Қазақстандағы жұмыссыздық. Еңбек нарығының жағдайы
Кіріспе 2
Қазақстандағы жұмыссыздық 2
Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы 3
Жұмысбастылықты көбейту мәселесі. 9
Қорытынды 14
Қолданылған әдебиет тізімі. 16
Қазақстандағы жұмыссыздық 2
Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы 3
Жұмысбастылықты көбейту мәселесі. 9
Қорытынды 14
Қолданылған әдебиет тізімі. 16
Макроэкономиканың ең күрделі проблемаларының бірі — жұмыссыздық проблемасы. Жұмыссыздықты макроэкономиканың проблемаларына жатқызу себептері. 1-ден: Жұмыссыздық мемлекет деңгейдегі жүретін процестерден туындайды. 2-ден:
Жұмыссыздықтың өзі мемлекет деңгейдегі щаруашылыққа ықпал етеді. Бұл термин елдегі жағдайды түсіндіреді, яғни қалыптасқан жалақы деңгейінде жұмыс істеуге келіскен адамдардың белсенді жұмыс іздегенімен, таба алмайды.
Жұмыссыздық - бұл елдегі жалданумен жұмыс істеуге ынтасы және қабілеті бар, бірақ өз мамандығы бойынша жұмыс табуға мүмкіндігі жоқ немесе жұмысқа орналаса алмайтын адамдар саны. Практика жүзінде әлемде жұмыссыздықтың белгілі түрі жоқ елді табу мүмкін емес. Оларға Қазақстанды да жатқызуға болады. Жұмыссыздық қаупі әрқашанда жалданған жұмысшылар арқасында тұрады және ол қай жақтан пайда болды, мерзімі қандай, күресу тәсілдерін ескеру жөн. Жұмыссыздықтың мәселесіне анализ жасаудың алдында кімдерді жұмыссыздар дсп санауға болатынын түсіну қажет.
Қазақстандағы жұмыссыздық
Экономика, әлеуметтік және басқа салалардағы көп мамандар жұмыссыздық мәселесін зерттеген. Бұл мамандар ішінде Дж. Кейнс те бар. Ол жұмыссыздықтың еркіндік сипаты туралы неоклассикалык теорияның иелеріне сын айтқан. Ол еркін жұмыссыздықпен қатар мәжбүрлі жұмыссыздықтың да бар екенін көрсетті. Ал Қазақстанда бұл мамандардың қатарына А. Жұмабаева, Н. Қадыров, А. Нұрланов, Г. Үсенова және тағы басқаларды жатқызуға болады. Менің жұмысымның мақсаты - жұмыссыздық мәселесінің түпкі негізін зерттеп, қарау. Біз ертең не болатынын білмегендіктен: қазақ мұнайының ертеңгі бағасы, теңге курсы қандай болатынын және жалпы еліміздің экономикасының дамуы, өсудің нәтижесі қандай өзгеріс алып келетіні ешкімге белгісіз. Ешкім ештеңкеден сақталмаған! Бірақ, егер кәзіргі таңда бір нәрсені істеп бастасақ, көп нәрсенің алдын алуға болады. Өйткені жұмыссыздық мәселесі әрқашанда болады. Тек уақыттың өтуімен жетілген шешім әдістері, тәсілдері пайда болады. Жұмыссыздықтың пайда болуы көптеген себептермен түсіндіріледі және оны сол себептердің әсерін әлсірету шарттарын құру арқылы төмендетуге болады.
Жұмыссыздықтың өзі мемлекет деңгейдегі щаруашылыққа ықпал етеді. Бұл термин елдегі жағдайды түсіндіреді, яғни қалыптасқан жалақы деңгейінде жұмыс істеуге келіскен адамдардың белсенді жұмыс іздегенімен, таба алмайды.
Жұмыссыздық - бұл елдегі жалданумен жұмыс істеуге ынтасы және қабілеті бар, бірақ өз мамандығы бойынша жұмыс табуға мүмкіндігі жоқ немесе жұмысқа орналаса алмайтын адамдар саны. Практика жүзінде әлемде жұмыссыздықтың белгілі түрі жоқ елді табу мүмкін емес. Оларға Қазақстанды да жатқызуға болады. Жұмыссыздық қаупі әрқашанда жалданған жұмысшылар арқасында тұрады және ол қай жақтан пайда болды, мерзімі қандай, күресу тәсілдерін ескеру жөн. Жұмыссыздықтың мәселесіне анализ жасаудың алдында кімдерді жұмыссыздар дсп санауға болатынын түсіну қажет.
Қазақстандағы жұмыссыздық
Экономика, әлеуметтік және басқа салалардағы көп мамандар жұмыссыздық мәселесін зерттеген. Бұл мамандар ішінде Дж. Кейнс те бар. Ол жұмыссыздықтың еркіндік сипаты туралы неоклассикалык теорияның иелеріне сын айтқан. Ол еркін жұмыссыздықпен қатар мәжбүрлі жұмыссыздықтың да бар екенін көрсетті. Ал Қазақстанда бұл мамандардың қатарына А. Жұмабаева, Н. Қадыров, А. Нұрланов, Г. Үсенова және тағы басқаларды жатқызуға болады. Менің жұмысымның мақсаты - жұмыссыздық мәселесінің түпкі негізін зерттеп, қарау. Біз ертең не болатынын білмегендіктен: қазақ мұнайының ертеңгі бағасы, теңге курсы қандай болатынын және жалпы еліміздің экономикасының дамуы, өсудің нәтижесі қандай өзгеріс алып келетіні ешкімге белгісіз. Ешкім ештеңкеден сақталмаған! Бірақ, егер кәзіргі таңда бір нәрсені істеп бастасақ, көп нәрсенің алдын алуға болады. Өйткені жұмыссыздық мәселесі әрқашанда болады. Тек уақыттың өтуімен жетілген шешім әдістері, тәсілдері пайда болады. Жұмыссыздықтың пайда болуы көптеген себептермен түсіндіріледі және оны сол себептердің әсерін әлсірету шарттарын құру арқылы төмендетуге болады.
1. Р. Дорнбуш С. Фишер «Макроэкономика» - М.: издательство МГУ: ИНФРА-М, 1997.-784с
2. Агапова Т.А. Серегина С.Ф. «Макроэкономика» - М.: М издательство «Дело и Сервис», 1999г.
3. Журнал «Поиск» 1/2001
4. Журнал «Труд в Казахстане» 3/2000
5. Журнал «Труд в Казахстане» 4/2000
6. Журнал «Труд в Казахстане» 10/2002
2. Агапова Т.А. Серегина С.Ф. «Макроэкономика» - М.: М издательство «Дело и Сервис», 1999г.
3. Журнал «Поиск» 1/2001
4. Журнал «Труд в Казахстане» 3/2000
5. Журнал «Труд в Казахстане» 4/2000
6. Журнал «Труд в Казахстане» 10/2002
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
Қазақстандағы жұмыссыздық 2
Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы 3
Жұмысбастылықты көбейту мәселесі. 9
Қорытынды 14
Қолданылған әдебиет тізімі. 16
Кіріспе
Макроэкономиканың ең күрделі проблемаларының бірі — жұмыссыздық
проблемасы. Жұмыссыздықты макроэкономиканың проблемаларына жатқызу
себептері. 1-ден: Жұмыссыздық мемлекет деңгейдегі жүретін процестерден
туындайды. 2-ден:
Жұмыссыздықтың өзі мемлекет деңгейдегі щаруашылыққа ықпал етеді. Бұл
термин елдегі жағдайды түсіндіреді, яғни қалыптасқан жалақы деңгейінде
жұмыс істеуге келіскен адамдардың белсенді жұмыс іздегенімен, таба алмайды.
Жұмыссыздық - бұл елдегі жалданумен жұмыс істеуге ынтасы және қабілеті
бар, бірақ өз мамандығы бойынша жұмыс табуға мүмкіндігі жоқ немесе жұмысқа
орналаса алмайтын адамдар саны. Практика жүзінде әлемде жұмыссыздықтың
белгілі түрі жоқ елді табу мүмкін емес. Оларға Қазақстанды да жатқызуға
болады. Жұмыссыздық қаупі әрқашанда жалданған жұмысшылар арқасында тұрады
және ол қай жақтан пайда болды, мерзімі қандай, күресу тәсілдерін ескеру
жөн. Жұмыссыздықтың мәселесіне анализ жасаудың алдында кімдерді жұмыссыздар
дсп санауға болатынын түсіну қажет.
Қазақстандағы жұмыссыздық
Экономика, әлеуметтік және басқа салалардағы көп мамандар жұмыссыздық
мәселесін зерттеген. Бұл мамандар ішінде Дж. Кейнс те бар. Ол
жұмыссыздықтың еркіндік сипаты туралы неоклассикалык теорияның иелеріне сын
айтқан. Ол еркін жұмыссыздықпен қатар мәжбүрлі жұмыссыздықтың да бар екенін
көрсетті. Ал Қазақстанда бұл мамандардың қатарына А. Жұмабаева, Н. Қадыров,
А. Нұрланов, Г. Үсенова және тағы басқаларды жатқызуға болады. Менің
жұмысымның мақсаты - жұмыссыздық мәселесінің түпкі негізін зерттеп, қарау.
Біз ертең не болатынын білмегендіктен: қазақ мұнайының ертеңгі бағасы,
теңге курсы қандай болатынын және жалпы еліміздің экономикасының дамуы,
өсудің нәтижесі қандай өзгеріс алып келетіні ешкімге белгісіз. Ешкім
ештеңкеден сақталмаған! Бірақ, егер кәзіргі таңда бір нәрсені істеп
бастасақ, көп нәрсенің алдын алуға болады. Өйткені жұмыссыздық мәселесі
әрқашанда болады. Тек уақыттың өтуімен жетілген шешім әдістері, тәсілдері
пайда болады. Жұмыссыздықтың пайда болуы көптеген себептермен түсіндіріледі
және оны сол себептердің әсерін әлсірету шарттарын құру арқылы төмендетуге
болады.
Дегенмен, жұмыссыздықты қысқартуға болады. Ол үшін әртүрлі тәсілдер
қолданылады, мысалы жұмыссыздарды қайта оқыту уйымдары, жеке кәсіпкерлікті
қолдау.
Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы
Қазақстанның өтпелі экономикасының жұмыссыздығы өзінің
ерекшеліктерімен спецификасына ие. Командалық экономика кезеңінде
Қазақстанда жұмыссыздық болмаған. Өтпелі этап командалық өтпеліктен аралас
нарықтық жүйеде болған. Оның негізігі ерекшелігі бұрынғы жоспарлы
экономиканы реттеудің ұйымдастырушылық командылық әдістері 1991-1993 жылдар
аралығында жойылды, ал реттеудің жаңа нарықтық тәсілдері енді-енді
шығарылып жатыр. Көптеген проблемалар туындай бастады. Экономиканың нақты
секторының дамуы, ЖҮӨ-ң өсуі халықтың экономикалық белсенді адамдарының
санын өсірді. Осылай, 2001 жылдың II кварталында халық сандылығы 7626,8 мың
құрады, бұл 2000 жылдың II кварталына қарағанда (6983,0) 9,2% артық. Осы
кезде жұмысбастылық халықтың саны 13,1% өсті, ал жұмыссыздар саны 21,7%
қысқарды.
Қазақстан Республикасының статистикалық агенттігінің мәліметтері
бойынша 9,8% қарсы 13,0%(01.07.2000).
Бірақ жұмысбастылық органдарында тіркелген жұмыссыздар саны 2001
жылдың 1 қыркүйекке 3,0% экономикалық белсенді халыққа қарсы дейін 4,0%
(сол мерзімдегі өткен жыл).
2001 жылдың 1 қыркүйегіне мынадай келесі мәліметтер алынды:
- Жұмыссыздық деңгейі II кварталда 9,8% құрады.
- Әкімдердің ақпараты бойынша 147,4 мың жұмыс орындары құрылды (жылдық
тапсырма 1,2 ретке артық орындалды).
- Қоғамдық жұмыста 104,7 мың жұмыссыздар қатысты немесе 129,9%
- Мамандырылған оқуға 11,3 мың жұмыссыз жіберілді немесе жоспардан
67,3%
Берілген периодтың өткен жылына қарағанда жұмысбастылық органдарына
келген жұмыссыздардың жұмысқа орналасу бөлігі 10,4% құрады.
Осы кезде бөлшекті жұмысбастылы азаматтардың саны экономикалы белсенді
халыққа қарсы 1,5% - өткен жылдың берілген уақытына.
2001 жылдың кварталында экономикадағы жұмысбастылық абсолютті өсуі,
өткен жылға қарағанда 6,1 млн-нан 6,9 млн адамға өсті, сонымен қатар
маусымдық жалдау бойынша (эксперттік бағалау бойынша) 3,65 адам құрап, 12%
өсті.
Қазақстан Республикасының статистикалық агенттегінің мәліметтері
бойынша табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті қорғау және шағын
бизнесті қолдауда жұмысбастылардың шағын бизнестегі саны 01.08.01-ға 1,6
млн. адамды құрады, берілген уақыттың 2000 жылында 1,4 млн адам болды.
2001 жылда 8 ай ішінде жұмысбастылық сұрақтары бойынша уәкілетті
органдардың делдалы арқылы жұмысқа орналасқандардың саны 1,2 өсті.
Республика бойынша жұмыссыздықтың ең төменгі деңгейі Шығыс-Қазақстанда
байқалған-7, Ақмола, Атырау және Жамбыл облыстарында жұмыссыздық деңгейі
орташа республикалық деңгейден арта түсіп сәйкесінше 10,0% , 11,84% , 11,7%
құрады.
2001 жылдың қаңтар-тамыз аралығында жұмысбастылық органдарына жұмыс
іздегендердің 230,9 мың адам барды, берілген периодта 2000 жылы 266,4 мың
адам барды. Ауыл шаруашылық аймақтарында жұмыс іздейтін адамдар 78,8 мың
адам болды (жалпы саннан 34,1%). Берілген периодтың 2000 жылына қарағанда
сол органдарға барған адамдар санының азаюы 8 аймақта байқалды: Ақмола обл-
да-1,6; Қызылордада — 1,5; Алматы қаласында — 1,8 ретке. 2001 жылдың
басынан қоғамдық жұмыстарға" 104,7 мың адам қатысты (2000ж-81,7).
Бағдарламаның жылдық көрсеткіші Атырау обл-да —242,2% орындалды, Шығыс
Қазақстан обл-да — 115%, Жамбыл обл-да - 103,2%.
Қоғамдық жұмыстың негізгі түрлері: қала территориясын жинауда тұрмыс-
коммуналдық шаруашылығына көмек беру, қалалар мен аумақтарда экологиялық
сауықтандыру (көгалдындыру, игіліктендіру), өндірістік өнеркәсіпте жұмыс
істеу, құрылыста, реконструцияда және әлеуметтік-мәдени түрғыда объекттер
мен үйлерде капиталды ремонт жасау.
Сонымен бірге жалпы қоғамдық жұмысқа төленетін ақшаның қарызы — 78,9
млн адамды құрады. Қарыздың елеулі сомасы Шығыс Қазақстанда сақталып тұр
(11,9 млн тенге) және Ақмола обл-да (6,4 млн). Жамбыл обл-да 2001 жылдың 1
қыркүйекке қоғамдық жұмыстың қарыздары 4,8 млн теңгені құрады.
Өйткені, жұмыссыздық елулі дәрежеде еңбек нарығындағы жұмыссыздардың
квалификациялық сұранысы сәйкес келмеушілігімен байланысты болғандықтан
жұмысбастылық сұрақтары бойынша уәкілетті органдармен қайта даярлау мен
жұмыссыздарды мамандырылған оқыту жұмыстарын жүргізді.
Қарастырылып жатқан периодта республиканың жұмысбастылық сұрақтарының
уәкілетті органдары 11,3 мың немесе 2001 жылғы бағдарламаға негізделген
67,3% жұмыссыз адамдарды мамандырылған оқуға, қайта даярлауға және
квалификацияны жоғарлатуға жіберілді.
Жұмыссыздарды оқыту көрсеткіштерінің ең жоғарғысы Ақмола обл-да-85,9%,
Шығыс Қазақстанда-79,6%, Атырау обл-да-74,6% көрінді.
Облыс әкімдерінің мәліметтері бойынша 2001 кылдың 1-ші қыркүйек
жағдайына 147,4 мың жұмыс орындары пайда болды, соның ішінде —З1 мың
уақытша және маусымдық. Белсендірек, бұл жұмыс орындары Жамбыл обл-да-17,1
мың, Шығыс Қазақстан обл-да-16,1 мың құрылды.
Атырау облысында бұл жұмыс өте әлсіз дамығандықтан, жұмысбастылық
сүрақтарының органдарында тірклген 10,6 мың жұмыссызға 3,8 мың жаңа жұмыс
орындары құралды.
Өндірістің ірі және орташа кәсіпорындағы жұмыс орындарын құру мен
қалпына келтіру графигіне сәйкес 2001 жылдың 7 ай ішінде 10,2 мың жаңа
жұмыс орындары пайда болды.
Жамбыл облысында жұмыс орындарының көбісі (80% астам) егін жинау
периодына құрылған уақытша және маусымдық болып табылады да ұзақ мерзімді
жұмысбастылықты қамтамасыз етпейді.
Берілген мысалдар инвестициялық мүмкіндіктермен жалпы экономиканың
жандануын куәләндырады. Бірақ жұмыс орындарының пайда болуының қарқындары
оларға деген сұранысты толық көлемінде қанағаттандырмайды және
жұмыссыздықтың төмендеу деңгейіне маңызды ықпал етпейді.
Еңбек нарығында жағдайлардың жақсаруына байланысты себеп болатын
факторлардың бірі шетел жұмыс күшін кіргізудің шектеулілігі. Бұл жұмыстағы
негізгі критерийлер: ішкі еңбек квоталарды сақтау, орындау, шетел
жұмысшыларын пайдаланатын кәсіпорындарда қала тұрғындары үшін жұмыс орнын
табу. Бір моментте рұқсатылған жүйе бойынша қалада-2-2,2 мың шетел
азаматтары қызмет етеді. Олардың жартысынан көбі басқарушылар-заңды
тұлғаларды ұйымдастырушылар, яғни, жұмыс берушілер. Қалғандары маман
ретінде жұмылдырылған. Рұқсатты алудың міндетті шарттарының бірі жұмыс
орындарын орнату, шетел мамандарының орнын басу үшін жергілікті мамандарды
қайта оқыту. Жалпы шетел жұмыс күші пайдаланатын өнеркәсіптермен ұйымдар 30-
34 мың қала тұрғындарын жұмыспен қамтамасыз етеді. Алматы қаласының
территориясында коммерциялық іс-әрекетпен айналысып жүрген шетел
азаматтарына қатысты миграциялық процестерді реттеу мақсатында 2001 жылы
Алматы қалалық маслихаты арнайы шешім қабылдады. Ол берілген шетел
азаматтары үшін есептеу-тіркеу тәртібін бекітті. Қалада коммерциялық іс-
әрекетпен айналысатын шетел азаматтардың рұқсат етілетін санын орнатты.
Осындай шектеулердің енгізілуі олардың келуін заңды түрде келтіруін және
азаматтардың өз жұмысбастылығын қолдауға мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасының еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі
Қазақстан Республикасына шетелдік жұмыс күшін тартуды реттеу бойынша
мақсатты жұмыстарды жүргізу. Қосымша жұмыс орындарын құру, шетел жұмыс
күшін тартатын ұйымның қазақстандық азаматтарды маманды дайындау.
Шетел азаматтарын тартатын, өнеркәсіптегі қазақстандық азаматтар
санының өсуі байқалады (2000 жылдың 1 жарты жылдығы-122,2 мың адам, 2001
жылдың жарты жылдығы-239,8 мың адам).
2001 жылдың I жарты жылдығында 5190 шетел азаматы тартылды, бұл
берілген периодтың өткен жылына қарағанда 10% кеміді (15785)
Сонымен қатар шетел мамандарын тартатын өнеркәсіптерде әр жыл сайын
Қазақстан азаматтарына жасалған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 2
Қазақстандағы жұмыссыздық 2
Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы 3
Жұмысбастылықты көбейту мәселесі. 9
Қорытынды 14
Қолданылған әдебиет тізімі. 16
Кіріспе
Макроэкономиканың ең күрделі проблемаларының бірі — жұмыссыздық
проблемасы. Жұмыссыздықты макроэкономиканың проблемаларына жатқызу
себептері. 1-ден: Жұмыссыздық мемлекет деңгейдегі жүретін процестерден
туындайды. 2-ден:
Жұмыссыздықтың өзі мемлекет деңгейдегі щаруашылыққа ықпал етеді. Бұл
термин елдегі жағдайды түсіндіреді, яғни қалыптасқан жалақы деңгейінде
жұмыс істеуге келіскен адамдардың белсенді жұмыс іздегенімен, таба алмайды.
Жұмыссыздық - бұл елдегі жалданумен жұмыс істеуге ынтасы және қабілеті
бар, бірақ өз мамандығы бойынша жұмыс табуға мүмкіндігі жоқ немесе жұмысқа
орналаса алмайтын адамдар саны. Практика жүзінде әлемде жұмыссыздықтың
белгілі түрі жоқ елді табу мүмкін емес. Оларға Қазақстанды да жатқызуға
болады. Жұмыссыздық қаупі әрқашанда жалданған жұмысшылар арқасында тұрады
және ол қай жақтан пайда болды, мерзімі қандай, күресу тәсілдерін ескеру
жөн. Жұмыссыздықтың мәселесіне анализ жасаудың алдында кімдерді жұмыссыздар
дсп санауға болатынын түсіну қажет.
Қазақстандағы жұмыссыздық
Экономика, әлеуметтік және басқа салалардағы көп мамандар жұмыссыздық
мәселесін зерттеген. Бұл мамандар ішінде Дж. Кейнс те бар. Ол
жұмыссыздықтың еркіндік сипаты туралы неоклассикалык теорияның иелеріне сын
айтқан. Ол еркін жұмыссыздықпен қатар мәжбүрлі жұмыссыздықтың да бар екенін
көрсетті. Ал Қазақстанда бұл мамандардың қатарына А. Жұмабаева, Н. Қадыров,
А. Нұрланов, Г. Үсенова және тағы басқаларды жатқызуға болады. Менің
жұмысымның мақсаты - жұмыссыздық мәселесінің түпкі негізін зерттеп, қарау.
Біз ертең не болатынын білмегендіктен: қазақ мұнайының ертеңгі бағасы,
теңге курсы қандай болатынын және жалпы еліміздің экономикасының дамуы,
өсудің нәтижесі қандай өзгеріс алып келетіні ешкімге белгісіз. Ешкім
ештеңкеден сақталмаған! Бірақ, егер кәзіргі таңда бір нәрсені істеп
бастасақ, көп нәрсенің алдын алуға болады. Өйткені жұмыссыздық мәселесі
әрқашанда болады. Тек уақыттың өтуімен жетілген шешім әдістері, тәсілдері
пайда болады. Жұмыссыздықтың пайда болуы көптеген себептермен түсіндіріледі
және оны сол себептердің әсерін әлсірету шарттарын құру арқылы төмендетуге
болады.
Дегенмен, жұмыссыздықты қысқартуға болады. Ол үшін әртүрлі тәсілдер
қолданылады, мысалы жұмыссыздарды қайта оқыту уйымдары, жеке кәсіпкерлікті
қолдау.
Қазақстандағы еңбек нарығының жағдайы
Қазақстанның өтпелі экономикасының жұмыссыздығы өзінің
ерекшеліктерімен спецификасына ие. Командалық экономика кезеңінде
Қазақстанда жұмыссыздық болмаған. Өтпелі этап командалық өтпеліктен аралас
нарықтық жүйеде болған. Оның негізігі ерекшелігі бұрынғы жоспарлы
экономиканы реттеудің ұйымдастырушылық командылық әдістері 1991-1993 жылдар
аралығында жойылды, ал реттеудің жаңа нарықтық тәсілдері енді-енді
шығарылып жатыр. Көптеген проблемалар туындай бастады. Экономиканың нақты
секторының дамуы, ЖҮӨ-ң өсуі халықтың экономикалық белсенді адамдарының
санын өсірді. Осылай, 2001 жылдың II кварталында халық сандылығы 7626,8 мың
құрады, бұл 2000 жылдың II кварталына қарағанда (6983,0) 9,2% артық. Осы
кезде жұмысбастылық халықтың саны 13,1% өсті, ал жұмыссыздар саны 21,7%
қысқарды.
Қазақстан Республикасының статистикалық агенттігінің мәліметтері
бойынша 9,8% қарсы 13,0%(01.07.2000).
Бірақ жұмысбастылық органдарында тіркелген жұмыссыздар саны 2001
жылдың 1 қыркүйекке 3,0% экономикалық белсенді халыққа қарсы дейін 4,0%
(сол мерзімдегі өткен жыл).
2001 жылдың 1 қыркүйегіне мынадай келесі мәліметтер алынды:
- Жұмыссыздық деңгейі II кварталда 9,8% құрады.
- Әкімдердің ақпараты бойынша 147,4 мың жұмыс орындары құрылды (жылдық
тапсырма 1,2 ретке артық орындалды).
- Қоғамдық жұмыста 104,7 мың жұмыссыздар қатысты немесе 129,9%
- Мамандырылған оқуға 11,3 мың жұмыссыз жіберілді немесе жоспардан
67,3%
Берілген периодтың өткен жылына қарағанда жұмысбастылық органдарына
келген жұмыссыздардың жұмысқа орналасу бөлігі 10,4% құрады.
Осы кезде бөлшекті жұмысбастылы азаматтардың саны экономикалы белсенді
халыққа қарсы 1,5% - өткен жылдың берілген уақытына.
2001 жылдың кварталында экономикадағы жұмысбастылық абсолютті өсуі,
өткен жылға қарағанда 6,1 млн-нан 6,9 млн адамға өсті, сонымен қатар
маусымдық жалдау бойынша (эксперттік бағалау бойынша) 3,65 адам құрап, 12%
өсті.
Қазақстан Республикасының статистикалық агенттегінің мәліметтері
бойынша табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті қорғау және шағын
бизнесті қолдауда жұмысбастылардың шағын бизнестегі саны 01.08.01-ға 1,6
млн. адамды құрады, берілген уақыттың 2000 жылында 1,4 млн адам болды.
2001 жылда 8 ай ішінде жұмысбастылық сұрақтары бойынша уәкілетті
органдардың делдалы арқылы жұмысқа орналасқандардың саны 1,2 өсті.
Республика бойынша жұмыссыздықтың ең төменгі деңгейі Шығыс-Қазақстанда
байқалған-7, Ақмола, Атырау және Жамбыл облыстарында жұмыссыздық деңгейі
орташа республикалық деңгейден арта түсіп сәйкесінше 10,0% , 11,84% , 11,7%
құрады.
2001 жылдың қаңтар-тамыз аралығында жұмысбастылық органдарына жұмыс
іздегендердің 230,9 мың адам барды, берілген периодта 2000 жылы 266,4 мың
адам барды. Ауыл шаруашылық аймақтарында жұмыс іздейтін адамдар 78,8 мың
адам болды (жалпы саннан 34,1%). Берілген периодтың 2000 жылына қарағанда
сол органдарға барған адамдар санының азаюы 8 аймақта байқалды: Ақмола обл-
да-1,6; Қызылордада — 1,5; Алматы қаласында — 1,8 ретке. 2001 жылдың
басынан қоғамдық жұмыстарға" 104,7 мың адам қатысты (2000ж-81,7).
Бағдарламаның жылдық көрсеткіші Атырау обл-да —242,2% орындалды, Шығыс
Қазақстан обл-да — 115%, Жамбыл обл-да - 103,2%.
Қоғамдық жұмыстың негізгі түрлері: қала территориясын жинауда тұрмыс-
коммуналдық шаруашылығына көмек беру, қалалар мен аумақтарда экологиялық
сауықтандыру (көгалдындыру, игіліктендіру), өндірістік өнеркәсіпте жұмыс
істеу, құрылыста, реконструцияда және әлеуметтік-мәдени түрғыда объекттер
мен үйлерде капиталды ремонт жасау.
Сонымен бірге жалпы қоғамдық жұмысқа төленетін ақшаның қарызы — 78,9
млн адамды құрады. Қарыздың елеулі сомасы Шығыс Қазақстанда сақталып тұр
(11,9 млн тенге) және Ақмола обл-да (6,4 млн). Жамбыл обл-да 2001 жылдың 1
қыркүйекке қоғамдық жұмыстың қарыздары 4,8 млн теңгені құрады.
Өйткені, жұмыссыздық елулі дәрежеде еңбек нарығындағы жұмыссыздардың
квалификациялық сұранысы сәйкес келмеушілігімен байланысты болғандықтан
жұмысбастылық сұрақтары бойынша уәкілетті органдармен қайта даярлау мен
жұмыссыздарды мамандырылған оқыту жұмыстарын жүргізді.
Қарастырылып жатқан периодта республиканың жұмысбастылық сұрақтарының
уәкілетті органдары 11,3 мың немесе 2001 жылғы бағдарламаға негізделген
67,3% жұмыссыз адамдарды мамандырылған оқуға, қайта даярлауға және
квалификацияны жоғарлатуға жіберілді.
Жұмыссыздарды оқыту көрсеткіштерінің ең жоғарғысы Ақмола обл-да-85,9%,
Шығыс Қазақстанда-79,6%, Атырау обл-да-74,6% көрінді.
Облыс әкімдерінің мәліметтері бойынша 2001 кылдың 1-ші қыркүйек
жағдайына 147,4 мың жұмыс орындары пайда болды, соның ішінде —З1 мың
уақытша және маусымдық. Белсендірек, бұл жұмыс орындары Жамбыл обл-да-17,1
мың, Шығыс Қазақстан обл-да-16,1 мың құрылды.
Атырау облысында бұл жұмыс өте әлсіз дамығандықтан, жұмысбастылық
сүрақтарының органдарында тірклген 10,6 мың жұмыссызға 3,8 мың жаңа жұмыс
орындары құралды.
Өндірістің ірі және орташа кәсіпорындағы жұмыс орындарын құру мен
қалпына келтіру графигіне сәйкес 2001 жылдың 7 ай ішінде 10,2 мың жаңа
жұмыс орындары пайда болды.
Жамбыл облысында жұмыс орындарының көбісі (80% астам) егін жинау
периодына құрылған уақытша және маусымдық болып табылады да ұзақ мерзімді
жұмысбастылықты қамтамасыз етпейді.
Берілген мысалдар инвестициялық мүмкіндіктермен жалпы экономиканың
жандануын куәләндырады. Бірақ жұмыс орындарының пайда болуының қарқындары
оларға деген сұранысты толық көлемінде қанағаттандырмайды және
жұмыссыздықтың төмендеу деңгейіне маңызды ықпал етпейді.
Еңбек нарығында жағдайлардың жақсаруына байланысты себеп болатын
факторлардың бірі шетел жұмыс күшін кіргізудің шектеулілігі. Бұл жұмыстағы
негізгі критерийлер: ішкі еңбек квоталарды сақтау, орындау, шетел
жұмысшыларын пайдаланатын кәсіпорындарда қала тұрғындары үшін жұмыс орнын
табу. Бір моментте рұқсатылған жүйе бойынша қалада-2-2,2 мың шетел
азаматтары қызмет етеді. Олардың жартысынан көбі басқарушылар-заңды
тұлғаларды ұйымдастырушылар, яғни, жұмыс берушілер. Қалғандары маман
ретінде жұмылдырылған. Рұқсатты алудың міндетті шарттарының бірі жұмыс
орындарын орнату, шетел мамандарының орнын басу үшін жергілікті мамандарды
қайта оқыту. Жалпы шетел жұмыс күші пайдаланатын өнеркәсіптермен ұйымдар 30-
34 мың қала тұрғындарын жұмыспен қамтамасыз етеді. Алматы қаласының
территориясында коммерциялық іс-әрекетпен айналысып жүрген шетел
азаматтарына қатысты миграциялық процестерді реттеу мақсатында 2001 жылы
Алматы қалалық маслихаты арнайы шешім қабылдады. Ол берілген шетел
азаматтары үшін есептеу-тіркеу тәртібін бекітті. Қалада коммерциялық іс-
әрекетпен айналысатын шетел азаматтардың рұқсат етілетін санын орнатты.
Осындай шектеулердің енгізілуі олардың келуін заңды түрде келтіруін және
азаматтардың өз жұмысбастылығын қолдауға мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасының еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі
Қазақстан Республикасына шетелдік жұмыс күшін тартуды реттеу бойынша
мақсатты жұмыстарды жүргізу. Қосымша жұмыс орындарын құру, шетел жұмыс
күшін тартатын ұйымның қазақстандық азаматтарды маманды дайындау.
Шетел азаматтарын тартатын, өнеркәсіптегі қазақстандық азаматтар
санының өсуі байқалады (2000 жылдың 1 жарты жылдығы-122,2 мың адам, 2001
жылдың жарты жылдығы-239,8 мың адам).
2001 жылдың I жарты жылдығында 5190 шетел азаматы тартылды, бұл
берілген периодтың өткен жылына қарағанда 10% кеміді (15785)
Сонымен қатар шетел мамандарын тартатын өнеркәсіптерде әр жыл сайын
Қазақстан азаматтарына жасалған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz