Педагогика ғылымында әлеуметтік педагог іс-әрекетінің теориялық негіздері

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І ПЕДАГОГИКА ҒЫЛЫМЫНДА ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГ
ІС.ӘРЕКЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Әлеуметтік педагог жұмысының Қазақстанда дамуы ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Мектептегі әлеуметтік педагогтың қызметі мен атқаратын жұмысының негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
1.3 Әлеуметтік педагог іс.әрекетін ұйымдастыру ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27

1 бөлім бойынша қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

ІІ МЕКТЕПТЕГІ ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГ ІС.ӘРЕКЕТІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУЫН ЗЕРТТЕУ
2.1 Зерттеу жұмысын ұйымдастыру әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32.
2.2 Мектептегі әлеуметтік педагог іс.әрекетін эксперименталды зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
2.3 Эксперименталды жұмыстың нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51

2 бөлім бойынша қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..56

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...57

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58

Кез келген қоғамда, даму дәрежесі қаншалықты жоғары болғанына қарамастан әлеуметтік қиындықтар болып тұрады. Әсіресе, біздің еліміз секілді даму жолына жаңа түсіп, қоғамдық құрылымы бір сипаттан екіншісіне ауысқан, өтпелі кезенде ондай мәселелер көбеймесе, азайған жоқ. Осындай себептердің салдарынан қазіргі кезде әлсуметтік көмекке мұқтаж болып отырған балалар, жастар, сресек адамдар мен қарттар, мүгедек және созылмалы ауруларға шалдыкқандар, күйзеліске душар болғандар күннен-күнге көбейіп барады. Мсмлекет тарапынан оларға көмек беру мақсатында ҚР 2001 жылы "Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы" заң, ''Көп балалы отбасы және ана мен балаға көмек" (1997 ж.) бағдарламасы, "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының заңы және басқа да заңдар мен қаулылар қабылданды. Кейінгі кезде зейнетақыны өсіру жетім және қараусыз қалған балаларға, балалар үйінің түлектеріне көмек беру мақсатында әр түрлі шаралар қолға алынуда.
Бұлардан басқа түрлі қорлар, орталықтар, институттар мен мекемелер де әлеуметтік мәселелерді шешуге атсалысуда. Мұндай кезде жәрдем және "қатарға қосу" шаралары жеткіліксіз, төтеншс жағдайлардын. алдын алу, болдырмау мақсатында әлеуметтік педагогтың арнайы жүргізетін іс-шараларының өзіндік маңызы мен орны бөлек.
Ұсынып отырған шағын оқу құралында әлеумсттік псдагогтың іс-әрекетін көрсету арқылы түрлі жағдайлар салдарынан күйзеліске, торығуға ұшыраған адамдарға қай уақытта, қалай көмек беругс болады, оны қалай ұйымдастыру керек екендігі қарастырылады. Кітапта әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың маңызы, түрлері, оны жүзеге асыратын мекемелер жұмысы т.б. зерделенген. Оқу құралы мектептегі әлеуметтік педагогтар, студенттер мен ұстаздар және басқа да әлеуметтік педагогика мәселелерін шешуге ынталы адамдарға арналған. Мектептегі әлеуметтік педагог қызметінің жұмысы зерттелгенімен әлі де жеткіліксіз деп санап осы тақырыпты алдық «Қазiргi таңдағы мектепте әлеуметтік педагогтың қызметін ұйымдастырудың ерекшеліктері » деп алдық.

Зерттеу жұмысының мақсаты- қазіргі таңдағы мектепте әлеуметтік педагог жұмысын ұйымдастыру.
Зерттеу нысаны- мектеп бiлiмiнiң жүйесiндегi әлеуметтiк педагогикалық қызмет.
Зерттеу пәні- Қазiргi таңдағы мектепте әлеуметтік педагогтың қызметін ұйымдастырудың ерекшеліктері
Болжамы: Егер ол бiлiм беретiн қызметi (мұғалiмдер, психолог, ұстаз-ұйымдастырушы) бөпенiң социализациясының сұрақтары әрқалай тятын мекеменiң тар мамандарының жұмысын және (олары алмастыратын тұлғалар) оқушылардың ата-аналары үйлестiрiп бiрлестiрсе, зерттеудiң болжамы мектептегi әлеуметтiк ұстаздың қызметi тиiмдi болатын жорамалда негiзделген. Оқушылардың қауiпсiз, жайлы, творчестволық өмiрi үшiн жанұя және шарттардың жасауды мақсаты бар балалық шағының әлеуметтiк қорғауы бойынша басқарудың мемлекеттiк құрылымдары, қоғамдық бiрлестiктер және муниципалдық қызметтердiң өкiлдерiмен ынтымақтасу.

1. Арнольдов А.С. Живой мир социальной педагогики. ~ М., 1996.
2. Абрамова И. В. Подростки "группы риска" в социальной гостинице: Приюты - новая форма устройства детей, оставшихся без попечения родителей // Д ети "группы риска". Проблемная семья. Помощь, поддержка, защита. - М., 1999.
3. Аксенова Л. И. Социальная педагогика (для факультетов и отделений специальной педагогики) // Дефектология. - 1997. - № 2.
4. Алексеева Л. С. Психологическая служба семьи в системе социальной работы // Школа. - 1999. - № 1.
5. Андреева А. Г. Социальная психология. - М., 1988.
6. Ахмерова Н. Подготовка социального педагога: культура и этнос // научно пед. журнал. - Бишкек, 2003.
7. Бабанский Ю.К., Сластенин В.А., Сорокина А.И. и др. Педагогика: учебное пособие для студентов педагогических институтов. - М.: Просвещение, 1988. -С. 76-87.
8. Березина В., Ермоленко Г. Социальный педагог в школе // Воспитание школьника. - 1994. - № 2.
9. Бондаревская Е. В., Кульневич С. В. Педагогика: личность в гуманистических теориях и системах воспитания. - Ростов-на-Дону: Учитель, 1999.
10, Бондаревская Е. В. Педагогическая культура как общественная и личностная ценность. - М.: Педагогика, 1999.
11.Бондаревская Е. В. Смыслы и стратегия личностно-ориентированного воспитания. — М: Педагогика, 2001.
12. Бондаревская Е. В. Ценностные основания личностно-ориентированного
образования. - М.; Педагогика, 1995.
13. Бражнокова И. М. Социальный педагог специальной (коррекционной) школы-интерната для детей-сирот с нарушениями интеллекта: основные
направления деятельности и специфика работы // Дефектология. - 1998. -№6.
14.Бутин Ю. Нужна единая социально-педагогическая система // Воспитание школьника. - 1994. - № 2.
15.Битинас Б. П., Катаева Л. И. Гражданскому обществу институт социальных педагогов. -М.: Педагогика, 1992.
16.Василькова Ю. В. Методика и опыт работы социального педагога: учебное пособие для студентов высш. пед. учеб. заведений. - М.: Просвещение, 2001.
17. Василькова Ю.В. Лекции по социальной педагогике. - М., 1998.
18. Василькова Ю.В., Василькова Т.А. Социальная педагогика. - М., 2006. -С. 20, 61,63.
19 Воловик А. Ф. Педагогика досуга: Учеб. для студентов и учащихся высш. и сред. спец. пед. учеб. Заведений / Воловик А. Ф., Воловик В. А. -М, 1998.
20. Выготский Л.С. Избранное. - М.: Издательский дом Ш. Амонашвили, 1996.
21.Выготский Л.С. Собрание сочинений. Т.4. Детская психология. - М.: Педагогика, 1894. - С. 256.
22. Выготский Л.С. Педагогическая психология. -М.: Педагогика, 1991.
23 Вульфов Б. 3. Социальный педагог в системе общественного воспитания // Педагогика. - 1992 - № 5.
24.Газман О. С. Воспитание: цели, средства, перспективы // Новое педагогическое мышление. -М., 1989.
25. Галогузова М.А. Социальная педагогика: курс лекций. - М.; Институт
практической психологии, 2000. >. Гильбрух Ю.З.
26. Учитель и психологическая служба школы. - Киев, 1993.
27.Гончарова Т.И., Гончаров И.Ф. Когда учитель - властитель дум. - М., 1991.
28.Гордеева А. В. Реабилитационная педагогика: традиционный или
инновационный путь? / А. В. Гордеева // Школа. - 1998. - №6.
29. Гордин Л. Ю. Воспитание и социализация // Советская педагогика. -1991.-№2.
30. Григорьев С. И. Формы и технологии поддержки семьи в регионе / С. И. Григорьев, Л. Г. Руслякова, В. А. Кувшинникова и др. - Барнаул, 1997.
31. Гуров В. Н. Опыт организации социально-педагогической работы // Педагогика. - 1993. - № 3.
32. Гурова Р.Г. Социальная педагогика // Пед. энциклопедия. Т.4. - М., 1968. -С.43.
33. Гурьянова М. П. Воспитательная направленность социальной работы // Педагогика. - 1997. - № 6.
34. Гершунский Б. С, Шейерман Р. Общечеловеческие ценности в образовании // Педагогика. - 1992. - № 5.
35. Горячев М.Д. Социальная ледагогика: Хрестоматия. - Самара, 1996.
36. Дети улиц / Подростково-молодежные альтернативы (знакомства, пути взаимодействия, профилактика и реабилитация) - С.-Пб.: Специальная литература. - 2000.
|37. Запорожец А.В. Игра в развитии ребенка // Психология и педагогика
игры дошкольника. -М.: Педагогика, 1993. - С. 3,10. |
38. Запорожец А.В. Значение ранних периодов детства для формирования
детской личности // Принцип развития в психологии. - М., 1978. - С.
39. Зыков О.В., Артемчук А.Д. и др. Защита прав ребенка (социальные и
юридические аспекты). - М., 1999. 1
40. Ингенкамп К. Педагогическая диагностика. - М., 1991.
41.Кан-Калик В.А. Техника педагогического общения // Учителю о педагогической технике. - М., 1987. - С. 17-19.
42. Караковский В. А. Общечеловеческие ценности - основа целостного учебно-воспитательного процесса // Воспитание школьников. - 1993. -№3.
43. Крупенина М.В., Шульгин В.Н. В борьбе за марксистскую педагогику. -М., 1929.-С. 137.
44. Климов Е.А. Выбор профессий. - М., 1982.
45. Кон И.С. Ребенок и общество. - М., 1998.
46. Киселева Т.Г., Красильников Ю.Д. Основы социальнокультурной деятельности. - М., 1999.
47. Классному руководителю / Под ред. М. И. Рожкова. - М., 1999.
48. Кумарин В. Вперед ... к Макаренко // Народное образование. - 1989. -№8.
49. Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. - М, 1975.
50. Лодкина Т. В. Взаимодействие семьи и школы с трудными детьми. -Вологда, 1998.
51. Лусканова Н.Г. Методы исследования детей с трудностями в обучении. -М, 1993.
52. Макаренко А. С. Цель воспитания: Пед. соч. в 8 т. -М., 1983. Т. 4.
53. Макаренко А.С. Лекции о воспитании детей: Соч. в 7 т. - М.: Просвещение, 1960. Т.4.
54. Маслоу А. Самоактуализация // Психология личности: Тексты. - М., 1982.-С. 143.
55. МасловаН.Ф. Книга социального педагога. - Орел, 1994.-С.35.
56. Мардахаев Л.В. Социальная педагогика. - М.: Гардарики, 2003.
57. Маленкова Л. И. Воспитание в современной школе. - М., 1999.
58. Мясищев В.Н. Личность и неврозы. - Л., 1960.
59. Методика работы с детьми «группы риска» - 2-е изд., доп. М.: Изд-во УРАО, 2001.
60.Мудрик А.В. Социальная педагогика: учебник для высших учебных заведений. - М.: Институт практической психологии. -1999,
61. Мудрик А.В. Введение в социальную педагогику. - М., 1997.
62.Мудрик А.В. Социальная педагогика. - М., 2000.
63. Мустаева Ф.А. Социальная педагогика: учебник для вузов. - М.: Академический проект. - 2003 .
64. Нагавкина Л.С., Крокинская О.К., Косабуцкая С.А. Социальный педагог: введение в должность: Сб. материалов - СПб.: КАРО, 2000.
65. Натанзон Э.Ш. Приемы педагогического воздействия. - М.: Просвещение, 1972.
66. Наторп П. Социальная педагогика. - СПб., 1911.
67.Никитина Л. Содержание работы социального педагога в образовательном учреждении // Воспитание школьников. - 2001. - №1. -С. 34.
68.Никитина Л. Содержание работы социального педагога в образовательном учреждении // Воспитание школьников. - 2001. - №1. -С. 36.
169. Осухова Н.Г., Леев Н.Н. Социальное воспитание в наследии В.Н. Шульгина // Педагогика. - 1993. - № 3. - С. 74.
70. Овчарова Р.В. Справочная книга школьного психолога. - М., 1993.
71. Психологическая служба в школе: Учеб. Пособие / Под ред. И.В. Дубровиной. -М., 1991.
72.Профилактика потребления токсических и наркотических веществ в учреждениях образования / пособие для педагогов средних учебных заведений. -М.: Альфа, 2001.
73. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. - М., 1946.
74. Рубинштейн С.Л. О мышлениях и путях его исследования. - М., 1959. -С. 99.
75.Семенов В.Д. Взаимодействие школы и социальной среды. - М., 1986.
76. Семенов В.Е. Метод изучения документов в социально-психологических исследованиях. - Л, 1987. - С. 96.
77. Солнцева Л.С., Галкина Т.В. Метод исследования личности учащегося. М., 1993.
78. Спиваковская А.С. Профилактика детских неврозов. М., 1988.
79. Советский энциклопедический словарь.
80. Толстой Л.Н. Общие замечания для учителей // Пед. соч. - М., 1989. - С. 289.
81.Турчанинова Ю.И. Педагогическая техника и мастерство учителя // Учителю о педагогической технике. — М., 1987. - С. 10-13.
82. Учитель - социальный педагог - социальный работник и их практическая деятельность: Сборник научных статей. Тамбов: Изд-во ТГУ им. Г.Р.Державина, 1997. - 42 с.
83. Фрадкин Ф.А., Плохова М.Г., Осовский Е.Г. Лекции по истории отечественной педагогике. — М., 1995. - 81 с.
84.Холостова. Е.А. Профессиональный и нравственный портрет социального работника. - М.: Просвещение, 1982.
85. Шинкаренко Н. А. "Открытая" школа и социально — педагогическая работа с детьми // Педагогика. - 1994. - № 1.
86. Эйдемиллер Э.Г., Юстицкий В.В. Семейная психотерапия. - Л., 1990.
87. Эриксон Э. Детство и общество. -М,, 1963. -286 с.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І ПЕДАГОГИКА ҒЫЛЫМЫНДА ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГ
ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1. Әлеуметтік педагог жұмысының Қазақстанда
дамуы ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Мектептегі әлеуметтік педагогтың қызметі мен атқаратын жұмысының
негізі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
1.3 Әлеуметтік педагог іс-әрекетін ұйымдастыру
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27

1 бөлім бойынша
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30

ІІ МЕКТЕПТЕГІ ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРУЫН ЗЕРТТЕУ
2.1 Зерттеу жұмысын ұйымдастыру әдістері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32.
2.2 Мектептегі әлеуметтік педагог іс-әрекетін эксперименталды
зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
2.3 Эксперименталды жұмыстың
нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51

2 бөлім бойынша
қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...56

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .57

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..58

Кіріспе
Кез келген қоғамда, даму дәрежесі қаншалықты жоғары болғанына
қарамастан әлеуметтік қиындықтар болып тұрады. Әсіресе, біздің еліміз
секілді даму жолына жаңа түсіп, қоғамдық құрылымы бір сипаттан екіншісіне
ауысқан, өтпелі кезенде ондай мәселелер көбеймесе, азайған жоқ. Осындай
себептердің салдарынан қазіргі кезде әлсуметтік көмекке мұқтаж болып
отырған балалар, жастар, сресек адамдар мен қарттар, мүгедек және созылмалы
ауруларға шалдыкқандар, күйзеліске душар болғандар күннен-күнге көбейіп
барады. Мсмлекет тарапынан оларға көмек беру мақсатында ҚР 2001 жылы
"Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы" заң, ''Көп балалы отбасы және
ана мен балаға көмек" (1997 ж.) бағдарламасы, "Неке және отбасы туралы"
Қазақстан Республикасының заңы және басқа да заңдар мен қаулылар
қабылданды. Кейінгі кезде зейнетақыны өсіру жетім және қараусыз қалған
балаларға, балалар үйінің түлектеріне көмек беру мақсатында әр түрлі
шаралар қолға алынуда.
Бұлардан басқа түрлі қорлар, орталықтар, институттар мен мекемелер де
әлеуметтік мәселелерді шешуге атсалысуда. Мұндай кезде жәрдем және "қатарға
қосу" шаралары жеткіліксіз, төтеншс жағдайлардын. алдын алу, болдырмау
мақсатында әлеуметтік педагогтың арнайы жүргізетін іс-шараларының өзіндік
маңызы мен орны бөлек.
Ұсынып отырған шағын оқу құралында әлеумсттік псдагогтың іс-әрекетін
көрсету арқылы түрлі жағдайлар салдарынан күйзеліске, торығуға ұшыраған
адамдарға қай уақытта, қалай көмек беругс болады, оны қалай ұйымдастыру
керек екендігі қарастырылады. Кітапта әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың
маңызы, түрлері, оны жүзеге асыратын мекемелер жұмысы т.б. зерделенген. Оқу
құралы мектептегі әлеуметтік педагогтар, студенттер мен ұстаздар және басқа
да әлеуметтік педагогика мәселелерін шешуге ынталы адамдарға арналған.
Мектептегі әлеуметтік педагог қызметінің жұмысы зерттелгенімен әлі де
жеткіліксіз деп санап осы тақырыпты алдық Қазiргi таңдағы мектепте
әлеуметтік педагогтың қызметін ұйымдастырудың ерекшеліктері деп алдық.

Зерттеу жұмысының мақсаты- қазіргі таңдағы мектепте әлеуметтік педагог
жұмысын ұйымдастыру.
Зерттеу нысаны- мектеп бiлiмiнiң жүйесiндегi әлеуметтiк педагогикалық
қызмет.
Зерттеу пәні- Қазiргi таңдағы мектепте әлеуметтік педагогтың қызметін
ұйымдастырудың ерекшеліктері
Болжамы: Егер ол бiлiм беретiн қызметi (мұғалiмдер, психолог, ұстаз-
ұйымдастырушы) бөпенiң социализациясының сұрақтары әрқалай тятын мекеменiң
тар мамандарының жұмысын және (олары алмастыратын тұлғалар) оқушылардың ата-
аналары үйлестiрiп бiрлестiрсе, зерттеудiң болжамы мектептегi әлеуметтiк
ұстаздың қызметi тиiмдi болатын жорамалда негiзделген. Оқушылардың
қауiпсiз, жайлы, творчестволық өмiрi үшiн жанұя және шарттардың жасауды
мақсаты бар балалық шағының әлеуметтiк қорғауы бойынша басқарудың
мемлекеттiк құрылымдары, қоғамдық бiрлестiктер және муниципалдық
қызметтердiң өкiлдерiмен ынтымақтасу.
Келесi есептердi мәселе, объект, заттан және зерттеудiң мақсаттары сүйене
анықталды:
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Мектептегі әлеуметтік педагогтың педагогикалық түсінік, байланыс және
қызметтердің негізін құрайтын теория және жағдайдың байланысын оқыту;
2. Мектептегі әлеуметтік педагогтың іс-әрекетінің мазмұнын, принциптерін
, құрылымын, кезеңдері мен әдістерін аша түсу;
3. Педагог пен әлеуметтік педагогтың профессионалдық іс-әрекетін
психологиялық-педагогикалық шартқа негіздеу;
4. Мектептегі әлеуметтік педагогтың іс-әрекетінің жүзеге асуы үшін
ғылыми-әдістемелік ұсыныстарды құру және жөндеу.

Зерттеу жұмысының теориялық-әдіснамалық негізі:
Әлеумсттік педагогика XX ғасырдын 80 жылдары пайда Сөйтіп , практикаға ене
бастаған. Бұлб ілім біздің елімізде әлі жас болғандықтан, толық, жан-жақты
зерттеліп, қорытындылар жасалған жоқ. Алайда оның алғашқы қарлығаштары да
бар. Мысалы, Г.Уманов, Л.Керімовтын "Қик.арбала" мөселесі,
К.Қ.Құнантаневаның әйелдерге білім беру мен тәрбиелеу, мүғалімдердің
әлеуметтік жағдайы, І.Р.Халитованың әлеуметгік педагогтарды даярлау
мәселесі, І.Ж.Жаназарованың отбасымен әлеуметгік жұмыс туралы жекелеген
еңбектері бар. Қазіргі кезде жалпы әлсуметтік мәселерді зерттеуге белсенді
қатысып жүрген ресейлік бірқатар ғалымдарды атауға болады: В.Г.Бочарова,
В.И.Загвязинский, А.В.Мудрик, Л.Я.Олиференко, Г.Н.Филонов, М.А.Галагузова
ж.б. осы ғылымның қазіргі заман талаптарына сай дамуына үлес қосты
Зерттеу әдістері: Қойылған міндеттердің шешімі және гипотезаны зерттеу
әдістерінің кешенді осылардың арасында ең басты орынды мыналар алады:
теориялық талдау әдісі; диагностикалық әдіс (анкета алу, интервью жүргізу,
әңгімелесу); эмпирикалық ( тура және сырттай бақылау, өзіндік бақылау,
өзіндік бағалау); тәжірибелік әдіс.
Зерттеу жұмысының теориялық маңыздылығы әлеуметтік педагогика мәселесі
бойынша қарастырылған материалды жалпылауда әлеуметтік педагог мамандығын
жеке қарастырды.
Зерттеудің эксперименталдық базасы: Тараз қаласы№5 мектеп.

Зерттеу жұмысының кезеңдері:
- алғашқы кезеңде (2011ж.) мәселенің теориялық және практикалық тұрғыдан
зерттелу деңгейі қарастырылды, алға қойылған мақсатқа жету жолында нақты
зерттеу бағдарламасы жасалынды; екінші, негізгі кезеңде (2011-2012ж.ж.)
зерттеудің пәні, нысаны, міндеттері нақтыланып, эксперименталды жұмыстың
нәтижелілігі бақылау кезеңінде тексерістен өтіп, зерттеу мәселесі бойынша
эмпирикалық материал жинақталды; үшінші, соңғы кезеңде (2012ж.)
эксперименталдық жұмыстың нәтижелері математикалық әдістер аркылы өңделіп,
зерттеу жұмысының болжамы дәлелденгені анықталды; жалпы қорытындылар
жасалды. Диплом жұмысы талаптарға сәйкес безендірілді.
Дипломдық жұмыстың құрылысы және көлемі: зерттеу жұмысы кіріспе, екі
тарау, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Зерттеу әдістері: Қойылған міндеттердің шешімі және гипотезаны зерттеу
әдістерінің кешенді осылардың арасында ең басты орынды мыналар алады:
теориялық талдау әдісі; диагностикалық әдіс (анкета алу, интервью жүргізу,
әңгімелесу); эмпирикалық ( тура және сырттай бақылау, өзіндік бақылау,
өзіндік бағалау); тәжірибелік әдіс.

І ПЕДАГОГИКА ҒЫЛЫМЫНДА ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГ
ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Әлеуметтік педагог жұмысының Қазақстанда дамуы
"Әлеуметтік педагогика" деген түсінік педагогика ғылымынын. бір саласы
ретінде кейінгі кезде қолданысқа енген. Бұл ұғымнын бірі — философиядан,
екіншісі — педагогикадан алынып, олардын бірігуі ғылымдағы дифференция
және интеграция үрдістерінің негізінде туындаған.
Ғылым дамыған сайын жаңа ғылыми ойлар туындап, қоғамнын талабы өзгереді,
мәселслерді шешу мақсатында оның тармақтары топтастырылып, не болмаса
жіктеліп, көбейіп, бір ғана мәселені бірнеше ғылым жан-жақтан зерттей
бастайды: Мысалы, педагогикамен философиянын негізінде "Білім
философиясы". психология мен педагогиканың негізінде "Педатогикалық
психология" пайда болды. Ал әлеуметтану мен педагогикадан "Әлеуметтік
педагогика" деген жаңа ғылым саласы дүниеге келді.
"Әлеумет" сөзі қазақ тілі сөздігінде "адамдар қауышы" деп түсіндірілсе,
яғни "социология" латынша "зосіаііх" — "қоғамдық", "жалпы" деген мағынаны
береді. Ол — бірге өмір сүрген адамдардың тұрмысын, олардың қарым-
қатынас және байланыс формаларын, оның салдарын зерттейтін ғылым. Белгілі
бір қоғамдағы балалар оқу-тәрбие үрдісінде бірге білім алып, қоғамдық іс-
шараларға қатысып, әлеуметтік тәжірибе жинақтап, әлеуметтену" үрдісіне
қатысады.
Әлеуметтік педагогиканың пәні — адамнын әлеуметтік қоғамда орын алып,
қалыптасуы және дамуының педагогикалык-философиялық аспектілсрі болып,
оның жетістіктерін қуаттап жойылған, не ауытқуға ұшыраған тұстарын
қалыбына келтіру.
Әлеуметтік педагогиканың теориясы мен практикасының нысаны – қоғамның
мүшесі ретіндегі адамның тұлғалық және коғамдық сипаттары. Педагогика —
гректің "реіdagoga , яғни "баланы жетелеу" деген сөзі. Ертедегі құл
иелену дәуірінде баланы бағып-
кағыи, серуенге алып шығып, оқуға жетелеп апаратын адамды "педагог" деген.
Мектеп (IX—X ғғ.) пайда болған кезден бастап ондағы мұғалімді "педагог" деп
атаған. Ол кейін келе өз алдына ғылым саласынын атауына айналды. Бұл сөз —
жас буынды оқыту, тәрбиелеудің теориясы мен практакасын зерделеп, оның даму
тенденциялары барысындағы жаңалықтарды қарастыра келіп, осы істі
ұйымдастырудың жолдарын қоғамдық ғылымдармсн астарластыра отырып, ғылым
саласы ретінде зерделеп, ұсыныстар мен нұсқалар беретін ғылымның атауы
болып қабылданған.[5]
Әлеуметгік педагогика жалпы педагогикалық мәселеперді ғана емес, қоғамның
белгілі бір ауытқуларға ұшыраған бөлігіне арналғандықтан бірнеше ғылым
салалаларын біріктіреді және солармен тығыз байланыста адамның, басына
түскен күйзелісті шешу жолдарын қарастырады. Айталық, әлеуметтану
философияның құрамдас бөлігі ретінде адамдар қауымының арасындағы қарым-
қатынас ерекшелігі мен ондағы тұлғаның. орнын диалектика заңдылықтары
тұрғысынан қарастырса, психология — онын ішкі жан дүниесі, психикасының
ерекшеліктерінін шығу тегін, медицина — дене сырқаттарын, физиология дене
кемістіктерін зерттеп, емдейді, Педагогика осылардың барлығын біріктіріп
әлеуметтік педагогика сипатында зерттейді, оларды реттеп, қалыбына келтіру
жолдарын қарастырады, олардың өзара байланысын мынандай сипатта көруге
болады .

1-сурет. Әлеуметтік педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы

Келтірілген 1-суреттен көріп отырғанымыздай, әлеуметтік педагогика жалпы
педагогикамен байланысты. Себебі, оның құрамына тәрбиелеу мен оқытудың
жалпы ұстанымдары, санаттары, әдістері мен тәсілдсрі т.б. кіреді және олар
елеулі орын алады. Философиямсн байланыстылығы — әлсумсттану арқылы және
оны әдістелелік тұрғыдан, құбылыстар мен заттар, адамның ойлау жүйесі,
қоршаған ортаның және коғамның әсері т.б. әлеуметтік педагогиканың да
басты мәселелері, сондықтан философиялық қағидалардын да қатысы бар.
Жалпы психология адамның.ішкі жан дүниесін танып-білуге көмектессе,
әлеуметтік психология ауытқу мен күйзеліске душар болған адамдармен жұмыс
мәселесін қарастырады. Ал медицина, әлеуметтік медицина халық арасында кең
тараған ауру-сырқаттарды танып-білу және емдеумен шұғылданады, физиология
мен психофизиология адамның дене бітімі және оған тиген зақымдардың әсерін
зерттеу және реттеумен шұғылданады; экономика болса, адамдардың материалдық
ахуалы және оған көмек беру мәселёлерін қарастырады; демография жалпы
адам санынын өсуіне оның әлеуметтік ахуалынын ықпалы секідді тұстарын
қарастырадьі.
Демек, әлеуметтік педагогика — баланы, жастар мен қарттарды, ересек
адамдарды әлеуметтендіруді Я зандылықтарын зерттейтін ілім ретінде оны
жан-жақты қарастырады. Әлеуметгік педагогика зерггеу нысанына байланысты өз
ішінде де салаларға бөлінеді. Бірақ, ол көбінесе қарастыратын нысанының
жас ерекшеліктері мен куйзелісті ахуалының өзгешелігіне байланысты. Мысалы,
қарттармен әлеуметтік-педагогикалық жұмыс, жастар арасындағы әлеуметтік-
педагогикалық жұмыс, мүгедек балалар арасындағы әлеуметтік-педагогикалық
жұмыс секілді көптеген бөлімдер мен тарауларға бөлінеді.
Қазіргі кезде қоғамдағы әр түрлі жаңарулар мен өзгерістердін ықпалы қатты
әсер ететін ең бір нәзік тұсы — бала. Сондықтан біз бұл жерде басты объект
ретінде бала және онымен жұмыс мәселелерін қарастырамыз. Сонымен,
әлеуметтік педагогика — баланың, оқушының, студенттін білім, тәлім-тәрбие
алуына қоғамның тигізетін әсерін зерделейді. Жалпы айтканда, дұрыс
тәрбиеленіл, әлеуметтік тұлға болып қалыптасуына отбасы, білім, мәдениет,
дін т.б. тигізетін әсерін танып білетін ілім деуге болады.
Әйтсе де, әлеуметтік педагогиканың жеке өзіне тиісті теориясы, практикалык
іс-шаралары, құралдары мен әдіс-тәсілдері және технологиясы бар қандай
ғьлыми теория болмасын, ол практикаға сүйеніп дамиды және жүмыс
практикасынан оның теориялық анықтамалары қалыптасады. Әлеуметтік
педагогиканың ғылыми-теориялық және әлеуметтік-педагогикалык іс-шаралары
бар. Олар әлеуметтік педагог пен әлеуметтік қызметкерге тиесілі. Оның
жүргізетін іс-шаралары бір немесе бірнеше балаға, балалар психологиясына
қоғамның тигізгсн әсерін білу, көмектесу, кедергілерді жою, күйзелістен
шығуға көмектссу жолдарын қарастырады.[15-5]

2-сурет

Әлеуметтік педагогикалық жұмыс құрылымы.

3-сурет

Әлеуметтік-педагогикалық технологияны қолдану үлгісі.

4 -сурет. Әлеуметтік педагогиканың санаттары

Әлеуметтік педагогика оқу пәні ретінде жалпы және кәсіптік білім беру
мекемелерінде жүргізілуі керек. Бірақ бұл пән кең қанат жайып, өз орнын
тапқан жоқ. Онын қажет екені күн сайын дәлелденуде.Әсіресе, 1990 жылдары
Кеңес Одағы тараған соң белгілі бір көмекті қажет ететін ересек адамдар,
балалар мен жастар, қарттардың т.б. саны көбейіп, олармен әлеуметгік-
педагогикалық жүмыс жүргізетін арнайы білім алған қызметкерлердің жоқтығы,
оларды даярлау керек екендігін анық байқатты.
Әлеуметтік педагогика үғымы алғаш рет XIX ғ. ортасында неміс педагогі
Адольф Дистервг тарапынан үсынылған, бірақ ресми түрде бұл ұғым XX ғ. бас
кезінде ғана қолданысқа ие болды.
Әр ғылымның езінін зерттейтін пәніне байланысты ұғымдар бар. Педагогика
ғылымы секілді әлеуметтік педагогика да адам туралы. Ол ізгілікті
ғылымдармен байланыста дамып, жеке өзіне ғана тән "әлеуметтік-педагогикалық
іс-әрекет", "әлеуметтік білім бсру" және "әлеуметтік тәрбие" сияқты
салалардан тұрады (2-сурет).
Әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекет кәсіптік жұмыстардың бір түрі ретінде
баланы әлеуметтендіруге көмектесіп, әлеуметтік-мәдени тәжірибслерді
меңгеруге қолайлы жағдай жасау дегенді білдіреді. Бұл іс-әрекет әлеуметтік
педагог тарапынан әр түрлі оқу мекемелерінде, ұйымдарда, қауымдастықтарда,
кәсіпорындар мен шеберханаларда, жеке тұлғамен де жүргізіледі.[25-5]
Әлеуметтік білім беру — баланы әлеуметтендіру мақсатында қоғам, ондағы
мекемелер, қарым-қатынас және жұмыс қағидалары, ережелер, нормалар туралы
білім алып, оны іс жүзінде қолдану жолдарын меңгеру. Осы ұғымға арнайы
кәсіптік мән беру мақсатында 90 жылдары "әлеуметтік педагогика" және
"әлеуметтік-педагогикалық қызметкер" деген ұғымдар пайда болды.
Әлеуметтік тәрбие — баланы әлеуметтендіру үрдісін дұрыс ұйымдастырып, түрлі
әлеуметтік ксдергілерге қарсы тұра алатын тұлғаны қалыптастыру.
Әлеуметтік-педагогикалык іс-әрекст жеке тұлғаның әр түрлі тосын
жағдайларға ұшырап қалғанда одан шығуына көмектесу, сүйемелдеу мақсатында
үйымдастырылады.
Қазіргідей адам мен қоршаған ортаның, адам мен қоғамның арасында қарама-
қайшылықтар үдеп, адамдардың психикасына әсер ететін теріс көріністср орын
алып отырған кезде әлеуметтік тәлім-тәрбиенің маңызы зор. Ауыр күйзеліске
ұшыраған жетім-жесірге, мүгедекке, қараусыз қалған жандарға, кедейшілік пен
қайыршылыққа душар болғандарға, әр түрлі туа біткен техногенді, экологиялык
апаттарға ұшыраған адамдарға қолдау көрсетіп, көмек беруде әлсуметгік-
педагог пен өзіндік маңызы өте зор Әлеуметгік педагогика
Әлеуметтік педагогика мен педагогтардың алды
1 Таңдап алған ю прақтикалық бьіімді ме
2 Әлеуметтік тәрбие түйсіну және шешу жою.
3.Баланы өлеумеп ксдергілерді жоя білуге
4. Баланың ізгілікті адамгершілік, мейірімділік
5.Тосынжағдайлар шсшімін табуға, тарты
6. Адамдармен қарым-қатынасқа түсе білуге, топта, не ( үйрету);
Қысқасы, баланы үйрету және жеке өз баулу, қабілеттерін көздейді. Тосын
жағдайда, адамдарға көңіл бөлу, созып, ізгілікті қар заманда аса қажет.
Осы мақсаттар педагогиканын атқаі Енді соларға назар ау
- қалпына келтіру және тәрбиелеуді жүзеге асыру;
- әлеуметтік құқық пен мәлімет пен білім беру;
- әлеуметтік қатарға қосу (реабилитациялау )
ортаға араластыру, белсенді қатысу.
Әлеуметтік көмек қамқорлық көрсету
Әлеуметтік қатарға қосу қызметі-балаға мемлекеттік қамқорлық көрсетіп,оның
құқығын сақтау,мүдесін қорғау.
Белгілі орыс педагогі С.Т.Шацкийдің (1887-1937 жж.) "бала дамуының негізгі
тірегі — қалыптасқан әлеуметтік жүріс-тұрыс нормалары, әдет-ғүрып, салт-
дәстүрлер, бала өмір сүрген орта және оқу-тәрбие үрдісінің өсуі", — деген
сөзі қазір де өзектілігін жойған жоқ.

4-сурет

Әлеуметгік педагогиканы зерттеу әдістері мен ұстанымдары.

(3-сурет)
Алдымен әлеуметгік педагогиканың зертгеу ұстанымдары туралы сөз қозғау
керек. Себебі, ұстаным (принцип) дегеніміз — педагогикалық іс-әрекетті
жүзеге асыруда табан тірейтін, басшылыққа алатын негіз.
Әлеуметтік педагогиканың үш негізгі ұстанымы бар:
1) жұмыс барысында адамның табиғи болмысын ескеру;
2) қоршаған ортаның мәдениетін, басқа да ерекшеліктерін есте үстау;
3) ізеттілік карым-қатынас орнату арқылы ықпал ету.
Адамның табиғи болмысымен байланысты ұстанымын басшылыққа алуда педагог
баланың туа біткен табиғи ерекшеліктері мен жас ерекшеліктерін ескере
отырып жұмыс істеді. Бұл ұстаным туралы алғаш пікір айтқан белгілі педагогі
Ян Амонс Каменский (1592—1670 жж.) болатын. Ол әйгілі " ұлы дидактика"
деген енбегінде баланы оқыту мен тәрбиелеуді, оның психикалық және жас
ерекшеліктерін ескере отырып жүзеге асыру керектігін белгілеген.
Француз философы Жан Жак Руссо (1712—1778 жж.) өзінің әйгілі "Еркін тәрбие"
теориясында "баланы еркін тәрбиелеу керек, оған қысым көрсетпей
болмысындағы табиғи қабілеттерін дамытуга жағдай жасау керек" деген. Бұл
қағиданы жүзеге асыру үінін тәрбиешілер мынадай ережелерді есте тұтады:
— баланың жас ерекшеліктерін ескеру;
---баланыңдара және жыныстык. ерскшеліктерін ескеру;
— баланың бойында ашық байқалған қабілеттерін ескеру;
— өздігімсн және жетекшілік арқылы қалыптасатын тұстарын ескеру.
Баланы қоршаған орта; мәдениетпен байланыста, дамуы ұзақ жылдардан бері
жинақталған білімді, қалыптасқан мәдениетгі өздестіру (освоение) арқылы
жүзеге асатынын алғашқы болып Адольф Дистсрвег (1790-1866 жж.) атап
айтқан. А.Дистерверг баланың дамуы туған жері.
Орыс педагогі К.Д.Ушинский (1824—1870 жж.) баланы білімді, мәдениетті адам
етіп тәрбиелеу үшін оны жазуға, окуға, е және ана тілінде оқып сөйлеуге,
салт-дәстүрін Гхійыпа сіңіріп өсуіне жетелеу керек екендігін "Родное слово"
деген оқу кітабында жан-жақты қарастырған.
Баланы қоғамдағы — тұрмыс, зерде, саяси, діии, құлықтық ). Үйымдастыру және
бойына сіңіріп тәрбиелеу керек. Егер бала оларды меңгере алмай қалса, онда
өр түрлі күтпегсн ахуалдарға кездеседі, ал ол өз кезегінде баланың бойында
теріс әрекеттерді туғызуы мүмкін (мінезі, көзқарасы, ой пікірі т.б.
озгереді). Оларды жоюға арналған іс-шараларды і баланың отбасымен бірлесе
отырып ұйымдастырады. Мысалы, кейбір құлағы естімейтін, тілі мүкіс бааалар
биге )ілесіп, сурет салады, компьютермен жұмыс істей алады. Бұл интузиазист
педагогтардың құлшынысының нәтижесі деуге болады. Мұндай көрініс көпшілік
қауымға тән болмаса да, әлеуметтік педагогтар ескеретін басты мәселелердің
бірі.
Бұл ұстанымдарды жүзеге асырудың ережелері мыналар:
— ауытқулары бар балалардың қалыптасуына мәдениеттің (бір түрлі
салаларымен таныстыру арқылы ықпал ету;
- дамуында ерекше кемшілігі бар балалардың бойыңдағы шығармашылық
мүмкіндіктеріне ерекше мән беріп соны пайдалану;
Оқу-тәрбие жұмысын ізгілендіру қазіргі кезде кең сндіріле бастады. Оның
маңызы — адамдардың іс-әрекетіне бағыт беру және оны санаға сіңіру, жеке
тұлғаның от басын сыйлау, оның құкығын, еркіндігін сыйлау. Сағын сыңдыру,
жігерін жаншу, жанын азапқа салу, рухани басыну, кемсітіп, қорлау секілді
тәлім-тәрбиеде теріс әсер ететін шаралардан аулақ болуды көздейді.
Ізгілікті педагогиканың басты талабы — баланы тұлға екендігін
В.А.Сухомлинский өзінің "Балаға
Жүрек жылуы" деген еңбегінде, Ш.А.Амонашвили "Гумандылық педагогикасы"
деген кітабында кенінсн баяндаған. Әлеуметтік педагогиканың қызметі —
баланы жақсы көрумен ғана шектелместен, оларда адамға деген "сүйіспеншілік"
сезімін (ата-анасына, бауырларына, жолдастарына, күрбыларына, қоршаған
ортасына) ояту, сыйластықпен қарауға, керек жерде іркілместен көмек
көрсетуге үйрету.
Ізгілікті үстанымы төмендегідей қағидаларды сақтауды талап етеді:
— барлық балаларға бірдей адамгершілікті қарым-қатынас орнату (олардың
материалдық, қүкықтық, өлеуметтік хал-жагдайына қарамастан);
— әр баланың жеке басынын. қүқығын қорғау жөне сыйлау;
-кемістігі бар балаларды аялай қарым-қатвшас жасау, олардың өзіндік "мен"
деген қүқығын сактау;
— проблемасы бар жеке балаларға бағытты көмектесу, олардың мүмкіндігін,
қабілстгерін ескеру;
- қайырымдылық ізгіліктің алғашқы сатысы екенін түсіндіру;
Осы көрсетілген ережелер арқылы кім көмекке мұқтаж, оларға қалай және
қайтіп көмектесуге болады деген сұрақтарға жауап беру үшін зерттеп, танып-
білу жұмыстарын жүргізу — әлеуметтік педагогтың басты міндеттерінің бірі.
Әлеуметтік педагогиканы зерттеу. Кез келген білім саласының ғылымилығы —
оның зерттелуі, тсориялық үгымдар мен түсініктерінің қалыптасуы, жалпы
зерттеу жүмыстарын үйымдастыру формалары, зандылықтары мен анықтамаларының
нақтылығынан байқалады. Ғылыми зерттеу, теориялық білімдерді жасау —
галымдардың және басқа да зертгеуіш-қызмепсерлердіңтаньш-білу іс-әрекетінен
түрады.[56-5]
Онын. екі түрі бар: тәжірибелік (практикалық) және теориялық. Тожірибслік
зерттеу жұмыс тәжірибесіне негізделеді. Ол - мұғалімдердік, әлсуметтік
педагогтардын және баска да қызмстксрлсрдің тәжірибелік жұмысы. Ал
теориялық зерттеуді ғалымдар, арнайы дайындығы бар зерттеушілер, ғылыми
қызмстксрлер, аспиранттар, мұғалімдер, жалпы педагогтар т.б. жүргізе
алады.
Ғылыми зерттсудің бұл екі түрі өзіндік айырмашылықтарына қарамастан өзара
тығыз байланыста. Себебі, теориялық білім практикада текссріліп, нақтылану
нәтижесінде пайда болады. Ал тәжірибелік жұмыста білім -жетктіктері
қолданылып, зерттеуді одан әрі нәтижелі ұйымдастыруға негіз бола алады.
Әлеумсттік педагогика XX ғасырдын 80 жылдары пайда Сөйтіп , практикаға ене
бастаған. Бұлб ілім біздің елімізде әлі жас болғандықтан, толық, жан-жақты
зерттеліп, қорытындылар жасалған жоқ. Алайда оның алғашқы қарлығаштары да
бар. Мысалы, Г.Уманов, Л.Керімовтын "Қик.арбала" мөселесі,
К.Қ.Құнантаневаның әйелдерге білім беру мен тәрбиелеу, мүғалімдердің
әлеуметтік жағдайы, І.Р.Халитованың әлеуметгік педагогтарды даярлау
мәселесі, І.Ж.Жаназарованың отбасымен әлеуметгік жұмыс туралы жекелеген
еңбектері бар. Қазіргі кезде жалпы әлсуметтік мәселерді зерттеуге белсенді
қатысып жүрген ресейлік бірқатар ғалымдарды атауға болады: В.Г.Бочарова,
В.И.Загвязинский, А.В.Мудрик, Л.Я.Олиференко, Г.Н.Филонов, М.А.Галагузова
ж.б. осы ғылымның қазіргі заман талаптарына сай дамуына үлес қосты.
Қазіргі кезде әлеуметгік педагогтардың алдына қойылатын талабы —
теориялык. және практикалық жұмыстармен кеңінен танысып, әлеуметтік ортада
тиімді жұмыс істеу болып табылады. Бұл үшін, әрине, өлеуметтік-
педагогикалық зерттеулер қажет.[45-5]
Әлеуметгік педагогиканың зерттеу жұмыстарының тиімділігі мен табыстығы —
оны танып-білуде қолданған теориялық көздері, ой-пікірлері, әдістері мен
тәсілдері, технологиясын т.б. қолдануына байланысты.
Осыған орай бес негізгі теориялық көздерді белгілейді:
1. Қоғамның әлеуметтік тапсырмасы мен жалпы адамзаттық ізгілікті ой-
пікірлердің сәйкестігі;
2. Адам туралы. ілім-білімнің. Барлық жетістіктерінін кешенді түрде
қолданылуы (мысалы, педагогика, психология, әлеуметтану, медицина,
психиатирият.б.);
3. Отандық және шетелдік. теориялық тұжырымдар мен ұстанымдар;
4. Бала өмір сүрген әлеуметтік ортаның педагогикалық ықпал ету
әлеуметтілігі;
5. Әлеуметтік сферада жұмыс істеген қызметкерлердің шығармашылық өлсуметі —
әлеуметтік педагог, әлеуметтік
2001 жылы "Қазақстан Республикасының Халықты әлеуметтік қорғау
тұжырымдамасы" қабылданды. Онда ' әлеуметтік қорғау бұл әлде бір
жағдайларға (көрілік, мүгедек, денсаулық жағдайы, асыраушысынан не
жұмысынан ийрмлуы) және өзге де занды негіздерге байланысты белсенді бола
алмайтын, әрі лайықты еңбекке қатысу өзін табыспен қамтамасыз ету
деңгейін қамтамасыз етуге деп көрсеткен.[25-45]
Қазақстан халықаралық еңбек ұйымының мүшесі болып табылады.Әлеуметтік
қорғау жүйесі мынадай кешенді қамтиды:
- тұрақты, ақылы еңбекке ынталандыру;
- негізгі әлеуметтік қатерлсрдің алдын алу, ол туындаған жағдайда сол
қатер салдарынан айрылған табысының бірі ;
- халықтың әлсіз топтарына әлеуметтік көмек;
-азаматтардың тегін білім және медициналық қы зметтерге қол жеткізуі;

Халыкаралық тәжірибелерге сүйене отырып әлеуметтік қорғаудын, мынадай
тиімді жүйссі анықталған: I) мемлекеттік жәрдемақылар; 2) міндетті
әлеуметгік сақтандыру; 3) жинақтаушы зейнетақымен қамсыздандыру; 4)
әлеуметгік көмек сияқты негізгі элементтерді қамтиды.
Онда еңбек ету қабілетінен жөне асыраушысынан айрылған жағдайда әлеуметгік
қорғау, жұмысынан айрылу жағдайыңда әлеуметтік қорғау, қартайған кездегі
әлеуметгік қорғау, қамтамсыз етілген азаматгарды әлеуметтік қорғау
қарастырылған.
ҚР 2001 жылы қабылданған "Мемлекеттік атаулі әлеуметтік көмек туралы" заңда
осы көмекті алу құқығы және оны өкілетті орган жүзеге асырады делінген.
Атаулы көмек жергілікті бюджет қаражатынан бөлінеді. Бұл жані басына
шаққанда табысы "облыстарда жөне Астана, Алматы қалаларында белгіленген
кедейшілік шегінен төмен адамдарға] (отбасыларына) мемлекет ақшалай нысанда
беретін төлем" деп көрсетілген.
Осы негізде көптеген балалар үйі, балаларға арналған әр түрлі қорлар мен
ұйымдар, аудандык құқық қорғау мекемелері жанынан балалар және
жасөспірімдер мен жұмыс істеу орындары, созылмалаы және айығуы қиын
аурулар үшін тегін емдеу мен дөрігерлік пункттері, бос уақытты ұйымдастыру
орталықтары, аудан, ауыл аймақ әкімшіліктерінде өлеумеггік жұмыстарды
ұйымдастырып, үйлестіріп отыратын арнайы бөлімдерқызмет ете бастады.
1995 жылы әйгілі "Бөбек" қоры, халықаралық балалар қоры кешенді де, әрі
мақсатты жұмыс жүргізе бастады. Олардың бағдарламалары "жетім балалармен
жұмыс", "ата-анасының қамқорлығынан ажыраған нәрестелерді бағып-қағу",
"кіші жастағы мүгедек балалармен жұмыс", "туа біткен созылмалы не
айықпайтын ауруға ұ шыраған балалармен жұмыс", "психикасы мен ақыл-есі кем
балалармен жұмыс" секілді көптеген мәселслерді қамтиды.
1995 жылы БҰҰ қабылдаған бала құқығы туралы Конвенцияда "отбасына бала
тәрбиесінід міндеті жүктеледі және оны тауық жүзеге асыру үшін жағдайлар
жасалуы керек. Бала ерекше көмек және қамқорлыққа құқылы; бала тұлға
ретінде толық және жан-жақты дамуы үшін отбасындағы қарым-қатынастың
түсіністікте, бақытта, сүйіспеншілікті болуы бала өз алдынша күн көруге
даяр болып, достық, еркіндік, теңдікк рухында тәрбиеленіп, игі қасиеттерді
бойына тарытуы тиіс
I )әлеумстгік медицинада созылмалы, не айықпайтын аурулар мен әлеумсттік
аурулар, мысалы, СПИД, радиация, өкпе т.б. ауруларды тегін емдеу тегін
дәрі-дәрмек, шприц секілді қажетті дәрі-дәрмекті беріп қызмет көрсететін
орындар пайда болды[62-36]

1.2 Мектептегі әлеуметтік педагогтың қызметі мен атқаратын жұмысының
негізі

Әлеуметтік педагог педагогика тарихында оқыту мен тәрбиелеудің
тәжірибиесіне негізделеді. Тәрбиелеудің ең алғашқы әдістері ежелгі қытай
философы, ойшылы конфуциды еске түсіреді. Тәрбиелеудің негізгі принципі
мынандай: Өзіңе тілемегенді өзгеге тілеме. Ол алғаш рет идеялды адам және
отбасындағы бала тәрбиесі жайлы концепциясын құрастырды. Ата-анаңды
құрметте, сыйла, оларды тастама, оларға қамқор бола біл және тағы
басқалар. Жақсы әке ұлына білім, мамандық, дқрыс тәлім тәрбие бере білуі
қажет.
Алғашқы тәрбиелеудің маңыздылығы жайлы сұрақтарды АФИНАНЫҢ пайда
болуына дейінгі кезеңде әлемдік философтар мен софистер қарастырды.Грек
философы Сократтың айтуы бойынша, білім адамды ең жоғарғы, яғни жақсылыққа
жетелейтінін, ал жағымсыз қылықтары, іс-әрекеттері білімсіздіктің нәтижесі
болып табылады.Ол өзін-өзі тануға, өзін-өзі тәрбиелеуге шақырады. Соераттың
шәкірті Платанның айтуы бойынша жеке тұлғаның дамуы бір қалыпта өтіуі және
балалардың тәрбиесі жайлы.
Грецияның ұлы философы Аристотельден адамның табиғи қабілет
мүмкіндіктерінің дамуы және оның тәрбиелеудің негізгі мақсаты болып
табылады деген ой-көзқарастар қалыптасқан болатын.
Демокрит тәрбиелеуде ең маңыздысы адамның негізгі еңбек болатын табиғат
заңдылықтарды білуі деп санаған.
Педагогикада ғылыми түсініктер Ұлы дидактика деген кітап авторы
Янь Амос Коменскийдің бастау алады, мұнда принцип, әдіс және оқыту
қалыптасқан болатын.
Бұл еңбекте адамның өз-өзін және қоршаған ортасын тану, өзін басқару мен
құдайға кқрмет атты ақыл-есі кем, діни және рухани мақсатта жүйесі
құрылған болатын (Коменский Я.А).
Джентельмен, өз жұмыс жүргізе алатын адам жайлы Джон Локк жазған
болатын.Тәрбиелеудің идеясын патриот азамат, жан-жақты ойлайтын тұлға деп
елестеттік.
ХIХ ғасырда швед жазушысы және педагог Э.Кей Бала ғасыры кітабында
балаға еркін дамуына мүмкіндік беру қажеттілігін, яғни ересектердің қатал
болмауы, балаға қажетті ғана білімді беру керектігін атап өтті.
Ал Францияда С.Фордың еркін тәрбиелеуін қолдануға тырысты.Ол Улей
приютін құрды, мұнда жазалау мен діни тәрбиелеу болмады және де барлық
Франция мектептеріндегі міндетті моральдік оқыту болмады.
Атақты итальяндық педагог Мария Мантессори балалардың рухани дамуына
ересектер араласуға құқығы жоқ деп есептеді.1907 жылы ол Бала үшін ашады,
мұнда балалрмен өзіндік және жеке сабақтар жүргізді. Мұнда барлық
қолданылатын материалдар бала өміріндегі ойындардан алыстамады, тірі сөз
балалрдың дамуы мен тәрбиелеу құрамы, тәрбиелеушіге баланың Өмірлік күшін
ішкі жандүниесін байқауға, бақылауға мүмкіндік болды Мантессори ересектер
балаға өзінің заңдарын ережелері мен шарттарын қоя алмайды, себебі бала
өзінің физикалық заңдылықтарымен дамиды деп есептеді.[36-63]
Ресейде еркін тәрбиелеуге ең бірінші болып көңілді Л.Н. Толстой
мән берген болатын. Оның ойынша тәрбиелеу процесінде баланың табиғи
жаратылысы үлкендердің өтірік мәдениетімен зақымдалады. Сол кездегі
мектептегі оқыту мазмұны үлкендердің ғана қалауы бойынша құрылады деген
оқыту мен тәрбиелеу жүйесіне қарсы шықты. Толстой күштеп оқытудың қажеті
жоқ, себебі балалар нені есінде сақтағысы келсе соны сақтайды және оны
есінде өз қалауы бойынша сақтайды деп есептеген. Л.Н.Толстойдың мектебі
шаруа балалардың шығармашылық ерекшеліктерін тәрбиелеуге өзіндік
эксперимент ретінде болады.
Педагогика жеке ғылым болып қалыптасса да, адамды оқыта отырып философиямен
тығыз байланыады.
Утопиялық социалистер ( Томас Мор, Т.Дезами,Р.Оцен, А.Сен-Симон, Ш. Фурье)
тәрбие идеалы ретінде жан-жақты тұлғаның қалыптасуы деп санады.
Томос Мор әділетті қоғамның шарты- адам бақыты, оның еркін іс-әрекеті,
тұлғаның жан-жақты дамуы деп есептеді.Теадор Дезами жазады: дарындылардың
дамуы мен адамның қабілеттері қоршаған ортасына байланысты. Анри Сен-
Симонның философиясында адамдағы жеке және қоғамдық қызығушылықтардың
гармондық үйлесімділік идеясы орын алды.Әлеуметтік әділетті қоғамда адам
өзінің білім, өнерге деген қажеттілігін қанағаттандыра алады. Еңбек тәрбие
негізі және барлық жақсылықтың көзі ретінде қарастырылды.Шарль-Фурьенің
әлеуметтік философияда адамды күшті әділетті қоғам құруға қабілетті
табиғатты тануға және оған өз әсерін тигізу қабілеті жеке тұлға ретінде
қарастырған. Буржуазиялық қоғам қатал әлеуметтік шарттар адамды зұлым
етеді.Бұл адам- орта -тәрбие мәселесінде тек ортаның адамға әсерін ғана
емес, сонымен қатар бірге адамның ортаға әсерін де атап өтеді.
Адамның қоршаған ортасына деген тәуелділігі Роберт Оуэннің
жұмыстарында талданады.Оуэн адам қоршаған ортаның азығы болып табылады,
адам өзі жасаған жағымсыз іс-әрекеттерінде кінәлі емес, оған қоршаған орта
кінәлі деп есептеген.Дұрыс тәрбиені рациональды сипатта қоғамды осылайша
өзгертуге болады деп тәрбиеледі.
19 ғ Ресейде педагогикалық теория мен тәжірибесіне желтоқсаншы және
ревалюциялық демократтар өзіндік педагогикалық көзқарастары мен ағартушылық
іс-әрекеттері әсер етті. Орыс ревалюционер-демократтар (А.И. Герцен, Н.П.
Огарев, В.Г. Белинский, Н.Г. Чернышевский, Н.А.Добролюбов)социалист
утопиялықтардың ықпалында болды.[45-5]
В.Н.Белинский дарынды адал азаматты тәрбиелеуге тек әділетті қоғамда
ғана тәрбиелеп, қол жеткізуге болады деп есептеген.Н.П.Огарев тек әділетті
әлеуметтік қоғамда ғана қабілетті адамдардың дамуы мүмкін деп болжайды.
Н.Г.Чернышевский зұлым және оңбаған және оңбаған болып
табылмайды, оны жетіспеушілік пен дұрыс емес тәрбиенің әсерінен болады деп
есептеген. Чернышевскийдің ойынша тек әлеуметтік шарттарды жақсартса ғана
халықтың адамгершілік қасиетінің жоғарылауы мүмкін.
Осылайша атап өтетін жай утопиялықтардың жазбаларында байқалғаны
адамның тәрбиесіне ең алдымен қоршаған ортасы әсер етеді.
19 ғ Еуропа мемлекеттерінде педагогикалық теория мен тәжірибиесіне И.Г.
Песталоций, И.Гербарта, А. Дистерверга, П. Наторптың еңбектері әсер
етті.Бұл ағартушылар өз уақытысындағы әлеуметтік сұрақтарға жауап беруге
тырысты: жұмысшы таптарының қорғау, халыққа білім беру қараусыз қалған
халықтарды және жеңіл жүрістілерді және тағы басқа. 1860 бұл бағыт толықтай
қалыптасты, яғни теориялық меңгеру және әлеуметтік тәрбие балаларға
көмектесу тұрғылықты жерінде бұзықшылық жасаған мектепте оқымайтын
балаларды мектепте, балалар үйінде интернаттарда тәрбиелеу жұмыстары
жүргізіле бастады.
19 ғ ортасында 20 ғ басында балалардың тәрбиесі мен дамуына қоршаған
ортаның әсері жайлы және жеке тұлғаның әлеуметтенуі мен әлеуметтік
педагогикадағы рөліне мән беріле бастады.
1911 ж орыс тілінде Паулсан Наторпаның әлеуметтік педагогика кітабы
жарыққа шықты.Оның ережесі адам тек адамдық қоғамның арқасында ғана адам
болады деген сөз оның әлеуметтік педагогиканың негізі болды.Ол көптегенн
адамдардың саны отбасындағы эканомикалық жағдайларға байланысты отбасындағы
әлеуметтік қызметі жоғалып оны мектепте жүзеге асырады деп жазылады.
Наторптың философиясы әлеуметтік әлемдегі болашақ ұрпақты тәрбиелеу
және адамдық идеяда көрініс тапты.
Әлеуметтік педагогиканың дамуына дарынды орыс педагогы С.П. Шатский көп
үлес қосты. Педагог ең негізгісі баланың дамуы генетикалық факторына
байланысты емес, ал оның қалыптасуымен тәрбиеленуі қандай әлеуметтік және
эканомикалық ортада болып жатқанына байланысты.Жеке тұлғаның қалыптасуында
ең маңыздысы әлеуметтік мұра. Яғни ережелер, дәстүрлер, әдеттер, ұрпақтан-
ұрпаққа беріліп отыратын.
Әр түрлі концепцияларға қарамастан барлығында дамып келе жатқан
балалардың психикалық ерекшеліктерін тәрбиелеуде анықтау саясасын немесе
қандай да бір идеалогияға байланысты емес.
Әлеуметтік табиғат пен әлеуметтік тәрбиелеу қызметі жайлы К.Маркс
пен Ф. Энгельс ғылыми анықтама анықтама берген. Марксизм классикасы
қоғамдық тәрбиелеу детерминациясын көрсетті және барлық әлеуметтік қарама-
қайшылыққа рұқсат етуіне утопиялық қарсыластан бас тартты. Сол уақытта
адамның рухани әлемін пассивті өмір жағдайы жайлы ойға қарсы шығып, сынға
алды.[78-56]
педагогика білім беру мен тәрбиелеуде қоғам өмірімен байланысты және
педагогика әлеуметтік болып табылады. Сонымен бірге педагогика және
әлеуметтану арасында білім беру шектеулі аймақтар болады, ол педагогикалық
ғылымда салыстыру педагогикасын, әлеуметтік және тәрбиелеу, педагогикалық
әлеуметтану және халықтық білім беруді әлеуметтік бастаулар арқылы оқытады.
Табиғат пен қоғамда өзінің іс-әрекет өзгерте алса, онда адам өзінің
психикасын да өзгерте алады.Тәрбие ұлы күш бола алады, егер ол өмір жаңа
талаптары бойынша қойылған міндеттерді шешуге бағытталса. Яғни өмір өз
алдына міндеттерді қояды: күшті, дені сау, өзіне сенімді ұқыпты тәрбиелеу.
Советтік кезеңде әлеуметтікпедагогиканы буржуазиялық педагогиканың
бір бағыты деп есептеді және әлеуметтік-педагогикалық мәселелердің
шектеулілігінің пәнін оқыту болып табылады.
Советтік педагогика қазан төңкерісі жылдарында бірінші рет Маркстік
әлеуметтанумен тығыз байланыс құрды.Сонда да педагогика мен әлеуметтік
арасында ғылыми байланыс бірден көрініс таппады.Совет педагогикасының
құрылу кезеңдерінде көптеген көзқарастар пайда болды. В.Н. Шульпин мен
М.О.Крупина педагогиканы әлеуметтану мен саясатқа біріктеуге тырысты, ал
еркін тәрбиенің жақтастары олардың байланысына қарсы шықты және бала
психологиясын тәрбиелеуге заңдылықтарды шығарды.[68-36]
В.Н.Шульгин және М.В.Крупенина мектеп пен қоршаған ортада тәрбиелеу
қызметінің міндеттерін біріктіріп, оған әлеуметтік орта мен балаларды
тәрбиелеуді қосып ... қоршаған ортамен байланысқа түспей мектепте
тәрбиелеу міндеттерін шешу.
В.Н.Шульгин советтік билікті қабылдап, жаңа қоғамда жаңа адамды
тәрбиелеуді, жаңа типтегі педагогика- педагогика әлеуметтік тәрбиелеу және
педагогикалық ортаны армандады Ол мектепте өмірде өсу керек ортаға
өосылу, оның өзгеруіне әсер ету қажет,- деп есептеді.Бірақ педагогика орта
балаға оның жеке тұлғалық қалыптасуына әсер етуі, яғни бала ауыл-село,
отбасының бір бөлігі болғандықтан педагогика білімсіз жүзеге асыра
алмайды.
М.В.Крупенина пролетарлық ревалюцияны қабылдап, жаңа қоғамда
мекиептің ролін кеңірек қолданады.Ол мектеп тек қана оқыту орталығы ғана
емес, мұнда еңбек басты орында болатын оқыту мен тәрбиелеу процесінің жаңа
формасын құру керек деп есептеді.
Әлеуметтік педагогтарды дайындау жүйесіне әлеуметтік педагогикалық
білім кіріспесінде қоғамдық құбылыстар қарастырған, мұнда тек қоғамды
тәрбиелеу потенциалы ғана емес, сонымен қатар әр түрлі тәрбиелеу күштерінің
интеграциялық формасының негізін актуализациялау қарастырылған.Бұл жағдай
Ю.В. Васильковтың көзқарасы бойынша білім
беру жүйесінде теориялық және әдіснамалық оқыту-тәрбиелеудің негізі бола
тұра дәстүрлі педагогика қоғамдағы тәрбиелеу процесін түсіндіріп және
болжап бере алмайды.
Әлеуметтік педагогтар- жоғары квалификациялы мамандар, ерекше
профессионалдағы адамдар. Олар әлеуметтік көмек берудің көппрофильді
жүйесін және тұрғындарды қорғауға міндеттелген профиль мен әлеуметтендіруге
тікелей байланысты.Ғылым ретінде әлеуметтік педагогиканың даму тенденциясы
гумантаризация болып табылады, яғни
адамға білім берудің ғылыми ақпаратының кең көлемде ұлғаюы жайлы және оның
табиғи және әлеуметтік ортада тіршілік ету, қазіргі жағдайда білім беру
жүйесіндегі әлеуметтік жұмыстардың негізгі бағыттары анықталған, мұнда
әлеуметтік педагог айналысуы қажет: материалдық көмек көрсету (ақшалай
патронажды техникалық көмек көрсету); әлеуметтік қамқарлықты ұйымдастыру (
адамдармен жұмыс, қызметкерлерді таңдау, тексеру), адамға әсері.
Қысқаша айтқанда, әлеуметтік педагог-бұл білім беру мекмесінің
қызметкері, ол оқушыларға әлеуметтік және кәсіби өзіндік дамуына шарттарды
құрады, гуманизм принципі негізінде педагогтар мен ата-аналар іс-әрекеттік
ұйымдастыру тарихи-мәдени дәстүрлерге сүйене отырып.
Білім беру мекемесіндегі әлеуметтік педагогтың негізгі міндеттері
болып әлеуметтік балалардың құқығын қорғау, балалардың дамуы үшін қолайлы
жағдай жасау, білім беру мекемесі мен ата-аналар арасында әріптестік қарым-
қатынастық байланысын орнату.
Әлеуметтік педагог білім беру мекемесінің басшысымен, мұғалімдермен,
педагог-психологтар, валеолог, тәрбиешілер, оқушылар мен ата-аналарымен
өзара тығыз байланыста болады.
Өзінің кәсіби мақсатына жету үшін ол мемлекеттік басқару органдарының
өкілдерімен тығыз байланыста болады, қоғамды біріктіріп барлық мекемелерде
тәрбиелеуншілердің қызығушылығы мен 16 жасқа дейінгі түлектердің
қызығушылығымен көрсетеді, білім беру мекемесінің педагогикалық кеңестеріне
қатысады, жергілікті билік ұйымдарымен және отбасы мен балалардың
әлеуметтік қорғаумен айналысатын муниципальды орындармен тығыз байланысты
болады.
Адамға әсер ету-бұл педагогикалық және психологиялық байланыстың
процесі.Ең маңызды білу, қажетті әлеуметтік тәрбиелеу, отбасы педагогикасы,
баланың жеке тұлғасы, балаға қандай әдістер арқылы әсер етуге және
сөйлесуге болады, қиын жасөспірімдер мен жұмыс істеу ерекшеліктерін.
Мамандық қазіргі заманғы құқықтық, әлеуметтік статусына байланысты
сұрақтар:
- арнайы педагогика өте маңызды болып табылады.Бұл маманның рөлінің
обьективті өсуімен байланысты, сонымен бірге отбасы, мекеме мәдениеті,
мектеп және басқа да әлеуметтік институттармен байланысты.
Қазіргі әлеуметтік педагогика статусы бүгінгі шынайылық әсерінен
қалыптасады.Әлеуметтік педагогиканың негізі анықтама-бұл баланың
жасөспірімдердің әлеуметтік қорғау, оған әлеуметтік және медициналық
көмек көрсету, оның білім алуын, қоғамда бейімделуі мен оңалтуын
ұйымдастыра алуы.
Мұғалім сыныппен жұмыс кездегі жұмысының әдістерінің бағыты ұжымдағы
жұмыстарымен бөлек баламен бөлек жұмыс жүргізеді, ал егер топ болса
шағын, ал егер отбасымен болса әрқайсысымен жеке жеке жұмыс жүргізеді.[48-
58]
Білім беру саласында да басқа өмір саласында балалар өздері шеше
алмайтын қиындықтарға кездесіп жатады.Сол себепті де сауатты,
мамандандырылған көмекші-әлеуметтік педагог қажет, ол баламен, отбасымен
жеке тұлғамен байланысқа түседі.Адамның психологиялық және жас
ерекшелігін, қабілетін әлеуметтік педагог меңгере отырып оның
қызығушылығына, оның қоршаған ортасына, оның өмір сүруіндегі жеке
тұлғаның мәселелерін қарастырады.
Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметіне мыналар кіреді:
- баланы зерттеу, оның жағдайы, отбасында, мектепте, топтағы қарым-
қатынасы кезеңіндегі жағдайы;
- қиын жағдайға ұшыраған балаға көмек көрсету;
-әр түрлі әлеуметтік аймақтағы әлеуметтік-психологиялық тәрбиеміздің
жағдайын талдай алу;
-оқушының іс-әрекетін өзін-өзі тәрбиелеуге, білім алуға бағыттау және
өзінің және іс-қимылын өз бетінше ұйымдастыра алуға үйрету;
- бала мен ата-ананың құқықтарын қорғауға қатысты нормативті-құқықтың
актілерді зерттеу;
- жеке тұлғаны қорғау, оның құқықтары мен қызығушылықтарын қарау;
- ақпараттық көмек,әлеуметтік-психологиялық және құқықтық кеңестерді
ұйымдастыру;
- оқушылардың қауіпсіз, ыңғайлы шығармашылық өміріне жағдай жасау;
- оқушы, педагог, ата-ана арасындағы даулы жағдайдың шешімін табу;
-ұғым және оның әрбір мүшесін салауатты өмір салтына үйрету;

Осыған негізделе отырып әлеуметтік педагог міндетті:
- баланың әлеуметтік бейнесін, әлеуметтік отбасының картасын құруға;
- оқушының әлеуметтік бейімделуіне әсер ететін шартты жағдай жасауға;
- баланың жеке тұлғалық индивидуалды қасиеттерін дамытуға;
- ата-аналарымен байланыс жасауға;
- мектептегі отбасымен, әлеуметтік ортамен, билік органдары мен басқа да
әлеуметтік институттармен байланыстыруға;
- жеке тұлғаның психолого-педагогикалық ерекшеліктерін, оның
микроортасын, өмір шарттарын алуға;
- оқушының іс-әрекетіндегі ауытқушылықты, қиындықтар мен мәселелердің
қызығушылығы мен қасиеттерін анықтауға;
- бала мен ата-анасына қатысты қоғау нормативті-құқықтық
аспектілерді меңгеруге;
- жеке тұлғалы және оның құқықтары мен қызығушылықтарын қорғауға;
- оқушыға жиі әлеуметтік көмек пен қолдау көрсетуге;
Осылайша әлеуметтік педагог жалпы білім берумәдени,спортты-сауықтыру,
мекеме, әлеуметтік қорғау мен әлеуметтік құқық қорғау ұйымдарын қамтамасыз
етуде және де индивидуалды-еңбектік іс-әрекеті қызметтерінің бірлігі
ретінде.Бұл үшін ол кәсіби дайындалған, толық біоім алған тәрбиелеу мен
оқыту жұмыстарын меңгерген болуы қажет.Қазіргі кезде бұл педагогокалық
шеберлік деп аталады.
Педагогикалық шеберлік педагогтың жеке тұлғалық сапалары мен оның
білімі мен қабілетіне байланысты.Л.Н.Толстой Егер мұғалім тек өз жұмысына
ғана ғашық болса, онда ол жақсы мұғалім болады.Егер мұғалім тек оқушысына
ғана оның әкесі мен шешесі тәрізді ғашық болса, онда ол бүкіл кітапты оқып
шыққан, бірақ не жұмысына , не оқушысына ғашық емес мұғалімнен көп есе
артық.Егер мұғалім өзінде жұмысы мен оқушысына деген махаббатын біріктіре
алса, онда ол кемел мұғалім-деп жазды. Қызықты талдауды ленинградтық
ғалымдар Т.И. және И.Ф. Гончаровтар мектеп түлектерінің арасында жақсы
мұғалім үшін бірінші деңгейдегі жеке тұлғалық көзқарасын анықтау мақсатында
жүргізген болатын.Олар ойдың кеңдігі ал қалғандары жарқын ой,
қайталанбас шынайы ой, деп атады.Ең негізі қасиет мұғалімге тән ол
табиғаттан тән, яғни мұғалімдік шеберлікке лайықты болуы қажет.
Әлеуметтік педагогтың іс-әрекетінің диапазоны кеңірек, оның
кәсіби педагогтың шеберлігі мен педагогикалық технологиясын қарастыруға
қажетті ортақ түсінікті құру үшін.Әлеуметтік педагогтың кәсіби білімі:
педагогқа және психология, физиологоялық баланың дамуы, тәрбиелеу
тұлғалардың әдісі.Бұл білімдер баланы зерттеуге, оның іс-әрекеттері мен
мінез-құлқын, қарым-қатынас ерекшеліктері мен топтағы басқа балалармен
байланысын білу қажет.
Педагогикалық технология.Әлеуметтік педагог баланың іс-әрекеті мен
бірлестігін ұйымдастыра білуі қажет.Ол тәрбиешілерге әсер ететін әдіс,
тәсілдер мен қабілеттерді игере білуі қажет.Кейбір артистизм, сөйлеу, тыныс
алу, ырғақ, дыбыс қою, ым-ишара әдістерін білуі; қиын жағдайға ұшыраған
балалармен сөйлесу кезінде көмектесетін қажетті әңгімедегі тон мен тілді
меңгере білуі тиіс.Тек қана сөйлей алу емес,сонымен қатар сендіру және әсер
етуі тиіс.
Педагог шеберліге жайлы А.С.Макаренко мен шеберлікті меңгеру үшін:
ең басында мұндай шеберлік бар ма деп сенбедім немесе мұндай дарындылық
жайлы айту қажет пе. Бірақ та біз кездейсоқ дарынды анықтауға болады
ма.Бізде қанша мұндай ерекше талантты тәрбиешілер бар ма. Егер дарынды емес
мұғалімге тап болған бала неге қиналуы керек, біз бала мен жасөспірімдер
тәрбиесіне дарынға есептесіп құруға болады ма. Жоқ, Тек қана шеберлік жайлы
айту керек, яғни тәрбиелеу процесінің шынайы білімі
мен тәрбиелеу қабілеттілігі жайлы айту қажет-деп жазды. [70-18]
Ю.И.Турчаниова бұл үш бастауды: шеберлік, тәрбиелеу процесі білімі,
қабілеттілікті қарастыруға тырысты.Оның ойынша шеберлікке
бастаушы әлеуметтік педагогты педагогикалық техникаға әкеледі.Яғни
бұл тәрбиеленушіні түсіне білі, қарым-қатынас психологиясын білу,
педагогикалық педагогиканы түсіне білу, сөйлеу қабілеттері, тіл
ерекшеліктері, тілді қадай қабалдау қажеттілігі, сөйлеу тілі мен адамның
сөйлеу апаратының қалай дамиды, сөйлеудің жылдамдығы мен дауыстылығының
ерекшелігін білу, істеген іс-әрекет жұмысына, адамға, өзінің эмоционалды
қарым-қатынасын білу.
Тәжірибе көрсеткендей қандай да бір сұрау немесе интервью алу
әлеуметтік педагог пен оқушы тәрбиеші мен тәрбиеленушінің орнын баса
алмайды.
Ғалымдар педагог пен оқушы арасындағы қарым-қатынасты қалыптастыруға
қажетті талаптарды құрды. Бұл сенімділік, баланы тыңдай білу қабілеті,өзара
байланыс негізі, іскерлік қарым-қатынас.
Педагогикалық қарым-қатынас маңыздылығын ескере отырып ғалымдар
Сыныпқа кіргендегі педагогтың өсиетін құрастырды:
1.Өздеріңіздің балаларыңызбен қарым-қатынастарыңыз жайлы ойлаңыздар;
2.Педагогикалық қарым-қатынасты ұйымдастыру кезінде баланың қызығушылығын
ескеріңіз;
3.Өз сөзіңізді нақты балаға немесе топ балаларға бағыттаңыз;
4. Тек өзіңіздің ақпараттарыңызбен шектелмеңіз, сонымен бірге қарым-
қатынасты ұйымдастырып, баланы зерттеп, біліп, нақты байланыс орнату қажет;
5. Жоғарыдан төмен қарым-қатынасты құрмаңыз.Тіпті кішкентай баланың өзі
өзара байланыста дербестікке тырысады. Статусы А.С.Макаренконың керемет
тұлға анықтамасы бойынша анықталады.;
6.Баламен сөйлесуге көмектесіңіз балалар ұжымдағы психологиялық атмосфераны
түсінуге тырысыңыз;
7. Балаларды тыңдай біліңіз;
8.Сізбен сөйлесу кезіндегі олардың көңіл-күйін сезе білуге тырысыңыз;
9. Баланың қатесі жайлы айтып, өзіңізді қатал ұстаңыз;
10. Бірсарынды жауаптар алмас үшін сұрақтарды неге, қалай, не үшін
деген сұрақтардан бастап қойыңыз;
11. Қарым-қатынаста ынталы болыңыз;
12. Қарым-қатынас кезінде ерекше көңілді қыздарға бөліңіз.Себебі олар
эмоционалды;
13. Кейбір балаларға деген теріс қарым-қатынастарды жеңе біліңіз.
14. Конструктивті бастаусыз ұрыс қажетсіз;
15. Балаларға жиі күліп тұрыңыз;
16.Мақұлдау, мадақтау, жазалаудың жиі болғаны дұрыс;
17.Балалар өздеріне сіздің қалай қарайтыныңызды білуі тиіс.Сіздің бағаның
оған деген қарым-қатынасын анықтатады;
18.Әр бір баламен қарым-қатынаста есте сақтаңыз. Сіздің қарым-қатынастың
өзгеруі балаларда кері әсерін тигізеді;
19. Әр бір әңгімелесуге дайындалу қажет;
20.Балалардың өсетіндігін олардың іс-әрекеттерінің өзгеретінін есте
сақтаңыз;
21. Мұғалім мен оқушы, тәрбиеші мен топ арасында тосқауыл болуы мүмкін. Бұл
кезде топтағы, сыныптағы және балалар арасындағы әлеуметтік-психологиялық
жағдайды есте сақтау керек;
О.А.Колобов әлеуметтік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.