Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыру

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыру

КІРІСПЕ

Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаев 2009 ж. 14-ші қазанда Қазақтың әл-Фараби атындағы ұлттық университетінің 75 жылдық мерейтойында өзінің «Қазақстан дағдарыстан кейінгі кезеңде: болашаққа қарай интеллектуалды серпін» тақырыбы бойынша жасаған баяндамасында республикадағы әлеуметтік, саяси-мәдени жағдайларға кеңінен талдау жасап, болашақ кәсіби мамандарын даярлау үдерісінде кәсіптік білім берудің көкейкесті мәселелердің бірі екенін атап көрсетті.

ХХІ ғасырда білім мен ғылым саласында болып жатқан өзгерістерде болашақ мамандарды кәсіби даярлауда жоғары оқу орындарының алдына жаңа міндеттер қойып отыр. Осыған орай, бүгінгі әлеуметтік білім беру кеңістігіне сәйкес білім алу, жалпы ғаламдық танымды, ойлауды дамыту, өздігімен ғылыми тұжырым жасауға, олардың сұранысына қарай ғылым жетістігін сұрыптап, студенттің өз іс-әрекетінің субъектісі болуына мүмкіндік туғызу қажеттігі туындауда.

Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздігі тұжырымдамасы мен «Қазақстан Республикасының 2005-2007 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау» бағдарламасында «Экологиялық білім бағдарламасы» құжаттарында қарастырылған мәселелер (ғаламдық экологиялық проблемалар, қоғамды экологияландыру, экологиялық білім мен тәрбие берудің инновациялық тетіктерін мемлекеттің білім беру жүйесіне енгізу т. б. ) бойынша қабылданған шешімдер нәтижеге бағытталған білім мазмұнын жүзеге асыру арқылы құқықтану бағытында кәсіби білім негіздерін меңгерген маман тұлғасын қалыптастыру проблемасын қарастырып отыр.

Экологиялық проблеманың пайда болуы, ең алдымен, әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты және бұл проблемаларды техникалық құралдармен де, жеке адамның, топтасқан қауымның қоршаған ортаға көзқарасын, қатынасын қайта бағдарлау жолымен де шешуге болады. Адамзат экологиялық тұрғыда қоғамды дамытудағы көзқараспен байланысты жаңа менталитетті қалыптастыру қажеттігін мойындайды. Әлеуметтік әрекет құралы ретінде, қоғамдық экологиялық таным әлеуметтік бақылаудың барлық механизмдерін дұрыс іске асыруды қамтамасыздандыруы қажет. Қазіргі кезде қоршаған ортаны жақсарту мәселесіне, сонымен бірге білімгерлерге экология саласынан білім мен тәрбие беру мәселелеріне аса назар аударғаны жөн. Осы тұрғыда болашақ экология мамандарының кәсіби ой-өрісін, мәдениетін қалыптастыру және олардың экологиялық-құқықтық мәдениетті меңгеру іскерлігін қалыптастыру проблемасының көкейкестілігі күннен-күнге арта түсуде.

Адамзаттың өмір сүрген ортасының оның әрекетінің ықпалымен өзгеруі қарқынды да жаһандық болып келгені соншалықты, биологиялық түр ретінде өзін сақтау үшін экологиялық императивті - адамның одан әрі өмір сүруі мен жұмыс істеуін ұйымдастыру кезінде міндетті түрде орындалатын нормалар мен ережелер жүйесін жасау қажет болды. Сондықтан да үшінші мыңжылдықта адамзат біз үйренген технократтық модель жағдайында қоғамның дамуы кері қарай кетуі айқын дағдарысты жағдаймен бетпе-бет келуі мүмкін.

Қазақстанның қазіргі таңдағы экологиялық заңдылықтары бұрынғы «Қоршаған табиғи ортаны қорғау туралы» заңның өзінің күрделілігі, көпаспектілігімен, құрылымданғанымен ерекшеленеді. Алайда оның көптеген ережелері жеткіліксіз қаржыландырылуы мен табиғатты қорғай білудің төменгі деңгейі салдарынан орындалмай отыр.

Қазіргі заман педагогтары болса (В. И. Андреев, Ю. К. Бабанский, Н. В. Кузьмина, В. В. Сериков, В. А. Сластенин және т. б. ), маманды кәсіби даярлау үдерісінің психологиялық-педагогикалық негіздеріне, мамандықтың мәніне, өзіндік ерекшеліктері мен функцияларына тоқталады. Оның құрылымын негіздей отырып, маманның іс-әрекетінің кәсіби бағдарын, білімгерлердің шығармашылық және өздігінен дербес білімін жетілдіруге байланысты ғылыми-әдістемелік бағдар ұсынады.

Әдетте, маманның экологиялық-құқықтық мәдениетінің қалыптасуы оқу-тәрбие үдерісімен тығыз байланысты. Сол себепті, тиімді оқу-тәрбие үдерісін оқытудың проблемалық принципіне сүйене отырып жүзеге асырған жөн. Бұған бірқатар ғалымдардың еңбектері дәлел болады. Мысалы, проблемалық оқыту теориясы В. Т. Кудрявцев, М. М. Махмутов, В. Оконь, М. Н. Скаткинжәне т. б. еңбектерінде зерттелсе, жоғары мектептегі проблемалық оқыту теориясы В. А. Сластенин, М. М. Левина, Ю. Н. Кулюткин және т. б. зерттеулерінде зерделенеді. Проблемалық оқыту әдістемесі болса, оқу іс-әрекетінің психологиясы саласында орындалған ғылыми зерттеулерде көрініс алған (А. Н. Леонтьев, Н. А. Менчинская, В. В. Давыдов, Н. Ф. Талызина және т. б. ) .

Экологиялық білім проблемасын А. Н. Захлебный, И. Т. Суравегина, И. Д. Зверев және қазақстандық ғалымдар (Н. Сарыбеков, А. Бейсенова, В. Фурсов, Ж. Бұламбаев, А. Саипов, М. Сарыбеков, Г. Длимбетова, Ж. Жатқанбаев, Н. Бекенова, Ж. Чильдебаев, С. Шалғымбаева, және т. б. ) зерттеген.

Болашақ мамандардың экологиялық даярлық мәселесі М. Құдайқұлов, Ш. Т. Таубаева, Г. Қ. Нұрғалиева, Қ. Б. Тлебаева, А. С. Боранбаев, О. С. Сыздықов, А. А. Жолдасбеков, Э. Ө. Сағындықова және т. б. ғалымдардың еңбектерінде көрініс алған.

Болашақ құқықтану мамандарын жоғары оқу орындарында даярлау проблемасы кәсiби даярлаудың құрамды бөлiгi ретiнде қазіргі таңдағы ғалымдардың (К. М. Бейсебаев, В. Я. Кикоть, В. Г. Колюхов, Н. Ә. Мыңжанов, А. М. Столяренко және т. б. ) зерттеулеріне арқау болып отыр. Бұл еңбектерде заңгерлердің психологиялық-педагогикалық даярлығына, кәсіби сапалық деңгейлерін қалыптастыру мәселесіне, болашақ құқықтану мамандарының кәсіби даярлығына аса мән беріледі. Сонымен бірге дене тәрбиесі сабақтарын өткізу үрдісінде болашақ заңгерлердің маңызды кәсіби қасиеттерін қалыптастыру (Т. А. Ким), адамдардың әлеуметтік және мәдени құқығын жүзеге асыруға болашақ заңгерлерді даярлаудың дидактикалық шарттары (В. К. Горбачев), заңгерлерді даярлауда жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану (П. А. Радченко, Р. Г. Семеренко, Е. Е. Омарбеков және т. б. ) мәселелері де зерттеу объектісінен тыс қалмайды.

Сонымен, педагогикалық теория мен практикаға жасаған талдау нәтижесі бүгінгі күнге дейін оқу-тәрбие үдерісінде болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін қалыптастыру мәселесінің әлі де болса толық зерттелмегендігін айғақтайды.

Демек, болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін қалыптастыруда оқу-тәрбие үдерісінің мүмкіндіктерін пайдалану қажеттілігі мен осы мәселенің кәсіптік білім беру теориясы мен әдістемесінде жеткіліксіз деңгейде зерттелгендігі арасында қарама-қайшылық анық байқалады.

Осы қарама-қайшылықтарды шешуде болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін қалыптастырудың педагогикалық шарттарын іздестіру біздің зерттеу проблемамызды айқындауға және тақырыпты «Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыру» деп таңдауымызға себеп болды.

Зерттеу мақсаты: болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыруды теориялық тұрғыда негіздеу және мазмұны мен әдістемесін жасау.

Зерттеу объектісі: жоғары оқу орындарында болашақ заңгерлердің мәдениетін қалыптастыру.

Зерттеудің пәні: болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие әрекеттерінде қалыптастыру үдерісі.

Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін қалыптастыру теорияға негізделген модель арқылы жүзеге асырылып, арнайы мазмұнмен және әдістемемен қамтамасыздандырылса, онда болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениет саласынан білім, іскерлік, дағдысы артады, ал бұл болса оларға табиғат заңдылықтары мен құқықтық білімдерін келешектегі кәсіби қызметінде тиімді жүзеге асыруда септігін тигізеді.

Зерттеу міндеттері:

1. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың теориялық негіздерін анықтау.

2. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың моделін жасау.

3. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың педагогикалық шарттарын анықтау.

4. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың мазмұнын анықтап, әдістемесін жасау және олардың тиімділігін тәжірибе жүзінде тексерістен өткізу.

Зерттеудің жетекші идеясы - болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыру табиғатты құқықтық нормалардың негізінде іскерлікпен басқаруға бағыттайды.

Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: адам мен табиғаттың ажырамас бірлігі туралы философиялық ілім; тұлғаның дамып, жетілуі мен толысуының жалпы диалектикалық принциптері, сана мен іс-әрекет бірлігі принципі, өркениеттің тұрақты дамуы теориясы; таным теориясы; жеке тұлға, іс-әрекет, мәдениет теориялары, адам-қоғам-табиғат жүйесіндегі диалектикалық байланыстар.

Зерттеудіњ кµздері: зерттеу проблемасы бойынша философтардыњ, єлеуметтанушылардыњ, педагогтардыњ, психологтардыњ, экологтардың ењбектері; ЌР ‡кіметініњ ресми материалдары; Білім жєне ѓылым министрлігініњ жоѓары мектептіњ білім беру мєселелеріне ќатысты нормативті ќ±жаттары мен оќу-єдістемелік кешендері (стандарттар, типтік оќу баѓдарламалары, оќулыќтар, оќу ќ±ралдары жєне т. б. ) ; Қазақстан Республикасы жоғары міндетті кәсіптік білім беру бағдарламалары; Білім беру саласын ақпараттандыру тұжырымдамасы мен бағдарламасы; педагогтардыњ ѓылыми жетістіктері мен озыќ тєжірибелері; жоғары білім беру саласындағы ғылыми еңбектері.

Автордыњ жоғары оқу орнында тәрбие координаторы, оқытушы, аға оқытушы, Заң факультеті деканының оқу ісі және оқу-тәрбие жұмыстары бойынша орынбасары қызметтеріндегі көп жылдық педагогикалыќ жєне зерттеушілік іс-әрекет тєжірибесі.

Зерттеу єдістері: зерттеу жұмыстарын жүзеге асыруда теориялық (модельдеу, салыстырмалы, индуктивті-дедуктивті талдау), эмпирикалық (сұрау, бақылау, педагогикалық эксперимент, педагогикалық іс-тәжірибелер) ; әлеуметтанулық (сауалнама) ; білім беру жүйесі субъектілерінің тәжірибесін талдау, салыстыру, зерделеу, жинақтау, тәжірибелік-әдістемелік жұмыстар жүргізу, математикалық статистикалық есептеу әдістері қолданылды.

Зерттеу базасы: тәжірибелі-эксперимент жұмыстары Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде, Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінде, М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде жүргізілді.

Зерттеудіњ негізгі кезењдері.

Бірінші кезеңде (2004-2005ж. ж. ) тақырыптың ғылыми аппараты анықталды, зерттеу проблемасы бойынша материалдар жинақталды, анықтау эксперимент жүргізілді. Басылымға әдістемелік нұсқаулар даярланды.

Екінші кезеңде (2006-2007 ж. ж. ) қалыптастыру эксперимент жүргізілді, аралық кесінділер алынды, жиналған материалдар сұрыпталды.

Үшінші кезеңде (2006-2008 ж. ж. ) қалыптастыру эксперименті жалғасын тапты, бақылау эксперименті барысында алынған нәтижелер қорытындыланып, өңдеуден өтті, диссертация талап бойынша рәсімделді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы және теориялық мәні:

1. “Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениеті” ұғымының мәні нақтыланды;

2. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың моделі жасалды;

3. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың педагогикалық шарттары анықталды;

4. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастырудың мазмұны анықталып, әдістемесі жасалды және олардың тиімділігі тәжірибелі - эксперимент жүзінде дәлелденді.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы. Жоғары оқу орындарына:

-болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыру әдістемесі;

-экологиялық-құқықтық мәдениетті оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыруға байланысты оқытушылар мен студенттерге арнап жасалған бағдарламалар, оқу құралдары, әдістемелік нұсқаулар ендірілді;

Зерттеу нәтижелерін жоғары және арнайы орта заң оқу мекемелерінде, құқық саласы мамандарының кәсіби біліктілігін жетілдіретін институттарда пайдалануға болады.

Қорғауға мынадай қағидалар ұсынылады:

1. Экологиялық-құқықтық мәдениет - адамның табиғатты құқықтық нормалар негізінде басқаруының ерекше бір іс-әрекеттік тәсілі.

2. Болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыру моделі компоненттерді, өлшемдер мен көрсеткіштерді және деңгейлерді қарастырады.

3. Педагогикалық шарттардың жиынтығы (мазмұндық, ұйымдастыру- шылық, әдістемелік) болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін оқу-тәрбие үдерісінде қалыптастыруға ықпал етеді.

4. Тәжірибелі - эксперимент барысында, дәлелденген мазмұн мен әдістеме оқу-тәрбие үдерісінде болашақ заңгерлердің экологиялық-құқықтық мәдениетін тиімді қалыптастыруды жүзеге асыруда көмектеседі.

Зерттеу нәтижелерінің дәлелділігі мен негізділігі алғашқы әдіснамалық және теориялық көзқарастармен; практикалық жұмыс мазмұнының ғылыми аппаратқа сәйкестілігімен; зерттеу проблемасын зерделеуде зерттеу міндеттеріне барабар әдістер кешенін пайдаланумен; зерттеу деректерінің дәлелділігімен; тәжірибелі-әдістемелік жұмыстарының жоспарлы кезеңділігімен; ұсынылған әдістеменің тиімділігімен; бастапқы және соңғы көрсеткіштердің нәтижелерін қорытындылауымен; олардың тиімділігін тәжірибелі-әдістемелік жұмыстар арқылы тексеруімен және оқу-тәрбие үдерісіне кешенді ендірілуімен дәлелденеді.

Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу және ендіру. Зерттеу нәтижелері, қағидалары Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ғылыми семинарында, Халықаралық және республикалық ғылыми-практикалық конференцияларда (Астана 2007, 2008, Алматы 2007, 2008, Семей 2007, Көкшетау 2008, Қостанай 2008, Түркістан 2008, Тараз 2009, Қызылорда 2009) баяндалды; басылым көрген ғылыми мақалаларда, оқу-әдістемелік құралдар мен бағдарламаларда көрініс тапты. Зерттеу нәтижелері Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде, Қорқыт атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінде, М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде оқу үдерісінің практикасына ендірілді.

Диссертацияның құрылымы. Диссертация кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы бірқатар әлеуметтік құбылыстарды бастан өткеруде. Бұл заңды да, өйткені тарихта әрбір қоғамдық дәуір өзіне тән саяси экономикалық, рухани әлеуметтік мәдениет деңгейін бастан кешіреді. Осыған байланысты білім, сана, әлеуметтік көзқарас, адамгершілік пен өнеге мәселелері үнемі басты назарда болып, дамып отырады. Дәуір тынысы жаңа қоғамдық қатынастар арнасында реформалық сипатта болғанымен, ескі мен жаңаның үйлесімін, бірізділігі мен сәйкестігін талап етеді. Демек, бұл құбылыс бүгінде өзінің тиімді жалғасын табуда. Еліміздегі құқық қорғау органдарына кешенді талаптар қойылып, заңгерлердің Отанға, ел жағдайына, саяси және құқықтық процестерге, табиғатты қорғауға деген көзқарасы мен қатынасын, кәсіби деңгейлерінің орнықтылығын қалыптастыру бойынша іс-шаралар жүзеге асырылып жатыр. Әлеуметтік жағдай да қолға алынып, білім беру саласын дамытуға ерекше назар аударылуда. «Ұрпағы білімді халықтың, болашағы бұлыңғыр болмайды» деген түсінікпен үкімет болашақ мамандарға сапалы кәсіби білім беру мақсатында талаптарды күшейтуде. Әсіресе болашақ заңгерлердің кәсіби даярлығына, кәсіби мәдениетіне, соның ішінде экологиялық-құқықтық мәдениетінің қалыптастыруына аса назар аударып отыр. Бұл өте өзекті мәселе, өйткені табиғаттан тыс адам әрекетінің болуы мүмкін емес. Ќоғам цивилизациясының деңгейі қоршаған ортаның табиғи мүмкіндіктерін дұрыс пайдалана білу дәрежесімен өлшенеді. Олай болса, адамзат проблемасының ең басты мәселесінің бірі әрбір адамның алдымен технологиялык ойлау мен білімді игерудің ғылыми-теориялық негіздерін түсіну қажет.

Ғылыми-теориялық негізде табиғат, қоғам және ойлау (таным үдерісі) дамуының жалпы заңдары зерттеледі. Ғылыми танымның табиғи ерекшелігі логика, әдіснама және әдіс деген ±ғымдардың мән-мағынасын ашуды ќажет етеді. Ғылым логикасы - материалистік диалектикаға сүйенеді, өйткені, ғылыми таным ќарама-ќайшылықта және өзара байланыста болатын күрделі әлеуметтік үдеріс. Ғылыми танымның теориялық негізі адамның танымдыќ және практикалыќ қызметінің әдістері мен тәсілдері туралы ілім. Ал, әдіс болса танымдық немесе практикалық мәселелерді шешудің тәсілі. Демек, әдіс адамның танымдық және практикалык іс-әрекетінде реттеушілік қызмет атќарады. Сонымен, дамудың жалпы философиялық теориясы (таным теориясы) және логика мен әдіснамасы материалистік диалектика негізінде түсіндіріледі. Оны адамның жаңаша ойлануының да және әлеуметтік шығармашылығының да логикасы десе болады.

Табиғат пен коғамдағы қ±былыстар мен заттардың бір-бірімен өзара жалпы байланысы және тікелей байланысы туралы диалектиканың заңы экологиялық білім алудың теориялық негізі болып саналады. Бұл заң бойынша табиғат пен қоѓамдағы бірде-бір ќ±былыс не зат басқа бір құбылыстар мен денелердің әсерінсіз ешбір өзгеріске ±шырамайды. Әрбір құбылыс немесе зат табиғаттағы бүтін тұтастығын бір бөлігі ретінде ќарастырылады деген түсінікті береді. Ф. Энгельстің сөзімен айтқанда "табиғатта ешнәрсе өздігінше жеке дара оқшауланып т±рмайды. Әрбір құбылыс басқа бір кұбылысқа әсер етеді және керісінше әсерлеседі. Осындай жан-жаќты қозғалыстың және өзара әсерлесудің нәтижесінде, көптеген жағдайларда, өте айқын байқалатын ќарапайым заттардың өзін біздер көре алмайтын жағдайға ұшыраймыз".

Табиѓат пен қоѓамның өзара әрекеттесуі, көбінесе, табиғаттағы өзара байланыстылықтың негізінде жүзеге асырылады. Б±л заңдылықты түсініп ескергенде ғана табиғаттың қоғамға, қоғамның табиғи ортаға әсер ету үдерісін ғылыми тұрғыда д±рыс баѓалауға болады. Табиғат пен қоғамдағы заттардың, қ±былыстардың өзара байланыстағы сандық және сапалық ерекшеліктеріне қатысты табиғатты қорғау жұмыстарының сипаты, принципі, әдісі айқындалады. Материалистердің пікірінше, адам өзінің еркімен санасына байланыссыз орындалатын осындай табиғи өзара тәуелділік заңын білсе, онда ол өзін табиғаттың иесі деп санауына болады.

Жаратылыс құбылыстарының ықпалымен, адамзаттың іс-әрекетінің, тіршілігінің салдарынан қоршаған табиғи ортаның өзгеру заңдылықтарын қарастырып, оған тәуелді және байланысты заттар мен құбылыстарды анықтайтын жаратылыстану ғылымының бір бөлігі - экология деп аталады.

Дербес ғылым ретінде экология шамамен 1900 жылдары қалыптасты. "Экология" терминін латын тілінде ″ойкос″ - үй, отан, мекен, ал ″логос″- ілім, ғылым деген мағынаны білдіреді, яғни сөзбе-сөз аударғанда - тіршілік мекені туралы ғылым. Аталған ұғым бойынша, экология қоршаған ортаны сақтаудың ғылыми негізі болып саналады. Бүгінге таңда экология ұғымына бірқатар анықтамалар берілген, олардың басым көпшілігі, экология - организмдердің тіршілік ету жағдайларын және организмдер мен олардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарды зерттейтін ғылым деген түсінікті ұстанады. Әитсе де экология түсінігінің ауқымы өте кең, әрбір түсінік зерттеу пәніне қарай тұжырымдалады. Экология қолданысқа қолайлы болу үшін, ұзақ мерзімге дейін қоршаған ортаның экологиясы деп аталып келді

Экология проблемасын зерттеуде Қазақстан ғалымдары да өз үлесін қосуда. Олардың бірі экология қоршаған ортаның тазалығын сақтау туралы ғылым десе, екіншісі, экология қоршаған ортаның тазалығын сақтаудың формуласы түрінде болуы қажет деген көзқараста болады.

Олардың ішінде А. Баешов болса экология - биосферадағы тепе-теңдікті жан-жақты қарастыратын, оның бұзылуының себептерін болжайтын және анықтайтын, сонымен қатар тепе-теңдіктен ауытқудың, қоршаған ортаға әсерін зерттейтін ғылым саласы деп ой түйіндейді.

Ал, біздің пайымдауымызда экология табиғатты пайдаланудың және қорғаудың ғылыми-теориялық негізі.

Бүгінгі педагогика саласындағы зерттеулер ғылым мен мәдениетті кәсіптік білім беру теориясы мен әдістемесінің негізі ретінде қарастырады. Біз олардың көзқарастарын жүйелей отырып, кәсіби мамандардың жоғары дәрежедегі іс-әрекеттері біріншіден , оның кәсіби мәдениеттілігіне, екіншіден, оның кәсіптік білім алуына, қазіргі мәдениетке сай өмір сүруіне, тәрбиеленуіне, ү шіншіден , қазіргі бәсекеге қабілетті, ойлау жүйесі жетілген, өзіндік пікірі бар, қоршаған ортамен қарым-қатынас жасай алатын, мәдениетті тұлға болып қалыптасуына, төртіншіден, рухани адамгершілік сезімінің қалыптасуына және әлем мен отандық мәдениетке бейімделуіне байланысты деп ой тұжырымдаймыз.

“Мәдениет” адамзат үшін әртүрлі деңгейде, әртүрлі кезеңде қалыптастыруды қажет ететін күрделі әлеуметтік құбылыс. Мәдениет - көпқырлы үдеріс. Өйткені, адамның өмірлік іс-әрекетінің барлық саласында мәдениетті көреміз. Ең алдымен, сана мен болмыста адамзаттың әлеуметтік даму бағытындағы шығармашылық іс-әрекетін түсінуге болады, өзінің ішкі жан дүниесіне қарай адамның әлеуметтік тұлға ретінде даму үдеріс, оның - таным, қарым-қатынас, іс-әрекет субъектісі ретінде өмір сүру әдісі, жекелік, шығармашылық, әлеуметтік, адамгершілік, эстетикалық жетілуі бойынша ерекшеленеді.

Мәдениет өзі пайда болатын және қалыптасатын мәдени ортада оның үздіксіз даму сипатында болады және адамзат қоғамынан бөлінбейді. Қоғамда тұтастай жеке адамның даму деңгейі мен қасиетін мәдениет анықтайды. Олай болса, мәдениет адамның құндылығы, оның қайталанбайтын белгісі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.