Компьютерлік қысқарған әрі ұятсыздау естілетін сөздер

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Компьютерлік қысқарған әрі ұятсыздау естілетін сөздер

Ассаламу алайкум достар! Бүгінгі оқитындарыңыз қысқартылған әрі ұятсыздау сөздер, бағдарламашы болғасын көп мекемелерде жүремін компьютерге бағытталған қысқарған сөздер топтамасын ұсынғалы отырмын, қазпошта бастығын ондағылар ата дейді екен маған айтады:
1) Атамыздікен көріп берші (Компьютерін айтып тұрғаны ғой)
2) Менікінде көре салшы
3) Мағанда антивирус қойып берші
4) Маған флешка салса болама?
5) Менікі сенікін көрмей тұрғой (Сеть)
6) Атамның зарядкасы өліп қалды (сотканың заряды)
7) Сенікі диск оқима
8) Маған windows орнатып берші
9) Қара кабельді менікіне қосып жіберші
10) Алдынан тықтыңба артынан тықтыңба?

Жаргон

Жаргон (ағылш. slang; jargon ; ) - әлеуметтiк диалект; айналымдарды ерекше лексикамен және фразеологиямен, экспрессиялылықты әңгiме аралық тiлден және сөз жасау құралдардың ерекше қолдануымен айырмашылығы болады, бiрақ меншiктi фонетикалық және грамматикалық жүйемен ие болмайды. Жаргондық лексиктiң бөлiгi - сайман, бiр емес емес, (соның iшiнде және одан тарлау жоғалған) көп әлеуметтiк топ. Олардың ортақ қорының сөзi форманы және мән бiр жаргоннан басқасына өте өзгерте алады: «аргоға қараңғылатсын - олжаны қашыртсын, сонан соң - (жауап алуда) қулансын, қазiргi жастар жаргонында - жауаптан балдырлап, жалтару.

Жаргонның лексикасы қайта мағыналау, метафоризации, қайта ресiмдеу, дыбыстық қысқарту әдеби тiлдi базасында жолымен салады тағы сол сияқтылар, сонымен бiрге басқа тiлдегi сөздер және морфемалардың белсендi меңгеруi. Мысалы: құламалы-сәндi, iскер, үй - пәтер, бакстер - долларлар, қол арба - автокөлiк, тартып қалсын - кетсiн, баскет - баскетбол, чувак - (сыған тiлден) жiгiт. Жаргон қазiргi тiлде кең таратуды алды, (жастар сленгi) жастардың тiлiнде әсiресе.

Әншілер мен жүргізушілер мектепте оқымаған ба?

Көпшілігіміз тіл мәдениеті дегенді сыпайы сөйлеу, сөз ішінде бөтен тіл элементтерін араластырмай таза сөйлеу деп түсінеміз. Бірақ сөз мәдениеті деген ұғым дыбыс жүйесін, оның ырғақ әуездерін, сөздік тұлғаның құрылымдарын, оның жұрнақ, жалғауларын, сөз тіркесі мен сөйлем жүйелерін, тілдің стильдік құралдарын т. б. әдеби тілдің нормасына сай қолдана білу деген ұғымды білдіреді. Қазақ әдеби тілі ауызша тілден еш айырмасы жоқ сияқты көрінеді қазір. Жазба тілдің өзіне тән жүйесі бар. Ал ауызша тілдің нормаларын елепескермеу көп жағдайда дұрыс нәтиже бермейді. Соңғы жылдары ауызша сөздің нормаларын шатастыру, дыбысталған сөз бен жазба сөздің парқын ажырата алмай әдеби тіл нормасын бұзу эфирден естілер сөзде, яғни қарапайым халықтың айнасы болған көгілдір экрандағы бағдарламалардың сөйлеу тілінде жиілеп кетті. Бірде «Ел арнадағы» «Тапқыр достар», «Дудар-ай» бағдарламаларының жүргізушісі Арман Дүйсеннің эфирде «күтіп отқанда», «мен сияқты скромный екенсіз» деген сөздерін естіп қалдым. Осы бағдарламалардағы жүргізушілердің сөйлеу тіліне белгілі талап қойыла ма екен? Әлде Арман Дүйсен композитор, атақты тәжірибелі жүргізуші болғандықтан бағдарлама ұйымдастырушылары оған талап қоя алмайды ма?
Қазіргі заманда тәрбие мен мәдениеттің бір түрі болып табылатын түрлі телехабарлар мен радиолардың тіліндегі кемшіліктерді айтып тауыса алмайсың. Ал адамның сезіміне әсер етіп, рухани нәр беретін, көбінде жастар тыңдайтын әндер ұлттық болмыстан, ұлттық сипатынан, сапалық жағынан кері кетіп бара жатқан сияқты. Меніңше, әннің сөзін жазушыларға да, әнді орындаушыларға да, жалпы халыққа әдеби тілден тысқары жатқан варваризм, жаргон сөздерді қоспай жазуға, орындауға міндет жүктеп, талап қойылуы тиіс. Себебі, екінің бірінің ұялы телефонындағы әндер мағынасы жоқ, соңғы сөздері ұйқасса болды, ән айтудың жөні осы дегендей айтылған әндер.
Бұл тек менің пікірім емес. Бірде, «Қазақ әдебиеті» газетіне шыққан композитор Хасен ҚожаАхметтің мақаласын оқыдым. Онда былай дейді: «Қазіргі қазақ әні композиторларымыз шығарып, халыққа насихаттап жүрген шығармалардың көпшілігі әлемнің әр тарапынан естіліп жүрген тек делебе қоздыруды мақсат ететін «порно-ритмдер» сарынының құрандысы ғана. Мыңдаған жылдар бойында қалыптасып, түзілген ұлттық сипаттан жұрдай мұндай жасанды музыкамен қазақтың сезімін ұлттық бірлікке ұйымдастыру, отаншылдыққа тәрбиелеу мүмкін бе?»
Әрине, мүмкін емес. Бұл дабыл қағып көтеретін мәселе. Қазіргі уақытта аспандағы жұлдыздардан жердегі жұлдыздар көбейіп кетті. Қай әнді кім айтатынын айырып болмайсың. Мысалы, жастардың көбісі тыңдайтын «Қызғалдақ» деп аталатын әнде мынадай жолдар бар. «Қолымда ручка мен парақ, қойынымда самопал арақ». Сонда әннің сөзін жазған адам «осы мен не жаздым?», не әнді орындап тұрған әнші «осы мен не айтып тұрмын?» деп ойлана ма екен? Бірақ, бұл сияқты мән-мағынасыз өлеңдер теледидар мен радионы жаулап алды.
Әннің мазмұны өз алдына бір бөлек әңгіме. Біздің бүгінгі айтқымыз келіп отырған жайт орфоэпия мәселесі. Яғни, қазіргі танымал жас әншілер мен жүргізушілер, аты да, заты да күмәнді қаптаған топтар мектепте орфоэпияны оқыған ба? Олар өздері айтқан әндерін кейін қайтадан тыңдамай ма? Тыңдаушының құлағына түрпідей тиетін ән өздерінің құлақтарына жағымды естіле ме? Тіпті, ең жақсы әндердің өзінен орфоэпиялық заңдылықтардың сақталмай айтылып жатқанын аңғаруға болады. Ұсақ-түйек әншілерді былай қойғанда «МузАрт » тобының «Сен келерсің бір күні» әнінде: Сен к(г) елерсің бір күні, маған қымбат сый қ(ғ) ылып; жер бетінде күлкіні, жанарыңа сыйдырып; таңдарың кеп атқанда, бәлкім түсте, кешқ(ғ) ұрым; оттай жанған шақтарда құштарлықты кеш к(г) үнім; сағынышым сенгісіз, шала шабыт, жыр түрі; қайдан қ(ғ) ашан белгісіз, сен к(г) елерсің бір к(г) үні деген жолдар бар. Осындағы «келерсің», «күні», «қылып», «кешқұрым» «күнім », «қашан » сөздеріндегі басқы «қ», «к», әріптері орфоэпия бойынша «ғ» «г» болып аталуы керек еді. Бірақ бұл сөздер бірде дұрыс, бірде қате айтылып жүр. Ал «Жігіттер» квартетінің «Туған күн » әнінің мына бір жолдарында: Бүгін сенің туған күнің, балапаным дәулетім, өмір гүлім сені бүгін құттықтайды әулетің; азамат бол асқақтатар азат елдің сәулетін, намысты бол, табысты бол шаш сәулетім; әрқашанда қызыр баба болсын жолдасың, аппағым айналайын, періштелер жебеп сені тәңір қолдасын. Мұнда да, «күнің», «әрқашанда», «қолдасын» сөздеріндегі тағы да «қ» мен «к» дыбыстарының дұрыс айтылмауы, сонымен қатар «азамат бол» дегенде алдыңғы сөздің соңғы дыбысы қатаң болуы себепті «бол» сөзі «пол» болып айтылуы керек, бірақ ол жазылуы бойынша айтылып жүр.
Тек осы танымал әндердегі қателер туралы пікірлерді дәлелдей түссем «Қазақ тілінің орфоэпиялық анықтағышы» кітабында «Қазақ тілінде қатқыл естілетін «қ», «к» дыбыстарынан басталатын сөздер өте көп жағдайда сынық дыбысталады. Мысалы: ер ғазақ, сары ғымыз, менді ғыз. Егер тиісті жерінде қатаң «қ», « к» сындырылып айтылмаса сөйлеуші «қақалап», «кекелеп» тұрғандай жағымсыз әсер қалдырады» делінген. Сондықтан, жұртшылыққа түсінікті сөздерді жиі, көбірек қолдануын, жазба мәтінді дұрыс сазына келтіріп дыбыстаудың, тиісті жерінде сөзге логикалық екпін түсірудің, жеке сөздердің орфоэпиялық нормаларын сақтаудың маңызы ерекше.

Тіл мәдениеті

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.