Тірі ағзалар және олардың комплекстерінің географиялық таралу заңдылықтары

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тірі ағзалар және олардың комплекстерінің географиялық таралу заңдылықтары

Тірі ағзаларға әсер етуші факторлар экология және биологик ғылымдардың : ботаника және зоология бөлімдерінде зерттеледі. Қолайлы табиғатқа ие болған аумақтарда, тірі организмдер жылдам өсіп көбейеді. Қоршаған орта және климаттың өзгеруінен организмдердің бір аумақтан басқасына көшіп кетуіне мәжбұр болады. Осы факторлардың әсері, олардың көбейіп тарқалуын қысқартады. Қоршаған ортадағы барлық факторлардың қосындысы көптеген қолайсыз мәселелерді тудырады және әрқашан экологияға кері әсерін тигізіп отырады. Алғаш рет бұл принціп өсімдіктер филологиясымен дәлелденген, осы принціп “Либихтың ережесі ” деп аталады. Егер табиғатта температура және ылғалдылық төмен түсіп кетсе, түрлі тыңайтқыштармен, жарықтық тірі ағзаларға жақсы әсер ете алмайды. Егер орташа температурада судың тұз құрамы төмендеп кетсе, ондағы кораллар тіршілік ете алмайды. Фауна және флораның солтүстіктегі элементтері оңтүстікке қарай бет бұрғанда батқақ және ылғалды табиғатта ұсталып қалады. Элементтердің оңтүстіктегі бөліктері, солтүстікке қарай жылжығанда құмдық және корбанаттық жерлерде орналасып қалады. Бұндай орын алмасу экологик эквиваленттің бірі.

Биогеографик мақсаттар үшін, ыстық және ылғалды табиғат, жер үстіндегі организмдерге маңызды. Ал суда тіршілік ететін организмдер үшін, тұз және кислородтың көптеп болғандығы маңызды. Қысқаша айтқанда гигротермик және геохимик режимдер, тірі табиғаттағы әртүрлі, көптеген әрекеттерге қатысты болып келеді. Ландшафттың әртүрлі компоненттік факторларыға: ауа-райы, топырақ, рельеф т. б. жатады.

Әсіресе, тарихи факторлар ерекше орын алады. Биотик факторлар әртүрлі процесстер, конкуренция, симбиоз, антибиоздар әсерінде пайда болады. Соңғы мыңжылдықта жаңа күшті фактор - адамның әрекеті нәтижесінде жаңа факторлар пайда болды. Биологик факторлар әртүрлі организмдердің бір-біріне араласуында ғана әсерін тигізіп қоймайды.

Өзін қоршап тұрған тірі табиғатты жоғарғы дәрежеде өзгертіп және сондай-ақ басқа организм денелеріне әсер етуші организмдер эдификаторлар деп аталады. Денелердегі эдификаторлар олар шыршаның бір түрі болып есептеледі, сонымен қатар қайың да жатады. Сондай-ақ эдификаторлар өзінің көптігі, көлемінің үлкендігі жағынан басым. Жер шары қоршаған ортаның факторлары сол зонадағы температура және жауын-шашын мөлшеріне қатысты. Айтылғандай, соның нәтижесінде бір-бірін алмастырушы табиғат зоналары экватордан ұзақ орналасқан, сонымен бірге климаттың континенталдығын анықтайтын ұзақтық маңызды.

Идеал көрініске таулар, шөлдер және теңіздердің әрекеті қолайсыз жағдайлар тудырады. Тауларда биіктікке негізделген зоналар бар.

Қоршаған ортаның өзгеруінде экстрозонал және интрозонал әрекеттерінің әсері үлкен келеді. Қысқаша айтқанда, тарихи факторларды ескерген кезде организмдердің жер жүзінде таралуы, ертедегі экологик факторлардың әсері деп білеміз. Кейбір организмдер кедергілерге ұшырап тұрған.

Ареалдың конфигурация және структурасы

Осы дүние жүзі аумақтарының барлығы, толығымен тірі ағзалармен қамтылған емес. Кейбір жер жүзі бөліктерінде организмдер көптеу, басқаларында аздау. Қаншалықты уақыт өткен сайын, жер бетіндегі тегіс жерлер кішірейе барады.

Күшті тығыз жерлер, орта тығыздау жерлерге, ал орта тығыздау жерлер тірі организмдер өмір сүре алмайтын жерлерге айналады. Ареал болса бөлінген, дизъюктив күйіне айналады. Ареалдың әртүрлі бөліктері соншалықты ажыралған, солар арасындағы алмасу мүлдем тоқтайды. Кейбір құстар және құмырсқалар ғана бұдан сыртта, бірақ олар айтарлықтай аз.

Көптеген құстар және өсімдіктер үшін ареалдан жүз километрге бөлініп ажырап қалу, дизъюктив ареалдардың пайда болуына әкеп соқтырады.

Кейбір организмдер үшін, уақыт өте келе даму жүздеген метрлерде жетеді. Егер қандайда бір мақсаттарды есепке алмағанда, ареалдарды көру үшін кіші масштапты карталар тура келеді. (кіші 1:1, көбінесе 1:1 дан 1:5ға дейін) .

Масштап картада 1:1 ареалдарға 100 километрге созылу 1см көлемге және бұны басқа территорияларда көрсету үшін жеткілікті. Ареалды көрсетудің өте оңай және қиын көрінісі түрлердің сол облыстарды анықтауы болып табылады. Көбінесе анықталған тәсілдердің картаға анық бір жерді табу және сол жерлерді бақылау. Кей кездерде әртүлі сондағы болған ареалдың ішкі түзілісін көрсету өте аз болады.

Бұның үшін сол жердің мәліметтері катаграфиялық карталар қажет болады. Көрсетілген суреттерде ареалдар конфигурациясының түрлерін көріп қана қоймай олардың пайда болу жолдарын білу керек. Ареалдар және күшті таксондар, ареалдардың барлық түрінің жыйынтығынан құралады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.