Экономикалық әлеуметтану туралы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1. Экономикалық әлеуметтанудың пайда болуы және оның әлемдік ғылымда қалыптасуы

2. Экономикалық мәдениет түсінігі, оның қызметтері мен сипаттамалары

3. Экономикалық әлеуметтану бойынша зерттеудің өзекті мәселелері мен бағыттары

1. Экономикалық әлеуметтанудың пайда болуы және оның әлемдік ғылымда қалыптасуы.

Экономикалық әлеуметтану пәні, әдісі, міндеттері.

Экономика әлеуметтануы қоғамдық өмірдің экономикалық саласындағы әлеуметтік мәселені зерттейді. Экономикалық заңдар мен заңдылықтар әлеуметтік өмірдің барлық салаларына өтіп кететін адамдардың қоғамдық қимыл әрекеті арқылы жүзеге асады. Экономика әлеуметтік құбылыс ретінде -бұл адамдардың меншік, өндіріс, бөлу, айырбас және тұтыну жөнінен өзара әрекет ету жүйесі болып табылады. Экономикалық әлеуметтану қоғамды тұтастай оқып-зерттеу тұрысынан экономиканы қарастырады.

Экономика әлеуметтануы пәні -экономика емес, ол экономиканың дамуы мен қызмет етуінің әлеуметтік заңдылықтары және әлеуметтік факторлардың экономикаға әсер етуі, оның әлеуметтік нәтижелері ондағы өзгерістердің салдары.

Экономика әлеуметтануының негізгі назарында экономика процестері емес, адамдардың қажеттіліктері мен мүдделері, олардың құндылықтары, әрекеттерінің себебі, еңбекке көзқарастары т. б. орын алады.

Экономика әлеуметтануы -экономика мен саясаттың, экономикамен құқықтың, экономикамен моралдың т. б. бір-біріне өзара ықпал етуін қарастырады. Ол экономиканы басқарудың мақсатын зерттейді, жетістіктері мен кемшіліктерін табады, жеке тұлғаның, әлеуметтік топтардың әр алуан жүйедегі әсерін көтереді.

Экономика саласында батыс әлеуметтануында мынадай әлеуметтік топтар бөлініп көрсетіледі.

Үлкен кәсіпорындардың менеджерлері, экономиканы басқару саласының жауапты қызметкерлері.

Орта деңгейлі техникалық мамандары.

Коммерциялық топ.

Ұсақ меншік иесі.

Бақылау бойынша техниктер.

Кәіби білікті жұмысшылар

Кәсіби жұмысшылар.

Экономикалық әрекеттер саласында мәдениеттің мәні үлкен. Сондықтан экономика әлеуметтануында еңбек құндылығы мен еңбек этикасын зерттеуге маңызды мағына беріледі. Белгілі социолог Макс Вебер капитализмнің қалыптасуы мен бекуіне шешуші ықпал ететін протестанттық этика деп есептеген. Басқа әлеуметтік зерттеушілер. Германияның, Жапонияның, Оңтүстік кореяның және басқа елдердің соғыстан кейінгі экономикалық қатты шарықтауы көп ретте олардың тарихи қалыптасқан еңбекке және басқа ұлттық дәстүрлерге қарым қатынасымен байланысты деп көрсеткен. Жеке тұлғаның әлеуметтік мәртебесінің экономикалық негіздері бар. Бірінші орынға еңбек әректі себебінің мәселелері шығады. Ресейде кейбір аймақтарда 1990 жылы жүргізілген әлеуметтанулық сұрақ нәтижелері жұмысшылардың ¾-і өздерінің мүмкіншіліктерін толық пайдаланбай, ал 85% қызығушылықсыз еңбек еткен. Еңбек жағдайларын жақсарту еңбек өнімділігінде 20%, ал әлеуметтік-психологиялық проблемаларды шешу 10-15% -ке артады.

Өндірістік еңбек әлеуметтануы . Өндірістік еңбек әлеуметтануы жеке тұлғаның және қоғамдық мүдделерінің үйлесушілік жолдарын зерттейді . Америка инженері Ф. У. Тейлар (1856-1915), сол секілді Сталин конслагерінде қаза тапқан кеңес ғалымы А. К. Гастев және П:М: Керженцев өндірістің тиімді даму мүмкіндігі тек еңбек құралдары мен бұйымдарына ғана емес, сонымен бірге еңбекті ұйымдастыру, дағды тәжірибе, кәсіби дайындық және жұмысшының машығы тәрізді факторларға да тәуелді екенін дәлелдейді.

Тейлар жұмыс орында қимыл-әрекет еркіндігін азайту есебінен еңбекті ғылыми ұйымдастыру идеясын негіздеді және ұсынды. Мұндай жағдайда жұмысшы жұмыс машинасының қосалқы бөлшегі ретінде қызмет етті. Еңбекті қазіргі заманға сай ұйымдастыру техникалықтан бастап психологиялық факторлар комплексіне дейін ескерумен сипатталады. Олар белсенділіктің көтерілумен, өзін-өзі басқаруға қатысумен, тиімді әдістерді іздеумен байланысты. Мұндай әдістердің қатарына материалдық мағынада біртұтас мүддеге бағынған ұжым ретінде көрінетін бригадалық мердігелік әдісі, копперативтер, арендалық қатынастар т. б. жатады. Нарыққа көшу қызметкерлердің материалдық қызығушылығын күшейтті, бірақ өндірістің қирауы, жұмыссыздық, жалақының кешігуі секілді жағымсыз жақтарды да әкелді.

Жұмысшы өз жұмыс орнында бейімделуді қажет етеді. Қоғамдық саяси өмірге бірлесіп қатысу еңбек өнімділігінің тұрақтылығына жағымды әсер етеді. Жұмышылардың әсірісе жастарды, шығармашылық еңбек қызықтырады.

2. Экономикалық мәдениет түсінігі, оның қызметтері мен сипаттамалары.

Экономикалық мәдениет экономикалық мінез - құлықтың реттеушісі болып табылатын шаруашылық нормалардың, мінез - құлық үлгілерінің, таптаурындардық, құндылықтардың, дәстүрлер мен нысандардың, кәсіби білімдер мен қасиеттердің тұрақты жиынтығын білдіреді. Ол мәдени құндылықтар мен нормаларды сақтайды, экономикалық дамудың әлеуметтік зердесі болады, жеке адамдар мен әлеуметтік топтардың экономикалық ресустарды бақылау басым болатын әдістерін тудырады. Экономикалық мәдениет бірқатар қызметтер атқарады таратушылық ( болашақ ұрпаққа маңызды әлеуметтік - экономикалық құндылықтар мен нормаларды сақтап, жеткізу ) ; іріктеу ( мұраға қалған нормалар арасынан қазіргі жағдайда қолдап отыру мақұл болатындарын таңдап алу ) ; инновациялық ( экономикалық сана мен ойлаудың элементтерін жаңарту, экономикалық әрекетке жаңа технологиялар мен ұйымдастырудың жаңа нысандарын енгізу ) .

Отандық экономикалық әлеуметтанудың табысты дамуы Батыс әлеуметтанудағы құрастырылған бай ұғымдар мен операциялық зерттеу схемаларын игеріп қайта қорытуға байланысты. Әлеуметтанушылық - экономикалық зерттеудің жұмыспен қамту және еңбек нарығының қатынасы, кәсіпкерлік, келісім - шарттық қатынастар, формаларды емес экономикада экономикалық мінез - құлық саласын зерттеудің кеңеюі талдау санатының мазмұнын тереңдете түседі оларды эмпирикалық сипатпен толықтыра түседі.

3. Экономикалық әлеуметтану бойынша зерттеудің өзекті мәселелері мен бағыттары.

Жоғарыда көрсетілгендей, экономикалық әлеуметтануда экономикалық құбылыстарды, процестерді зерттеуде басты назарды адам факторына аударады.

Қоғамның өндіргіш күштерінің басты элементі деп, өнімді еңбекке қабілетті, талап - тілегі, мүддесі және денсаулығы, тәжірбиесі бар қоғамның белгілі бір жас мөлшеріндегі адамдардың тобын айтамыз. Тиімді табысты еңбек ету үшін әрбір еңбек етуші субьектінің, яғни тұлғаның белгілі бір көзқарасы, білімі, мамандық дайындығы, тәжірбиесі, тәрбиесі, жоғары санасы, психологиясының болуы аса маңызды. Осыған орай әрбір еңбеккердің жұмысты ойдағыдай тиімді жүргізуі үшін оның жоғары әлеуметтік - адамгершілік қасиеттері де болуы қажет. Бұған жататын жоғарғы қасиеттер: терең мамандық, білімдар, маманданған тәжірбие, жұмысқа дағдылану, саналық, әділеттік, сөз бен істің бірлігі, жауапкершілік, белсенділік, тәртіптілік, дербестік, т. б. Бұлардың әрқайсысы адамға, оның ішінде, әсіресе, еңбеккерге, жоғары мамандарға, кәсіпкерлерге, қызметкерлерге, т. б. тән қасиет.

Бұл қасиеттерді әрбір адам бойына сіңіріп, қалыптастыруы қажет. Бұл қасиеттер қоғамдық өндірісті дамытудың, өндірісті тиімді жүргізуін, сапалы тауарларды шығарудың негізгі факторлары болып саналады.

Әлеуметтанулық әлеуметтанудың маңызды мәселелерінің бірі - адамдардың еңбекке қатынасы және олардың сүйгіш деңгейін зерттеу.

Бұрынғы Кеңестік тоталитарлық жүйе кезінде адамның еңбегін бағалауда олқылықтар орын алады. Адамдардың еңбектерін бағалаудың нақты критерийлері болмады. Осының салдарынан миллиондаған адамдар еңбекке қалай болса, солай қарап, жұмыс істеу қабілетін жойды, еңбекке жауапкершілікпен қарау болмады. Бұл ойымыздың растығын 1997 - 1998 жылдары орта мектепті бітіруші оқушылардан сұрау арқылы алынған деректерден көруге болады. Орта мектепті бітірушілердің 7 % - ы ғана өндірістік, маманданған еңбекке құлық білдірген, 22 % - еңбекті қажетті деп есептейді, ал, 37 % - еңбекті жағымсыз процесс ретінде қарайды.

Еңбекшілердің арасында еңбекке қызығудың өлшемдері мынадай: 99 % - жұмыс қызықты ( адамды еңбектің ұдайы тартатындай болу ) болуын, 88 % - жалақының істеген еңбегіне қарай бөлінуін, 85 % - еңғбектің әлеуметтік қорғау кепілдігін, 82 % - басшылардың еңбек адамына әріптестік қарым - қатынаста болуын қалайды.

Қазіргі қоғамда зиялы қауымның беделі күрт түсіп кетті.

Елде жоғары мамандарды дайындау деңгейі, қазіргі өндірістің талап - тілегіне сәйкес емес. Ал, нарықтық экономикалық қатынастар жағдай ында ғылыми - техникалық жоспарға сәйкес жоғары кәсіби мамандығынан, білімді, компьютерді жақсы меңгерген, шет тілдерін білетін, жоғары адамгершілік қасиеттері бар кадрлар қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.