Умеялықтар кезеңіндегі ғылыми салалар



1.Әдебиет
2. Филологиялық зерттеулер.
3.Діни ілімлер.
4.Тарих ғылымы
5.Өзге ғылым саласы
Жаһилия дәуірінде арабтарда өлең өте кеңінен қолданды. Ислам діні келген соң, өлеңге тыйым салынбады. Тек діни түсінікке қайшы келмейтін болса болады. Керісінше, ол кезеңде әдебиет өркендеді. Пайғамбарымызды өзге мүшрік ақындардың сатирасына қарсы қызғыштай қорған атақты Абдуллаһ б. Рауаха және Сәбит есімді мұсылман ақындар болды. 4 халифа кезінде әдебиет пен өлеңге айтарлықтай көңіл бөлінбеді. Өйткені, Ислам діні келгенде дөрекі өлеңге тыйым салып, ақындардың бұрынғыдай беделі қалмады. Ал Умеялықтар кезеңінде ұлтшылдық қайта ояанып, өлеңге көңіл бөлінді. Ақындар бұрынғы беделіне қайта қауышып, өкімет қызметкерлерінің қамқорына алып, оларға сый-сыйапат беріп отырды. Аббастықтар кезеңінде жемісін берген әдеби шығармалар осы дәуірде негізі қаланған болатын. Умеялықтар әдебиет кештерін ұйымдастырып, залға кіріп шығуды ретке қойып зал ішінде қағидалар бойынша жарыс өткізді. Жиынның таралуы халифаның белгісімен аяқталынады. Мысалы Муауия жиынды «әжептәуір кеш болып қалды» деген сөзбен тарқатқан. Осы кезеңнің атақты ақындарынан ең әйгілілері: әл-Фәрәздак (ол. 725ж.). Жәрир (ол. 729ж.). әл-Ахтау(ол. 710ж.).
Осы кезеңде әдеби сөздердің ішіндегі шешендік өнер қайта жанданды. Пайғамбар мен 4-халифа кезеңінде жұма мен өзге уақытта айтылған құтбалар, өзге де шешен кісілердің айтқан сөздері осы кезеңнің шешендік сөздердің үлгісін құрайды. Сонымен қатар саяси жолды ұстанған шешендер болып, бұлардың қатарына харижит, шиит шешендерін мысал ретінде айта кетуге болады.
Умеялықтар кезңінде ақындар бірнеше топқа бөлінді. Бұларға қысқаша тоқталсақ:
а) ғашықтық өлеңдерді жырлайтын ақындар;сүгенін суреттеу оған деген махаббатын жырлайтын.
ә) табиғатты жырлайтын ақындар; шөл даланың табиғатын суреттеу арқылы, шөл өмірі, түйені теңіздегі кемеге теңеу сияқты өлеңдер шығаратын.
б) зухд, тақуалық жолдағы ақындар; Құран аяттарын, той-думан, дүниенің жалған екендігін жырға қосып жырлады.
в) мадх ақындар; халифа бай шонжарларды мадақтап өлең шығарушыпар.
г) сатира ақындары; Рулар арасындағы жанжалдарға арнап шығарылған қыта атты өлеңдерді шығарушылар.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:   
Умеялықтар кезеңіндегі ғылыми салалар
1.Әдебиет
Жаһилия дәуірінде арабтарда өлең өте кеңінен қолданды. Ислам діні келген соң, өлеңге тыйым салынбады. Тек діни түсінікке қайшы келмейтін болса болады. Керісінше, ол кезеңде әдебиет өркендеді. Пайғамбарымызды өзге мүшрік ақындардың сатирасына қарсы қызғыштай қорған атақты Абдуллаһ б. Рауаха және Сәбит есімді мұсылман ақындар болды. 4 халифа кезінде әдебиет пен өлеңге айтарлықтай көңіл бөлінбеді. Өйткені, Ислам діні келгенде дөрекі өлеңге тыйым салып, ақындардың бұрынғыдай беделі қалмады. Ал Умеялықтар кезеңінде ұлтшылдық қайта ояанып, өлеңге көңіл бөлінді. Ақындар бұрынғы беделіне қайта қауышып, өкімет қызметкерлерінің қамқорына алып, оларға сый-сыйапат беріп отырды. Аббастықтар кезеңінде жемісін берген әдеби шығармалар осы дәуірде негізі қаланған болатын. Умеялықтар әдебиет кештерін ұйымдастырып, залға кіріп шығуды ретке қойып зал ішінде қағидалар бойынша жарыс өткізді. Жиынның таралуы халифаның белгісімен аяқталынады. Мысалы Муауия жиынды әжептәуір кеш болып қалды деген сөзбен тарқатқан. Осы кезеңнің атақты ақындарынан ең әйгілілері: әл-Фәрәздак (ол. 725ж.). Жәрир (ол. 729ж.). әл-Ахтау(ол. 710ж.).
Осы кезеңде әдеби сөздердің ішіндегі шешендік өнер қайта жанданды. Пайғамбар мен 4-халифа кезеңінде жұма мен өзге уақытта айтылған құтбалар, өзге де шешен кісілердің айтқан сөздері осы кезеңнің шешендік сөздердің үлгісін құрайды. Сонымен қатар саяси жолды ұстанған шешендер болып, бұлардың қатарына харижит, шиит шешендерін мысал ретінде айта кетуге болады.
Умеялықтар кезңінде ақындар бірнеше топқа бөлінді. Бұларға қысқаша тоқталсақ:
а) ғашықтық өлеңдерді жырлайтын ақындар;сүгенін суреттеу оған деген махаббатын жырлайтын.
ә) табиғатты жырлайтын ақындар; шөл даланың табиғатын суреттеу арқылы, шөл өмірі, түйені теңіздегі кемеге теңеу сияқты өлеңдер шығаратын.
б) зухд, тақуалық жолдағы ақындар; Құран аяттарын, той-думан, дүниенің жалған екендігін жырға қосып жырлады.
в) мадх ақындар; халифа бай шонжарларды мадақтап өлең шығарушыпар.
г) сатира ақындары; Рулар арасындағы жанжалдарға арнап шығарылған қыта атты өлеңдерді шығарушылар.

2. Филологиялық зерттеулер.
Осы кезеңде Басра мен Куфа қалалары ғылыми зерттеулер тұрғысынан алдыңғы қатардан орын алды. Осы мұсылмандардың араб тілін үйренуге деген мұқтаждықтары тіл саласындағы зерттеуді керек етті. Өйткені, жаңа мұсылмандар болғандар арабтармен бірге тұрғандықтан тек күнделікті сөйлеуді үйренгенімен Құран мен хадистердегі фасих арабшаны түсіне алмағандықтан тіл құралын сақтап қалу керек болды.
Алғашқы тілшілер арасында Әбул Әсуәд әд-Дуәлидің ( ол. 688ж.) орны бәріненде ерекше тұрды. Ол Басра тілшілерінің өкілі. Басралық екінші әйгілі филолог Китабул-айн атты сөздіктің авторы Халил б. Ахмед ( ол. 786ж.) болса, сол сияқты атақты филологтың бірі Сибәуәйх (ол. 793ж.) еді. Әз. Алидің кеңесімен Әбул Әсуәд арабшадағы дыбыстарды исм, фиил, харф алғаш рет деп үшке бөлді.
3.Діни ілімлер.
Құраны Кәріммен Пайғамбардың сүннетін түсіну және іске асыру жолында тафсир, хадис және фиқх ілідері пайда болды. Осы кезеңде бұл әләм саласымен айналысуға көбірек тоқтаталған. Өйткені, бұл кезеңде сахаба, табиун және әтбәут табиун нәсәлә өмір сүргендіктен осы ғасырда риуаят жолымен халыққа жеткізіп түсіндіру, жазу және жинақтау жқмыстары басталды. Араб емес мұсылмандар тәфсир, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Аббасидтер дәүіріндегі араб әдебиеті
Араб халифаты туралы ақпарат
Ислам шығуының идеялық бастауы
Мұсылман құқығының пайда болуы мен дамуы
Мұсылман құқығының мәтіндері
Мұхаммед Пайғамбардың хадистері және оның маңызы
ИСЛАМДАҒЫ АЛҒАШҚЫ АҒЫМДАР: САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ
Ғылыми техникалық прогрестің тиімділігі
«Шиға ағымынан болған имамия мазһабі»
Экономикалық және әлеуметтік география дәрістік кешен
Пәндер