ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИДІҢ ДІНИ ІЛІМІН ЗЕРДЕЛЕУДЕГІ ҚОЛЖАЗБА МҰРАЛАРДЫҢ МӘНІ

1 А. Ясауи мен оның ізбасарларының рөлі
2 Түркілер арасында рухани.мәдени өрлеудің негізін салып берген ұлы тұлға
3 Қожа Ахмет Ясауи жолының ерекшеліктері

Қай халықтың ұлттық ерекшелігі, мәдениеті, діні мен дәстүрі болмасын, олардың барлығын сол халыққа қатысты қолжазба мұралардан танып білуге мүмкіндік бар. Ол, ең алдымен, сол кезеңдегі түрлі жағдайларды, оқиғаларды көрсетумен бірге сол кезеңде қалыптасқан қоғамдық сананы, дүниетанымды аңғарта алады. Көне қолжазбалар өзінің түп тамырын бағзы бастаулардан тартатын халықтардың, ұлттардың барлығының қорында түгел дерлік ұшырасады. Әсіресе тұтас бір дәуірге, кезеңге созылатын ұлттық сананың жаңғыруы, діни-рухани өрлеу сияқты қуатты құбылыстардың мәнін, маңызын айшықтайтын көне қолжазбалардың бүгінгі таңда зерттелуі қажеттілікті тудыратын іс болмақ.
Жалпы қолжазбаларды зерттеу неліктен қажет деген сұрақ туындайды. Біріншіден, жаһандану заманында ұлттық мәдениеттер мен әлемдік өркениеттердің шарпысуы кезінде өткенін ұмытпайтын, асыл тегінен нәр алып, дәстүрлі жолын дүниетаным діңгегіне айналдырған халықтар ғана өзінің шынайы болмысын сақтап қала алады. Ал мұндай басымдылыққа ие емес халықтар жер бетінде қалмайды, басқа жат мәдениеттердің ықпалына түсіп, негізгі құндылықтарын бөгде құндылықтарға айырбастауға мәжбүр болады. Екіншіден, қолжазбалардағы деректер арқылы халық өткен тарихын біліп қана қоймайды, оны жетілдіріп, өзі өмір сүріп отырған уақыттың талабына сәйкестендіріп, дамудың тұғырына айналдыра алады. Осы айтылған ерекшеліктердің бүгінгі Қазақстандағы діни-рухани ізденістер мен зерттеулердің жаңа салаларының қалыптасуы үшін тиімділігі барынша сезіліп отыр. Алайда тәуелсіздік алғанымызға жиырма жылдан аса уақыт өтсе де, рухани мұраларымызды іздеуге, зерттеуге деген талпыныс көңіл қуантарлық деңгейде болмай тұр. Мұның өзі «Сананың құлдықтан босауы» деп аталатын процестің жүруімен байланысты екендігі анық. Төл қолжазбалардағы деректерге, сонымен қатар халықтың тарихи санасында сақталған мәліметтерге емес, сырт елдің өзімізге қатысты берген бағасына жүгінетін дертіміз жөнінде тарихшы З.Жандарбек тереңінен талдай келе, былай деп қынжылыс білдіреді: «Қазақ халқының тарихына қайта талдау жасау үшін, халықтың тарихи жадты сақтау дәстүрі, атап айтқанда: шежірелер, жыр-дастандар, аңыз-әпсаналар, әулиелі жерлер туралы аңыздар, киелі тарихтар тарихи дерек көздері ретінде толығымен пайдаланылуы тиіс. өйткені, халық өз тарихын кұні кешеге дейін сол ауызша тараған шежірелер мен аңыз-әпсаналарды келешек ұрпаққа жеткізіп отырды. Халық өзінің өткен тарихын сол халықтың тарихи жадты сақтау дәстүрі арқылы танып білді: Олардағы айтылған мәліметтерді шын тарихымыз деп ұғынды, сол рухта тәрбиеленді.

1. Жандарбек З.З. Маулана Сафи ад-дин Орұң Қойлақының «Насаб-намасы» - түріктердің VIII-ХІІ ғасырлардағы тарихы жөнінде. Тар.ғыл.канд.ғыл.дәр.алу үшін жазылған диссертация. – Алматы, 2000.
2. Кенжетаев Д.Т. Қожа Ахмет Ясауи философиясы және оның түркі дүниетанымы тарихындағы орны. Фил.ғыл.док.ғыл.дәр алу үшін жазылған диссертация. – Алматы, 2007.
3. Toğan Z.V. Yesevіlіğe Daіr Yenі Malumat. “Fuat Köprülü Armağanı”. İstanbul. 1953.
4. Tosun N., Ahmed Yesevі’nіn Menakіbі. ІLAm Araştırma Dergіsі C.ІІІ, Sayı.1 (Ocak-Hazіran 1998).
5. Жүнісбаев Ұ. Бустан ал-мухиббин еңбегі. Түркістан газеті. Әзірет Сұлтан қосымшасы. 2010. №10.