Педагогика саласы бойынша мақалалар

Жоспар
Кіріспе

1. Қазіргі заманғы отбасы

2. Білім беру жүйесінде ақпараттық технологияны қолданудың маңызы

3. Жеке тұлғаны зерттеу

4. Оқушы.мұғалім: ізденіске ынтымақтастықпен

5. Патриоттық тәрбие берудің бағыттары

6. Оқу . тәрбие үрдісінде интерактивті тақтаны қолдану қажеттілігі

7. Отбасы мен мектептің бірлестігінің тарихи.педагогикалық негізі халықтық педагогикада

Еліміздің егемендік алған уақыт ішінде қоғамда қаншама өзгерістер болды. Сол өзгерістер туғызған соңғы жаңалықтар бала өміріне тікелей әсерін тигізіп жатқаны белгілі. Бала тәрбиесінің өзекті проблемаларын шешуге тәрбиенің уақыты өткен әдістерін ауыстыратын, тәрбиенің жаңа технологияларын қолданудың қажеттігі , ел ертеңі, ұлт болашағы үшін этнопедагогика мен этнопсихология ілімдерінің жетістігін әр отбасының тәрбие құралына айналдыру-бүгінгі күннің сұранысы. Алайда, соңғы уақытта еліміздегі нарықтық экономиканы қарқынына ілесу қиыншылығынан, көптеген отбасыларында бала тәрбиесі әлсіреп, тіпті ерікіз қолдан шығып, орны толмас олқылықтарға келіп соғуда. Ата-ана өз міндетін орындау барысында жіберілген кемшілігін қоғамға , білім беру мекемелеріндегі мұғалімдерге арта бастады. Кейінгі уақытта ата-аналар қауымының абыржы , өз балаларын тәрбиелеуде «бара жатқанның балтасын ал, келе жатқанның кетпенін ал» деген ұстанымды ұстанып, қандай жолмен болсада ақша табуға ұмтылуы, от басы тәрбиесінің құны төмендеуі ата-ана үлгісмінің әлсіреуімен, ұлттық құндылықтарды ата-аналардың нашар білуі, жастар арасындағы адамгершілік, ізгілік, мейірім, ар-ұят, қанағат, намыс секілді құндылықтардың бағаланбауы етек алуда. Біздің қазақта «Кісілік » деген ұғым бар. Кісілік-әр адамның әлеуметтік ортадағы бет- келбеті. Адамның жасаған іс- әрекетімен, мінез- құлқы , ар ожданның өлшемі. Ал , ол кісіліктен айрылған ата-анадан қандай ұрпақ күтуге болады.

Сонымен бірге қазіргі заман отбасы құрылымы өзгеріп, ондағы мүшелер саны азайып, бала саны кем бола түсуде. Қоғамдағы әлеуметтік – мәдени, экономикалық жаңарулар , әр түрлі сипаттағы әлемдік ақпарат алмасуы, отбасы мүшелерінің арасындағы қарым-қатынасқа әсер етіп отыр. Өйткені әкеге бағыну, өзінен үлкенді «Апа, аға» деп сыйлау дәстүрі жоғалмағанымен әлсіреп барады. Сондай-ақ, отбасын асыраушы әке жауапкершілігі әлсіреп, ана жауапкершілігі арта түскендей. Мәселен, қазіргі заман отбасы тәрбиесіне кері әсер бірнеше факторларды қарастырып өтейік.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Қазіргі заманғы отбасы

Құрманбаева. Б № 78 орта мектеп педагог-психолог, Қызылорда облысы, Әйтеке
би кенті, Сарыбұлақ ауылы
Еліміздің егемендік алған уақыт ішінде қоғамда қаншама өзгерістер болды.
Сол өзгерістер туғызған соңғы жаңалықтар бала өміріне тікелей әсерін
тигізіп жатқаны белгілі. Бала тәрбиесінің өзекті проблемаларын шешуге
тәрбиенің уақыты өткен әдістерін ауыстыратын, тәрбиенің жаңа
технологияларын қолданудың қажеттігі , ел ертеңі, ұлт болашағы үшін
этнопедагогика мен этнопсихология ілімдерінің жетістігін әр отбасының
тәрбие құралына айналдыру-бүгінгі күннің сұранысы. Алайда, соңғы уақытта
еліміздегі нарықтық экономиканы қарқынына ілесу қиыншылығынан, көптеген
отбасыларында бала тәрбиесі әлсіреп, тіпті ерікіз қолдан шығып, орны толмас
олқылықтарға келіп соғуда. Ата-ана өз міндетін орындау барысында жіберілген
кемшілігін қоғамға , білім беру мекемелеріндегі мұғалімдерге арта бастады.
Кейінгі уақытта ата-аналар қауымының абыржы , өз балаларын тәрбиелеуде
бара жатқанның балтасын ал, келе жатқанның кетпенін ал деген ұстанымды
ұстанып, қандай жолмен болсада ақша табуға ұмтылуы, от басы тәрбиесінің
құны төмендеуі ата-ана үлгісмінің әлсіреуімен, ұлттық құндылықтарды ата-
аналардың нашар білуі, жастар арасындағы адамгершілік, ізгілік, мейірім, ар-
ұят, қанағат, намыс секілді құндылықтардың бағаланбауы етек алуда. Біздің
қазақта Кісілік деген ұғым бар. Кісілік-әр адамның әлеуметтік ортадағы
бет- келбеті. Адамның жасаған іс- әрекетімен, мінез- құлқы , ар ожданның
өлшемі. Ал , ол кісіліктен айрылған ата-анадан қандай ұрпақ күтуге болады.

Сонымен бірге қазіргі заман отбасы құрылымы өзгеріп, ондағы мүшелер саны
азайып, бала саны кем бола түсуде. Қоғамдағы әлеуметтік – мәдени,
экономикалық жаңарулар , әр түрлі сипаттағы әлемдік ақпарат алмасуы, отбасы
мүшелерінің арасындағы қарым-қатынасқа әсер етіп отыр. Өйткені әкеге
бағыну, өзінен үлкенді Апа, аға деп сыйлау дәстүрі жоғалмағанымен әлсіреп
барады. Сондай-ақ, отбасын асыраушы әке жауапкершілігі әлсіреп, ана
жауапкершілігі арта түскендей. Мәселен, қазіргі заман отбасы тәрбиесіне
кері әсер бірнеше факторларды қарастырып өтейік.

Жасөспірімдер үлкендердің ақылын тыңдамауы қазіргі кездегі әртүрлі интернет
арқылы барлық нәрсені білемін деп ойлауынан.

Бала психолгиясына теледидардағы көрсетілетін қатыгездік, қаталдық,
жағымсыз фильмдер қатты әсер етеді. Мультфильмдер, экрандағы күш көрсетулер
балалардың мінезіне агрессия пайда болуына әкеп соғады. Бала ойын кезінде
осы істегендерін қайталағысы келеді. Агрессия қауіпті жағдайда адамға
бейімдеу мен қорғанудан басталады. Бала тәртібі өзіне көңіл бөлгізуге
тырысуы өкпеге қарсы қимыл жасауынан өзіне назар аудару үшін, кек қайтару
үшін сәтсіздіктен қашуды байқайды. Егер баланы үнемі сынап отырса ол жек
көріп өседі, егер кінәләсә ол өзін кінәлі сезініп өседі мысқылдап отырса ол
тұйықталады.

Еш уақытта баланы салыстыруға болмайды. Бұл жерде ең басты нәрсе жетістік
емес сәттілік ішкі сезім бостандығы, қимылдан мимикадан бөлінеді. Балаға
мынадай психологиялық кеңес беріледі. Егер балаңыз агрессиясыз өссін
десіңіз.

-Өз проблемаңызды балаға артпаңыз

-Егер ашулы болсаңыз онымен қарым-қатынаста аулақ болыңыз

-Егер бала сіз айтқан ережеге сай көнгісі келмесе, күштемеңіз

-Күш көрсету-түзеу орнына бала қарсылығын арттыра түседі.

-Мәселені өзіңіз жеке емес, баламен бірігіп шешіңіз

-Егер бала сізбен араласуды қош көрмесе, күшпен көндірмеңіз.

Балаңыз байсалды, сабырлы болып өссін десеңіз, оған ылғи көңіл бөліңіз ,
жақсы қылығы үшін мақтап, қиын ситуация кезінде көмек көрсету қажет. Әр
табысын дәріптеп , мақтап отырыңыз. Ұлы ұстаз В.А.Сухомлинский тілімен
айтқанда тәрбиені мұғалім ең қарапайым нәрседен бастауы керек. Балаларға
дұрыс өсуі үшін сүйіспеншілік, біз үшін, үлкендер үшін өзінің қажетті
бағалы екенін сезіну керек.

Әрбір оқушының жеке басын тәрбиелеудің стратегиясын білі үшін сынып
жетекшісі тек қана оның күшті және әлсіз жақтарын біліп қана қоймай ,
сонымен қатар оның барлық жақтарын жан-жақты білу қажет. Ол үшін әртүрлі
әдіс-тәсілдер арқылы ата-аналармен тығыз байланыста болу керек , әңгімелесу
, ата-аналар жиналысы , анкеталық сұрақтар қою, ата-аналардың
педагогикалық, психологиялық білімдерінің деңгейімен танысу. Бұл
мақсаттарға жету үшін мына тақырыптарда әңгіме жүргізуге болады.

Мен қандаймын? , Мен кіммін? , Өзіңді таны және жетілдір! ,
Жалқаулықпен қалай күресуге болады? дөңгелек стол, диспут,т ренингтер өту
қажет. Ежелден келе жатқан қағида-адам бойындағы қасиеттердің пайда болып
қалыптасуына отбасылық ықпалдың алар орны ерекше.

Отбасының рухани тірегі-ата-ана. Кейде мектептегі тың жаңалықтар мен
бағдарламаларды еркін меңгеріп, өмірдің барлық кедергілерінен сүрінбей
өтуге бейімділігі бар оқушыларға рухани және материалдық қолдау көрсетуге
ой-өрісі шамалары жетпейтін ата-аналар да кездесіп жатады.

Баланың тұрақты , жағымды қасиеттер, дұрыс мінез қалыптасуы үшін мына
шарттар орындауға болады.

1. Баланың өз қолынан келетін іске ерік беру. Басқаның күшіне, көмегіне
сеніп кетпей , өз

қолынан келетін іске ғана ата-ана көмек берсе.

2. Баланы еркіне жіберу оны ерлікке, батырлыққа үйретсе, тәртіпке бағындыру
оны

шыдамдылыққа, табандылыққа үйретеді. Баланы еркіне жібермеу оны жасқаншақ,
қорқақ

етеді. Ал тізгінсіз қоя берсе,оның бар айтқанын орындаса баланы
байбастық,ессіз, тентек

етіп шығарады.

Соңғы кездегі статистикалық мәліметтерге сүйенсек балалардың теріс қылықтар
мен жаман әдеттерге құмартуы күннен- күнге артуда . Кейбір ата-аналардың өз
ұрпақ тәрбиесіне жауапсыздықпен қарауын, тіпті ұл-қызынан безген
безбүйректердің өз міндеттерін қоғамға жүктеу салдарынан пайда болған
тәрбиесі қиын балалар проблемасы-мәселе болып отыр.Қазіргі кездегі бала
психологиясына әсер ететін аспектілер мыналар:
1.
Дифференция (қоғамның әлеуметтік бөлінуі:бай мен кедей және т.б);
2.
Әлеуметтік психологиялық қиындықтар (адамның шаршауы,өмірден
түңілуі,өз-өзіне қол жұмсауы, т.б);
3.
Дизорентация (отбасындағы адамның өміріне бейімделе алмауы);

4. Өзін-өзі қорғау құқығының төмен болуы;

5. Әлеуметтік психологиялық бөлімнің төмендегі (компромиска баруы,
адамдармен дұрыс

қатынас жасай алмауы)
6.
Отбасылық ажырасудың көбеюі
7.
Ішімдікке салынуы;
8.
Мәдени және рухани жағынан төмендеуі.

Қорытынды ретінде айтарымыз адам баласын тәрбиелеуде қазіргі таңда қолға
алынып отырған психодиагностика, психокоррекция, психологиялық ағартушылық
бағыттағы жұмыстарын жүйелі түрде негізге алу арқылы ата-аналармен қоян-
қолтық жұмыс жүргізуде де ата-аналардың өзінің де қосары деп есептейміз.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.
Жантану оқулығы.Алматы 2008 жыл
2.
Қазақтың психологиялық ой-пікірлері Алматы 2006 ж
3.
Қазақтың психологиялық ой-пікірлері Алматы 2006 ж№10
4.
Этнопсихология ұлт тәрбиесінің өзегі Алматы 2005 ж
5.
Ақылдың кенті Ана тілі Алматы 2008 ж
6.
Жантану атауларының түсіндірме сөздігі.Алматы 2006ж
7.
Ж.Аймауытов Жалпы психология
8.
Мектептегі психология Алматы 2010 №1
9.
Мектептегі психология Алматы 2009 №2
10.
Мектептегі психология №6 Алматы 2009ж

Білім беру жүйесінде ақпараттық технологияны қолданудың маңызы

Иманалиева Гүлмира,Аудандық оқушылар үйі.

Информатика үйірмесінің жетекшісі, Қызылорда облысы, Әйтеке би кенті

Біз жаңа мыңжылдыққа, ақпараттандыру ғасырына аяқ бастық. Бұл - алдыңғы
қатарлы елдер қатарында табиғи байлығы мен шығарған өнімі мол елдер емес,
ғылымға негізделген техникасы дамыған, жастары білімді елдер тұратынын
білдіреді. Ќазіргі кезде ең бағалы тауар – ақпарат болып саналады.
Сондықтан қай елдің тұрғындары ақпарат алуға кең мүмкіндік алса, алдыңғы
қатарлы ақпараттық технологияны пайдаланып терең білім алса сол ел алдыңғы
қатарлы болып саналмақ.Елдің болашағы осы мүмкіндікті қалай пайдаланып,
қоғамды ақпаттандыруды қалай жүзеге асыруда болмақ. Оның жолдарының бірі
білім алуды ақпараттандыру болып саналады.Алдарына өресі мол мақсаттар
қойып, соған жетуде ғылым мен техниканың қазіргі замандағы озық үлгілерін
пайдаланып, әлемдік ақпараттық кеңістікте әр түрлі деңгейдегі ақпараттарды
қажетіне жарата білуі керек. Бұл тұрғыда мектепте компьютерлік
технологияны кеңінен пайдаланудың маңызы ерекше.

Ақпарат алудың қазіргі кезде көптеген көздері мен құралдары бар. Бұл
ақпараттарды білімге айналдырудың көптеген педагогикалық технологиялары да
жетерлік. Соның ішінде компьютерлік технологияны қоладнудың жеке тұлғаны
қалыптастырудағы, оның шығармашылық мүмкіндіктерін арттырудағы атқарар
ролін қазіргі заман талаптары өзі анықтап отыр. Компьютер адам қызметінің
барлық саласында еңбек өнімділігін арттыру құралына айналды. Жеке тұлғаның
ақпараттық мәдениеті негіздерін қалыптастыру оқушылардың компьютерде жұмыс
істеуді игеруімен тығыз байланыстыЕгер оқыту процесінде компьютер
қолданылса, ол өзінің диалогты жұмыс істеуімен оқушыны белсенді жұмыс
істеуге итермелейді және жұмыс нәтижесін бақылай алады Компьютерлік оқыту
бағдарламалары жеке тұлғаның ерекшеліктерін ескере отырып оқытуды жүзеге
асыруға мүмкіндік береді. Бұл бағдарламаларда оқушы деңгейіне байланысты
теориялық материалдар, сұрақтар мен есептер, сонымен қатар бағыт беруші
мағлұматтар мен анықтамалар беріліп, оқушының толыққанды білім алуы мен
білім мен біліктілік деңгейін көтеруді жоғары дәрежеде жүзеге асыруға
мүмкіндік береді.

Сонымен қатар оқушының ой - өрісін дамыту мақсатында деңгейі қиындатылған
материалдар мен логикалық есептер, оқушының шығармашылығы мен интуициясын
есепке алатын творчестволық тапсырмалар оқытуды онан әрі қызықты да
мазмұнды ете түседі. Компьютердің осы мүмкіндіктерін оқыту процесінде
пайдалану дара тұлғаны қалыптастыруда үлкен роль атқарады.

Ақпараттық технологияның ерекшеліктерін атай келе, осы технологияны
меңгерудегі мұғалімнің кәсіби шеберлігі, ақпараттық технологияны дұрыс және
ұтымды пайдалана білуі басты мәселе болып саналады. Ақпараттық технология
қана білім мен тәрбие беру процесіндегі мұғалімнің қосымша құралы ретінде
ғана қолданылады.        “Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен
байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте-мөте қажет”-
деп ел Президенті атап көрсеткендей, орыс мектептерінде қазақ тілінен
ақпаратты-қатынастық технологияларды қолдана отырып сабақ беру – жаңа білім
берудің бірден-бір шарты .

Қазақ тілін оқытудағы жалпы мақсат – оқушыларға ана тіліміздің ғасырлар
бойғы сұрыпталып келген көркемдігі мен әсем өрнегін, лексикалық байлығын
таныту, қазақ тілінің қуатын, құдіретін , шешендігін жас ұрпақтың бойына
дарыту, ана тілімізді қуатты әдеби тіл қатарынан түсірмей , мемлекеттік тіл
мәртебесін көтеру.    Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында
білім беру ісіне оқытудың жаңа технологияларын енгізу міндетін қояды. Білім
мазмұнын жүзеге асыру үшін дәстүрлі оқыту технологиялары мен әдіс-
тәсілдерін түбегейлі өзгерту негізгі мәселенің бірі болады. Бірақ
ақпараттық технологияларды дамыту мен оларды пайдалану тек алдыңғы қатарлы
техникалық деңгейді талап етіп қана қоймай, оны іс жүзінде қолдануға қажет
білім мен оны қолдану аясын, яғни қоғамның интеллектуалдық (зерделік)
потенциалы болуын керек етеді. Мұндай талап алдымен білім беру жүйесін
күшейтуді қажет етіп, оның қоғамдағы рөлін міндетті түрде жоғары дәрежеге
көтереді.

Оқыту үрдісіндегі оқушының белсенділігі дидактиканың негізгі талаптарының
біріне саналады. Оқушылардың мұндай белсенділігі мақсатты бағытталған
басқарушылық педагогикалық іс-әрекеттердің және сабақтарда қолданылатын
педагогикалық технологиялардың тікелей салдарынан келіп туындайды. Оқушы
оқып үйренетін материалды жақсы және барынша терең түсінеді және алған
білімі неғұрлым ұзақ уақыт жадында қалады. Оқушы , мұғалім және АҚТ сызба
түрінде кескіндесек:


Оқушы                        АҚТ                  Мұғалім

   Білім қорын жинаушы                    Ұйымдастырушы

        Өз бетімен әрекеттенуші                Саралаушы

                                                                     Ке ңесші

                                                                    Өңдеуші

              Ақпаратты-қатынастық технология көптеген оқу
бағдарламаларының тууына, дамуына ықпал етеді. Қазақ тілін және қазақ
әдебиетін оқыту – оқушылардың өз бетімен іздену жұмысының өте тиімді түрі.
Оқушыларға алтын уақытыңды орынды пайдаланып, оларға тың мағұлмат, тың
дүние беру – жаңа технологиялардың, АҚТ – дың жетістігі. Сабақтарда
аталған технологияларды қолдану диапазоны шексіз және және мұғалімнің
арнайы дайындығын қажет етеді. Мысалы, ақын-жазушылардың өмірі мен
шығармашылығын оқытуда мультимедиа бағдарламасы тыңдау арқылы мәнерлеп
оқытуды, эстетикалық тәрбиені қалыптастырып қана қоймай, шығармашылық
қабілеттерінің дамуына да молынан әсерін тигізеді.

Пайдаланған әдебиеттер:
1.
Назарбаев Н.Ә. Инновациялар мен оқу-білімді жетілдіру арқылы білім
экономикасына ҚР Елбасы Н.Назарбаевтың Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
Ұлттық университетінің құрылғанына 10 жыл толу мерекесіне осы оқу орны
студенттеріне арнап оқыған лекциясы Ақ жол, 30 мамыр, 2006 ж.
2.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарты. –Астана. -2001. -18 б.
3.
Болотов В.А., Сериков В.В. Компетентностная модель: от идеи к
образовательной программе Педагогика. -№ 10. -2003. –С. 8-14.

Жеке тұлғаны зерттеу
Айгелдиева Алия, № 190 орта мектеп мұғалімі, Қызылорда облысы, Қазалы
ауданы

Ақтан батыр ауылы
Қоғамның әлеуметтік-экономикалық,ғылыми –техникалық, рухани өміріндегі
өзгерістер қазіргі білім беру жүйесінің ізгіліктік және жеке тұлғаны
қалыптастыру бағытын көздеп отыр. Қазақстан Республикасының Білім туралы
заңында: Білім беру жүйесінің басты мақсаты – ұлттық және адамзаттық
мәдени құндылықтар негізінде жеке тұлғаның қалыптасуына қажетті жағдай
жасай отырып, оның шығармашылық қабілетін дамыту - деп көрсетті.Тұлға
адамның тек дара сипат ретіндегі емес, әр түрлі әлеуметтік психикалық
бейнемен сипатталады.

Педагогика үшін мәнді мәселенің бірі – жеке тұлға түсінігінің өзін
айқындап алу. Жеке тұлға деген не? Адам баласы материалдық және рухани
өмірдің ортасында тіршілік етедіде, өзі өмір сүріп отырған қоғамның,
ұжымның, ұлттың, рудың мүшесі ретінде өзіндік ақыл – парасатымен, жеке
бастың өзіне тән ақыл – ой, ерік – жігер, мінез – құлық ерекшелігімен
көрігуге тырысады. Адамдар тұлға болып, өзіндік жеке бас ерекшелігімен
бірден дүниеге келмейді. Әрбір жеке тұлғаны қалыптастыру, тәрбиелеп
жетілдіру қажет. Жеке тұлғаның ерекшелігі дегеніміз – ол оның өзіне тән
мінез құлқындағы, іс - әрәкетіндегі, көзқарасындағы ерекшелігімен
даралануы.

Жеке тұлғаға тән қасиет – ақыл,ес, яғни өмірді өзінің сана-сезім өлшемімен
қарап бағалауға бейім тұруы.Сондықтан өмірді танып білу дегеніміз –
миллиондаған жеке тұлғалардың сезім, түсінігінен тұрады.

Жеке тұлғаның еске сақтауы өзге адамдардың тәжірибесін жинақтауға да
негізделеді. Әрбір тұлға оларды оқып, көріп, оқығанын, естігенін, көргенін
өз ойына тоқып, содан сабақ алу арқылы да өзінің іс-әрекетін, мінез-құлқын,
сана- сезімін байытады, толықтырады.

Тұлға – жеке адамның мақсатының орындалуы ғана емес, оның ерік- жігерінің
іске асуы, яғни өзі жөніндегі ойын, еркін іске асырудың дайындығы және оны
іске асыруының нәтижесі, көрінісі.

Ерік-жігер механизмі дегеніміз- адамның өзіне тән жеке басы қасиеттерін
іске асыруы. Жеке тұлғаның ерекшеліктеріне тән қасиеттер оның санасына,
өзіне-өзінің сын көзімен қарауына, адам баласының есіне әсер ететін ішкі
және сыртқы түсінік, түйсіктердің әсеріне және оның ерік-жігер күші мен
әсерленушілік сезім дүнесіне байланысты құбылыс.

Ұлы ойшыл Абайдың Әркімді заман өсіреді. Кімде – кім жаман болса, оның
замандастарының бәрі виноват деуі де адам тәрбиесінің қоғамдық ортамен
байланыстылығына саяды.

Тұлға болу – барлық күйбің – тіршілік тартылыстарын жеңу, арпалыстан,
елестен босану және рухани береке табу.

Тұлға – рухани әлемнің болуын қамтамасыз етеді. Рух ерекшеліктері оның өзін
тұлғаның мені арқылы жүзеге асырылуында.Тұлға дегенің өзі жарылыс,
жаңалық әкелуші деген мағынаны білдіреді.Тұлға қасиеттері мен сапаларын
әлеуметтік жүйенің дамуына бағыттаған субъектілік түсінігі арқылы
түсіндіріледі.Тұлғаны зерттеу оның даралық ерекшеліктеріне талдау жасауда
емес, тұлғаның атқарып жүрген әлеуметтік қызметі немесе әлеуметтік роліне
жүргізілген талдауда. Тұлға екі түрлі факторлардың әсерінен қалыптасады:
дара туа біткен қасиеттері мен сипаты, адамға әсер ету қабілеті. Даралық
бір адамның екіншісіне ұқсамайтын, өзіндік ерекшелігі мен өзгешелігін
сипаттайды.Даралық әдетте, мінез бен темпераменттің айрықша

бітістері(салмақты, сабырлы, ашушаң), шығармашылық іс - әрекет қабілетінің
ерекшеліктерінің ( ойлап тапқыш , ұқыпты) өзіндік көріністермен
бөлектенеді.

Осындай оқушылар менің сыныбымда кездесті. Кеңес Дәметкеннің ерекшелігі
бойында өлең шығару қабілеті бар, әдебиетке өте жақын, өлеңді түрлі
тақырыпта жатық тілмен жазады . Мен қазақпын деген өлеңінде :

Мен қазақпын қазақтың баласымын

Баласымын кең жазира даласының

Бүгінгідей ертеңге жеткіземін

Қазақтың бар жақсысын бар асылын - деп өз ойын жеткізе білген.

Тағы да әр түрлі тақырыптағы өлеңдері көп – ақ. Осындай оқушымның бірі
Баянбай Әбдірахман. Ол аналар мейрамында өз анасына арнап жазған өлеңін
оқыды. Жан анам өлеңінде:

Мен үшін орның бөлек бұл өмірде

Анашым нұр шашасың жүрегіме

Сен болмасаң осылай шалқып – ойнап,

Жарқылдап бақытты болып жүремін бе? деп анашына балалық пәк сезімін
білдірген .Екеуінің де өлең дәптерін алдырып қазақ тілі және әдебиет пәні
мұғалімі Үмберәлі Айгүл апайға көрсеттім. Ол екі оқушыға қосымша бағыт –
бағдар беріп, алдағы уақытта баспасөз бетіне жариялауға көмектесетінін
айтты.Оқушымен қоян – қолтық араласқанда олардың даралық қасиетін,
қабілетін анықтап, дамуына ықпал ету біздің басты парызымыз.

Жеке адамдық сапалар адамның өмір барысында дамиды және қалыптасады. Даму –
бұл жеке адам сапалары мен қасиеттеріндегі сандық өзгерістер жүйесі. Адам
жөнінде басқа ғалымдардағыдай педагогика үшін ең басты мәселе – жеке
адамның дамуы және сол дамудың көзі мен ықпал күштері .

-В.Г.Белинский:адам табиғаттан жаратылады ,оның дамуы қоғамнан деген.

Адамның қоғамдық тұлға ретінде қалыпасуына, оның дамуға деген табиғи
қабілеті аса маңызды. Жеке адамдық дамудың ықпал көзі – тәрбие, қоршаған
орта, табиғи нышандармен қатар тұрса, ол адам қалыптасуына жетекші фактор.
Олай болса, қоғамға қажет жеке адамды қалыптастырып, дамыту үшін тәрбие
ісін дұрыс мақсатты, ұйымдастыру керек деп ойлаймыз.

Балалардың өздерінің қабілеттерін оқу әрекетінде дамытуға мүмкіндіктері
бар. Оқу бағдарламасының күрделенген түрлерін меңгере отырып, балалар сана
операцияларын меңгереді және сана қабілеттерін дамытады.

Жеке тұлғаның есте сақтауы өзге адамдардың тәжірибесін жинақтауға
негізделеді. Әрбір тұлға оларды оқып, көріп, оқығанын, естігенін, көргенін
өз ойына тоқып, содан сабақ алу арқылы өзінің іс - әрекетін, мінез –
құлқын, сана – сезімін байытады. Мұны педагогикада адамның өзін - өзі
тәрбиелеуі деп атайды. Сыныбымда есте сақтау қабілеті жоғары негізгі
пәндерді жақсы меңгеретін Айжан, Айдана, Дәметкен, Балжан, Әбдірахман,
Дәулеткерей сияқты оқушыларым бар. Пән мұғалімдерімен бірлесе отырып, осы
оқушылардың білім алуына және достарына көмектесуіне ықпал етемін.

Жеке тұлғаны анықтауда оларды тұтас бірлікте қарастыруға тура келеді. Біз
әр адамның өзіндік өмір жолы бар деп қарасақ, оған туған – туыстары мен
жора – жолдастарының да, ауыл – аймақтың да ықпалы болатынын естен шығаруға
тиісті емеспіз, яғни жеке тұлғаны тәрбиелеп қалыптастыру ісінің қоғамдық
ортадан тысқары болуы мүмкін емес. Тұлғаның құрылымдық компоненттері үш
бөліктен тұрады. Біріншіден, оның ақыл – ойын дамыту арқылы санасын
жетілдіру; екіншіден, адамзаттық өркениетті тұлғаның бойына біртіндеп
сіңіру; үшіншіден,жеке тұлғаны іс-әрекетке ендіру арқылы өзін - өзі
тәрбиелеуге белсене қатыстыру.

Тәрбие адамдарға тән әлеуметтік категорияға жатады және тұлғаны дамытуда
шешуші роль атқарады. Тұлғаны қалыптастырудың тиімді жолдары баланы
белсенді түрде демеп отырған жағдайда ғана сәтті өтеді Кез келген тәрбиелік
міндет белсенділікті арттыру арқылы шешіледі. Баланы еркіндікке тәрбиелеу
мұғалім тарапынан қатаң бұйрықсыз, сыпайы қарым – қатынастың болуын қажет
етеді.Сол арқылы педагог пен оқушы арасында өзара қарым – қатынас әдебі
қалыптасады, олардың араласу стилі мен мәдени байланысының үлгілері бір –
бірін жақындастыра түседі.Көбіне тәрбие сағаттарында топтың құрамын өзгерту
арқылы оқушылар бір – бірімен пікір алысып өздерін бұрынғыдан да жақын
біліп қарым – қатынаста болатынын байқадым. Бұрын парталас екі адам
сырласатын болса, топ болып құрам өзгерту, бірінің білмегенін екіншісі
үйретіп өзара ықпал ету арқылы ойы артатындығын көруге болады. Мен кіммін,
қандаймын? деген тәрбие сағатымда оқушылар орындыққа отырып, өз ойларын
бұрынғы орнынан тұрғызып айтқызу арқылы сұрағаннан гөрі нақты, салмақты
түрде ойларын тұжырымдады.Жеке тұлғаның қарым – қатынасын ашу мақсатында
бірқатар тәрбие сағаттарын мынадай тақырыптарда жүргіздім. Жанұядағы қарым
– қатынас, Мен адамдарды қалай бағалаймын, Тәкәппарлық пен
кісілік,тақырыбындағы сабақтарда топтық жұмыс жүргізу нәтижесінде топ
мүшелерінің ынтымақтасуы арқылы, өз ойын айта алмай отырған оқушы да
ынталанып, өз ойын еркін айтуға тырысады. Тәрбие сағатының соңында
оқушыларға шығу парағын таратып,бүгінгі тәрбие сағаты туралы өз ойларын
жазуды, алдағы уақытта қандай мәселелер төңірегінде әңгіме қозғау
керектігін сұрай отырып, оқушалардың ой - өріс, көзқарасын анықтап отырдым.
Сонымен бірге алдағы тәрбие сағатына негіз етіп алуға бағыт – бағдар алдым.
Бұлай жұмыс істеуім оқушыларымның ой –пікірімен санасқанда жұмысымның
нәтижелі болатынына көзімді жеткіздім. Тұлғаны зерттеу барысында жеткен
жетістігім осындай болды. Әрбір жұмыстарымда Мағжан Жұмабаевтың мына
сөздерін басшылыққа алуға тырыстым. Баланы тәрбие қылу-тұрмыс майданында
ақылмен, әдіспен күресе білетін адам шығару деген сөз. Қалса өзін, аса
барлық адам баласын әділ жолмен өрге сүйрейтін ер шығару деген сөз.
Тұрмыста түйінді мәселелерді тез шеше білетін, тұрмыстың тұңғиық теңізін
қалың қайратпен кеше білетін, адамзат дүниесінің керек бір мүшесі
болатын,дай етіп шығару. Баланы мұндай адам қыла алу үшін тәрбиеші бар
күшін, бар білімін жұмсап, жалықпай, шаршамай үйрете білу керек. Ойымды
тұжырымдай келе данышпан Абайдың төмендегі сөзімен аяқтағым келеді.

Ұстаздық еткен жалықпас,

Үйретуден балаға ...

П.Д.Успенский, адам өзін - өзі жасаушы, өзінің өзіндігін жетілдіруші
субъект деп жинақтайды.

Бүгінгі Қазақстанның ұлт саясатында әлемдік мәдениет пен ұлттық мәдениетті
қатар кіріктіре меңгерту арқылы жеке тұлғаның да,белгілі бір топтың
да,бүкіл бір халықтың да менталиттік өрісін көтеру. Шын мәнінде,қоғамдық
ойдың шапшаң дамуына жеке тұлғаның әсері болатынын жоққа шығаруға болмайды.
Олай болса,тарихи оқиғалардың шешуде жеке тұлғаның ролі зор.

К.А.Гельвецийдің, Ұлы тұлғалар аспанды жарып шығып,жарқ еткен нажағай
іспетті,ол жолындағыларды өртеп,қырып жоймай қоймайды деген. Келешекте
осындай ұлы тұлғаларды тәрбиелеп шығаруға ат салысайық.
Пайдаланған әдебиеттер.
1.
Қазақстан Республикасының орта білім беру тұжырымдамасы. Алматы ,1997
2.
Қазақстан Республикасының Білім мемлекеттік бағадарламасы.
Алматы,2000
3.
Қалиев С, Майғаранова Ш, Нысанбаева Г. Тәрбиенің өзекті мәселелері.
Қазақстан мектебі, №12,1996
4.
Қалиев С, Майғаранова Ш. Мектептегі тәрбие жұмысын ұйымдастыру
әдістемесі. Алматы, Рауан,1999
5.
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан-2030. Барлық Қазақстандықтардың өсіп-
өркендеуі,қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы,1999
6.
Нургалиева Г.К. Психолого – педагогические основы системы ценностного
оригентирования личности. Алматы,1993
7.
Созонов В.П. Формирование личности на основе потребности (Классный
руководитель,научно-методический журнал) 1998
8.
Қалиев С, Майғаранова Ш,Нысанбаева Г,Бейсенбаева А. Оқушылардың
тұлғалық қаситеттерінің дамытудың педагогикалық негіздері.
9.
Шилова М.И. Учителю о воспитанности школьников. Педагогика,1990
10.
Фридман М.,Пушкина А. Изучение личности учащихся и ученических
коллективов.

Оқушы-мұғалім: ізденіске ынтымақтастықпен

Иманбай Бақыткүл Жанқожа батыр атындағы №70 мектеп, Қызылорда облысы,
Әйтеке би кенті
Қазақстанның болашағы бүгінгі мектеп партасында отырған шәкірттердің білігі
мен біліміне тікелей байланысты екені анық . қазіргі кезде білім беру ісі
мемлекеттік саясаттың қоғамдық және экономикалық артықшылығы бар, сындарлы
саласына айналды.

Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған жолдауында ХХІ
ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелетіні анық- деген
пікірі нақты дәлел бола алады. Бүгінгі таңдағы білім беру ісінің мақсаты –
тек білім, білік, дағдыларын меңгерту ғана емес, өзін-өзі дамытуға
ұмтылатын, ақыл да алғыр ой-өріс ақпарат көздерін өз бетімен қорытып,
қолдануға қабілетті де абзал адам тәрбиелеу болып табылады. Ұлы ойшылдардың
бірі Ойлануды үйретудің қажеті жоқ, ойлана білуге үйрет деген. Ендеше жас
ұрпақтың жақсы азамат болып өсуі үшін ең әуелі ақыл-ой қабілетін дамыту
қажет. 3. Ал ақыл-ой бастауыш сыныпта дамиды. Бастауыш мектеп – бұл оқушы
тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін ерекше құнды, қайталанбас
кезеңі. Сондықтан да бастауыш білім – үздіксіз білім берудің алғашқы
басқышы, қиын да, қадірлі жұмыс. Бастауыш сыныптарда балаға білім беріп
қана қоймай, оны жалпы дамыту; яғни сөйлеу, оқу, қоршаған ортаға дұрыс
көзқараста болу, жағдайларды объективті түрде бақылап, талдау жасауға
үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетін
үйретеді. Еркін ойлай алатын бала, сауатты жазуға талпынады. Бұл ретте жаңа
техналогия түрлерін пайдалану керек. Жаңа әдіс-тәсілдерін қазақ тілі
сабақтарында пайдалану кезінде: оқушы сөздік құрам, грамматикалық құрылыс,
сөйлем түрінің байлығын әдеби тіл теориясын үйретіп, сауатты жазудағдысын
қалыптастырады. Бірінші сыныпқа келген оқушының сөздік қорына күнделікті
қолданыстағы табиғи қажеттіліктерге байланысты сөздер ғана болады. 2.
Мектеп есігін жаңадан ашқан бала әрбір сөз, сөйлем мағынасын түсіне
бермейді. Сондықтан мұғалім сауат ашу сабағында балаға әрбір дыбысының
табиғатын, дауысты, дауыссыз дыбыстардың мүшелерінің қатысын түсіндіру
арқылы дыбыстарды дұрыс айтуға, дұрыс сөйлеу, сауатты жазуға жетелейді.

Бастауыш сыныптарда мұғалім дыбыстан бастап, әрбір сөздің ішкі мағынасын,
күнделікті өмірде қолданылу орнын түсіндіру арқылы сөз үйретіп, баланың
сөздік қорын дамытып, танымдық дүниесін қалыптастырады.

Бұл техналогиялардың тағы бір ерекшелігі: қарым – қатынас ынтымақтастық,
өзара сыйластық, түсіністік, әріптестік сияқты қасиеттерге – оқушыларды
жақсы, жаман, орташа деп бөлмейді. 1

Ізденімпаз ұстаз сыни ойлай отырып, шәкіртке білім нәрін себеді. Кез –
келген пәннен (мыс. Ана тіл, қазақ тілі, математика, дүниетану) т.б.
сабаққа даярлану барысында әдістердің тиімдісін таңдап алып, оқушыларының
қабілетін сараптай отырып жұмыс жасайды, танымдық белсенділігін арттырады.
Бірнеше мысалдар келтіретін болсақ:

1. Марқа қозыны неге қырқады? (ана тілі 2 кл) мәтінін болжау әдісі арқылы
өткізген өте тиімді. Мәтіннің бастапқы бөлігін мұғалім айтып өтеді де,
келген жерінен доғарып, әрі қарай оқушылардан оқиғаның қалай өрбитіндігі
сұралады. Оқушылар өз қиялдарына ерік беріп, ойларын тізбектей бастайды.
Оқушылардың ойы тыңдалған соң, ұстазы әрі қарай мәтіндегі оқиға желісіне
оралады. Қорытындыда оқушылардың ойы мен кітаптағы мәтіндегі ой
салыстырылады. Бұл ретте мұғалім оқушы қиялының жүйріктігін байқайды.

2. Кітап мәтініне (ана тілі 2 кл) ДЖИКСО әдісін қолданған тиімді. Себебі,
мәтін 4 бөлікке бөлініп, оқушылар әрбір бөліктің сөздерін оқып, тобына
келіп бір-біріне түсіндіреді. Мұғалімнің нұсқауы бойынша ойларын,
пікірлерін ортаға салады. Жаңа тақырыпты оқушы өз бетінше меңгеруі, тақырып
бойынша пікірін айта алады және ұзтазымен пікірлеседі.

3. Өсімдік мүшелері және оның қызметі (дүниетану 2 кл) тақырыбы бойынша
оқушылар жұппен, топпен жұмыс істей алады. Ойлан, жұптас, бөліс, Т-кестесі
немесе білемін, білгім келеді, үйрендім әдістерін пайдалана отырып мәтінге
талдау жүргізуге болады. Бұл ретте де мұғалім жаңа тақырыпты өз беттерінше
меңгеруіне, түсінуіне ықпал жасайды. Ал оқушы еркін ойлай отырып, ойын
еркін жеткізе алады. Сабақты түсіндіріп өткізудің тиімділігі:

- оқушы мен мұғалімнің арасындағы түсініспейшілікті жояды. Күнделікті
өмірде ата-ана баласының үйден жақсы даярланып, мектепте нашар баға алып
қалатындығын жасырмайды. Көп жағдайда ұстазын кінәлайды. Ал жаңа әдістер
бұл келеңсіздікке де жол бермейді. Оқушылар алған бағасына өкпелемейді.
Себебі, олар сыныпта бір-біріне баға береді. Сиқырлы таяқша арқылы бір-
біріне тілек айтады. Осылайша жұмыс істеу арқылы ұстазға да, сыныбында
отырған 25 оқушысының қай пәеге немесе не нәрсеге қабілеті бар екендігін,
бір сөзбен айтқанда талабын ашу қиын емес. Оқытудың қазіргі басты міндеті –
жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылады.

Жоғарыда айтылған жұмыстар жүзеге асқан жағдайда оқушы мен ұстаз арасындағы
мағыналы байланысты мынадай сызба арқылы көрсетуге болады.

Білім беру реформасы табысының бастыөлшемі – тиісті білім мен білік.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: Еліміздің кез-келген
азаматы әлемнің кез-келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай
деңгейде көтерілу болып табылады. Біз бүкіл елімізде әлемдік стандарттар
деңгейде сапалы білім беру қызметіне қол жеткізуге тиіспіз деп атап
көрсеткендей, білім беру саласында елеулі өзгерістер жүріп жатыр. Білім
беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және азаматтық құндылықтар, ғылымның,
практиканың жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби
шыңдауға бағытталған білім алу үшін білім беруді, ақпараттандыру,
халықаралық ғаламдық комминикациялық желілерге шығу, деп білім беру жүйесін
одан әрі дамыту міндеттері көзделді. Бұл міндеттерді шешу мектеп
ұжымдарының, әр мұғалімнің күнделікті ізденісі арқылы барлық жаңалықтар мен
қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге, жаңа қарым
–қатынасқа өту қажеттігі туындайды. Бұл ретте ұстазы мен білім алушы
шәкіртінің арасында достық қарым-қатынас, зор ілтипат қажет екендігі анық.
Сонда ғана әлемдік деңгейдегі білім нәтижесіне жетуге болады деп ойлаймын.

ХХ ғасырдың басында А. Байтұрсынов Бала білімді, тәрбиені өз бетімен алу
керек. Ал мұндағы мұғалімнің қызметі – балаға орындалатын жұмыс түрлерін
шағында беру және қойылған мақсатқа жету үшін бағыт – бағдар беріп отыру ,
- деп жазды. Бүгінгі шәкірт -ертеңгі азамат. Сол азамат бойында
адамгершілік қасиетін қалыптастыру мектеп қабырғасынан басталады. Келер
ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің
инновациялық іс-әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеру –
маңызды мәселелердің бірі. Яғни барша ұстаз қауымына ХХІ ғасыр талабына сай
азамат тәрбиелеудегі жауапкершілік жүктелгені анық.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.
Білім технологиялары журналы №2, 2006 жыл
2.
Бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелейік. Қазақстан мектебі журналы № 3,
2006 жыл
3.
Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан Жолдау, 2007 жыл 28 ақпан

Патриоттық тәрбие берудің бағыттары
Жасаралова Индира, Жанқожа батыр атындағы №70 мектептің информатика пәнінің
мұғалімі, Қызылорда облысы,, Әйтеке би кенті, E – mail:70 kz @ mail.ru
Бүгінгі жас ұрпақ - болашақ Қазақстан азаматы. Олар өзімізді қоршаған ірі
өркениет орталықтарын, түрлі мәдениетті меңгеріп, өзін сыйлата алатын,
рухани дүниесі бай, интеллект деңгейі жоғары, білімді де білікті жаһандану
заманына сай болуы шарт.

Бастауыш мектепте тәрбие жұмысын жан-жақты ұйымдастыра отырып, оқушыларды
тәрбиелеу болашақ қоғам мүддесі үшін еңбектене алатын, Отанын сүйетін,
нағыз патриот тұлға етіп даярлауға бағытталады.

Жалпы білім беретін мектеп оқушыларын патриотизмге тәрбиелеу мәселелерін
зерттеген ғалымдардың еңбектерінің корытындылары мен тікелей мектеп
практикасындағы мұғалімдердің іс-тәжірибелерінің корытындыларына сүйене
отырып, біз мектептегі патриотизмге тәрбиелеу - оқушылардың нақты іс-
әрекеті, мінез-құлқын ұйымдастыру, оған бағыт беруді негізге алу қажет деп
шештік. Патриотизмге тәрбиелеу үрдісінің танымдық мәнін естен шығаруға
болмайды, бірак ол әрбір оқушыда патриоттық сана, патриоттық сезім
қалыптастырудан бастау алғанда ғана тиімді болмақ.

Мектеп окушыларына патриоттық тәрбие берудің іс-тәжірибелерін зерттеушілер
олардың әдістері, формалары мен мазмұнын анықтаған (С.Ешімханов,
С.Иманбаева, Л.Сейдахметова, т.б.) ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып,
патриоттық тәрбиені калыптастырудың төмендегідей бағыттарын белгіледік:

1. Патриоттық білім

2. Патриоттық сана.

3. Патриоттық іс-әрекет.

Қазіргі қоғамның әлеуметтік сұранысын мектепке койып отырған талап
тұрғысынан қарастырғанда, патриоттық білім беру маңызды мәселе болып отыр.
Патриоттық білім ол қоғамда білімнің тез және шапшаң қарқынмен дамуына
байланысты туындауда. Өйткені оқушылардың мектепте алған білімдерімен
шектеліп қалуына болмайды.

Әр оқушы білімді өздігінен ізденіп, ғылыми және техникалык ақпараттардың
ағымына бағдар ұстау дағдысын қалыптастыру қажет. Бұл патриоттық білім
үрдісін оқушы тұлғасын қалыптастыруға бағыттау үшін қажет.

Патриоттық білім - оқушылардың іс-әрекет тәсілдерді меңгеруі мен білім
алуы, іскерлік пен дағдыны игеруге даярлау.

Патриоттық білім қасиеттілігі осы заманда ақпараттық алмасу үлгісінің
қарқындығымен байланысты.

Ал " Ақпараттандыру - бұл адамзат өмірінің барлық жағына ақыл-ой, қызметтің
интеллектілік құндылығы мен ықпал етушілік дәрежесінің артуына байланысты
туатын объективтік үрдіс. Осыған орай білімді ақпараттандыру бүгінде
оқушылардың жан-жақты дамуының басты шарты болып табылады". Бүгінгі таңда
білімді ақпараттандыру нарықтық қарым-қатынас жағдайында оқушыларды өмірге
жан-жақты даярлауды талап етеді.

Патриоттық білім тұлғаны жан-жақты дамыту, патриоттық сана мен сезім
қалыптастыру үрдісі ретінде қарастырамыз. Қазақстандық патриотизм өткен
замандағы қоғам құндылықтары: тұлға, отбасы, білім, еңбек, Отан, Жер
бетіндегі бейбітшілік. Бүгінгі таңдағы патриоттық тәрбие жекелеген
бағыттарға ғана емес, қоғам құндылықтарына қарай бағыт ұстайды. Өйткені
патриоттық сезімнің басты нысанасы - Отан, оның мазмұны: туған жер,
табиғат, дін, тіл, дәстүр, тарих, әдебиет, өнер. Олар жеке тұлғаны ерекше
жылылық, сүйіспеншілік сезіміне баулып, патриоттық сезімнің қайнар көзі
болады. Ал Қазақстандық патриотизм дегеніміз-Қазақстанда тұратын барлық ұлт
өкілдері, яғни қазақстандыктардың Отанымызға, елімізге, жерімізге деген
сүйіспеншілігі. Әрине, Отанды сүю - әркімнің сана-сезіміне байланысты,
қасиетті сезім. "Бұл сезім әркімді, әр кезеңде (яғни әртүрлі жаста) оянып,
кейін кәмелетке келгенде біржола буыны қатып, тәжірибемен, жаспен,
уақытпен, біліммен, қоршаған ортаның ықпалымен, мемлекеттік және қоғамдық,
әлеуметтік институттардың әсерімен қалыптасады" деп көрсетеді Ә.Қалмырзаев.

Отанға деген сүйіспеншілік, туған жерге құрмет, патриотизм -тұлғаның
дамуындағы ең жоғарғы деңгейді сипаттайтын аса маңызды рухани игіліктердің
бірі. Ол адамның Отан игілігі үшін қызмет етуінен, қажет болса, сол мақсат
жолында ғұмырын құрбандыкка шалуға дейін баруынан көрінеді.

Біз баршаға мүмкіндік беретін қоғам: әрбір адамның жеке басы мен
бостандығын құрметтейтін, өзіне-өзі қызмет етуге жағдайы жоқ жандарды
қамқорлыққа бөлейтін, қандай еңбекті болса да қадірлейтін, ана мен баланы
қорғайтын, зейнеткерлерге қамқор болатын, ардагерлер мен отан қорғаушыларды
ардақ тұтатын қоғам құруды аяқтауға тиіспіз. Бұл - Қазақстанның шынайы
патриоттарының басты ісі. Сондай-ақ "қазақстандық патриотизмді" еліміздің
әрбір азаматының санасына сіңіру - кезек күттірмейтін мәселе. Ұлтына,
нәсіліне, сенімі мен нанымына, саяси көзқарасы мен ұстанған бағыт-
бағдарына, т.б. ерекшеліктеріне қарамастан, Республикамыздың әрбір азаматы
өзі өмір сүріп, ауасын жұтып, игілігін пайдаланып отырған мемлекетін "Туған
елім, Отаным" деп тануы қажет. Мемлекетке есімін беріп отырған ұлттың салт-
дәстүріне құрметпен қарау, оның тілі мен дінін сыйлау, заңдарына бағыну,
рәміздерін ардақтап, жетістіктеріне шаттану - қоғамның әрбір мүшесінің
басты міндеті.

Патриоттық сана - сабақта және сабақтан тыс іс-шараларда Отанды сүю. Елін
қорғауға байланысты басты ұғымдарды ашып көрсету арқылы қалыптасады.

Елімізде болып жатқан шын мәніндегі тарихи өзгерістер, ұлттық сана-сезімнің
өсуі, ұлт арқылы қатынастар үрдісі Отанымыздың ортақ тағдыры үшін
жауапкершілікті сезінетін патриоттар тәрбиелеуді ерекше талап етеді. Осыған
байланысты мектеп ұжымдарының жас ұрпақтың патриоттық санасын қалыптастыру
үрдісіндегі іс-әрекетіне қажетті, адамгершілік ұстанымдар мен тұжырымдардың
мәндерін тереңірек анықтау қажет.

Қазіргі коғамдағы патриоттық сана екі топтан тұратын біртұтас жүйе ретінде
беріледі:
1.
Оқушылардың сана-сезімін өз ұлтының мәдениеті мен ана тілін меңгеру
негізінде дамыту.
2.
Әлемдік өркениет жетістіктерін, жалпы адамдық касиеттер жүйесін
меңгеру негізінде дамыту; яғни оқушылардың өз халқының тарихы мен
мәдени дәстүрлерін үйрену, интеллектуалды және эмоционалды дамуы,
сондай-ақ әлем халықтары мәдениетінің дамуындағы бір-біріне ықпалы
туралы түсінігін қалыптастыру.

Бастауыш сыныпта патриоттық сананың негізгі жүйесін мына ретте
қалыптастыруға болады:

1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін құрметтеуге үйрету.
2.
Ұлттық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды дамыту.
3.
Батыр, қаһарман, елжанды азаматтардың ерлігін үлгі ете отырып,
отаншыл, ұлтжанды, намысшыл, ұлттық тілді меңгерген, тарихын білетін
патриот тұлға тәрбиелеу.
1.
Мемлекеттік рәміздер Ту, Елтаңба, Әнұранда халқымыздың өткен өмір
тарихы, бүтінгі игілікті істері айшықталған. Осы Мемлекеттік
рәміздерден басталған тәрбие тұлғалардың қоғамдық бағыт-бағдарын
анықтайды, адамгершілік құндылықтарын қалыптастырады, әлеуметтік
белсенділігін жоғарылатып, өз іс-әрекеттеріне жауапкершілігін
арттырады және Отан игілігі жолында қызмет етуге ұмтылдырады. Сондай-
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.