайымдыќ ќұралдарды ќолдану үшін пайыздарды
үнемдеуден алынатын материалдыќ пайда Ресей Федерадиясының азаматтыќ
кодексінде несиелеудің негізгі заңды түрлері негізіне мыналар алынады:
зайым, несие, тауарлы және коммерциялыќ несие.
Материалды пайданы аныќтау міндеті зайым мөлшері мен оның алыну
мөлшеріне байланыссыз себебі ол белгілі ќұралдарды ќолданғаны үшін
ќойылатын пайыз көлеміне негізделеді. Егер салыќ төлеуші зайымдыќ
ќұралдарды ќолданғаны үшін Ресей Банкі бекіткен ставканың 34 бөлігінен
рубльде кем емес мөлшерін тәлесе,онда материалдыќ пайда салыќ салу маќсаты
үшін аныќталады, ол егер зайым шетел валютада алынса,онда жылдыќ 9%-дан кем
емес мөлшерде төлейді.
Материалдыќ пайда Ресей Банкі бекіткен ставканың 34нен есептелген
пайыз соммасы мен зайымның келісімшартынан есептелген пайыз соммасы соммасы
арасындағы айырма ретінде аныќталады. Материалдыќ пайда аныќтаудың
ұсыныстары:
1) егер зайымдыќ ќұралдар рубльден алынса: Мв= Зс*Ік (34 Ср-Пр)
мұндағы Мв-материалдыќ пайда, Зс-зайымдыќ ќұралдар, Ср-Ресей Банкімен
белгіленген рефинанстыќ ставка, Пр-зайым келісімшартымен сәйкес зайымдыќ
ќұралдарды ќолданғаны үшін төленетін пайыздарды-зайымдыќ ќұралдары
ќолданыста болған күндер саны, К-есепті жылдағы күндер саны ( 365 немесе
366);
2)егер зайымдыќ ќұралдар шетел валютасында алынса: Мв= Зс*1к(9%-Пр). Егер
пайызсыз зайым келісімі негізінде зайымдыќ ќұралдар алынса, онда жоғарыдағы
есептеулерден пайыз көрсеткіші (Пр) есептен шығарылады.
Кесте 7
Ресей Федерадиясының заңы мен кодексі арасындағы айырма
Көрсеткіштер Ресей Федерадияның "Жеке тұлғаға Кодекстің 23
табыс салығы"туралы заңына сәйкес бөліміне сәйкес
Материалдыќ Егер зайымдыќ ќұралдарды Егер зайымдыќ
пайданы пайдаланғаны үшін рубльде төленетін құрал-дарды
аныќтауды пайыздар. Ресей Банкі белгілеген ќолданғаны үшін
негіздейтін рефинанстыќ ставканың 23 мөлшерінентөленетін пайыздар.
жағдайлар. төмен болса, шетел валютадағы Ресей Банкі
ќұралдар бойынша жылдыќ 10% дан белгілеген
төмен болса. рефинанстыќ
ставка-ның
мөлшерінен төмен
болса,шетел
валютада-ғы ќұралдар
негізінде жылдыќ
9%-дан төмен болса
Материалдыќ Рубльдік зайымдыќ ќұралдар Рубльде зайымдыќ
пай-даны ќолданыста болған кезең ағымындағы ќұралдарды алу
аныќтаудағы әрекет еткен Ресей банкінің мерзіміне әрекет
ескерілетін рефинанстыќ ставкасы айтылған. еткен Ресей банкінің
Ресей-дің рефинанстыќ
Банкісінің ставкасы.
рефинанстыќ
ставкасы
Материалдыќ Материалдыќ пайда жылдыќ жиынтыќ Материалдыќ пайда
пайдаға салыќ табысќа енгізілген және салыќ 35% ставкамен
ставкасы. ставкалардың прогрессивті шкаласы алынды.
бойынша алынды.
Материалдыќ Материалдыќ пайданы есептеу және Материалдыќ пайда
пайданы есептеу оған салќ салуды салыќ төлеушіге түріндегі табысты
тәртібі. зайымдыќ ќұралдар берген ұйымдар меналу кезінде салыќ
жеке кәсіпкерлер жұзеге асырады. базасын аныќтаудағы
міндет салыќ
тәлеушінің өзіне жүк
төледі.
Зайымдыќ ќұралдарды ќолданғаны ќойылатын пайыздарды үнемдеуден
материалдыќ пайданы алуда салыќтыќ базаны аныќтау салыќ төлеушімен дербес
жүргізіледі. Салыќ кодексіне сай материалдыќ пайда соммасына Ресей
Федерадиясының резидентгері үшін 35% -дыќ ставкамен, ал Ресейлік салыќ
резиденттері болып табылмайтын тұлғаларға 30%-дыќ ставкамен салыќ салынады.
Мысал: ұйым жұмыскері 6 айлыќ мерзімге жылдыќ 12%-н 2005 жылы 20.000 рубль
соммасындағы ќұраддар алды. Келісім бойынша зайым соммасын ќайтару мен
пайыздарды төлеу 6 айлыќ мерзім бімкеннен кейін жүзеге асады. Келісім
жүзеге асырылған мерзімге Ресей Банкінің рефинанстыќ ставкасы 25 %-ды
ќұрады. Салыќ кодексінің 3 бабына сай салыќ салу маќсатыңдағы материалдыќ
пайда былай аныќталады: 20.000*183365*(18,75%-12%)= 676,85 рубль.
Есептелген материалдыќ пайдадан 237 мөлшеріндегі ( 676,85*35%) 35% ставка
бойынша жеке тұлғалар табысына салыќ шегеріледі.
Ресей Федерадиясында әрекет етуші заң мен кодіксі
арасыңдағы айырса мына кестеде келтірілген 10 кесте.
Жеке тұлғалардан, ұйымдар мен жеке кәсіпкерлерден тауарларды (ќызмет,
жұмыс) бойынша азаматгыќ-ќұќыќтыќ келісім негізінде салыќ төлеушілер мен
алынған материалдыќ пайда салыќ кодексімен ќарастырылған жаңалыќтардың
бірі. Мұнда материаддыќ пайда тауар өткізілетін баға мен салыќ төлеушіге
тауарларды өткізу бағасы арасындағы айырма ретінде аныќталады. Материалдыќ
пайда түріндегі табысты алудың наќты мерзімі болып тауарды алу немесе
иемдену мерзімі табылады. Егер салыќ төлеуші Ресей Федерадияның салыќ
резиденті болып табылса, ал егер салыќ тәлеуші Ресей Федерадияның салыќ
резиденті болып табылмаса, оңда материалды пайда 30%-бен салынады. Егер
салыќ төлеуші салыќ агенті болып табылмайтын жеке тұлғадан тауар алса, онда
материалды пайдадан салыќты салыќ төлеуші дербес есептейді және салыќ
кезеңі біткеннен кейін тіркелген жері бойынша салыќ органына салыќ
декларациясын табыс етеді. Мысал: жићаз сатумен рефи айналысатын кәсіпорын
өз жұмыскеріне жићазын 15.000 рубльге сатты, ал шет адамдарға бұл жићаз
29.000 рубль ќұнымен сатылады. Жұмысшы немесе кәсіпорын сот шешімі бойынша
өзара байланысты және өзара тәуелді болды. Кәсіпорын мұндай жағдайда салыќ
агенті ретінде өз жұмыскерімен алынған материалды пайданы, одан жеке
тұлғаға салынатын салыќты аныќтап, оны бюджетке аударуы тиіс. Материадды
пайда 14.000-ға тең
( 29.000-15.000), ал 13%-бен есептелген салыќ соммасы 820 рубльге тең
( 14.000*13%) 10. Мысал: 2005 жылдың 3 ќаңтарында жұмыскер ұйымнан
30.000 рубльге тең жылдыќ 11%-бен мерзімі 2 жылға тең зайымдыќ ќұралдар
алды.
Зайым келісімі бойынша зайым соммасын ќайтару, одан ќолданғаны үшін
пайызын төлеу 2 жыл мерзімі өткеннен кейін жүзеге асырылады. 2005 жылы
зайымдыќ ќұралдарды ќолданғаны үшін пайыздар төлеу жүзеге асырылмасада
салыќ төлеуші 2005 жылдың 31 желтоќсанында 2306,4 рубль соммасыңдағы, яғни
(30.000*362365*(18,75%-11%) материалды пайданы аныќтап алуы тиіс.
Бағалы ќағаздарды иемденіп алудан алынған материалды пайда: мұндай
пайданың аныќталуы кодекстің 212 бабнда ќарастырылған. Салыќ төлеуші мен
мұндай табыстың алынуы кезіңдегі салыќ базасы бағалы ќағаздың нарыќтыќ
соммасы мен бағалы ќағаздарды алумен байланысты шығындардың наќты соммасы
арасындағы айырма. Федералды заңмен кодексте енгізілген толыќтырулар мен
өзгертулері нәтижесінде бағалы ќағаздар иемденіп алудан материалды пайданы
аныќтауда нарыќтыќ баға бағалы ќағаздардың нарыќтыќ бағасы толќуының шекті
шекарасын есепке алумен белгіленеді. Бағалы ќағаздардың нарыќтыќ бағасын
аныќтыудың тертібін бекіту және бағалы ќағаздардың нарыќ бағасы толќуының
шекті шекарасьш аныќтау бағалы ќағаздар нарығын реттеуді жұзеге асыратын
федералды органға жұктеледі. 06.12.98 жылдан бері эммисиялыќ бағалы
ќағаздарды өткізудегі ќаржы нәтижесін аныќтау үшін бағалы ќағаздардың нарыќ
бағасы толќуының шекті шекарасы 19,5%-мөлшеріңде аныќталады.
Сауданы ұйымдастырушы арќылы айналымға жіберілген эммисиялыќ бағалы
ќағаздардың нарыќ бағасы былай аныќталады:
1) егер сауда құның ағымында сауданы ұйымдастырушымен 9 және одан да
көп келісім жасалса, онда бір бағалы ќағаздардың орташа тартылған бағасы
ретінде аныќталады.
2) егер сауды құның ағымында 10 келісімнен кем келісім жасалса, онда
сауда құнының соңғы 10 құнынде 10 келісім бойынша тартылған бағасы
негізіңде аныќталады. Егер салыќ төлеуші Ресей Федерадияның
резиденті болып табылса, онда бағалы ќағазды иемденіп алудағы намыстыќ став-
материалды пайда түрінде алынған жеке тұлғаның табысына 13% ставкамен, ал
егер салыќ төлеуші резидент болып табылмаса, онда табысќа 30%-бен салыќ
салынады.
Салыќты есептеу, ұстап ќалу және бюджетке аудару салыќ агентімен
жүзеге асады. Егер салыќты ұстап ќалу мүмкін болмаса (салыќты ұстап ќалуы
мүмкін кезең 12 айдан асады), онда салыќ агенті бұл жағдай туралы тіркелген
жері бойынша салыќ органын жазбаша хабар етеді. Мысалы: акционер нарыќтыќ
бағасынан 30% төмен акцияны сатып алу ќұќығын пайдалана отырып ќұны 70
рубльге тең 10 акция иемденіп алды. Бағалы ќағазды иемденіп алудан түскен
материалды пайда 300 рубльді ((100-70)* 10) ќұрады. Бұл пайдаға салыќ
агентімен алынған салыќ мөлшері 39 рубльді ќұрады (300*13%).
II Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
2.1 Жапония елінің салық салу ерекшеліктері
Дамыған Батыс Еуропа елдерінде салыќ жүйесі Америка Ќұрама
Штаттарындағы секілді сан алуан. Мұнда федерадия немесе жалпы мемлекеттік
салыќтар, аймаќтардың салыќтары (жерлер, провиндиялар салығы), жергілікті
салыќтар әрекет етуде. Еуропада салыќ салу деңгейі Солтүстік Америкаға
ќарағанда ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
( Салықтардың экономикалық мәні мен түрлері
1.1. Салық жүйесі және оның даму тарихы
1.2 Ресей Федерадиясының салыќ салу ерекшеліктері
II Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
2.1 Жапония елінің салық салу ерекшеліктері
2.2 Италия елінің салық салу ерекшеліктері
2.3 Америка Құрама Штаттарындағы салыќ салу ерекшеліктері
2.4 Германияда салыќ салу ерекшеліктері
2.5 Франция елінің салыќ салу ерекшеліктері
2.6 Швейцария елінің салык, салу ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылдған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Салық – құрылған және анықталған заңмен белгiленген тәртiп бойынша,
мемлекет пайдасына алым алу, бұл алым шаруашылық субъектi табысының бiр
бөлiгi.
Салықтың мәнi мынада: салық, салық төлеушiге мемлекет тарапынан
көрсетiлген қызмет көрсетуiнен түскен пайдаға пропорционалды болуы тиiс.
Екiншiден, салықтың мәнi салық табыс мөлшерiне байланысты. Мемлекет
салықтардың экономикасы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық
тетiк ретiнде пайдаланады. Сонымен салықтардың қажеттiлiгiн қоғамдық
дамудың жағдайына байланысты анықталып отырады.
Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың қызметiне тiкелей қатысты.
Дүниежүзiлiк тәжiрибе бойынша салықтардың бiрнеше қызметтерi бар:
- фискалдық функция;
- бөлу функциясы;
- реттеушiлiк функциясы;
- бақылау функциясы;
- қолдау және мадақтау функциясы.
Салықтардың фискалды немесе бюджеттiк қызметi ең негiзгi қызмет
болып табылады. Бұл қызметi арқылы мемлекеттiк бюджеттiң кiрiс бөлiмi
құрылып, салықтардың қоғамдық мiндетi артады. Себебi, салықтар мемлекеттiк
бюджеттiң кiрiсiн топтастыра отырып, әлеуметтiк әскери-қорғаныс, тағы да
басқа шаралардың iске асуын қамтамасыз етедi. Жалпы (Фискон( латын сөзi,
қазақша (Себет( деген мағынаны бiлдiредi.
Бөлу қызметi - салықтардың көмегiмен мемлекеттiң қоғамдық табысты
халықтың әртүрлі топтары арасында бөлiнуiн айтамыз. Бөлу функциясының
жүзеге асрылуынадағы салықтарға прогрессивтi салық ставкалары және тағы да
басқалар жатады.
Салықтардың реттеушiлiк қызметi арқылы салықтар ел экономикасына өз
ықпалын тигiзедi, яғни салықтық реттеу жүзеге асырылады. Салықтық реттеудiң
ең басты маңызы өндiрiстiң дамуына ықпал ету. Салық тұрлерi, салық
ставкалары, салық жеңiлдiктерi, салық салу әдiстерi салықтық реттеудiң
тетiктерi болып саналды.
Жоғарыда аталған салықтық реттеудiң тетiктерi тек қана өндiрiстiң
дамуын реттеп қана қоймайды. Сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетелдiк
инвесторлары ынталандыру, шағын және кiшi кәсiпкерлiктi дамыту жұмыстарын
жүзеге асырады. Салықтық реттеу тетiктерi тиiмдi қызмет атқару үшін
олардың басқа да экономикалық тетiктерiмен тығыз байланысты болуы қажет.
Салықтық реттеуде салық ставкалары мен салық жеңiлдiктерiнiң алатын орны
ерекше себебi ғылыми негiзделмеген шектен тыс жоғары қойылған ставкалары
кәсiпкерлердiң ынтасын төмендеттi, өндiрiстiк қарқынын бәсеңдеттi, ал
шектен тыс төмен қойылған ставкалар салық төлеушiлердiң жауапкершiлiгiн
азайтып өндiрiстiң төмендеуiне және мемлкеттiң бюджет кiрiсiнiң азайуына
әкелiп соқтырды. Реттеушiлiк қызметi өзi екi функциядан тұрады:
- ынталандыру- мемлекетке тиiмдi өндiрiстердi салық ставкасын
төмендету немесе жеңiлдiктер беру арқылы дамуына немесе кеңеюiне
жағдай жасау;
- шектеу-мемлекетке тиiмсiз кәсiпорындарды салық ставкiлерiн
жоғарлату арқылы дамуына, кеңеюiне шектеу жасау.
( Салықтардың экономикалық мәні мен түрлері
1.1. Салық жүйесі және оның даму тарихы
Қазiргi мемлекеттердiң көптеген жақтары Ежелгi Римде пайда болды.
Рим провинцияларында ең негiзгi табыс көзi жер салығы болды. Оның
орташа ставкасы жер учаскесi табысының оннан бiр бөлiгiн құрады. Салық
салудың негiзгi формалары да қолданылған, мысалы жемiс ағаштары және
жүзiмнiң көлемiне салынатын салық.
Басқа да құндылықтарға салық салынатын қозғалмайтын мүлiк, тiрi
инвентарь (iрi қара мал, сондай-ақ құлдар), құндылықтар.
Провинцияның әрбiр тұрғыны бәрiне ортақ жанбасылық салықты төлеуi
керек болды. Келесiдей жанама салықтар әрекет еттi: айналымнан салық 1%
ставка бойынша құл сату-сатып алу айналымына салынатын салық 4% ставка
бойынша және құлдарды босату салығы, олардың құнына 5 % бойынша.
Мұраға салынатын салық тек Рим тұрғындарына ғана салынады. Салық
мақсатты сипатта болды. Алынған қаржылар мамандандырылған әскердi
зейнетақымен қамтамасыз ету үшiн жұмсалған.
ХlХ ғасырдың соңы ХХ ғасырдың басында адам қоғамында iрi қалалар
үлкен рөл атқара бастады. Сол iрi қалалардың табыстары неден құралды?
Мысалы: Мәскеу қаласындағы 1890-1891 жж. салықтық тұсiмдер барлық
табыстардың 60 %-тiн қамтамасыз еттi. Ал егерде негiзгi кәсiпорындар мен
қалалық ғимараттың алымдарын қосатын болсақ, онда ол барлық табыстың 70-
75 % құрайды. Тiкелей салықтар барлық табыстың 57% құрады. Тiкелей
салықтардың iшiндегi ең негiзгiсi қозғалмайтын мүлiкке салынатын салық
болды. Айтылған кезең аралығында ол 9% ставка бойынша алынды. 1890 жылы
салықтың бұл түрі 4,14 млн. тiкелей салықтардың iшiнен 2,3 млн.руб.
болды. Бұл өсiм салық ставкасының жоғарлауын немесе қозғалмайтын мүлiктiң
тез өсуiне емес, Мәскеу қалалық басқармасындағы қозғалмайтын мүлiктi
қайта бағалауға байланысты болды [3].
Дамыған мемлекеттерде капиталға және меншiкке салық салу келесi
салық топтары арқылы жүзеге асырылады: жеке әлауқат салығы, мұрагерлiкке
және сыйға салық салынатын, капитал өсiмiн салық, мүлiктiк нақтылай
тұрлерiне салынатын салық (жерге, құрылысқа).
Мұрагерлiктен салық – бұл мұраға алу құқығы бойынша жаңа иегерге
өтетiн мүлiкке салынатын салық (жылжитын және жылжымайтын). Сыйға салынатын
салық –бұл меншiк иесiнен екiншiсiне сый түрінде өтетiн мүлiкке
салынатын салық (жылжитын немесе жылжымайтын).
Көптеген елдерде салықтың бұл тұрлерi жеке –жеке әрекет етедi, ал
кейбiр мемлекеттерде мұрагерлiкке және сыйға салынатын салық бiр салық
ретiнде қарастырылған. Бiрақ, бiрiншi жағдайда салықтар ереже бойынша
жалпы нормалармен реттеледi және салық ставкалары мен салық салынатын
соманы анықтау тәртiбi бiрдей [5].
Барлық дамыған мемлекеттерде мұрагерлiк және сыйға салынатын
салық орталық (федералды) денгейде жүзеге асырылады. Барлық мемлекеттерде
мұрагерлiкке және сыйға салық салу ставкалары күрделi прогрессия
бойынша қалыптасады. Мұрагерлер мен сый алушылар туыстық денгейiне
байланысты топтарға бөлiнедi (I-тiкелей мұрагер, II-ерлi-зайыптылар,
III- ағалары мен қарындастары, iнi, әпкелерi, IV-алыс туысқандары және тағы
да басқа). Әрбiр топқа салық ставкаларының жүйесi белгiленген. Салықтық
класқа салық салу сомасы көлемi де тәуелдi.
1.2 Ресей Федерадиясының салыќ салу ерекшеліктері
Жеке тұлғалардың табысына салыќ салу объектісі болып оның алған табысы
табылады. Табыс төлеудің кең тараған тұрі- аќшалай және натуралды төлем
түрлері. Сонымен ќатар салыќ салу маќсаты үшін материалды түрде алынған
табыстар да есептеледі. Алғаш рет материалды пайда түрінде табыс жеке
тұлғалардың жиынтыќ салыќ салу табысы ќұрамына 1997 жылдан бастап
есептелді. Материалды пайда түріндегі табыстың ерекшелігі оның аныќталуының
есепті сипаты, яғни табысты алуда аќшалай және материалды төлеу түрлерінің
болмауы. 1996-2004 жылдар аралығында материалды пайда табыс салығын салу
маќсатымен келесі негіз бойынша есептелді:
1) жеке тұлғаға банктегі салымдары негізінде төленетін пайыздар
рубльдік салымдар бойынша рефинанстыќ ставкадан асса, ал шетел валютасымен
салымдар бойынша-жылдыќ 15%. Материалды пайда-бұл банктік салым келісімінің
шартымен сәйкес салымдар бойынша есептелген табыс соммасы мен
рефинанстыќ ставкадан шығатын соммалар арасындағы оң айырма
ретінде ќарастырылады. Табыс салығы 15%-дыќ мөлшермен есептеледі
2) егер еркін саќтандыру келісімі бойынша саќтандыру төлемдері
саќтану шығымен салынған саќтандыру соммасынан асса. Мұндай жағдайда
материалдыќ пайда 15%-дыќ мөлшермен есептеледі.
3) егер жеке кәсіпкерлер ұйымынан алынған заңдыќ ќұралды
жеңілдік шартымен алынса.
Жеңілдіктің ќолдану мәні-бұл тұлғалардың Ресей Банкі белгілеген
ставканың 213 бабын зайымдыќ ќұралдарды ќолдану үшін төлемі. 2005 жылдың
ќаңтарынан , яғни Ресей Федерадияның салыќ кодексінің 2 бәлімі күшіне енген
кезде, сонымен ќатар салыќ кодексінің "Жеке тұлғалар табысына салыќ салу"
атты 23 бөлімі әрекет еткен түста материалдыќ пайда түрінде жеке тұлғаның
алған табысы салыќ салу объектісі болып саналады.
Бұрыңғы Ресей Федерадияның "Жеке тұлғалар табысына салыќ"атты заңының
ќазіргі әрекет етуші салыќ кодексінінен айырмашылығы -онда материалдыќ
пайданы салыќ салу маќсатына негізделуі. Жалпы материалдыќ пайда түріңде
алынған салыќ төлеушілердің табысына мыналар жатады:
1) салыќ төлеушінің ұйым немесе жеке кәсіпкерден алған зайымдыќ
ќұралдарын ќолдануға төлейтін пайыздарын үнемдеуден алатын
материалдыќ пайда.
2) салыќ төлеуші ќатынасында өзара тәуелді болып табылатын жеке
тұлға, ұйым немесе жеке кәсіпкерлерден азаматтыќ-ќұќыќтыќ келісім
бойынша тауарларды алудан түскен материалдыќ пайда.
3) бағалы ќағаздарды иемденіп алудан түскен материалдыќ пайда.
Материалдыќ пайда түріндегі салыќ төлеушінің табысын алуда салыќ базасы
былай есептеледі:
а) Ресей Федерадиясының ¦лттыќ Банкі белгілеген әрекет етуші рефинанстыќ
ставканың рубльде есептелген зайымдыќ ќұралдары ќолдануда төленетін пайыз
соммасының келісім шарт негізіндегі есептелген пайыз соммасына асуы
ретінде.
б) жылдыќ 9 пайызынан шетел валютада есептелген зайымдыќ ќұралдарды
ќолдануда төленетін пайыз соммасының келісімшарт негізіндегі есептелген
пайыз соммасынан асуы ретіндегі аныќталады.
Салыќ төлеушімен материалдыќ пайда түрінде аныќталған табысты алу
барысында салыќ базасы салыќ төлеуші ќатынасында өзара тәуелді болып
табылатын тұлғаларға (жалпы жағдайда салыќ төлеуші ќатынасында өзара
тәуелді болып табылмайтын тұлға ) өткізілетін бір түрі бойынша тауар баға
сының салыќ төлеушіге өткізілген бір түрі бойынша тауарлар бағасынан асуы
ретіңде аныќталады 9.
Материалдыќ пайда дегеніміз-салыќ төлеушінің ұйымдар мен жеке
кәсіпкерлерден алынған зайымдыќ ќұралдарды ќолдану үшін пайыздарды
үнемдеуден алынатын материалдыќ пайда Ресей Федерадиясының азаматтыќ
кодексінде несиелеудің негізгі заңды түрлері негізіне мыналар алынады:
зайым, несие, тауарлы және коммерциялыќ несие.
Материалды пайданы аныќтау міндеті зайым мөлшері мен оның алыну
мөлшеріне байланыссыз себебі ол белгілі ќұралдарды ќолданғаны үшін
ќойылатын пайыз көлеміне негізделеді. Егер салыќ төлеуші зайымдыќ
ќұралдарды ќолданғаны үшін Ресей Банкі бекіткен ставканың 34 бөлігінен
рубльде кем емес мөлшерін тәлесе,онда материалдыќ пайда салыќ салу маќсаты
үшін аныќталады, ол егер зайым шетел валютада алынса,онда жылдыќ 9%-дан кем
емес мөлшерде төлейді.
Материалдыќ пайда Ресей Банкі бекіткен ставканың 34нен есептелген
пайыз соммасы мен зайымның келісімшартынан есептелген пайыз соммасы соммасы
арасындағы айырма ретінде аныќталады. Материалдыќ пайда аныќтаудың
ұсыныстары:
1) егер зайымдыќ ќұралдар рубльден алынса: Мв= Зс*Ік (34 Ср-Пр)
мұндағы Мв-материалдыќ пайда, Зс-зайымдыќ ќұралдар, Ср-Ресей Банкімен
белгіленген рефинанстыќ ставка, Пр-зайым келісімшартымен сәйкес зайымдыќ
ќұралдарды ќолданғаны үшін төленетін пайыздарды-зайымдыќ ќұралдары
ќолданыста болған күндер саны, К-есепті жылдағы күндер саны ( 365 немесе
366);
2)егер зайымдыќ ќұралдар шетел валютасында алынса: Мв= Зс*1к(9%-Пр). Егер
пайызсыз зайым келісімі негізінде зайымдыќ ќұралдар алынса, онда жоғарыдағы
есептеулерден пайыз көрсеткіші (Пр) есептен шығарылады.
Кесте 7
Ресей Федерадиясының заңы мен кодексі арасындағы айырма
Көрсеткіштер Ресей Федерадияның "Жеке тұлғаға Кодекстің 23
табыс салығы"туралы заңына сәйкес бөліміне сәйкес
Материалдыќ Егер зайымдыќ ќұралдарды Егер зайымдыќ
пайданы пайдаланғаны үшін рубльде төленетін құрал-дарды
аныќтауды пайыздар. Ресей Банкі белгілеген ќолданғаны үшін
негіздейтін рефинанстыќ ставканың 23 мөлшерінентөленетін пайыздар.
жағдайлар. төмен болса, шетел валютадағы Ресей Банкі
ќұралдар бойынша жылдыќ 10% дан белгілеген
төмен болса. рефинанстыќ
ставка-ның
мөлшерінен төмен
болса,шетел
валютада-ғы ќұралдар
негізінде жылдыќ
9%-дан төмен болса
Материалдыќ Рубльдік зайымдыќ ќұралдар Рубльде зайымдыќ
пай-даны ќолданыста болған кезең ағымындағы ќұралдарды алу
аныќтаудағы әрекет еткен Ресей банкінің мерзіміне әрекет
ескерілетін рефинанстыќ ставкасы айтылған. еткен Ресей банкінің
Ресей-дің рефинанстыќ
Банкісінің ставкасы.
рефинанстыќ
ставкасы
Материалдыќ Материалдыќ пайда жылдыќ жиынтыќ Материалдыќ пайда
пайдаға салыќ табысќа енгізілген және салыќ 35% ставкамен
ставкасы. ставкалардың прогрессивті шкаласы алынды.
бойынша алынды.
Материалдыќ Материалдыќ пайданы есептеу және Материалдыќ пайда
пайданы есептеу оған салќ салуды салыќ төлеушіге түріндегі табысты
тәртібі. зайымдыќ ќұралдар берген ұйымдар меналу кезінде салыќ
жеке кәсіпкерлер жұзеге асырады. базасын аныќтаудағы
міндет салыќ
тәлеушінің өзіне жүк
төледі.
Зайымдыќ ќұралдарды ќолданғаны ќойылатын пайыздарды үнемдеуден
материалдыќ пайданы алуда салыќтыќ базаны аныќтау салыќ төлеушімен дербес
жүргізіледі. Салыќ кодексіне сай материалдыќ пайда соммасына Ресей
Федерадиясының резидентгері үшін 35% -дыќ ставкамен, ал Ресейлік салыќ
резиденттері болып табылмайтын тұлғаларға 30%-дыќ ставкамен салыќ салынады.
Мысал: ұйым жұмыскері 6 айлыќ мерзімге жылдыќ 12%-н 2005 жылы 20.000 рубль
соммасындағы ќұраддар алды. Келісім бойынша зайым соммасын ќайтару мен
пайыздарды төлеу 6 айлыќ мерзім бімкеннен кейін жүзеге асады. Келісім
жүзеге асырылған мерзімге Ресей Банкінің рефинанстыќ ставкасы 25 %-ды
ќұрады. Салыќ кодексінің 3 бабына сай салыќ салу маќсатыңдағы материалдыќ
пайда былай аныќталады: 20.000*183365*(18,75%-12%)= 676,85 рубль.
Есептелген материалдыќ пайдадан 237 мөлшеріндегі ( 676,85*35%) 35% ставка
бойынша жеке тұлғалар табысына салыќ шегеріледі.
Ресей Федерадиясында әрекет етуші заң мен кодіксі
арасыңдағы айырса мына кестеде келтірілген 10 кесте.
Жеке тұлғалардан, ұйымдар мен жеке кәсіпкерлерден тауарларды (ќызмет,
жұмыс) бойынша азаматгыќ-ќұќыќтыќ келісім негізінде салыќ төлеушілер мен
алынған материалдыќ пайда салыќ кодексімен ќарастырылған жаңалыќтардың
бірі. Мұнда материаддыќ пайда тауар өткізілетін баға мен салыќ төлеушіге
тауарларды өткізу бағасы арасындағы айырма ретінде аныќталады. Материалдыќ
пайда түріндегі табысты алудың наќты мерзімі болып тауарды алу немесе
иемдену мерзімі табылады. Егер салыќ төлеуші Ресей Федерадияның салыќ
резиденті болып табылса, ал егер салыќ тәлеуші Ресей Федерадияның салыќ
резиденті болып табылмаса, оңда материалды пайда 30%-бен салынады. Егер
салыќ төлеуші салыќ агенті болып табылмайтын жеке тұлғадан тауар алса, онда
материалды пайдадан салыќты салыќ төлеуші дербес есептейді және салыќ
кезеңі біткеннен кейін тіркелген жері бойынша салыќ органына салыќ
декларациясын табыс етеді. Мысал: жићаз сатумен рефи айналысатын кәсіпорын
өз жұмыскеріне жићазын 15.000 рубльге сатты, ал шет адамдарға бұл жићаз
29.000 рубль ќұнымен сатылады. Жұмысшы немесе кәсіпорын сот шешімі бойынша
өзара байланысты және өзара тәуелді болды. Кәсіпорын мұндай жағдайда салыќ
агенті ретінде өз жұмыскерімен алынған материалды пайданы, одан жеке
тұлғаға салынатын салыќты аныќтап, оны бюджетке аударуы тиіс. Материадды
пайда 14.000-ға тең
( 29.000-15.000), ал 13%-бен есептелген салыќ соммасы 820 рубльге тең
( 14.000*13%) 10. Мысал: 2005 жылдың 3 ќаңтарында жұмыскер ұйымнан
30.000 рубльге тең жылдыќ 11%-бен мерзімі 2 жылға тең зайымдыќ ќұралдар
алды.
Зайым келісімі бойынша зайым соммасын ќайтару, одан ќолданғаны үшін
пайызын төлеу 2 жыл мерзімі өткеннен кейін жүзеге асырылады. 2005 жылы
зайымдыќ ќұралдарды ќолданғаны үшін пайыздар төлеу жүзеге асырылмасада
салыќ төлеуші 2005 жылдың 31 желтоќсанында 2306,4 рубль соммасыңдағы, яғни
(30.000*362365*(18,75%-11%) материалды пайданы аныќтап алуы тиіс.
Бағалы ќағаздарды иемденіп алудан алынған материалды пайда: мұндай
пайданың аныќталуы кодекстің 212 бабнда ќарастырылған. Салыќ төлеуші мен
мұндай табыстың алынуы кезіңдегі салыќ базасы бағалы ќағаздың нарыќтыќ
соммасы мен бағалы ќағаздарды алумен байланысты шығындардың наќты соммасы
арасындағы айырма. Федералды заңмен кодексте енгізілген толыќтырулар мен
өзгертулері нәтижесінде бағалы ќағаздар иемденіп алудан материалды пайданы
аныќтауда нарыќтыќ баға бағалы ќағаздардың нарыќтыќ бағасы толќуының шекті
шекарасын есепке алумен белгіленеді. Бағалы ќағаздардың нарыќтыќ бағасын
аныќтыудың тертібін бекіту және бағалы ќағаздардың нарыќ бағасы толќуының
шекті шекарасьш аныќтау бағалы ќағаздар нарығын реттеуді жұзеге асыратын
федералды органға жұктеледі. 06.12.98 жылдан бері эммисиялыќ бағалы
ќағаздарды өткізудегі ќаржы нәтижесін аныќтау үшін бағалы ќағаздардың нарыќ
бағасы толќуының шекті шекарасы 19,5%-мөлшеріңде аныќталады.
Сауданы ұйымдастырушы арќылы айналымға жіберілген эммисиялыќ бағалы
ќағаздардың нарыќ бағасы былай аныќталады:
1) егер сауда құның ағымында сауданы ұйымдастырушымен 9 және одан да
көп келісім жасалса, онда бір бағалы ќағаздардың орташа тартылған бағасы
ретінде аныќталады.
2) егер сауды құның ағымында 10 келісімнен кем келісім жасалса, онда
сауда құнының соңғы 10 құнынде 10 келісім бойынша тартылған бағасы
негізіңде аныќталады. Егер салыќ төлеуші Ресей Федерадияның
резиденті болып табылса, онда бағалы ќағазды иемденіп алудағы намыстыќ став-
материалды пайда түрінде алынған жеке тұлғаның табысына 13% ставкамен, ал
егер салыќ төлеуші резидент болып табылмаса, онда табысќа 30%-бен салыќ
салынады.
Салыќты есептеу, ұстап ќалу және бюджетке аудару салыќ агентімен
жүзеге асады. Егер салыќты ұстап ќалу мүмкін болмаса (салыќты ұстап ќалуы
мүмкін кезең 12 айдан асады), онда салыќ агенті бұл жағдай туралы тіркелген
жері бойынша салыќ органын жазбаша хабар етеді. Мысалы: акционер нарыќтыќ
бағасынан 30% төмен акцияны сатып алу ќұќығын пайдалана отырып ќұны 70
рубльге тең 10 акция иемденіп алды. Бағалы ќағазды иемденіп алудан түскен
материалды пайда 300 рубльді ((100-70)* 10) ќұрады. Бұл пайдаға салыќ
агентімен алынған салыќ мөлшері 39 рубльді ќұрады (300*13%).
II Дамыған елдердің салық салу ерекшеліктері
2.1 Жапония елінің салық салу ерекшеліктері
Дамыған Батыс Еуропа елдерінде салыќ жүйесі Америка Ќұрама
Штаттарындағы секілді сан алуан. Мұнда федерадия немесе жалпы мемлекеттік
салыќтар, аймаќтардың салыќтары (жерлер, провиндиялар салығы), жергілікті
салыќтар әрекет етуде. Еуропада салыќ салу деңгейі Солтүстік Америкаға
ќарағанда ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz