Экология ғылымы, оның міндеттері, бөлімдері, зерттеу әдістері

1 Экология ғылымы, оның міндеттері, бөлімдері, зерттеу әдістері
2 Экологиялық факторлар туралы түсінік
3 Экологиялық кризис . Озон мәселесі
4 Пайдаланыған әдебиеттер:

Білімнің барлық салалары сияқты экология да бірқалыпты емес, бірақ
үздіксіз дамыды. Экология (грекше: olkos - үй, тұрақ, мекен, logos - ғылым)
«мекен еткен табиғи орта туралы білім» деген мағынаны білдіреді. Ең алғаш
1866 жылы «экология» терминін неміс биологі Э.Геккель ұсынып, оның анықтамасын берген.
Экология - тірі ағзалардың бір - бірімен қарым - қатынасын қоршаған ортамен байланыстырып зерттейтін ғылым. Экологияның міндеттері жеке ағзалардың және олардың бірлестіктерінің арасындағы өзара әсерді, оларға тіршілік орта факторларының ықпалын оқытып үйретеді. Ағзаның құрлысы мен тіршілік әрекетіне, оның мінез-қылығына қоршаған ортаның әсерін зерттейді. Белгілі аумақта әр алуан ағзалар бірлестіктері арасылдағы зандылықтарды анықтайды.
Қазіргі кезде экология кең, әрі толық бітпеген іргелі және қолданбалы пәндер комплексіне айналып отыр. Экология ғылымының негізгі мақсаты -барлық тіршілік атаулының табиғи ортасын тұрақтандыру, бүлінуге, ластануға жол бермеу, табиғат қорларын тиімді пайдалану, болашақ ұрпақтың салауатты өмір сүретін ортасын қалыптастыру. Қазіргі таңда халық шаруашылығының кез-келген салаларын дамыту үшін экологиялық білімнің қажеттілігі арта түсуде. Әсіресе ауыл шаруашылығын дамытуда, өнеркәсіпті өркендетуте, табиғат байлықтарын пайдалану мен табиғатты көркейту шараларының бәрінде де экология ғылымының көрсетер көмегі орасан зор.
Экология ғылымының қазіргі кездегі құрылымы өте күрделі. 1-сызбанұсқада оның қарапайым құрылымы ұсынылып отыр.

1. Ахметова Ж.Ж. Экология оқу құралы.
2. С.Қ. Қоштаева. Экология негіздері.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Экология ғылымы, оның міндеттері, бөлімдері, зерттеу әдістері

Білімнің барлық салалары сияқты экология да бірқалыпты емес, бірақ
үздіксіз дамыды. Экология (грекше: olkos - үй, тұрақ, мекен, logos - ғылым)
мекен еткен табиғи орта туралы білім деген мағынаны білдіреді. Ең алғаш
1866 жылы экология терминін неміс биологі Э.Геккель ұсынып, оның
анықтамасын берген.
Экология - тірі ағзалардың бір - бірімен қарым - қатынасын қоршаған
ортамен байланыстырып зерттейтін ғылым. Экологияның міндеттері жеке
ағзалардың және олардың бірлестіктерінің арасындағы өзара әсерді, оларға
тіршілік орта факторларының ықпалын оқытып үйретеді. Ағзаның құрлысы мен
тіршілік әрекетіне, оның мінез-қылығына қоршаған ортаның әсерін зерттейді.
Белгілі аумақта әр алуан ағзалар бірлестіктері арасылдағы зандылықтарды
анықтайды.
Қазіргі кезде экология кең, әрі толық бітпеген іргелі және қолданбалы
пәндер комплексіне айналып отыр. Экология ғылымының негізгі мақсаты -барлық
тіршілік атаулының табиғи ортасын тұрақтандыру, бүлінуге, ластануға жол
бермеу, табиғат қорларын тиімді пайдалану, болашақ ұрпақтың салауатты өмір
сүретін ортасын қалыптастыру. Қазіргі таңда халық шаруашылығының кез-келген
салаларын дамыту үшін экологиялық білімнің қажеттілігі арта түсуде. Әсіресе
ауыл шаруашылығын дамытуда, өнеркәсіпті өркендетуте, табиғат байлықтарын
пайдалану мен табиғатты көркейту шараларының бәрінде де экология ғылымының
көрсетер көмегі орасан зор.
Экология ғылымының қазіргі кездегі құрылымы өте күрделі. 1-
сызбанұсқада оның қарапайым құрылымы ұсынылып отыр.

1-сызбанұсқа. Экология ғылымының құрылымы

Экология

Биоэкология Геоэкология Адам Қолданбалы
экологиясы экология
Жалпы экология Құрлық экологиясы Қала экологиясы өндіріс экологиясы
Микроағзалар Мұхит экологиясы Ауыл экологиясы ауыл шаруашылғы
экологиясы Тұшы сулар Археология т.б. экологиясы
Өсімдіктер экологиясы медицина
экологиясы экологиясы т.б.
Жануарлар
экологиясы

Экологияда зерттелетін тірі ағзалардың дене құрлысының деңгейіне
сәйкес мынадай бөлімдерге бөлінеді: аутаэкология, синэкология,
демоэкология.
Аутаэкология (ағзалар экологиясы, грекше autos - өзім) - жануарлар,
өсімдіктер, саңырауқұлақтардың, жеке даралардың өзара және мекен
орындарымен қарым-қатынастарын зерттейді. Аутэкология терминін 1896 жылы
К.Шретер енгізген.
Синэкология (грекше – syn- бірге)- әр түрге жататын өсімдіктер мен
жануарлар, микроағзалардың қалыптасу жолдарын, қоршаған ортамен өзара
әсерін зерттейді. Жеке ғылыми бағыт ретінде 1910 жылы бөлініп шықты.
Синэкология терминін ғылымға енгізген ғалым К.Шретер болды.
Демоэкологш (грекше demos- халық ) - популяциялар экологиясы,
популяцияның ортамен және популяцияның ішкі үдерістерімен тура және кері
байланыстарын зерттейтін экология бөлімі. Популяция дегеніміз бір-бірімен
өзара қарым-қатынаста болатын және белгілі бір территорияда бірігіп
тіршілік ететін бір түрге жататын даралар тобы.
Сондай-ақ экология ғылымының мынадай зерттеу әдістері бар:
1. Ортаның жағдайын бағалау және есепке алу әдістері.
2. Биологиялық индикация әдісі.
3. Ағзаның сандық көрсеткіштері бойынша есепке алу және өсімдіктер мен
жануарлардың биомассасы мен өнімділігін бағалау әдістері.
Экологиялық факторлар туралы түсінік
Тірі ағзалардың таралуы негізінен экологиялық жағдайларға тікелей
тәуелді болады. Әрбір орта жағдайы түрлі ағзаларға түрліше әсер етеді.
Сонымен қатар, тірі ағзалардың бір-біріне әсері және орта жағдайлары мен
ағзаларға адамның іс-әрекетінің эсері де экологиялық жағдайларға жатады.
Сондықтан да ағзаларға, популяцияларға, бірлестіктерге, экологиялық
жүйелерге және биосфераға ықпалын тигізетін, табиғи ортаның әрбір жеке
құрамды бөліктерінің жиынтығын экологиялық факторлар деп атайды. Қоршаған
ортаның орасан зор әсер ықпалдар жиынтығы, яғни экологиялық факторлар 3
түрге бөлінеді (6 - сызбанұсқа).
Абиотикалық факторлар (грекше: а- кері, теріс + bioticos - тірі-тірі
емес, өлі) - жаратылыстың бейорганикалық бөлігін құраушы компонештерінің
комплекстік жағдайлары немесе өлі табиғат құрамының қоршаған ортаға
тигізетін әсер ықпалдар жиынтығы. Мысалы, климаттық жағдайлардың сыртқы
ортаға тигізетін әсерлері - жауын-шашын, ауаның ылғалдылығы, ауа қысымы,
температура, жел, атмосфераның газдық құрамы -негізінен оттегі, көмірқышқыл
газының құрам мөлшері, күннеи түсетін ультракүлгін, инфрақызыл және көзге
көрінетін жарық сәулелерінің әсері; топырақ жағдайлары- эдафикалық
факторлар, олардың механикалық, физикалық және химиялық құрамдарының
әсерлері; гидрологиялық факторлар - судың мөлдірлілігі, тұздылығы, ащылығы,
жарықтың су терендігіне байланысты ондағы қысымның өзгеруі т.б.
орографиялық факторлар - жер бедерінің орналасуы (қыратты, ойпатты,
төбелі, жайдақ жерлер) және тау сілемдерінің географиялық орналасу
ерекшеліктері. Абиотикалық факторлар -бұл өлі табиғаттың тірі ағзаларға
тікелей немесе жанама түрде әсер ететін барлық қасиеттері болып, оларға -
физикалық, химиялық және ғарыштық факторлар жатады.
Өлі табшаттың физикалық факторлары — ғарыштық, климаттық, топырақтық,
орографиялық, геологиялық.
Өлі табиғаттың химиялық факторларына - ауаның, судың құрамдас
бөліктері, қышқылдық және өнеркәсіптік басқа да қоспалар жатады.
Өлі табиғаттың ғарыштық факторларына - ғарыш тозаңы, метеориттік
заттар, астероидтар, галактика кеңістігінің зардаптары мен толқындары, күн
белсенділігінің циклдық өзгерістері жатады. Күн белсенділігі - бұл Күннің
үстіңгі қабатынан плазманың алынып тасталуы, қысқа толқынды және
радиосәулеленудің күшеюі болып табылады. Күн белсенділігінің жердегі
тіршілік үрдістеріне әсерін - гелиобиология зерттейді. Бұл ғылымның негізін
қалаушы орыс ғалымы А.Л.Чижевский (1897-1964) болып табылады.
6- сызбанұсқа. Экологиялық факторлардың жіктелуі

Биотикалық фактор - тірі ағзалардың өзара тікелей немесе жанама
түрінде бір-біріне тигізетін әсер ықпалдары. Оған ағзалардың өзара селбесу
арқылы тіршілік етуі, арамтамақтық тіршілікке көшуі, жыртқыш пен жемтігі
т.б. жатады. Мысалы, бір ағза түрі екіншісіне қорек көзі ретінде саналса,
бір ағза денесі екіншісі үшін тіршілік ортасы болып табылады немесе бір
ағзаның екінші ағзаның есебінен көбеюі (бал арасының өсімдіктер гүлін
тозаңдандыруы т.б.). Жалпы биотикалық факторлардың құрамына әсер-
ықпалдардың төрт түрі жатады:
1. Фитогендік факторлар - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.