Қазақ некесінің ерекшелігі
Қазақ некесінің ерекшелігі – инабаттылықты, мейірімділікті, үлкенді және бір-бірін сыйлау, құрметтеу, адамдық қасиеттерді дарытуға игі ықпал ететін және оның өмірге тез сіңіп, болашақ отбасының тұрақтанып, бала тәрбиесінің жақсартып, адамдар арасындағы қарым-қатынас жарасымын көркейтіп, жауапкершілікті өркендетуге ықпал етуі. Мәселен, ата-ана құқықтары қыз беріп, қыз алу, құда түсіп, құдалы болу, қазақ некесінің ерекшеліктері, қалың мал мәселесі, бата бұзу, ажырасу, бала асырау, әмеңгерлік, мирас пен мұра т.б. ежелгі отбасы дәстүрлері мен соған қатысты қағида ерекшеліктері жайында мағлұматтардан қазақ халқының отбасына ерекше мән бергенін, шаңырақ шайқалып, босаға босамауына назар салғанын көреміз. Қазақта «үйлену оңай, үй болу қиын» дегендей үйленіп, үй болу адам өмірінің ұмытылмас кезеңі. Оның да өзіндік қызығы мен қиындығы бар. Ежелден бері қалыптасып келе жатқан дәстүр бойынша, қазақ халқында отау тігудің әр түрлі, рет-ретімен орындалатын салт-дәстүрлері өте көп. Отау тігу дәстүріне көрік беріп, қызықты әрі мағыналы ететін – салт-дәстүр. «Қызын қияға, ұлын ұяға» қондыру әке-шешенің ұл-қызына деген міндеті. Қазақ табиғатында отбасы иелері балаларының алдында өздерінің тіршілік әрекетінде барлық адамгершілік қасиеттерін, үлгісін көрсете білген. Оның басты себебі «ұлдың ұяты әкеде, қыздың ұяты шешеді» деп бағалағандықтан. Жас отаудың пайдасына асатын әдет-ғұрыптар келешегін, нәсілінің болашағын ескертуден туындап, халқымыздың ұлын үйлендіріп, қызын ұзатуда ғасырлар бойы желісін үзбей жалғасып келген.
Ата-анамыз екі жасты үйлендірмес бұрын қалыңдықты жеті атадан асырып іздеу қажет деген шарт қояды:
бұл талаптың мәнін халқымыз былай түсіндіреді: қандас туыс адамдар үйленсе, дұрыс бала туылмайды, туыла қалғанның өзінде ғұмыры қысқа болады;
ағайын-туысқан арасында әдепсіз, жағымсыз қылықтар етек алып, ынтымақ бұзылады.
Осылайша атақты қазақтар қашанда өзінің баласына басқа бір рудан, тайпадан барып, өзінің теңіндей адамдардың қызын айттыруға тырысады.
Айттыру, құда түсу ежелден келе жатқан дәстүр. Алайда құда болудың бірнеше жолдары бар. Кейбір өмірдің ащысы мен тәттісін бірге өткізген адамдар достықтары артып, туыс болғысы келсе, бала өмірге келмей жатып құдаласуға уәделеседі де бел құда, екі нәрестені бесікте жатқан кезінен айттырып бесік құда атанады.
Қазіргі таңда көп қолданылатын құдалықтың бір түрі қыз бен жігіттің келісімімен ұл жағы сырға тағып, құда түседі. Қалай да отау құрғанда жаңа түскен келіннің екі жақты жақындататын дәнекерлік рөлі аз емес. Қазақтың ертеден белгіленген заңы бойынша жеті атадан бері қыз алыспайды. Қазақтың тағы бір жазылмаған заңы – әйел күйеуден 8 жас, ер әйелден 25 жас үлкен болса, қосылуға рұқсат етілмейді. Бірақ, әмеңгерлік жолда мұндай некелік ережелер мен шектеулер қаралмаған.
Ата-анамыз екі жасты үйлендірмес бұрын қалыңдықты жеті атадан асырып іздеу қажет деген шарт қояды:
бұл талаптың мәнін халқымыз былай түсіндіреді: қандас туыс адамдар үйленсе, дұрыс бала туылмайды, туыла қалғанның өзінде ғұмыры қысқа болады;
ағайын-туысқан арасында әдепсіз, жағымсыз қылықтар етек алып, ынтымақ бұзылады.
Осылайша атақты қазақтар қашанда өзінің баласына басқа бір рудан, тайпадан барып, өзінің теңіндей адамдардың қызын айттыруға тырысады.
Айттыру, құда түсу ежелден келе жатқан дәстүр. Алайда құда болудың бірнеше жолдары бар. Кейбір өмірдің ащысы мен тәттісін бірге өткізген адамдар достықтары артып, туыс болғысы келсе, бала өмірге келмей жатып құдаласуға уәделеседі де бел құда, екі нәрестені бесікте жатқан кезінен айттырып бесік құда атанады.
Қазіргі таңда көп қолданылатын құдалықтың бір түрі қыз бен жігіттің келісімімен ұл жағы сырға тағып, құда түседі. Қалай да отау құрғанда жаңа түскен келіннің екі жақты жақындататын дәнекерлік рөлі аз емес. Қазақтың ертеден белгіленген заңы бойынша жеті атадан бері қыз алыспайды. Қазақтың тағы бір жазылмаған заңы – әйел күйеуден 8 жас, ер әйелден 25 жас үлкен болса, қосылуға рұқсат етілмейді. Бірақ, әмеңгерлік жолда мұндай некелік ережелер мен шектеулер қаралмаған.
Қазақ некесінің ерекшелігі
Қазақ некесінің ерекшелігі - инабаттылықты, мейірімділікті, үлкенді және бір-бірін сыйлау, құрметтеу, адамдық қасиеттерді дарытуға игі ықпал ететін және оның өмірге тез сіңіп, болашақ отбасының тұрақтанып,
бала тәрбиесінің жақсартып, адамдар арасындағы қарым-қатынас жарасымын көркейтіп, жауапкершілікті өркендетуге ықпал етуі. Мәселен, ата-ана құқықтары қыз беріп, қыз алу, құда түсіп, құдалы болу, қазақ некесінің ерекшеліктері, қалың мал мәселесі, бата бұзу, ажырасу, бала асырау, әмеңгерлік, мирас пен мұра т.б. ежелгі отбасы дәстүрлері мен соған қатысты қағида ерекшеліктері жайында мағлұматтардан қазақ халқының отбасына ерекше мән бергенін, шаңырақ шайқалып, босаға босамауына назар салғанын көреміз. Қазақта үйлену оңай, үй болу қиын дегендей үйленіп, үй болу адам өмірінің ұмытылмас кезеңі. Оның да өзіндік қызығы мен қиындығы бар. Ежелден бері қалыптасып келе жатқан дәстүр бойынша, қазақ халқында отау тігудің әр түрлі, рет-ретімен орындалатын салт-дәстүрлері өте көп. Отау тігу дәстүріне көрік беріп, қызықты әрі мағыналы ететін - салт-дәстүр. Қызын қияға, ұлын ұяға қондыру әке-шешенің ұл-қызына деген міндеті. Қазақ табиғатында отбасы иелері балаларының алдында өздерінің тіршілік әрекетінде барлық адамгершілік қасиеттерін, үлгісін көрсете білген. Оның басты себебі ұлдың ұяты әкеде, қыздың ұяты шешеді деп бағалағандықтан. Жас отаудың пайдасына асатын әдет-ғұрыптар келешегін, нәсілінің болашағын ескертуден туындап, халқымыздың ұлын үйлендіріп, қызын ұзатуда ғасырлар бойы желісін үзбей жалғасып келген.
Ата-анамыз екі жасты үйлендірмес бұрын қалыңдықты жеті атадан асырып іздеу қажет деген шарт қояды:
бұл талаптың мәнін халқымыз былай түсіндіреді: қандас туыс адамдар үйленсе, дұрыс бала туылмайды, туыла қалғанның өзінде ғұмыры қысқа болады;
ағайын-туысқан арасында әдепсіз, жағымсыз қылықтар етек алып, ынтымақ бұзылады.
Осылайша атақты қазақтар қашанда өзінің баласына басқа бір рудан, тайпадан барып, өзінің теңіндей адамдардың қызын айттыруға тырысады.
Айттыру, құда түсу ежелден келе жатқан дәстүр. Алайда құда болудың бірнеше жолдары бар. Кейбір өмірдің ащысы мен тәттісін бірге өткізген адамдар достықтары артып, туыс болғысы келсе, бала өмірге келмей жатып құдаласуға уәделеседі де бел құда, екі нәрестені бесікте жатқан кезінен айттырып бесік құда атанады.
Қазіргі таңда көп қолданылатын құдалықтың бір түрі қыз бен жігіттің келісімімен ұл жағы сырға тағып, құда түседі. Қалай да отау құрғанда жаңа түскен келіннің екі жақты жақындататын дәнекерлік рөлі аз емес. Қазақтың ертеден белгіленген заңы бойынша жеті атадан бері қыз алыспайды. Қазақтың тағы бір жазылмаған заңы - әйел күйеуден 8 жас, ер әйелден 25 жас үлкен болса, қосылуға рұқсат етілмейді. Бірақ, әмеңгерлік жолда мұндай некелік ережелер мен шектеулер қаралмаған.
!?
Ата-бабаларымыз шаңырақ шайқалып, босаға босамауы үшін қандай жағдайларға баса назар аударған?
Қалыңдықты жеті атадан асырып алу қажет деген шарт орынды ма?
Қазақ некесінің ережелері
Неке қию міндет жүктейтін әрі сол міндетті орындау шарт екенін білдіретін келісім. Өйткені, ерлі-зайыпты осы келісім бойынша бір-біріне болатын хақтарды орындауы керек. Ислам бойынша неке қию қазіргі кезде Орталық Азияда кеңінен таралған. Бірақ некенің бұл түрі заң жүзінде әйелдерге қорғау бола алмайды.
Неке қиюда бірінші жақ тапсырады, екінші жақ қабылдайды. Тапсыру да, қабылдау да ердің өзінің немесе өкілінің, әйелдің өзінің немесе өкілінің жағынан болуы мүмкін. Неке қиғанда ғұламалар арасында еш талас тудырмаған сөз, бұл қыздың: саған тұрмысқа шығуға ризамын немесе қыздың өкілінің: өкілімдегі қызды саған бердім деуі. Осылай айтуымен бұл жақ шартты орындаған болады. Екінші жақ: мен қабылдадым десе, егер некенің келесі шарттары толық болса, осымен неке қиылған болады.
Куәгер - кәмелет жасына жеткен, ақылды, ерікті, неке сөздерін еститін, түсінетін екі ер куә болады. Куәлар әкесі, аға-інісі сияқты қыз бен жігіттің туыстарынан болса да болады.
Неке қиюдың негізгі үкімдері:
Екеуінің арасында ерлі-зайыптылық орнап, құдалық құрметі орнайды. Яғни, күйеу балаға қайын енесі, келінге қайын атасы болады. Екеуі де мұрагерлік құқыққа ие;
Неке қиылуымен-ақ ерлер міндеті - қалың мал, күту, киіндіру, тұратын орын сияқты тағы да басқа қажетті нәрселермен қамтамасыз ету. Ер адам жақсы жолмен әйелін тәрбиелеуді қолға алады. Өйткені, ол әйел үстінен басшы;
Әйелдер міндеті - рұқсат етілген істерде күйеуіне бағынады. Бала тәрбиесімен айналысады. Кез келген мәселені күйеуінің рұқсатымен ғана шешеді.
Соңғы кезде қазақ халқының табиғатына тән, ана сүтімен сүйекке сіңген ізгі әдет-ғұрыптардан тыс қалып бара жатқандаймыз. Өз ұлтының өткені мен болашағына бей-жай қарайтын, тәрбиеден тысқары қалған жастар аз емес. Ата-ананы сыйлау, үлкенге құрмет көрсету, кішіге ізет білдіру, әдеп сақтаудан хабарсыз кей жастардың қылығы әркімнің-ақ намысына тиері сөзсіз. Ұлттық тәжірибеміз отбасынан басталып, кейін де жалғасын тауып жатса, қазіргідей қазақ халқының қанында жоқ, ата-баба тәрбиесіне жат өзін жарық дүниеге әкелген анасын, әлпештеп өсірген асқар тауы әкесін қарттар үйіне өткізген, нашақорлық пен маскүнемдікке салынғандардың шаңырағы ортаға түспес еді.
!?
Неке қиылғаннан кейінгі күйеу және әйел міндеті қандай?
Ерлі-зайыптылардың өз міндеттерін дұрыс орындамау қандай жағдайға әкеледі?
Шариғат жолымен неке қию және оның құқықтық мәселелері
Кеңес өкіметі ыдырап кеткеннен бастап қазақ халқы және басқа да өзін мұсылман дініне жатқызатын халықтар ислам шариғатының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ некесінің ерекшелігі - инабаттылықты, мейірімділікті, үлкенді және бір-бірін сыйлау, құрметтеу, адамдық қасиеттерді дарытуға игі ықпал ететін және оның өмірге тез сіңіп, болашақ отбасының тұрақтанып,
бала тәрбиесінің жақсартып, адамдар арасындағы қарым-қатынас жарасымын көркейтіп, жауапкершілікті өркендетуге ықпал етуі. Мәселен, ата-ана құқықтары қыз беріп, қыз алу, құда түсіп, құдалы болу, қазақ некесінің ерекшеліктері, қалың мал мәселесі, бата бұзу, ажырасу, бала асырау, әмеңгерлік, мирас пен мұра т.б. ежелгі отбасы дәстүрлері мен соған қатысты қағида ерекшеліктері жайында мағлұматтардан қазақ халқының отбасына ерекше мән бергенін, шаңырақ шайқалып, босаға босамауына назар салғанын көреміз. Қазақта үйлену оңай, үй болу қиын дегендей үйленіп, үй болу адам өмірінің ұмытылмас кезеңі. Оның да өзіндік қызығы мен қиындығы бар. Ежелден бері қалыптасып келе жатқан дәстүр бойынша, қазақ халқында отау тігудің әр түрлі, рет-ретімен орындалатын салт-дәстүрлері өте көп. Отау тігу дәстүріне көрік беріп, қызықты әрі мағыналы ететін - салт-дәстүр. Қызын қияға, ұлын ұяға қондыру әке-шешенің ұл-қызына деген міндеті. Қазақ табиғатында отбасы иелері балаларының алдында өздерінің тіршілік әрекетінде барлық адамгершілік қасиеттерін, үлгісін көрсете білген. Оның басты себебі ұлдың ұяты әкеде, қыздың ұяты шешеді деп бағалағандықтан. Жас отаудың пайдасына асатын әдет-ғұрыптар келешегін, нәсілінің болашағын ескертуден туындап, халқымыздың ұлын үйлендіріп, қызын ұзатуда ғасырлар бойы желісін үзбей жалғасып келген.
Ата-анамыз екі жасты үйлендірмес бұрын қалыңдықты жеті атадан асырып іздеу қажет деген шарт қояды:
бұл талаптың мәнін халқымыз былай түсіндіреді: қандас туыс адамдар үйленсе, дұрыс бала туылмайды, туыла қалғанның өзінде ғұмыры қысқа болады;
ағайын-туысқан арасында әдепсіз, жағымсыз қылықтар етек алып, ынтымақ бұзылады.
Осылайша атақты қазақтар қашанда өзінің баласына басқа бір рудан, тайпадан барып, өзінің теңіндей адамдардың қызын айттыруға тырысады.
Айттыру, құда түсу ежелден келе жатқан дәстүр. Алайда құда болудың бірнеше жолдары бар. Кейбір өмірдің ащысы мен тәттісін бірге өткізген адамдар достықтары артып, туыс болғысы келсе, бала өмірге келмей жатып құдаласуға уәделеседі де бел құда, екі нәрестені бесікте жатқан кезінен айттырып бесік құда атанады.
Қазіргі таңда көп қолданылатын құдалықтың бір түрі қыз бен жігіттің келісімімен ұл жағы сырға тағып, құда түседі. Қалай да отау құрғанда жаңа түскен келіннің екі жақты жақындататын дәнекерлік рөлі аз емес. Қазақтың ертеден белгіленген заңы бойынша жеті атадан бері қыз алыспайды. Қазақтың тағы бір жазылмаған заңы - әйел күйеуден 8 жас, ер әйелден 25 жас үлкен болса, қосылуға рұқсат етілмейді. Бірақ, әмеңгерлік жолда мұндай некелік ережелер мен шектеулер қаралмаған.
!?
Ата-бабаларымыз шаңырақ шайқалып, босаға босамауы үшін қандай жағдайларға баса назар аударған?
Қалыңдықты жеті атадан асырып алу қажет деген шарт орынды ма?
Қазақ некесінің ережелері
Неке қию міндет жүктейтін әрі сол міндетті орындау шарт екенін білдіретін келісім. Өйткені, ерлі-зайыпты осы келісім бойынша бір-біріне болатын хақтарды орындауы керек. Ислам бойынша неке қию қазіргі кезде Орталық Азияда кеңінен таралған. Бірақ некенің бұл түрі заң жүзінде әйелдерге қорғау бола алмайды.
Неке қиюда бірінші жақ тапсырады, екінші жақ қабылдайды. Тапсыру да, қабылдау да ердің өзінің немесе өкілінің, әйелдің өзінің немесе өкілінің жағынан болуы мүмкін. Неке қиғанда ғұламалар арасында еш талас тудырмаған сөз, бұл қыздың: саған тұрмысқа шығуға ризамын немесе қыздың өкілінің: өкілімдегі қызды саған бердім деуі. Осылай айтуымен бұл жақ шартты орындаған болады. Екінші жақ: мен қабылдадым десе, егер некенің келесі шарттары толық болса, осымен неке қиылған болады.
Куәгер - кәмелет жасына жеткен, ақылды, ерікті, неке сөздерін еститін, түсінетін екі ер куә болады. Куәлар әкесі, аға-інісі сияқты қыз бен жігіттің туыстарынан болса да болады.
Неке қиюдың негізгі үкімдері:
Екеуінің арасында ерлі-зайыптылық орнап, құдалық құрметі орнайды. Яғни, күйеу балаға қайын енесі, келінге қайын атасы болады. Екеуі де мұрагерлік құқыққа ие;
Неке қиылуымен-ақ ерлер міндеті - қалың мал, күту, киіндіру, тұратын орын сияқты тағы да басқа қажетті нәрселермен қамтамасыз ету. Ер адам жақсы жолмен әйелін тәрбиелеуді қолға алады. Өйткені, ол әйел үстінен басшы;
Әйелдер міндеті - рұқсат етілген істерде күйеуіне бағынады. Бала тәрбиесімен айналысады. Кез келген мәселені күйеуінің рұқсатымен ғана шешеді.
Соңғы кезде қазақ халқының табиғатына тән, ана сүтімен сүйекке сіңген ізгі әдет-ғұрыптардан тыс қалып бара жатқандаймыз. Өз ұлтының өткені мен болашағына бей-жай қарайтын, тәрбиеден тысқары қалған жастар аз емес. Ата-ананы сыйлау, үлкенге құрмет көрсету, кішіге ізет білдіру, әдеп сақтаудан хабарсыз кей жастардың қылығы әркімнің-ақ намысына тиері сөзсіз. Ұлттық тәжірибеміз отбасынан басталып, кейін де жалғасын тауып жатса, қазіргідей қазақ халқының қанында жоқ, ата-баба тәрбиесіне жат өзін жарық дүниеге әкелген анасын, әлпештеп өсірген асқар тауы әкесін қарттар үйіне өткізген, нашақорлық пен маскүнемдікке салынғандардың шаңырағы ортаға түспес еді.
!?
Неке қиылғаннан кейінгі күйеу және әйел міндеті қандай?
Ерлі-зайыптылардың өз міндеттерін дұрыс орындамау қандай жағдайға әкеледі?
Шариғат жолымен неке қию және оның құқықтық мәселелері
Кеңес өкіметі ыдырап кеткеннен бастап қазақ халқы және басқа да өзін мұсылман дініне жатқызатын халықтар ислам шариғатының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz