Салықтық жеңілдіктер

Кіріспе
1 Салықтық жеңілдіктердің салық жүйесіндегі ролі
1.1 Салықтың пайда болу алғышарттары
1.2 Салықтық жеңілдіктердің экономикалық мәні
1.3 Шет мемлекеттерінде салықтық жеңілдіктерді қолдану ерекшеліктері
2 Қазақстан Республикасы салық жүйесінде салықтық жеңілдіктерді қолдану жағдайы
2.1 Қазақстан Республикасы салық жүйесінің мәні
2.2 Қазақстан Республикасы салықтық түсімдерін талдау, ондағы салықтық жеңілдіктердің ролі
2.3 Шағын бизнес субъектілеріне, Шаруа қожалықтарына және Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға қолданатын салықтық жеңілдіктері
3 Қазақстан Республикасы Салықтық жеңілдіктерді енгізудегі проблемалары мен шешу жолдары
3.1 Салықтық жеңілдіктердің проблемалары мен шешу жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Салық салудың қалыптасуы мен дамуының алғашқы кезеңі ежелгі дүние және орта ғасырлар уақытына келеді және бұл уақыт аралығында салық салу негізінен берекесіздігімен және кездейсоқтықпен сипатталды. Яғни, салық салу нақты ұйымдастырылмаған және салық салу тәртібі реттелмеген болатын. Бірақ, басқа мемлекеттерге қарағанда белегілі бір тәртіпте реттеліп отырған салықтық жүйесі бар мемлекеттерде болған. Салық салудың осы кезеңіндегі салықтар жүйелендірілмеген еді және натуралды формада төленетін.
Салықтың белгіленуі, салық салу мемлекеттің құрылысына, қалыптасқан қоғамдық дәстүрлерге, мемлекет экономикасы мен фискальдық саясатының мән-жайына, билік етуші тармақтардың өктем өкілеттіліктерінің демократиялық деңгейіне, нақты қалыптасқан әлеуметтік, саяси және әкімшілік жағдайларға қарай жүзеге асырылады. Былайша айтқанда, салықты мемлекеттің экономикалық әлеуетінің (күш-қуатының) функциясы деп санауға болады. Осы орайда қатты ескеретін жәйт, салықтың (экономикалық) мән-жайы мен заң жүзінде іске асырылатын мәнінің арасында қарама-қайшылық туындамауы қажет.
Салықтар экономикалық және әлеуметтік-саяси қатынастарды өзінің бойында жинақтаушы күрделі әрі қоғам өмірінің көп аспектілі қаржылық-құқықтық құбылысы болып табылады. Сондықтан ол өзіне тән көптеген айрықша белгілерімен ерекшеленеді.
Салық жеңілдіктері дегеніміз, заңға сәйкес салық төлеушіні біртіндеп немесе салық төлеуден түгел босату. Салық жеңілдіктеріне салықтан босатылатын, салық салынбайтын минимум, шегерістер, салық ставкасын төмендету, салық төлеу мерзімін ұзарту жатады.
Салық төлеу мерзімі – салық төленетін уақыт.
Салық төлеу тәртібі – белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде алдымен бюджетке қандай салықтар төлеу керек екенін, яғни төлеу кезінде белгілі бір дәйектілікті белгілейді.
Салық көзі – салық салынатын табыс.
Салық ставкасы немесе бәсі өлшем бірлігінен алынатын салық мөлшері.
Ставкалар тұрақты немесе процентпен белгіленеді.
Тұрақты ставкалар салық объектісінен түсетін табыстың мөлшеріне байланыссыз, өлшем бірлігіне тұрақты соммамен тағайындалады.
Проценттік ставкалар үш түрге бөлінеді: үдемелі немесе прогрессивті; регрессивті және пропорционалды.
Үдемелі немесе прогрессивтік ставкалар салық салынатын табыстың өсуіне сәйкес ұдайы үдеп, өсіп отырады.
Регрессивтік ставкалар, керісінше, салық салынатын табыстың төмендеуіне сәйкес, азайып отырады.
Пропорционалдық ставкалар салық салу объектісінің мөлшеріне байланыссыз, тұрақты бір процентпен тағайындалады.
Салық оклады – салық төлеушінің белгілі бір салық объектісінен төлейтін салық сомасы.
Бюджет түсімдерінің 90-95% салықтық түсімдерге келеді. Халыққа үш негізгі салықтың ауыртпалығы түседі: жеке табыс салығы, әлеуметтік салық және мүлік салығы. Ал кәсіпкерлік сектор екі салықпен көрінеді: корпорациялық табыс салығы және мүлікке салынатын салық.
Салық жүйесін жетілдіру инвестициялық процестердің барлық түрлерін активизациялауға бағытталу қажет. Бұл қаржы капиталы мен бағалы қағаздар нарығының дамуына өте қажет. Бюджетке түсетін салықтық түсімдердің ең тұрақтысы – қосылған құн салығы мен корпоративтік табыс салығы. Сондықтан бұл салықтарды алу механизмі қарапайым болып, екі негізгі функцияны атқаруы керек: ынталандырушы және фискалды.
Нарықтық экономика жағдайында жеңілдіктің бір түрін ғана қалдыру тиімді - өндірістегі шаруашылық субъектілерге жеңілдіктер. Салық жүйесінің тиімділігі оны жүзеге асыратын субъектілер мен механизмге тәуелді. Қазіргі уақытта мемлекеттің қаржы жүйесінің құрылымында салықтардың уақытында толық төленуіне бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік салық инспекция мен салық милициясы бар. Салықтардың мемлекеттік бюджетке уақытында түсуі қаржы нарығының тұрақтылық факторларының бірі болып табылады, сондықтан салық қызметін жетілдіру мен нығайту шараларын жүзеге асыру өте қажет. Ең біріншіден, салық жүйесінің құқықтық базасын өңдеу қажет. Салықтан жалтару үшін бапты енгізу, ондағы айыппұл сомасы мен қылмыстық жазалар қатал болуға тиіс. Салық инспекторларының мәртебесі туралы жағдайды қабылдау қажет. Барлық дамыған елдерде коррупцияны болдырмау мақсатында салық органдарының қызметкерлеріне жоғары жалақы деңгейі бекітілген. Салық органдарында әр жргандарында әр жліктілігін көтеріп, аттестациядан өтетін жоғары мамандандырылған қызметкерлер жұмыс істейді.