ӨЗБЕКӘЛІ ЖӘНІБЕКОВ



1 Жәнібеков Өзбекәлі өмірі
2 Өзбекәлі Жәнібек еңбек жолы
3 Өзбекәлі Жәнібектің жастар үшін, ұлт үшін сіңірген еңбектері
Жәнібеков Өзбекәлі (28.8.1931, Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданы Сарықамыс ауылы — 22.2.1998, Алматы) — мемлекет қайраткері, этнограф, тарих ғылымының кандидаты (1990). Абай атындағы Қазақ педагогигалық институтын (қазіргі Алматы мемлекеттік университеті) бітірген (1952). Шымкент (қазіргі Оңтүстік Қазақстан) облысының Келес ауанында мектеп мұғалімі, оқу ісінің меңгерушісі (1952 — 1955), Келес ауданы комсомол коммитетінің 1-хатшысы (1955 — 1956), Шымкент облысының комсомол коммитетінің хатшысы (1956 — 1961), Қазақстан АКЖО ОК-нің 1-хатшысы, хатшысы (1961 — 1970), Қазақстан компартиясы Торғай облысы коммитетінің хатшысы (1970 — 1975), Қазақстан компартиясы ОК-нің шет елдермен байланыс бөлімінің меңгерушісі (1975 — 1977), Қазақстан мәдениет министрінің орынбасары (1977 — 1988); мәдениет министрі (1987 — 1988), Қазақстан компартиясы ОК-нің хатшысы (1988 — 1991) қызметтерін атқарды.Жәнібеков қазақ халқының ұлттық мәдениетінің, ана тілінің, дәстүрі мен әдет-ғұрпының жаңарып, дамуына елеулі үлес қосты. 20 ғасырдың 70-жылдарының өзінде-ақ Қожа Ахмет Иасауи кесенесінің қалпына келтірілуіне ұйытқы болды. Жәнібековтің бастамасымен Қазақстанның көптеген қалаларында этнографиялық мұражайлар ашылды, Қазақстанның тарихи және мәдени ескерткіштерін сақтау мен қалпына келтіру мақсатын көздеген “Арқас” қоғамы құрылды. Жәнібеков “Шертер”, Адырна”, “Алтынай”, т.б. фольклорлық өнер ансамбльдерін ұйымдастырды. “Наурыз” мейрамының, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердиев есімдерінің халқына қайта оралуына белсене ат салысты. Ана тілін дамыту бағдарламасының мемлекеттік тұжырымдамасын жасауға қатысты. “Қазақтың ұлттық қол өнері” (1982), “Жаңғырық” (1991), “Уақыт керуені” (1992), “Жолайрықта” (1996), “Қазақ киімі” (1996), “Ежелгі Отырар” (1997), “Тағдыр тағылымы” (1996, 1-кітап, 1997, 2-3 мәрте Еңбек Қызыл Ту орденімен, медальдермен марапатталған.кітап) еңбектері жарық көрген.

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
ӨЗБЕКӘЛІ ЖӘНІБЕКОВ

Жәнібеков Өзбекәлі (28.8.1931, Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданы
Сарықамыс ауылы — 22.2.1998, Алматы) — мемлекет қайраткері, этнограф, тарих
ғылымының кандидаты (1990). Абай атындағы Қазақ педагогигалық институтын
(қазіргі Алматы мемлекеттік университеті) бітірген (1952). Шымкент (қазіргі
Оңтүстік Қазақстан) облысының Келес ауанында мектеп мұғалімі, оқу ісінің
меңгерушісі (1952 — 1955), Келес ауданы комсомол коммитетінің 1-хатшысы
(1955 — 1956), Шымкент облысының комсомол коммитетінің хатшысы (1956 —
1961), Қазақстан АКЖО ОК-нің 1-хатшысы, хатшысы (1961 — 1970), Қазақстан
компартиясы Торғай облысы коммитетінің хатшысы (1970 — 1975), Қазақстан
компартиясы ОК-нің шет елдермен байланыс бөлімінің меңгерушісі (1975 —
1977), Қазақстан мәдениет министрінің орынбасары (1977 — 1988); мәдениет
министрі (1987 — 1988), Қазақстан компартиясы ОК-нің хатшысы (1988 — 1991)
қызметтерін атқарды.Жәнібеков қазақ халқының ұлттық мәдениетінің, ана
тілінің, дәстүрі мен әдет-ғұрпының жаңарып, дамуына елеулі үлес қосты. 20
ғасырдың 70-жылдарының өзінде-ақ Қожа Ахмет Иасауи кесенесінің қалпына
келтірілуіне ұйытқы болды. Жәнібековтің бастамасымен Қазақстанның көптеген
қалаларында этнографиялық мұражайлар ашылды, Қазақстанның тарихи және
мәдени ескерткіштерін сақтау мен қалпына келтіру мақсатын көздеген “Арқас”
қоғамы құрылды. Жәнібеков “Шертер”, Адырна”, “Алтынай”, т.б. фольклорлық
өнер ансамбльдерін ұйымдастырды. “Наурыз” мейрамының, М.Дулатов,
Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердиев есімдерінің халқына қайта оралуына
белсене ат салысты. Ана тілін дамыту бағдарламасының мемлекеттік
тұжырымдамасын жасауға қатысты. “Қазақтың ұлттық қол өнері” (1982),
“Жаңғырық” (1991), “Уақыт керуені” (1992), “Жолайрықта” (1996), “Қазақ
киімі” (1996), “Ежелгі Отырар” (1997), “Тағдыр тағылымы” (1996, 1-кітап,
1997, 2-3 мәрте Еңбек Қызыл Ту орденімен, медальдермен марапатталған.кітап)
еңбектері жарық көрген. Оны Қазақстан зиялы қауымы Темірбек Жүргенов, Ілияс
Омаровтан кейінгі, солардың деңгейіндегі мәдениет қайраткері деп таныды.

Жылқының да жылқысы бар,
Қазанаты бір бөлек.
Жігіттің де жігіті бар,
Азаматы бір бөлек дейді дана халқымыз. Марқұм Өзбекәлі Жәнібекті осы
санатқа қоссақ, қателеспеспіз. Ол туралы елден ерек туған ер, нағыз азамат
еді дейді білетіндер...
Көзі тірісінде аты аңызға айналған адамдар көп емес. Солардың бірі –
мемлекет және қоғам қайраткері Өзбекәлі Жәнібек. Ол кісіні қатарластары
Өзекең десе, кейінгі буын інілері Өзағаң депті. Қалам ұстағандары
өзекті өртер өкініш пен көкірекке мақтаныш сезімін қатар ұялатар талай
естеліктер де жазыпты.
Өзбекәлі Жәнібек 1931 жылы 28 тамызда Оңтүстіктің Отырар ауданы, Сарықамыс
ауылында қазіргі – әл-Фараби елді мекенінде туған. Алдымен әкесі өліп,
қабырғасы қатайып, бұғанағы бекімей жатып шешеден айырылған ол жастайынан
жетімдіктің тауқыметін тартады. Аталас ағайындарының қолында қалған
Өзбекәлі бала жасынан еңбекке араласып, өмір оны ерте есейтеді. Мектепте
сабақты жақсы оқиды. Жұрттың ескі киімін киіп, бірде аш, бірде тоқ жүріп,
Отырар ауданындағы онжылдықты бітіреді.
Жастайынан білімге құштар Өзбекәлі Алматы, қайдасың?!. деп жолға шығады.
Сонда оның қалтасында жол қаражаты да болмапты. Әйтсе де, қайсар да өжет
қара бала еті тірілігінің арқасында Абай атындағы Қазақ педагогикалық
институтының тарих факультетіне оқуға түседі. Күндіз оқып, түнде вагоннан
жүк түсіруді бес жыл бойы кәсіп етіпті. Жатақханадан орын тимей, пәтер
жалдадым. Қымбатына стипендиям жетпейді. Арзанында жағдай жоқ. Бір қыс
орындықты қаздай тізіп, соның үстіне жатып шыққан кезім болды... деп еске
алыпты Өзағаң бір әңгімесінде. Қиыншылыққа төзе жүріп, институтты үздік
бітірген Өзбекәлі Жәнібек еңбек жолын Келес ауданындағы орта мектептен
бастайды. Пионер жетекшісі болып жұмысқа кіріскен ол көп ұзамай-ақ тарих
пәнінің мұғалімі, артынша оқу ісінің меңгерушісі, соңынан аудандық комсомол
ұйымының жетекшісі болып қызмет істейді. Іскерлігімен көзге түскен жас
қызметкер аудан басшыларының назарына ілігеді. Өзбекәлі Жәнібек өз
естеліктерінде Әбжаппар Жылқышиев пен Көшербай Ысқақов сынды аудан
басшыларының есімін ерекше құрметпен еске алады. Осы кісілердің
қамқорлығының арқасында үлкен өмірге жолдама алдым... дейді.
Өзбекәлі Жәнібек Оңтүстік Қазақстан облысында комсомол ұйымының хатшысы,
кейіннен бірінші хатшысы болып қызмет етіп жүрген кезіндеәділетсіздікке
жаны қас Өзбекәлі Жәнібек Оңтүстік Қазақстан облысының бірінші хатшысы
Макаровпен ұстасып қалады. Қазақ жастарының болашағы үшін! Бұл мінез деген
шіркінді қойсаңшы... Әлгі көккөз басшы қазақ жастарын қой бағуға үндеп, жанын
салмай ма?!. Сонда Өзағаң: Қойды қазақтың атасы бағып еді, енді баласы
бағуы керек пе? Олар білім алса, ел қатарлы қызмет істесе болмай ма? деп
қарсы атылыпты...
Талантты да іскер, жауапты да еңбекқор адам назардан тыс қалған ба?
Табанды, тиянақты, жауапкершілігі мол, қабілетті, жанып тұрған жас
Өзбекәліні билік басындағылар да байқайды. Сол кездегі астанамыздың төрінде
отырған әкім-қаралардың назарына ілігіп, аттай қалап Алматыға шақырады.
Алдымен Қазақстан ЛКСМ Орталық Комитетінің хатшысы, соңынан бірінші хатшысы
болып сайланады. Бірде КСРО-дан шетелге шығатын жастар арасынан қазақстан
өнерпаздары домбыраны ала барып, бірақ қазақша ән айтуға Мәскеу басшылары
(ВЛКСМ) қарсы болыпты. Сонда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Өзбекәлі Жәнібековтың қазақ мәдениетіне сіңірген еңбегі
Болмысы бөлек Өзағаң
ҚАЗАҚТЫ КҮЛЛІ ӘЛЕМГЕ ТАНЫСТЫРУ ҚОҢЫРДЫҢ МАҚСАТЫ ЕДІ
Қартаймас өнерге – қалтқысыз қызмет
Асқар Егеубаев - публицист
Тарих сабақтарында тарихи-мәдени ескерткіштерді пайдалану туралы
Алаша хан кесенесі
Арқалық қаласының әлеуметтік экономикалық және мәдени дамуы
Моноқалаларды дамыту бағдарламасы бойынша Арқалық қаласының дамуы туралы
Ғани Мұратбаев
Пәндер