Умеялықтар кезеңіндегі ғылыми салалар

1.Әдебиет
2. Филологиялық зерттеулер.
3.Діни ілімлер.
4.Тарих ғылымы
5.Өзге ғылым саласы

Жаһилия дәуірінде арабтарда өлең өте кеңінен қолданды. Ислам діні келген соң, өлеңге тыйым салынбады. Тек діни түсінікке қайшы келмейтін болса болады. Керісінше, ол кезеңде әдебиет өркендеді. Пайғамбарымызды өзге мүшрік ақындардың сатирасына қарсы қызғыштай қорған атақты Абдуллаһ б. Рауаха және Сәбит есімді мұсылман ақындар болды. 4 халифа кезінде әдебиет пен өлеңге айтарлықтай көңіл бөлінбеді. Өйткені, Ислам діні келгенде дөрекі өлеңге тыйым салып, ақындардың бұрынғыдай беделі қалмады. Ал Умеялықтар кезеңінде ұлтшылдық қайта ояанып, өлеңге көңіл бөлінді. Ақындар бұрынғы беделіне қайта қауышып, өкімет қызметкерлерінің қамқорына алып, оларға сый-сыйапат беріп отырды. Аббастықтар кезеңінде жемісін берген әдеби шығармалар осы дәуірде негізі қаланған болатын. Умеялықтар әдебиет кештерін ұйымдастырып, залға кіріп шығуды ретке қойып зал ішінде қағидалар бойынша жарыс өткізді. Жиынның таралуы халифаның белгісімен аяқталынады. Мысалы Муауия жиынды «әжептәуір кеш болып қалды» деген сөзбен тарқатқан. Осы кезеңнің атақты ақындарынан ең әйгілілері: әл-Фәрәздак (ол. 725ж.). Жәрир (ол. 729ж.). әл-Ахтау(ол. 710ж.).
Осы кезеңде әдеби сөздердің ішіндегі шешендік өнер қайта жанданды. Пайғамбар мен 4-халифа кезеңінде жұма мен өзге уақытта айтылған құтбалар, өзге де шешен кісілердің айтқан сөздері осы кезеңнің шешендік сөздердің үлгісін құрайды. Сонымен қатар саяси жолды ұстанған шешендер болып, бұлардың қатарына харижит, шиит шешендерін мысал ретінде айта кетуге болады.
Умеялықтар кезңінде ақындар бірнеше топқа бөлінді. Бұларға қысқаша тоқталсақ:
а) ғашықтық өлеңдерді жырлайтын ақындар;сүгенін суреттеу оған деген махаббатын жырлайтын.
ә) табиғатты жырлайтын ақындар; шөл даланың табиғатын суреттеу арқылы, шөл өмірі, түйені теңіздегі кемеге теңеу сияқты өлеңдер шығаратын.
б) зухд, тақуалық жолдағы ақындар; Құран аяттарын, той-думан, дүниенің жалған екендігін жырға қосып жырлады.
в) мадх ақындар; халифа бай шонжарларды мадақтап өлең шығарушыпар.
г) сатира ақындары; Рулар арасындағы жанжалдарға арнап шығарылған қыта атты өлеңдерді шығарушылар.