Іле Алатауының кіші алматы шатқалындағы көрікті жерлер

Іле Алатауының Кіші Алматы шатқалындағы көрікті жерлер
Іле Алатауының көрікті жерлерін зерттеу күрделі іс. Физикалық географияның негізгі зерттеу нышаны – географиялық қабық.
Географиялық қабық – атмосфера, гидросфера, және литосфераның тоғысып, біріне-бірі әсер етуінің және бірімен бірінің зат алмасуының нәтижесінде түзілген жердің ерекше қабығы. Біздің ата-бабаларымыздың осыдан жүз жылдан астам уақыт бұрын Кіші Алматы шатқалы басталар жерге Жетісудың астанасын тұрғызуы бекер емес. Ең әсем, ең көрікті аймақ ретінде адамзатты өз әсерімен таңқалдырған жерлердің бірі болған.
Іле Алатауының Кіші Алматы шатқалы толып жатқан құздардан, сай-жыралардан, өзектерден құрылады. Осылардың ішіндегі мәдени ландшафтар – Горельник, Шымбұлақ, Мыңжылқы шатқалдары. Шатқалың негізгі бөлігі бүкіл дүние жүзіне мәлім Медеу спорт кешені арқылы Шымбұлақ шаңғы базасы, биік таудағы Мыңжылқы метеорология станциясы және Тұйықсу мұзартын қамтиды.
Кіші Алматы шатқалы неғұрылым толық игерілген. Алматы қаласының шығыс жақ жартысы осы ауданның тауларында сел тасқынынан ыққан кезде қалыптасқан төкпелі өршіктерде орналасқан.
Шатқалдың басталар жерінде қаланың басты даңғылдары Абай мен Достықтың қиылысында, қаланың ең әсем ауданы орныққан. Тамаша сұлу «Қазақстан» зәулім қонақ үйі, Республика сарайы, Көктөбе тауына апаратын сым арқанды аспалы жол, қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбаевқа орнатылған асқақ ескерткіш осында. Осы арадан, теңіз деңгейінен 870 метр биіктен, шатқалға қарай Достық даңғылымен көп қабатты үйлерді, әдемі «Алатау» қонақ үйі орналасқан. Көптеген бау-бақшаларға сәтті жанасқан жазғы жайлауларды, оқшау үйлерді бойлай тас жол өрлейді. Айналаның бәрі жап-жасыл, егін суаратын жеткілікті су, жұмсақ климат, таза ауа қалыптасқан. Сондықтан тау етегіндегі қаланың бұл ауданы адамның өмірі, тынығуы үшін неғұрылым қолайлы, жайлы мәдени ландшафтар аймағы болып табылады.
Қаладан шығысымен жақсы жасалған әдемі, кең автомагистарльдің екі жағын бойлай сансыз көп бау-бақша, санаторийлер, демалыс үйлері, жер бедеріне сәтті үйлескен кафе, ресторандар тізілген.
Қаланың оңтүстік шетінен үш шақырым қашықтықта теңіз деңгейінен 1000 м биікте, сол жақта жақсы жиһаздалған кафе тұр. Оң жаққа қарай негізгі автомагистральді тамаша тас жол Каменское плато, Қазақ жеміс-жүзім өсіру жөніндегі ғылыми-зерттеу институты мен обсерватория бағытына қарай бұрылады. Сәл жоғарырақтағы Кіші Алматы өзенінің үстінде темір бетоннан салынған әсем көпір тұр. Көпірден жоғарырақта дөңесті «сөрелер» белдеуі жолды екі жағынан қоршайды, 4 км жолдан кейін 1200 м биікте өзенде оң жақ жағасында қайың тоғайының шетінде теректер арасына ертегідей сұлу, ұшты найзалы «Жайлау» мейрамханасы орналасқан. Онымен қатар қайың тоғайына өту үшін дарбаза тұрпаттас жалғыз аяқ көпір салынған. Оны тоғайдан батысқа таман қайыңнан, теректен, алма, долана, өрік ағаштарынан құралған қалың қою, орман қаптай өскен өте тік жарқабақты бөктер басталады. Салыстырмалы шамамен алғанда бұл орманның орналасқан жері онша биік емес. Іле Алатауының батыс және шығыс бөліктерінде осындай биікте, тіпті көлеңкелі бөктерде де Азияның тек өзіне ғана қуаң далалық шөп тектес өсімдіктер өседі.
«Жайлау» мейрамханасының шығыс жағындағы ұзақ қапталда бау-бақшалар, демалыс үйлері мен санаторийлер, ойдым-ойдым жабайы алма, өрік ағаштары, тау жолдарын бойлай өскен мырза теректер көрінеді. Тауға қарай жоғары өрлей берудің өзі барған сайын қиындап, бөктер тіктеу бола бастайды.