Сапаны басқару жүйесінің теориялық негіздері

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

бет

: Кіріспе

бет: 3

: 1

: САПАНЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

бет: 6

: 1. 1

: Туристік қызмет көрсетудегі сапаның орны мен рөлі

бет: 6

: 1. 2

: Сапаны басқару жүйесінің шетелдік тәжірибесін Қазақстан жағдайында қолдануы

бет: 11

: 1. 3

: Туризм индустриясындағы қызмет сапасын басқару

бет: 18

: 2

: «ВОЯЖ» ТУРИСТІК ФИРМАСЫНЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРІНІҢ САПАСЫН ТАЛДАУ

бет: 25

: 2. 1

: «Вояж» туристік фирмасының жалпы сипаттамасы

бет: 25

: 2. 2

: «Вояж» туристік фирмасының қаржылық-экономикалық қызметін талдау

бет: 39

: 2. 3

: «Вояж» туристік фирмасының ұсынатын қызметінің сапасын бағалау

бет: 54

: 3.

: «ВОЯЖ» ТУРИСТІК ФИРМАСЫНДА САПА МЕНЕДЖМЕНТІ ЖҮЙЕСІН ЕНГІЗУ

бет: 62

: 3. 1

: Туризмдегі стандарттау және сәйкестікті бағалау нәтижелерін рәсімдеу

бет: 62

: 3. 2

: «Вояж» туристік фирмасындағы ерікті сертификаттау жүйесін қабылдау

бет: 74

: Қорытынды

: 79

: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

: 81

Кіріспе

Әлемдік нарықтағы көшбасшылық үшін майданда қолданылатын басты құрал - тауарлар мен қызметтердің бәсекеге қабілетін айқындайтын жоғарғы техникалық деңгей мен олардың сапасы.

XXI ғасыр сапа бойынша Еуропалық ұйым және стандарттау бойынша Халықаралық ұйым (ИСО) секілді беделді ұйымдардың айтуынша сапа ғасыры деп жарияланған. Сапа шын мәнінде қоғамдағы еңбек тиімділігінің жоғарғы көрсеткіші, ұлттық байлықтың қайнар көзі жәнене әлеуметтік - экономикалық тоқыраудан шығудың басты факторы болып отыр. Оның тарихи дәлелі - соғыстан кейінгі Жапония мен Германия секілді елдердің даму тәжірибесі.

Әлемдегі экономикасы озық дамыған елдердің, сондай-ақ компаниялардың және ол жерде қызмет ететін мамандардың өздері өндіретін өнімдер мен қызметтердің сапасы туралы қамдануы мемлекеттік саясаттың, ұлттық экономиканың міндетті шарттары болып табылады. Сонымен қатар сапаны жетілдірудегі жалпы әлемдік бағдар өндірушілердің тұтынушылар нарығының талаптарына аса көңіл бөлуімен ерекшеленіп отыр, яғни сапа - өнімдер мен қызметтерді бағалаудың басты критериі.

Сапаны қамтамасыз ету мәселесі бүгінгі таңда жан-жақты сипатқа ие. Бұл мәселе қаншалықты тиімді шешілгеніне сай кез келген саланың соның ішінде туристік қызмет көрсету сферасының дамуы анықталады.

Біріккен Ұлттардың Дүниежүзілік Туристік Ұйымының (UNWTO) мәліметтері бойынша қазіргі туризм индустриясы халықаралық қызметтер саудасының экспортынан түсетін әлемдік табыстың 8%-н, ал қызметтер секторының экспортының 37%- н құрайтын жоғары табысты, қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады. Сондай-ақ, UNWTO-ның эксперттерінің есебі бойынша елге келген бір шетелдік туристке көрсетілген қызметтерден түскен табыс орташа шамамен алғанда әлемдік нарыққа 9 тонна тас көмір шығарудан түскен табысқа немесе 15 тонна мұнай немесе 2 тонна жоғарғы сортты бидай сатудан түскен табысқа бара-бар.

UNWTO-ның болжамына сүйенетін болсақ 2010 жылы туристік келулер саны 1 млрд адамнан аспақ, сондай-ақ 2020 жылы бұл көрсеткіш 1, 6 млрд -қа жетіп туризмнен түсетін әлемдік табыс 2 трлн АҚШ долларына жуықтамақшы.

Осындай болашағы зор салада қызмет етіп отырған әрбір отандық туристік фирма басқалармен салыстырғанда тұтынушылар үшін тартымды болуы тиіс. Бұл мақсатқа жету үшін туристік қызметтерді өндіріп, ұсынуда бәсекелестерде жоқ жағдайларды тауып, өзіне ғана тән ерекшелікпен көзге түсе білуі қажет. Бұндай айрықша сипат - қызмет пен қызмет көрсетудің сапасы болуы мүмкін.

Сапа дегеніміз жалпы қоғамға ондағы үрдістерге, жекелеген кәсіпорындарға, олардың өндіретін өнімдері мен қызметтеріне, тұтынушыларға қатысты философиялық категория. Ал сапаның қажетті деңгейін қамтамасыз ету үшін мүдделі білікті мамандармен қатар сәйкесінше материалдық база және бір қалыпқа келтірілген сапа менеджментінің жүйесі(СМЖ) қажет. Осының арқасында ғана туризмдегі кәсіпорындар жетістікке ие бола алады. Сондықтанда бүгінгі таңда Қазақстан экономикасындағы кешенді дамытуды қажет ететін жеті саланың бірі болып саналатын туризм үшін сервис сапасы, қызмет көрсету сапасын басқару, сапа менеджменті маңызды мәселелер болып отыр. Туризм саласындағы өзекті мәселелердің бірі болып табылатын сапа менеджментінің жүйесі диломдық жұмыстың тақырыбы ретінде таңдалуына сәйкес келесі жағдайлар қарастырылды:

Жұмыстың бірінші бөлімінде сапаны басқару жүйесінің теориялық

негіздері, екіші бөлімде «Вояж» туристік фирмасының қызметтерінің сапасына талдау жасалынып, қортынды бөлімде «Вояж» туристік фирмасында сапа менеджменті жүйесін енгізу мүмкіншіліктеріне тоқталдық.

Диплом жұмысының мақсаты туризмдегі сапа менджментінің жүйесінің қажеттілігіне негіздеме жасап, туристік фирмаларда сапа менеджменті жүйесін енгізу жолдарын қарастыру. Осы мақсатта келесі міндеттер орындалды:

туристік қызмет көрсетудегі сапаның орны мен рөлі анықталды;
сапаны басқару жүйесінің шетелдік тәжірибелері зерттеліп, оны Қазақстан жағдайында қолдану мүмкіншіліктері қарастырылды;
туризм индустриясындағы қызмет сапасын басқару жолдары талданды;
«Вояж» туристік фирмасының ұсынатын қызметінің сапасына баға берілді;
туризмдегі стандарттау және сәйкестікті бағалау нәтижелерін рәсімдеу жолдары көрсетілді;
«Вояж» туристік фирмасындағы ерікті сертификаттау жүйесін қабылдау мүмкіншіліктері қарастырылды.

Зерттеуді жүргізу барысында «Вояж» туристік фирмасының материалдары, шетел тәжірибелері сипатталған оқу құралдары мен құжатар кеңінен қолданылды.

САПАНЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІТуристік қызмет көрсетудегі сапаның орны мен рөлі

Өнім сапасын басқару - тауар сапасына әсер ететін факторлар мен жағдайларға мақсатқа сай ықпал жасау жолымен өнімді жасау, өндіру, айналдыру мен пайдалану кезінде қажетті сапа деңгейін белгілеу, қамтамасыз ету мен ұстау. Өнім сапасын басқару (ӨСБ) ісі мынадай негізгі міндеттерді шешуге бағытталады:

ең жақсы әлемдік жетістіктерге сәйкес өнімнің жаңа, жоғары сапалы түрлерін жасау мен игеру; өндірістің жалпы көлемінде жоғары категориялы сапалы өнімнің, яғни бәсекеге қабілетті өнімнің үлестік салмағын арттыру; шығарылатын өнім сапасының көрсеткіштерін жақсарту мен оны бәсекеге қабілетті топқа көтеру; заттық сапасы ескірген өнімді уақытылы алып тастау, ауыстыру немесе жаңғыртып, жетілдіру; ұжымдар мен орындаушылардың жұмыс сапасын жоспарлы түрде арттыру.

ӨСБ жүйесін құру принциптеріне мыналар жатады:

өнімді жасау, енгізу мен жетілдіру; басқарудың функциясы мен құрылымының проблемалық - мақсаттық бағытталуы.

Өнім сапасын басқару - атқаратын функциялар жиынтығының мынадай белгілері бойынша егжей-тегжейлі жіті қаралады:

а) мақсат түрлері бойынша - басқарудың стратегиялық, тактикалық

және оперативті нұсқасы қызметтер мен тиісті мақсаттарға жетуіне

орай;

ә) басқару үрдісі фазалары бойынша шешімді қабылдау, ақпараттық- бақылаушылық және қатынастық ықпалды басқарудың істеріне;

б) өнімнің өмірлік цикл сатылары бойынша (зерттеу-әзірлеме, дайындау, жабдықтау мен тұтынуға айналдыру) - сатылар бойынша басқарудың міндетті қызмет аясына;

в) мақсат тобы бойынша - ғылыми-техникалық, өндірістік, экологиялық факторлар мен жағдайды басқарудың міндетті қызмет аясына[2] .

Саланы басқарудың ұйымдық құрылымын құру ерекшеліктері. Басқарудың ұйымдастырушылық құрылымын талдау мынадай тұжырымдар жасауға мүмкіндік береді.

Саланы басқарудың міндетті қызмет аясының құрылымы дамыған және басқарудың жеке буындары арасындағы операциялардың бірқатарын бөлу кезінде функциональды аралық және анық функциональды ұйымдастырушылық және өндірістік атқару құрылымдары буындарының іс-әрекетін үйлестіру қажет.
Басқарудың дәстүрлі жүйесін қолдану сапаны басқару істерінің шағын номенклатурасында ақталады және міндетті іс құрамын ұлғайту қажет болғанда тиімділігі мардымсыз болады.
Көптеген жағдайларда үйлестіруді тиімді қамтамасыз ету үшін осы функцияны орындау үшін мамандандырылған қызмет құруды қарастыратын матрицалық түрдегі басқарудың проблемалық-мақсаттық жағдайды қолданған жөн.

Өндіріс сапасы мен тиімділігі арасында тікелей байланыс болады. Басқадай тең жағдайларда өндірілетін өнім сапасы жоғары болған сайын өндіріс тиімдірек. Сапа қайсыбір өндіріс (бөлімнің және т. б. ) буынының немесе басқару деңгейінің артықшылығы болып саналмайды. Сапа - шын мәнісінде баршаның және әркімнің мақсатты ісі [6] .

Тиісті сапаны қамтамасыз ету үшін негіз салушы жағдайлар мен талаптарды сақтау қажет.

А. Жағдайлар.

- тұтынушыға осы үрдістің маңызды құрамдасы ретінде қарау;

басшылықтың фирманы басқару жүйесін жақсарту үрдісін енгізу жөніндегі ұзақ мерзімді міндеттемелерді қабылдауы; кемелге келу шексіз деген сенім; олар мәселелердің әсеріне жауап қатқаннан гөрі алдын алған жөн; мүделілік, жетекші рөл және басшылықтың тікелей қатысуы; ең аз шамадағы қателіктерден көрінетін жұмыстың үлгі-қалпы (стандарттары) ; фирманың барлық қызметкерлерінің ұжымдық түрде де, жекеше түрде де қатысуы; адамдарды емес, үрдістерді жетілдіруге баса назар аудару; жабдықтаушылар сіздің серіктесіңіз болады деген кәміл сенім; еңбекті мойындап, қадірлеу.

Сапаны шығынды қысқарту мен халықаралық бәсеке жағдайында тіршілік ету негізі деп қараған жөн. Сапа - материалдық ресурстарды үнемдеу, өйткені өнімнің қызмет ету мерзімі ұзарады, бұл ресурстарды үнемдеуге әкеледі. Сонымен қатар, ол - бәсекеге деген мүмкіншіліктің негізі.

Тұтынушы тұрғысынан қарағанда бұйым сапасы - тұтынушы талаптарын қанағаттандыру деңгейі. «Тұтынушыдан асқан бастық жоқ».

Б. Талаптар мынаған қойылады:

- бақылау мен өнімді сынау жүйесіне - сенімділік сертификаты;

өндірісті ұйымдастыру жүйесіне; сапалы жобалаудан бастап пайдалануға дейін басқару жүйесі; сапаны технологиялық үрдісте қамтамасыз ету; сапаны қолдау жүйесін фирма ішінде бақылау.

Сапаны басқаруда көрсеткіштердің екі тобын ажыратқан жөн:

- әр түрлі саладағы сапаның көрсеткіштері;

- нақты позициялар бойынша сапа көрсеткіштерінің жүйесі.

А. Әр түрлі саладағы сапа көрсеткіштері.

Көрсеткіштердің алғашқы тобы өндіріспен байланысты:

- ақау мен түзетулердің көлемі;

жұмыс жүктемесіндегі (нарядтағы) қателер; жарамсыз деп табылған бұйымдар проценті.

Екінші топ - сапаны қамтамасыз ету:

қате жасалған партия проценті; құрылымды өзгеру мөлшері; есеп айырысудағы және шоттарды рәсімдеудегі қателіктер; түзету шарасын өткізгенге дейінгі циклдің ұзақтығы.

Үшінші топ - бухгалтерлік есеп:

мерзімі өткен төлемдер проценті; жаңылыс бухгалтерлік жазбалар; төлем тізімдемесіндегі (ведомосіндегі) қателер; ақпарат алу туралы өтінімдерді қанағаттандыру.

Төртінші топ - маркетинг:

болжамдық жорамалдың дәлдігі; қате толтырылған тапсырыстар мөлшері; мәмілелердегі қателер; ақпараталу уақыты.

Бесінші топ - ақпараттық қызмет көрсету;

график бойынша шығарылмаған есеп берулер саны; бағдарламадан табылған қателер; мәтінде өзгертілгендердің саны; ақпаратты алу уақыты.

Алтыншы топ - сатып алу қызметі;

артық қорлар; материал алу циклінің уақыты; материалдардың жетіспеушілігі салдарынан өндірістегі жағдайлар.

Ә. Нақты позиция бойынша сапа көрсеткіштерінің жүйесі.

Машиналардың сапасы - техникалық (қуаттылық, дәлдік, ресурстардың үлестік шығысы) сенімділігі; эргономикалық (қолайлылығы, автоматтандырылу, қауіпсіздік) ; эстетикалық, экономикалық көрсеткіштер.

Жоба сапасы - сату кезінде жасалған түзетулер мөлшері.

Технология сапасы - бұрмалаулар саны.

Өнім сапасы - өндірістік; тұтынушылық; экономикалық.

Нарықтық экономика жағдайында өнім (тауар) сапасының көрсеткіштеріне ерекше назар аударылды. Ол қажеттіліктерді қанағаттандырумен тығыз байланысты. Сондықтан, өнімнің сапасы оның жиынтық қасиеттері ретінде анықталады және оның мақсаттарына сай кейбір қажеттіліктерін қанағаттандыруға себепкер болады.

Өнімге тән қасиеттерді сан жағынан бағалау сапа көрсеткіштерімен көрсетіледі. Әдетте өнім сапасы көрсеткіштердің он тобынан қалыптасады:

белгіленген мақсаттарынан; сенімділігінен; технологиялық жағынан; стандарттау және сәйкестендіру (унификация) ; эргономикалық және эстетикалық жағынан; тасымалдауға қолайлығымен; патентті және құқықтық; экологиялық жағынан; қауіпсіздік тұрғысынан.

Алғашқы сегіз көрсеткіш, олардың сандық сипаты тұтынушы мен өнімді дайындаушы арасындағы келісімшарт арқауы болса, ал кейінгі екеуі - қауіпсіздік пен экологиялық - барлық елдерде ұлттық және халықаралық стандарттармен реттеледі және оларды сақтау міндетті.

Экономикалық көрсеткіштер өнімнің маңызды сипаты болып табылады және сапа мен шығындарды салыстырумен бейнеледі.

Ki = Qi\Ce ^t (1)

мұнда, Ki - сапаның интегралды көрсеткіші;

Qi - i өнімнің сапасы;

Ce ^t - сапа үшін шыққан шығындар, бұған сату бағасы, бұйымның қызмет еткен барлық мерзімі ішіндегі пайдалану бойынша шығындар (құндық бейнелеуі - теңге, сом. ) .

Сапа мәселесінің көкейкесті болу себебі, қазіргі заманғы әлемде ол кәсіпорын жұмысының басты көрсеткішіне айналды. Жұмыстың сапа жағынан нәтижелігі кәсіпорынның нарық жағдайында қалайша тіршілік етуін, ғылыми-техникалық прогресс қарқынын, өндіріс тиімділігінің өсуін, кәсіпорында пайдаланатын ресурстардың барлық түрлерін үнемдеуді анықтайды. Өнім сапасы бойынша жұмыс - әлемнің жетекші фирмаларының іс-әрекетіне тән белгі [2] .

Сапаны басқару жүйесінің шетелдік тәжірибесін Қазақстан жағдайында қолдануы

Сапа мәселесінің барлық маңызын ең алдымен Жапония экономистері түсінді. Жапондық өнімнің жоғары сапасына жету жолындағы қозғалыстың негізін салушылардың бірі профессор Каору Исикава «Сападан үнемдеуге болмайтындығын, өйткені сапаның өзі үнем екендігін» атап көрсетті. Доктор Исикава сапаны басқару әдістері негізінде барлық жерде бірдей және бір принциптер әр түрлі салаларда және әр түрлі елдерде қолданылуы мүмкін деп есептейді.

Басқарудың жапондық жүйесін әдістерді екі негізгі топқа бөліп қарастыруға болады: біріншісі - іс жүргізудегі мәселелерге қатысты, екіншісі - өнім сапасы мәселелеріне қатысты.

Жапонияда сапаны басқару мәселесі мемлекеттік саясат деңгейіне көтерілген. Негізгі акцент жұмыс орнында сапаны бақылайтын адамдармен бірлесе жұмыс істейтін атқарушыларды (жұмысшыларды) сапаны қамтамасыз ету жөніндегі қызметке тарту үшін жасалды. Жапонияда жұмысшылар күрделі статистикалық әдістерді қолдануға қолы жетіп қоймай, оларды сапа мәселесі - әрбір жапондықтың мәселесі деп нандырып, көздерін жеткізе алады.

Сапаны басқарудың жапондық үлгісі - барлық фирмаларда президенттен бастап бірінші қызметкерлерге дейін орындайтын сапаны қамтамасыз ететін, біртұтас үрдңс болып табылады.

1967 жылы тұжырымдалған сапаны басқарудың жапондық жүйесінің ерекшеліктері әлі күнге дейін базалық болып табылады.

Сапаны фирма деңгейінде баршаны қамтып басқару, бұған барлық қызметкерлердің түгел қатысуы.
Сапаны басқару ауқымында кадрлардан біліктілігін арттыру мен дайындық.
Сапа төңірегіндегі қызмет.
Сапаны басқару жөніндегі іс-әрекетті бағалау мен тексеру.
Статистикалық әдістерді қолдану.
Сапаны бақылау жөніндегі жалпыұлттық бағдарлама.

Бұл ерекшеліктер барлық әлемде кеңінен зерделенуде.

Сапаны басқаруды қалайша жүзеге асыруға болады?

«Жоспарла - жаса - тексер - әсер ет» формуласына жүгіну керек. Бұл «басқару аясы» деп аталады. Ол дұрыс бағыт-бағдармен жүруге жәрдемдеседі және алты сектордан тұрады, яғни іс-шаралардың алты жиынтық кешені болжанады.

1) мақсаттар мен міндеттерді анықтау;

2) мақсатқа жету тәсілдерін анықтау;

3) кадрларды оқыту мен даярлау;

4) жұмысты орындау;

5) орындалған жұмыс нәтижелерін тексеру;

6) тиісті басқарушылық әсер етуді жүзеге асыру;

Сапаны қамтамасыз ету принциптері мынадай:

Бақылауға негізделген сапаны қамтамасыз ету. Өндірістік үрдістерді басқаруға негізделген сапаны қамтамасыз ету. Өнімнің жаңа түрлерін жасау сатысындағы сапаны қамтамасыз ету.

Ғылым мен техниканың алғы шебінде тұрған Жапония фирмалары мынадай міндеттер қояды:

фирманың өркендеуі мен беделінің көтерілуі; барлық қызметкерлердің күш-жігерлерін біріктіру, міндеттерді шешуге түгел қатысу, үйлесімді іс-әрекет жасайтын жүйе құру; тапсырыс беруші мен тұтынушылардың сеніміне ие болу; жаңа өнімді жасауға деген шығармашылық тәсіл (бірегей технология) ;

сапаны тиімді әкімшілік басқару;

жеке тұлға, өндіріс мәдениеті, келесі ұрпаққа берілетін дәстүр сабақтастығы; сапаны басқарудың статистикалық тәсілдерін қолдану[12] .

Басты қағида: «Фирманың бет-бейнесін қызметкерлер анықтайды».

Жер-жерлерде сапаны қамтамасыз ету саясатын жүргізудің ең бәсекеге қабілетті формасы сапа үйірмелері (топтары) болып шықты.

Өнеркәсіптік жүйенің айрықша белгілерінің бірі - басқа елдердің тәжірибесін ескеру ғана емес, бәрінен бұрын өзінің күшті жақтарын қолдану болып табылады.

Жапондық тәжірибеде 60-жылдардың басында пайда болған сапа үйірмелері ең ықпалды болып шықты.

Үйірмелерді құрудың қарапайымдылығы мен олардың жоғары тиімділігі Батыстың жапон тәжірибесін көшіруге ниетін аударды (психологиялық ерекшеліктер басқаша) .

Сапа үйірмелері мақсатарының бірі ұжымдық жұмыс арқылы адами қатынастарды және өндірістік мәселелерді бірлесіп шешу.

Үйірме қызметінің негізінде үш принцип жатыр:

өндірісті жетілдіруге өз үлесін қосу; жұмыс орнында жақсы қуанышты, көңілді күй жасау; адамның шексіз мүмкіндіктерін жүзеге асыру үшін мүмкіндік беру.

Ал енді Қазақстанда сапаны басқаруға келсек, сапа республикалық бағдарламасы ҚР Үкіметінің 2000 жылы 7 наурыздағы №367 «ҚР Үкіметінің 2000 - 2002 жылдарға арналған жоспары туралы» қаулысына сәйкес жасалды.

Сапа бағдарламасы отандық тауарлар мен көрсетілген қызметтердің сапасы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру ауқымындағы мемлекеттік және жергілікті органдар мен кәсіпорындар қызметінің негізгі бағыттарын белгілейді.

Қазақстандық кәсіпорындардың жалпы және өзгеше даму мәселелері бар. Елде көптеген мәселелерді талқыланды, олардың ішінде мыналар бар:

импортқа төмен төлемге қабілетті сұраныс; білікті кадрлардың кетуі; өндірістік сектордың тәуекелділік деңгейінің жоғарылығы; кең өндіру салаларының өндеуші салалармен салыстырғанда артық болып, өнеркәсіп өндірісі құрылымының үйлеспеуі; өнім сапасының төмен деңгейі мен оның номенклатурасы тым сирек жаңғыртылуы.

Бағдарламаның басты мақсаты ҚР кәсіпорындарына сапа жүйесін енгізу мен тауарлардың, жұмыстың және көрсетілген қызметтің сапасын жақсарту болып табылады.

Сапа бағдарламасының негізгі міндеттері мыналар:

тұтынушылардың талаптарын қанағаттандырып, болжанатын өткізу нарығы стандарттарының тиісті талаптарына сай, ішкі және сыртқы нарықта сапалы және бәсекеге қабілетті тауарларды, жұмыстарды және көрсетілген қызметтерді жобалау мен өндіру үшін жағдайлар жасау; шет елдермен сауда жасағанда кезігетін технологиялық кедергілерді болдырмау арқылы отандық тауар шығарушылардың экспорттық әлеуетін арттыруға ықпал ету және осы негізде Қазақстанның әлемдік экономикаға бірігіп-кірігу (интеграциялану) мәселелерін шешу; сала мен тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік беретін құқықтық және әлеуметтік жағдайлар жасау; сапа ауқымындағы нормативті құқықтық базаны жетілдіру;

Бағдарлама сапалы өнім шығаратын (қызмет көрсететін) тауар өндірушілердің экономикалық мүдделеріне және мемлекеттік реттелуін ұтымды үйлестіру принциптеріне негізделеді.

Негізгі бағыттар мен бағдаламаны жүзеге асыру тетіктері.

Сапа ауқымындағы мемлекеттік басқару республикада нормативті құқықтық, экономикалық және ұйымдастыру-бөлу әдістерін ұтымды үйлестіру негізінде жүзеге асуы тиіс, бұл әрекет елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайы үшін аса маңызды.

Сапа төңірегінде мемлекеттік басқарудың экономикалық формалары шаруашылық жүргізу субьектілердің іс-әрекетін ынталандыру арқылы және шығарылатын өнім мен көрсетілетін қызметтің сапасын жақсарту, өндірушілер мен сатушылардың сапасыз өнім шығару мен сату үшін экономикалық жауапкершілігін арттыру жолымен орындалуы тиіс.

Ұйымдастыру-бөлу формалары мемлекеттік басқару органдарынан өздерінің өкілеттіліктеріне орай өнім сапасы мен бәсекеге мүмкіншілігін арттыру халықтың сапа ауқымындағы ақпаратын және тауардың, жұмыстың, көрсетілетін қызметтің тұтынылу қасиеттерін арттыру жөніндегі жұмысқа қатысуын қамтамасыз етуі тиіс.

Сапа нарықтық бәсеке жағдайында іс-әрекет жасаудың жалғыз жолы екендігін мойындаған кәсіпорындар өздерінің сапа жүйелерін жасауда және сапаға жұмсалған күш-жігер, қаражаттан қайтарым ала бастайды.

Тауар және жұмыс, көрсетілген қызметтің сапа мәселелерін шешетін тиімді құралдары - стандарттау, метрология мен сертификаттау мемлекет қолында.

9000 (бұдан былай - ИСО серия 9000) сериясындағы халықаралық ұйымның халықаралық стандарттары бойынша сапа жүйесін енгізу мен сертификаттау үрдісі көп көңіл бөлуге тұрарлықтай [18] .

Әлемнің әр қилы елдеріндегі 300-ге жуық фирма мен компания өздерінің сапа жүйелерінің осы халықаралық стандарттарға сәйкестігін тіркеді.

Өнім сапасы мен өндіріс тиімділігін арттыру көбіне өнімді өңдеу мен өндіру кезіндегі басқарудың озық формалары мен әдістерін енгізуге байланысты болады.

Сапа мәселесін шешуде өнім сапасын басқарудың қазіргі заманғы әдістерін тәжірибеде қолдануға қабілетті жоғары білікті кадрлардың бар болуы міндетті шарт болып табылады.

Қазақстан Республика (нарықтық экономикаға көшкелі бері) сапа бойынша жұмыстар күрт төмендеген. Осы себептен Қазақстандағы тұтыну тауарларының сапасын жоғарлатудың мәселесі сапаны регламенттейтін заңнамалық базаны жетілдіруді және тауар сапасын басқару жүйесін құруды талап етеді. Отандық тауарлардың сапасын бақылауға бағытталған шаралар Қазақстанға өз тауарларының айтарлықтай жоғарлатуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар соңғы жылдары республикаға көптеген сапасыз тауарлар енгізіліп, әлі де енгізу жағдайында болғандықтан өз тауарларының бәсекеқабілеттілігін жоғалту мүмкіндігі бар. Қазақстанда тауар сапасына қатысты мәселелерді шешу қазіргі уақытта мемлекет іскерлігінің басымдығы бар басты бағыттардың бірі болып табылады [7] .

Осыған байланысты отандық өнімдердің бәсекеқабілеттілігін жоғарлату мақсатында сапа бойынша жұмыстар мен оларды нарықтарда басқарудың келесі бағыттары ұсынылады: