ХХ ғ. басындағы ресей

Экономикалық жағдайы. XIX ғ. соңы мен XX ғ. басында Ресей экономикасы күшті қарқынмен дамыды. Бұл елде 60—70 жж. іске асырылған реформалардың нәтижесі еді. Өнеркәсіп өнімдерінің жалпы көлемі жөнінен Ресей дүние жузінде бесінші орынға шықты.
Ресейдегі монополистік капитализмнің ерекшелігі сол, өнеркәсіп пен қаржы-банктік жүйенің жоғарғы қарқынмен дамығанына қарамастан, ол жалпы алғанда артта қалған ауыл шаруашылықты ел болып қала берді.
Елдің ауыл шаруашылығында халықтың 78% жұмыс істеді. Ресей ауыл шаруашылығы Батыстың басқа алдыңғы қатарлы елдеріндегідей капиталистік жолмен жедел дамып кете алмады, оған деревняда орын алып отырған помещиктік жер иелену және шаруалардың жерді қауымдасып пайдалану жүйелері кедергі болды. Шаруалардың басым көпшілігі жердің жетімсіздігінен азап шекті. Бұл олардың күшті қарсылық тудырып, революция лагеріне қосылуына себеп болды,
1905—1907 жж. бірінші орыс революциясынан соң патша үкіметі бірсыпыра реформалар жасауға мөжбүр болды. Ауыл шаруашылығында жүргізілген реформалар Министрлер кеңесінің төрағасы А.П. Столыпиннің атымен байланысты. Бірнеше патша жарлықтарына сәйкес шаруалардан алынатын жер сатып алу төлемдері жойылды. Оларға қауымнан шығуға рұқсат берілді, мұндай жағдайда оның қауымдық жерлерден тиесілі үлесі сақ-талып қалды. Жарлық тиімді әрі өнімді жеке шаруа қожалықтарын құрып, оларға әртүрлі қолдау көрсетіп, патша үкіметінің сенімді тірегіне айналдыруды көздеді. Столыпин реформаларының негізінде іске асырылған көші-қон саясатының барысында Сібір мен Орта Азияға 1906—1914 жж. арасында 3 млн шаруалар қонысаударып, оларға жергілікті халықтардың ең шұрайлы жерлері тартып алынып берілді.