Татарстан Республикасы
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Татар халқының тарихы
2. Татарстан саясаты
3. Татарстан . индустриалды.аграрлы ел.
4. Татарстан мәдениеті
Пайдаланылған әдебиеттер
ІІ Негізгі бөлім
1. Татар халқының тарихы
2. Татарстан саясаты
3. Татарстан . индустриалды.аграрлы ел.
4. Татарстан мәдениеті
Пайдаланылған әдебиеттер
Татарста́н Республикасы (тат. Татарстан Республикасы, Tatarstan Respublikası) — Ресей Федерацииясының субъекті.
Көлемі 67836,2 шаршы шақырым (км²).
Халық саны 3768,5 мың адам ( 2005 жылының мәліметтері, қалада — 74,5 % (2005) тұрады. Жұрт тығыздығы: 55,4 адам/шақырымға (2005).
Жұрттың көбі татарлар (52,92 %) менен орыстар (39,49 %). Республиканың құрамында 43 аудан, 20 қала (солардың 14 — республикаға қарайды), 21 қала сияқты елді мекен, 897 ауыл кеңес бар.
Орталығы — Қазан қаласы.
Татар халқының тарихы
Татарлар – түркі тілдес ұлт , Ресей Федерациясы құрамындағы Татарстан Республикасының байырғы тұрғындары. Татарлардың жалпы саны жөнінде ғалымдар арасында әр түрлі пікірлер бар. Кейбір ғалымдар оларды бөліп (Қазан Татарлары, Қырым Татарлары, Сібір Татарлары, ноғайбақтар, т.б.) қарастырса, қалғандары оларды біртұтас ұлт санайды. Дүние жүзіндегі Татарлардың жалпы саны 8 млн. шамасында, ал кейбір татар ғалымдарының пікірінше (акад. А.Каримуллин және И.Тагиров) 15 млн-ға жуық. 2002 жылғы санақ бойынша Ресейде 5,6 млн., оның ішінде Татарстанда 1,9 млн-нан астам, Башқортостанда 1,2 млн. Татарлар тұрады. Бұған қоса татар диаспорасы Орталық Азияда (Қазақстан, Өзбекстан), Түркияда, Батыс Еуропаелдерінде, т.б. жерлерде тұрады. Татар этнонимі Байкалдың оңт.-шығыс жағын мекендеген көшпелі түркі-моңғол тайпаларының арасында 5 – 9 ғ-ларда белгілі болған. 13 ғ-да моңғол шапқыншылығы кезінде Татарлар Еуропаға еніп, 13 – 14 ғ-ларда олардың шағын тобы Алтын Орда құрамындағы түркі халықтарына сіңіп кетті. 16 – 19 ғ-лардағы орыс жазбаларында Кавказды, Еділ менОрал өңірін, Орт.
Көлемі 67836,2 шаршы шақырым (км²).
Халық саны 3768,5 мың адам ( 2005 жылының мәліметтері, қалада — 74,5 % (2005) тұрады. Жұрт тығыздығы: 55,4 адам/шақырымға (2005).
Жұрттың көбі татарлар (52,92 %) менен орыстар (39,49 %). Республиканың құрамында 43 аудан, 20 қала (солардың 14 — республикаға қарайды), 21 қала сияқты елді мекен, 897 ауыл кеңес бар.
Орталығы — Қазан қаласы.
Татар халқының тарихы
Татарлар – түркі тілдес ұлт , Ресей Федерациясы құрамындағы Татарстан Республикасының байырғы тұрғындары. Татарлардың жалпы саны жөнінде ғалымдар арасында әр түрлі пікірлер бар. Кейбір ғалымдар оларды бөліп (Қазан Татарлары, Қырым Татарлары, Сібір Татарлары, ноғайбақтар, т.б.) қарастырса, қалғандары оларды біртұтас ұлт санайды. Дүние жүзіндегі Татарлардың жалпы саны 8 млн. шамасында, ал кейбір татар ғалымдарының пікірінше (акад. А.Каримуллин және И.Тагиров) 15 млн-ға жуық. 2002 жылғы санақ бойынша Ресейде 5,6 млн., оның ішінде Татарстанда 1,9 млн-нан астам, Башқортостанда 1,2 млн. Татарлар тұрады. Бұған қоса татар диаспорасы Орталық Азияда (Қазақстан, Өзбекстан), Түркияда, Батыс Еуропаелдерінде, т.б. жерлерде тұрады. Татар этнонимі Байкалдың оңт.-шығыс жағын мекендеген көшпелі түркі-моңғол тайпаларының арасында 5 – 9 ғ-ларда белгілі болған. 13 ғ-да моңғол шапқыншылығы кезінде Татарлар Еуропаға еніп, 13 – 14 ғ-ларда олардың шағын тобы Алтын Орда құрамындағы түркі халықтарына сіңіп кетті. 16 – 19 ғ-лардағы орыс жазбаларында Кавказды, Еділ менОрал өңірін, Орт.
1. Фәхретдинов Р. Татар халкы һәм Татарстан тарихы (Татарский народ и история Татарстана) (татар.)
2. Косач Г. Г. Татарстан: религия и национальность в массовом сознании // Новые церкви, старые верующие — старые церкви, новые верующие. Религия в постсоветской России / Каариайнен К., Фурман Д. Е.. Москва: Институт Европы РАН, Институт Евангелической Лютеранской церкви Финляндии, 2007.
3. Карташова Л. Б. Места заповедные. — Казань: Идел-Пресс, 2007.
2. Косач Г. Г. Татарстан: религия и национальность в массовом сознании // Новые церкви, старые верующие — старые церкви, новые верующие. Религия в постсоветской России / Каариайнен К., Фурман Д. Е.. Москва: Институт Европы РАН, Институт Евангелической Лютеранской церкви Финляндии, 2007.
3. Карташова Л. Б. Места заповедные. — Казань: Идел-Пресс, 2007.
ЖОСПАР
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Татар халқының тарихы
2. Татарстан саясаты
3. Татарстан - индустриалды-аграрлы ел.
4. Татарстан мәдениеті
Пайдаланылған әдебиеттер
ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Татарстан Республикасы
Республика Татарстан (Russian)
Татарстан Республикасы (Татар)
-- Республика --
Flag
Coat of arms
Anthem: National Anthem of the Republic of Tatarstan
Coordinates: Координаттар: 55°33′ с. е. 50°56′ ш. б. (G) (O)55°33′ с. е. 50°56′ ш. б. (G) (O)
Саяси мәртебесі
Ел
Russia
Федералдық округтары
Волга федералды ауданы
Экономикалық аймақ
Волга экономикалық облысы
Құрылды
May 27, 1920
Астанасы
Қазан
Үкіметі (as of August 2010)
- Президент
Rustam Minnikhanov
- Legislature
State Council
Статистика
Аумақ Үлгі:Small
- Барлығы
68 000 km2 (Үлгі:ConvertLoffAoffDoutput number onlySoff sq mi)
Аймақ орны
44th
Жұрты (2010 Census)
- Барлығы
3 786 358
- Орны
8th
- Density
Үлгі:ConvertPDkm2
- Қалада
75.4%
- Ауылды
24.6%
Population (2002 Census)
- Барлығы
3 779 265
- Орны
8th
- Тығыздығы
Үлгі:ConvertPDkm2
- Қалада
73.8%
- Ауылда
26.2%
Уақыт белдеулері(s)
Үлгі:RussiaTimeZone
RU-TA
License plates
16, 116
Ресми тілдер
Russian; Татар
http:tatarstan.ru
Татарста́н Республикасы (тат. Татарстан Республикасы, Tatarstan Respublikası) -- Ресей Федерацииясының субъекті.
Көлемі 67836,2 шаршы шақырым (км²).
Халық саны 3768,5 мың адам ( 2005 жылының мәліметтері, қалада -- 74,5 % (2005) тұрады. Жұрт тығыздығы: 55,4 адамшақырымға (2005).
Жұрттың көбі татарлар (52,92 %) менен орыстар (39,49 %). Республиканың құрамында 43 аудан, 20 қала (солардың 14 -- республикаға қарайды), 21 қала сияқты елді мекен, 897 ауыл кеңес бар.
Орталығы -- Қазан қаласы.
Татар халқының тарихы
Татарлар - түркі тілдес ұлт , Ресей Федерациясы құрамындағы Татарстан Республикасының байырғы тұрғындары. Татарлардың жалпы саны жөнінде ғалымдар арасында әр түрлі пікірлер бар. Кейбір ғалымдар оларды бөліп (Қазан Татарлары, Қырым Татарлары, Сібір Татарлары, ноғайбақтар, т.б.) қарастырса, қалғандары оларды біртұтас ұлт санайды. Дүние жүзіндегі Татарлардың жалпы саны 8 млн. шамасында, ал кейбір татар ғалымдарының пікірінше (акад. А.Каримуллин және И.Тагиров) 15 млн-ға жуық. 2002 жылғы санақ бойынша Ресейде 5,6 млн., оның ішінде Татарстанда 1,9 млн-нан астам, Башқортостанда 1,2 млн. Татарлар тұрады. Бұған қоса татар диаспорасы Орталық Азияда (Қазақстан, Өзбекстан), Түркияда, Батыс Еуропаелдерінде, т.б. жерлерде тұрады. Татар этнонимі Байкалдың оңт.-шығыс жағын мекендеген көшпелі түркі-моңғол тайпаларының арасында 5 - 9 ғ-ларда белгілі болған. 13 ғ-да моңғол шапқыншылығы кезінде Татарлар Еуропаға еніп, 13 - 14 ғ-ларда олардың шағын тобы Алтын Орда құрамындағы түркі халықтарына сіңіп кетті. 16 - 19 ғ-лардағы орыс жазбаларында Кавказды, Еділ менОрал өңірін, Орт. Азияны мекендеген түркі тайпалары Татарлар деп жалпылама аталып келген. Ертеректе Еділ бойы Татарлары өздерін болгәр, қазан кешесе, қазанлы деп әрқалай атаған. 20 ғ-ға дейін марилер Қазан Татарларын сюас деп, удмурттар бигер деп, қазақтар ноғай деп атаған. Татарлар ислам дінінің сүннит тармағын, аз бөлігі христиан дінінің православие тармағын ұстанады. Антропол. жағынан Татарлар еур. нәсілге жатады. Сібір Т-ы ғана (15 мың адам) тұран аралас нәсілге жатады. Татар фольклорында батырлар жыры елеулі орын алады. Көне жазба әдебиеті бар. Ұлттық музыкасы башқұрт, қазақ, ноғай халықтары музыкасымен сарындас. Ертеректе татар музыкасы аспапсыз орындалатын бір дауысты ән негізінде дамыған. Әнмен, бимен, өлең-тақпақ араластырып орындалатын әзіл-сықақ әндер көбірек шырқалады. Музыка аспабына қурай аталатын сыбызғы немесе флейта тектес үрлемелі аспап, қазақтың шаңқобызы іспетті қобыз аспабы, гармонь, мандолина, добра, гусли,скрипка жатады. Татарлар ерте кезден-ақ көп салалы шаруашылықпен: бидай, арпа, тары, сұлы, бұршақ, қарақұмық, зығыр, сора егумен айналысты. Сауда-саттықпен де шұғылданды. Халық отырықшы болып, қой, ешкі, сиырды қорада ұстады. Үйқұстарын көбірек өсірді. Еділ бойы мен Орал өңірі орман-тоғайлы, шалғын-шөпті болғандықтан омарташылық дамыды. Татарлардың тағамында нан, картоп, көкөніс басым болады. Татарлар шеберлерінің тіккен әшекейлі етігі, бас киімі, аяқ киімі, кестелі шашақты шәлі орамалы, тоқыма бұйымдары, күмістен, алтыннан істеген зергерлік бұйымдары Ресей империясынан тыс жерлерде де жоғары бағаланып, сұранысқа ие болды. Тері, жүн өңдеу кәсібі дамыды. Мәрмәрдан, тастан, ағаштан, теріден өрнектеп, оюлап жасаған мозаикалары көз тартады. Авыл юрт немесе ил дейтін татар елді мекені шағындау, көбінесе өзен жағасына таяу орналасады. Үйлері биік дуалмен қоршалып, ағаштан оюлап әшекейленген. Ұлттық мейрамның ең көрнектісі - сабантуй. Мұнда ұлттық спорт түрлері - күрес, жаяу жарыс, ат жарысы өткізіледі.
Татар ұлт, қазіргі Татарстан Республикасының негізгі халқы. Т-лар қазақтармен ерте араласқан, сауда-саттық жасап, ислам дінін таратқан. Олар, әсіресе, Семей, Верный, Қапал қалаларына, Жетісу, Семей облыстарының аймақтарына көбірек тараған, бала оқытып, ақын-жазушылары қазақ тілінде шығармалар жазған. Абай шығармаларында татар тіліндегі сөздері жиі ұшырасады. Ақынның татар халқы хақындағы пікірі де көңіл аударарлық. Ғақлияларының Екінші сөзінде ноғай ұлтын Т. мағынасында қолданған ақын олар: солдатқа да шыдайды, кедейлікке де шыдайды, қазаға да шыдайды, молда, медресе сақтап, дін күтуге де шыдайды. Еңбек қылып мал табудың да жөнін солар біледі, салтанат әсем де соларда деп жазады. Оның оқыған баласы Әбдірахманға ноғай ауылының қызы Мағышты (Мағрипа) айттырып, алып беруі осы құрметтің бір көрінісі іспетті. Ал, Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққаны турапы деген тарихи еңбегінде: Есте жоқ ескі мезгілде, монғолдан бір татар аталған халық бөлінген екен. Қытайлар татан деп жазады. Асыл түбі қазақтың сол татар. Осы күнде қазақтың төре нәсілдері өзін, біз татармыз деп айтысады деген қызықты деректер келтіреді. Ақын Монғол татары мен Еділ бойы татарларының ара-жігін анық ажыратады және сонау көне замандағы монғол татарларының тарихын жетік білген. т. Барак ұлы.
Татарстан саясаты
Татарстан жерін адамзат палеолит дәуірінен қоныстанған. Ерте орта ғасыр дәуірінде Түрік қағандығы құрамында болды.
9 - 10 ғ-ларда бұлғарлардың бір бөлігі Еділ өз-нің орта ағысына қарай ығысып, мұнда Еділ Бұлғариясы атты мемлекет құрды. Ол кейіннен Батудың Русь пен Шығыс Еуропаға жорығы нәтижесінде Алтын Орда құрамына енді. 15 ғ-дың 1-жартысында Татарстан жерінде Қазан хандығы бой көтерді. Орыс патшалығының 1545 - 52 жылдардағы басқыншылығынан кейін Қазан хандығыРесейге бағынды. 1708 ж. Қазан губ-сы құрылды.
Патшалық Ресейдіңотаршылдық саясаты Татарстан халқына ауыр зардаптар әкелді. Мұнда орыстандыру, шоқындыру саясаты қарқын алды. Халықтың сана-сезімін ояту бағытында татар зиялылары ағартушылық бағыттағы іс-шараларды жүзеге асыруға талпыныс жасады. Каюм Насыри, Маржани секілді көрнекті ағартушылардың атқарған қызметі өзіндік маңызға ие болды. Қазан қ-ндағы "Мухаммадия" медресесі Ресейдегі түркі-мұсылман жұртшылығы арасындағы ең танымал оқу орнына айналды. 19 ғ-да Қазанда баспа ісі дамып, татар, башқұрт және қазақтілдеріндегі кітап шығару ісі қанат жайды. 20 ғ-дың бас кезіндеРесейде өрбіген азаттық қозғалысы барысында тек татар ғана емес, отарлық езгідегі барлық түркі-мұсылман халықтарының мүддесін қорғауға Ю.Акчурин, С.Мақсұдов, Ә.Ибрагимов секілді қайраткерлер белсенділік танытты. 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін қалыптасқан саяси ахуал жағдайында Татарстан жерінде ұлттық-мәдени автономия құруға қадам жасалып, бұл құрылымның Миллет меджлиси (Ұлттық жиналыс) атты парламенті мен Милли идаре (Ұлттық басқарма) деген жоғары атқару органы құрылды. Алайда ұлттық-мәдени автономияның аяғынан нық тұруына кеңес өкіметінің орнығуы кедергі келтірді.
Кеңес өкіметі өңірде орнағаннан соң татар және башқұрт интеллигенциясының өкілдері 1918 ж. 1 наурызда РКФСР құрамындағы Орал-Еділ штатын құру идеясын көтерді. Онда Қазан мен Уфа губернияларын толықтай және Вятка, Орынбор, Пермь, Самара, Симбирск губернияларының біраз бөлігін қамтыған татар-башқұрт халықтарының ұлттық автономиясы етіп жариялау көзделді. Бірақ бұл ұсынысқа жергілікті большевиктік билік ашық қарсылық танытты. БОАК пен РКФСР ХКК-нің 1918 жылғы 26 тамыздағы декреті бойынша РКФСР құрамында Татар АКСР-і құрылды. Кейін ол Украина, Беларусь және Ресей құрамындағы республикаларымен бірге Кеңестер Одағының құрылтайшысы болды. Бірақ Орталық Азиядағы автоном. республикалар одақтас республикалар мәртебесіне ие болған кезде Татарстан автономия күйінде қала берді. Кеңестер Одағы кезінде Татарстанның экономикасында ірі алға басушылықтар жүргенімен рухани саланы, ұлттық тіл мен мәдениетті дамыту кенжелеп қалды. Татар халқы да басқа түркі-мұсылман халықтары секілді екі рет әліпби өзгертуді бастан кешірді. Ұлттық интеллигенция сталиндік қуғын-сүргінді бастан кешті. М.Сұлтанғалиев секілді ұлт зиялылары тоталитарлық режимнің құрбаны болды. 1988 ж. Татар қоғамдық орт. мемл. егемендігін алу жолында қозғалыс бастады. Бұл іс бұқаралық сипат алып, республика жұртшылығы ұлттық тәуелсіздік идеясын жаппай қолдады. 1990 ж. 30 тамызда Татарстан Жоғ. Кеңесінің сессиясы Татарстанның мемл. егемендігі туралы декларация жариялады. 1991 ж. көктем және жаз айларында Ново-Огоревада одақтық келісімшартты әзірлеу барысында Татарстан автономиялардың мүддесін жүйелі қорғап шығып, олардың Одақтық федерациясының дербес субъектісі ретінде мойындалуына қол жеткізді. 1991 ж. 12 маусымда Татарстан президенті сайланды. Татарстанның тұңғыш президенті М.Шәймиев болды. 1992 ж. 21 наурызда өткенреферендум негізінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Татар халқының тарихы
2. Татарстан саясаты
3. Татарстан - индустриалды-аграрлы ел.
4. Татарстан мәдениеті
Пайдаланылған әдебиеттер
ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Татарстан Республикасы
Республика Татарстан (Russian)
Татарстан Республикасы (Татар)
-- Республика --
Flag
Coat of arms
Anthem: National Anthem of the Republic of Tatarstan
Coordinates: Координаттар: 55°33′ с. е. 50°56′ ш. б. (G) (O)55°33′ с. е. 50°56′ ш. б. (G) (O)
Саяси мәртебесі
Ел
Russia
Федералдық округтары
Волга федералды ауданы
Экономикалық аймақ
Волга экономикалық облысы
Құрылды
May 27, 1920
Астанасы
Қазан
Үкіметі (as of August 2010)
- Президент
Rustam Minnikhanov
- Legislature
State Council
Статистика
Аумақ Үлгі:Small
- Барлығы
68 000 km2 (Үлгі:ConvertLoffAoffDoutput number onlySoff sq mi)
Аймақ орны
44th
Жұрты (2010 Census)
- Барлығы
3 786 358
- Орны
8th
- Density
Үлгі:ConvertPDkm2
- Қалада
75.4%
- Ауылды
24.6%
Population (2002 Census)
- Барлығы
3 779 265
- Орны
8th
- Тығыздығы
Үлгі:ConvertPDkm2
- Қалада
73.8%
- Ауылда
26.2%
Уақыт белдеулері(s)
Үлгі:RussiaTimeZone
RU-TA
License plates
16, 116
Ресми тілдер
Russian; Татар
http:tatarstan.ru
Татарста́н Республикасы (тат. Татарстан Республикасы, Tatarstan Respublikası) -- Ресей Федерацииясының субъекті.
Көлемі 67836,2 шаршы шақырым (км²).
Халық саны 3768,5 мың адам ( 2005 жылының мәліметтері, қалада -- 74,5 % (2005) тұрады. Жұрт тығыздығы: 55,4 адамшақырымға (2005).
Жұрттың көбі татарлар (52,92 %) менен орыстар (39,49 %). Республиканың құрамында 43 аудан, 20 қала (солардың 14 -- республикаға қарайды), 21 қала сияқты елді мекен, 897 ауыл кеңес бар.
Орталығы -- Қазан қаласы.
Татар халқының тарихы
Татарлар - түркі тілдес ұлт , Ресей Федерациясы құрамындағы Татарстан Республикасының байырғы тұрғындары. Татарлардың жалпы саны жөнінде ғалымдар арасында әр түрлі пікірлер бар. Кейбір ғалымдар оларды бөліп (Қазан Татарлары, Қырым Татарлары, Сібір Татарлары, ноғайбақтар, т.б.) қарастырса, қалғандары оларды біртұтас ұлт санайды. Дүние жүзіндегі Татарлардың жалпы саны 8 млн. шамасында, ал кейбір татар ғалымдарының пікірінше (акад. А.Каримуллин және И.Тагиров) 15 млн-ға жуық. 2002 жылғы санақ бойынша Ресейде 5,6 млн., оның ішінде Татарстанда 1,9 млн-нан астам, Башқортостанда 1,2 млн. Татарлар тұрады. Бұған қоса татар диаспорасы Орталық Азияда (Қазақстан, Өзбекстан), Түркияда, Батыс Еуропаелдерінде, т.б. жерлерде тұрады. Татар этнонимі Байкалдың оңт.-шығыс жағын мекендеген көшпелі түркі-моңғол тайпаларының арасында 5 - 9 ғ-ларда белгілі болған. 13 ғ-да моңғол шапқыншылығы кезінде Татарлар Еуропаға еніп, 13 - 14 ғ-ларда олардың шағын тобы Алтын Орда құрамындағы түркі халықтарына сіңіп кетті. 16 - 19 ғ-лардағы орыс жазбаларында Кавказды, Еділ менОрал өңірін, Орт. Азияны мекендеген түркі тайпалары Татарлар деп жалпылама аталып келген. Ертеректе Еділ бойы Татарлары өздерін болгәр, қазан кешесе, қазанлы деп әрқалай атаған. 20 ғ-ға дейін марилер Қазан Татарларын сюас деп, удмурттар бигер деп, қазақтар ноғай деп атаған. Татарлар ислам дінінің сүннит тармағын, аз бөлігі христиан дінінің православие тармағын ұстанады. Антропол. жағынан Татарлар еур. нәсілге жатады. Сібір Т-ы ғана (15 мың адам) тұран аралас нәсілге жатады. Татар фольклорында батырлар жыры елеулі орын алады. Көне жазба әдебиеті бар. Ұлттық музыкасы башқұрт, қазақ, ноғай халықтары музыкасымен сарындас. Ертеректе татар музыкасы аспапсыз орындалатын бір дауысты ән негізінде дамыған. Әнмен, бимен, өлең-тақпақ араластырып орындалатын әзіл-сықақ әндер көбірек шырқалады. Музыка аспабына қурай аталатын сыбызғы немесе флейта тектес үрлемелі аспап, қазақтың шаңқобызы іспетті қобыз аспабы, гармонь, мандолина, добра, гусли,скрипка жатады. Татарлар ерте кезден-ақ көп салалы шаруашылықпен: бидай, арпа, тары, сұлы, бұршақ, қарақұмық, зығыр, сора егумен айналысты. Сауда-саттықпен де шұғылданды. Халық отырықшы болып, қой, ешкі, сиырды қорада ұстады. Үйқұстарын көбірек өсірді. Еділ бойы мен Орал өңірі орман-тоғайлы, шалғын-шөпті болғандықтан омарташылық дамыды. Татарлардың тағамында нан, картоп, көкөніс басым болады. Татарлар шеберлерінің тіккен әшекейлі етігі, бас киімі, аяқ киімі, кестелі шашақты шәлі орамалы, тоқыма бұйымдары, күмістен, алтыннан істеген зергерлік бұйымдары Ресей империясынан тыс жерлерде де жоғары бағаланып, сұранысқа ие болды. Тері, жүн өңдеу кәсібі дамыды. Мәрмәрдан, тастан, ағаштан, теріден өрнектеп, оюлап жасаған мозаикалары көз тартады. Авыл юрт немесе ил дейтін татар елді мекені шағындау, көбінесе өзен жағасына таяу орналасады. Үйлері биік дуалмен қоршалып, ағаштан оюлап әшекейленген. Ұлттық мейрамның ең көрнектісі - сабантуй. Мұнда ұлттық спорт түрлері - күрес, жаяу жарыс, ат жарысы өткізіледі.
Татар ұлт, қазіргі Татарстан Республикасының негізгі халқы. Т-лар қазақтармен ерте араласқан, сауда-саттық жасап, ислам дінін таратқан. Олар, әсіресе, Семей, Верный, Қапал қалаларына, Жетісу, Семей облыстарының аймақтарына көбірек тараған, бала оқытып, ақын-жазушылары қазақ тілінде шығармалар жазған. Абай шығармаларында татар тіліндегі сөздері жиі ұшырасады. Ақынның татар халқы хақындағы пікірі де көңіл аударарлық. Ғақлияларының Екінші сөзінде ноғай ұлтын Т. мағынасында қолданған ақын олар: солдатқа да шыдайды, кедейлікке де шыдайды, қазаға да шыдайды, молда, медресе сақтап, дін күтуге де шыдайды. Еңбек қылып мал табудың да жөнін солар біледі, салтанат әсем де соларда деп жазады. Оның оқыған баласы Әбдірахманға ноғай ауылының қызы Мағышты (Мағрипа) айттырып, алып беруі осы құрметтің бір көрінісі іспетті. Ал, Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққаны турапы деген тарихи еңбегінде: Есте жоқ ескі мезгілде, монғолдан бір татар аталған халық бөлінген екен. Қытайлар татан деп жазады. Асыл түбі қазақтың сол татар. Осы күнде қазақтың төре нәсілдері өзін, біз татармыз деп айтысады деген қызықты деректер келтіреді. Ақын Монғол татары мен Еділ бойы татарларының ара-жігін анық ажыратады және сонау көне замандағы монғол татарларының тарихын жетік білген. т. Барак ұлы.
Татарстан саясаты
Татарстан жерін адамзат палеолит дәуірінен қоныстанған. Ерте орта ғасыр дәуірінде Түрік қағандығы құрамында болды.
9 - 10 ғ-ларда бұлғарлардың бір бөлігі Еділ өз-нің орта ағысына қарай ығысып, мұнда Еділ Бұлғариясы атты мемлекет құрды. Ол кейіннен Батудың Русь пен Шығыс Еуропаға жорығы нәтижесінде Алтын Орда құрамына енді. 15 ғ-дың 1-жартысында Татарстан жерінде Қазан хандығы бой көтерді. Орыс патшалығының 1545 - 52 жылдардағы басқыншылығынан кейін Қазан хандығыРесейге бағынды. 1708 ж. Қазан губ-сы құрылды.
Патшалық Ресейдіңотаршылдық саясаты Татарстан халқына ауыр зардаптар әкелді. Мұнда орыстандыру, шоқындыру саясаты қарқын алды. Халықтың сана-сезімін ояту бағытында татар зиялылары ағартушылық бағыттағы іс-шараларды жүзеге асыруға талпыныс жасады. Каюм Насыри, Маржани секілді көрнекті ағартушылардың атқарған қызметі өзіндік маңызға ие болды. Қазан қ-ндағы "Мухаммадия" медресесі Ресейдегі түркі-мұсылман жұртшылығы арасындағы ең танымал оқу орнына айналды. 19 ғ-да Қазанда баспа ісі дамып, татар, башқұрт және қазақтілдеріндегі кітап шығару ісі қанат жайды. 20 ғ-дың бас кезіндеРесейде өрбіген азаттық қозғалысы барысында тек татар ғана емес, отарлық езгідегі барлық түркі-мұсылман халықтарының мүддесін қорғауға Ю.Акчурин, С.Мақсұдов, Ә.Ибрагимов секілді қайраткерлер белсенділік танытты. 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін қалыптасқан саяси ахуал жағдайында Татарстан жерінде ұлттық-мәдени автономия құруға қадам жасалып, бұл құрылымның Миллет меджлиси (Ұлттық жиналыс) атты парламенті мен Милли идаре (Ұлттық басқарма) деген жоғары атқару органы құрылды. Алайда ұлттық-мәдени автономияның аяғынан нық тұруына кеңес өкіметінің орнығуы кедергі келтірді.
Кеңес өкіметі өңірде орнағаннан соң татар және башқұрт интеллигенциясының өкілдері 1918 ж. 1 наурызда РКФСР құрамындағы Орал-Еділ штатын құру идеясын көтерді. Онда Қазан мен Уфа губернияларын толықтай және Вятка, Орынбор, Пермь, Самара, Симбирск губернияларының біраз бөлігін қамтыған татар-башқұрт халықтарының ұлттық автономиясы етіп жариялау көзделді. Бірақ бұл ұсынысқа жергілікті большевиктік билік ашық қарсылық танытты. БОАК пен РКФСР ХКК-нің 1918 жылғы 26 тамыздағы декреті бойынша РКФСР құрамында Татар АКСР-і құрылды. Кейін ол Украина, Беларусь және Ресей құрамындағы республикаларымен бірге Кеңестер Одағының құрылтайшысы болды. Бірақ Орталық Азиядағы автоном. республикалар одақтас республикалар мәртебесіне ие болған кезде Татарстан автономия күйінде қала берді. Кеңестер Одағы кезінде Татарстанның экономикасында ірі алға басушылықтар жүргенімен рухани саланы, ұлттық тіл мен мәдениетті дамыту кенжелеп қалды. Татар халқы да басқа түркі-мұсылман халықтары секілді екі рет әліпби өзгертуді бастан кешірді. Ұлттық интеллигенция сталиндік қуғын-сүргінді бастан кешті. М.Сұлтанғалиев секілді ұлт зиялылары тоталитарлық режимнің құрбаны болды. 1988 ж. Татар қоғамдық орт. мемл. егемендігін алу жолында қозғалыс бастады. Бұл іс бұқаралық сипат алып, республика жұртшылығы ұлттық тәуелсіздік идеясын жаппай қолдады. 1990 ж. 30 тамызда Татарстан Жоғ. Кеңесінің сессиясы Татарстанның мемл. егемендігі туралы декларация жариялады. 1991 ж. көктем және жаз айларында Ново-Огоревада одақтық келісімшартты әзірлеу барысында Татарстан автономиялардың мүддесін жүйелі қорғап шығып, олардың Одақтық федерациясының дербес субъектісі ретінде мойындалуына қол жеткізді. 1991 ж. 12 маусымда Татарстан президенті сайланды. Татарстанның тұңғыш президенті М.Шәймиев болды. 1992 ж. 21 наурызда өткенреферендум негізінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz