Жеке жол қиылыстарында қатаң бағдарламалық басқару жағдайында инженерлік есептеулерді тәжірибе жүзінде орындау

1 Курстық жобаны орындауға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК нұсқама 2
1.1 Көлік ағынның келтірілген қарқындылығын есептеу. 2
1.3 Болашақтағы жүріс қарқындылығын есептеуді анықтау. 3
1.4 Жол қиылысына келудегі жүріс жолақ санын (қатар) алдын.ала анықтау. 3
1.6 Көлік және жаяу жүргінші ағыны қарқындылығының картограммасын құру 4
1.7 Бағдаршаммен реттеуді енгізудің негіздемесі 4
1.8 Фазалық айырылу сұлбасының нұсқасын әзірлеу 4
1.9 Жүру бөлігінің енін анықтау 6
1.10 Цикл ұзақтығының және оның элементтерін есептеу 6
1.13 Фазалық айырылу сұлбасын тиімді таңдау 13
1.14 Жол қиылысының жоспарын құру 13
1.15 Бағдаршамдық сигнал беру жұмысының кестесін құру 14
1.16 Курстық жобаны рәсімдеу 14
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі 17

1 Курстық жобаны орындауға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК нұсқама

Курстық жобаның негізгі мақсаты жеке жол қиылыстарында қатаң бағдарламалық басқару жағдайында инженерлік есептеулерді тәжірибе жүзінде орындау, арнаулы пәндердің теориялық негізін бекіту болып табылады.
Тапсырманың негізі жол қиылысындағы көлік құралдардың фазалық айырылу сұлбасын таңдау және бағдаршамдық сигнал беру параметрлерін есептеу – тәжірибеде жол жүрісін ұйымдастырудың типтік мәселесінің бірі болып табылады. Осы кезде көлік және жаяу жүргінші ағындарының талабын ескере отырып, альтернативті нұсқа шешімін әзірлеуге тірек жасалынған. Жүрісті ұйымдастырудың техникалық құралдарын дұрыс пайдалану және орналастыру сауалдарына аса көңіл бөлінеді.

1.1 Көлік ағынның келтірілген қарқындылығын есептеу.

Көлік құралдарының жүріс қарқындылығы Nnpi келтірілген бірлік бағыты бойынша келесі формуламен анықталады:

Nкi = , бір/сағат (1.1)
мұнда, Ni – i-бағыты бойынша берілген жүріс қарқындылығы, авт./сағ;
і – қозғалыс бағытының нөмірі;
Рж, Ржүк, Рав - жеңіл және жүк автокөліктер, автобустардың көлік ағынындағы берілген пайыздық мәні;
Ккж, Ккжүк, Ккав – жеңіл және ауыр автокөліктері, автобустар үшін келтіру еселігі (Ккж =1,0; Ккжүк =2,0; Ккав =2,5).
Алынған сандық көрсеткіштерді Nкi үлкен мәнге қарай бүтін санға дейін домалақтап және кесте түрінде көрсетілуі мүмкін.

1.3 Болашақтағы жүріс қарқындылығын есептеуді анықтау.

Келтірілген жүріс қарқындылығы және сәйкес жүктеу еселігі туралы көрсеткіштер негізінде болашақта Nбi бағыты бойынша күтілетін ең жоғарғы қозғалыс қарқындылығы келесі формуламен есептелінеді.

Nбi= , бір./сағ. (1.2)
мұнда, Zi – тапсырма нұсқасында көрсетілгендей, берілген бағыт бойынша жүктеу еселігі (жүктеу еселік мөлшері тиімді қозғалыс тәртібіне сәйкес, белгілі бір өткізу қабілетінің барлығын ескеру шамаланған).
Алынған сандық мәні Nбi үлкен жағына қарай бүтін санға дейін домалақтанады.

1.4 Жол қиылысына келудегі жүріс жолақ санын (қатар) алдын-ала анықтау.

Алдын-ала есептеу кезінде тапсырмадағы қиылыс сұлбасында бөлінген, әрбір бағыт үшін, бір жүріс жолағынан аз бөлінбеуі керек.
Қиылысқа келудегі керекті жүріс жолақ санын максималды болашақтағы жүріс қарқындылығы Nбi және бір жолақтың өткізу қабілетін Рn анықтауға болады, ол мынандай көрсеткішке тең болады 600-700 бір/сағ.
ni = , (1.3)
мұнда, nj – қозғалыс жолақ саны;
Nбij – болашақтағы j –келістегі i –бағыттағы ең жоғарғы жүріс қарқындығы;
j – келіс нөмірі;
к – жол қиылысына j-келістегі жүріс бағытының саны.
Алынған сандық мәні nj үлкен жағына қарай бүтін санға дейін домалақтанады.

1.5. Даулы нүктелер саны мен мүмкін болатын даулы күйлерді анықтау

Даулы нүкте саны рұқсат етілген жүріс бағыты және көлік құралдарының қозғалыс қатар санымен анықталынады. Сонымен қатар көлік құралдары және жаяу жүргіншілердің жүріс траекториясының қиылысуын ескеру қажет.
Алынған қортындыны nj ескере отырып, еркін масштабта қиылыс сұлбасын, онда рұқсат етілген маневрі траекториясын және жүріс қатарын сызып көрсету керек. Осы сұлба арқылы әр түрлі даулы нүктелер санын анықтап, содан кейін m қиылысу күрделігінің көрсеткішін мына мағына бойынша есептеу керек:

m = nа + 3қос + 5nқ, (1.4)

мұнда, nа – ауытқу нүктелер саны;
nқос – қосылу нүктелер саны;
nқ – қиылыс нүктелер саны.
Осы көрсеткіштер мөлшері бойынша қиылысты келесі типтің біреуіне жатқызамыз: қарапайым (m < 40), орташа күрделі (40 < m < 80), күрделі (80 < m < 150), өте күрделі (m > 150).
Содан кейін көлік ағындарының қарқындылығы мен даулы нүктелер санын ескеріп, мүмкін болатын бір сағаттағы даулы күйлер санын есептейміз (бұл жағдайда қозғалыс жолақ саны ескерілмейді). Осы кезде жанжалдасушы көлік ағынының қарқындылығы физикалық бірлік арқылы ескерілуі қажет (авт/сағ). Барлық мүмкін болатын даулы күйлер саны ең аз дегенде екі жанжалдасушы ағын қарқындылығы бойынша есептеледі.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

1 Аксенов В.А., Попова Е.П., Дивочкин О.А. Экономическая эффективность рациональной организации дорожного движения. – М.: Транспорт, 1987. – 128 с.
2 Буга П.Г., Шелков Ю.Д. Организация пешеходного движения в городах: Учеб. пособие для вузов. – М.: Высш. шк., 1980. – 232 с.
3 СТ РК 1125 – 2003 Знаки дорожные: Общие технические условия. – Астана: Госстандарт РК, 2003.
4 СТ РК 1124 – 2003 Разметка дорожная. – Астана: Госстандарт РК, 2003.
5 ГОСТ 23457-86 Технические средства организации дорожного движения: Правила применения. – М.: Изд-во стандартов, 1987. – 65 с.
6 Клинковштейн Г.И., Афанасьев М.Б. Организация дорожного движения: Учеб. для вузов. – М.: Транспорт, 1997. – 231 с.
7 Кременец Ю.А. Технические средства организации дорожного движения: Учеб. для вузов. – М.: Транспорт, 1990. – 255 с.
8 Макенов А.А. Проектирование светофорного регулирования на объекте улично-дорожной сети: Метод. пособие/ ВКТУ. – Усть-Каменогорск, 1999. – 60 с.
9 Правила дорожного движения Республики Казахстан: Введены в действие с 1 января 2007 г. – Алматы: Фонд БДД РК, 1998. – 88 с.
10 СНиП 2.07.01-89 Градостроительство: Планировка и застройка городских и сельских поселений/ Госстрой СССР. – М.: ЦИТП Госстроя СССР, 1989. - 56 с.