XVI-XVII ғғ. және соғыстан кейінгі кезеңдегі Қазақстанның мал шаруашылығы мен әлеуметтік-экономикалық дамуы

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

Қазақстанда Мал шаруашылығын дамуы.

Қазақ мемлекетінің әлеуметтік-экономикалық дамуы (XVI ғасырдың аяғы-ХVІІ ғасыр) XV-XVII ғасырларда қазақтарда шаруашылықтың дәстүрлі саласы - экстенсивті көшпелі және жартылай кешпелі мал шаруашылығы басым болды. Мал түрлерінен қой, жылқы, түйе өсірілді. Көшіп-қонудың бұрынғы тәртібі сақталдыы көшпелі ауылдар жазда Солтүстік далалы аудандарды, қыраттарды, тау баурайындағы жайылымдарды жайлады, қыста өзен алқаптарына, көл жағалауларына қыстады. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда суармалы егіншілік дамыды, жер суарудың арықтық және науалық жүйесі пайдаланылды) Егіншілік аймақтар Қазақстанның басқа да аудандарында, көбіне қыстау мандарында сақталды. (Ёгіншілік пен көшіп-қонуға малы жоқ кедей жатақтар айналысты. Негізгі дақылдар - тары, бидай, арпа, жүгері болды. ХVІ-ХVІІ ғасырларда Оңтүстік Қазақстаңда негізінен Сырдария бойында Сығанақ, Ясы (Түркістан), Сауран, Отырар, Сайрам, Аркук, Өзкент, Атқорған, Созақ сияқты ежелгі калалар мен қатар Қаратау баурайларында Күлтөбе, Ран, Тастөбе, Тасқорған, Көктөбе қалалары төрізді ондаған отырықшы қоныстар пайда бодды. Бұлар егіншілік өлкелердің орталықтарына айналды. Қалаларда көзе, ұста, ағаш өңдеу, тоқыма өндірістер, теріден, жүннен бұйымдар жасау, құрылыс ісі дамыды. Көшпелі малшылардың үй кәсіпшілігі негізінен мал өнімдерін өндеуге негізделді. Оның ішіңде киім-кешек тігіп, киіз басатын, кілем тоқып, теріден ыдыс-аяқ, ертүрман өбзелдерін жасайтын көсіпшіліктер болды. Қазақтардың шаруашылығы негізінен натуалды шаруашылық болып қала берді, сауда айырбас түрінде жүргізілді. Көшпелілер малды, етті, жүнді, теріні, киіз бұйымдарын бидайға, ұнға, мақта-маталарға, қаланың қолөнершілері жасаған бүұымдарға айырбастады. Оңтүстік қалаларда сауда істерінде Ясы мен Отырарда, Орта Азия қалаларында шығарьшған ақшалар қолданылды. Қазақстан территориясы керуен жолдарының маңызды торабына айналды

Соғыстан кейінгі бірінші жыл ауыл шаруашылығы үшін аса қиын болды. Құрғакшылық елдің, әсіресе оның еуропалық белігінің ауыл шаруашылық жағдайына өте ауыр тиді. Жағдай жұмысшы күшінің жетіспеушілігімен де ушыұты; ауыл шаруашылық машиналардың көп бөлігі соғыс жылдарында істен шықты, ал жаңадан алынатын машиналар саны аз болды. Басқарудың әкімшілік, күштеу тәсілдерінің, экономикалык заңдарды есепке алмаудың зардаптары ауыл шаруашылыгына кері әсерін тигізді. Жер өңдеу мәдениеті төмен болып, қоғамдық мал шаруашылыры қанағаттанарлыксыз дамыды. Ауыл шаруашылырының ауыр жағдайының себептеріне талдау жүргізген ел басшылығы шаруашылық және партия органдарын бұрынғы колхоз және совхоздарға қатысты бұра тартушылықтарды жоюға міндеттеді, 1949 жылға қарай қабылданған қаулы бойынша Қазақстанның колхоздарына түрлі ұйымдардың 214 млн сом қарызы, көп мал, техника, 540 мыңға жуық заңсыз тартып алынған жер қайтарылып беріліп, әкімшілік-шаруашылық баскару аппараты елеулі түрде қысқарды. Ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық жағынан жабдықталуын шұғыл жақсарту мақсатында мемлекет қосымша каражат бөлді. Ауыл шаруашылығы мамандарын даярлау және кайта даярлаудың жүйесі жолға қойылды. Колхоздар мен совхоздарға кызмет көрсетуге тиіс машина-трактор станцияларын (МТС) техникамен жабдықтауға үлкен көмек көрсетілді. Төртінші бесжылдықтың соңына қарай республика МТС-тары күшейіп, колхоздардың 95% -ына қызмет көрсетті, ал бұл көрсеткіш 1946 жылы 76% ғана болган еді. Соған қарамастан, үкімет кабылдаған іс-шаралар ойдағыдай нәтиже бермеді. Өндірісті арттыру үшін ұсак колхоздар ірі колхоздарға

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.