HTML тілі жайында

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. HTML тілі
2. HTML тілінің тегтері
3. Шегiнiс пен тiзiмдер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Сайт - Web-те жарияланған ақпараттық жоба. Сайтқа кіретін Web-ресурстар – бұл әр түрлі мазмұнды және әр түрлі форматтағы файлдар: НТML-құжаттар, қарапайым және форматталған мәтіндер, графика, аудио, видео, кесте және т.б. Сайт бір немесе бірнеше беттен тұруы мүмкін.
Үй беті дегеніміз — сұратуында Web атын көрсетіп, бірақ нақты беттің атын бермеген пайдаланушының сұратуы бойынша сервермен берілетін Web-бет. Web үй беті бар файлға index.htm немесе default.htm стандартты ат меншіктеледі. Үй беті - бұл Web-тің айнасы, сондықтан оны жобалауға және безендіруге ерекше мән беріледі, өйткені оның негізгі қызметі - пайдаланушыға Web-тің басқа беттері мен құжаттарына өтудің ыңғайлы әдістерін ұсынады.
Алғашқы бет –WWW-сервермен байланыс жасағанда – онда орналасқан кез келген мәліметтердің ең алғашқы, яғни бірінші беті тізімінен тұрады.
Web құжаттардың кәдімгі электрондық құжаттардан негізгі айырмашылығы - гиперсілтемелері болуында. Гипермәтiн - дегеніміз тышқан батырмасымен шерткенде қолданушы браузерінде Web-беттің келесі бір торабын ашатын ерекшеленген мәтін немесе графикалық объект.
Гипермәтіндік сілтемелер Web құжатын қарап отырғанда, оның басқа бөлігіне немесе басқа Web құжатына өтуге, немесе Интернет қызметтерінің біріне шығуға мүмкіндік береді. Әдетте, гиперсілтемеге сәйкес Web құжаты мәтіннің бөлігі көк түспен ерекшеленеді немесе асты сызылады. Гиперсілтемеге ауысқанда тышқан курсоры ашылған алақан пішінін қабылдайды. Егер мұндай нұсқағышпен гиперсілтемені шертсе, онда гиперсілтемеде көрсетілген адрес бойынша өтуі іске асырылады. Гиперсілтемеден бетке қайтқанда көк түс шие-қызылға ауысады. Түс ауысуы пайдаланушыға «пайдаланылған» гиперсілтемелерді қадағалап отыруға мүмкіндік береді.
Бөлімдерге сәйкес келетін реттелген құжаттары және ресурс беттерінің арасындағы алдын-ала жобаланған гипербайланыстары бар тақырыптық бөлімдердің мұндай жиыны сайттың логикалық құрылымы деп аталады. Ал физикалық құрылым дегеніміз – физикалық файлдардың сіздің сайтыңыз жарияланған буманың директориялары бойынша орналасу алгоритмі.
Үй бетіңдегі немесе web-сайтыңдағы барлық гиперсілтемелер дұрыс істеу үшін, барлық құжаттар дұрыс ашылу үшін және браузер ресурстың кейбір бөлімдерін ашқанда қателеспеуі үшін оның физикалық құрылымын құрғанда мына ережелерді сақтау қажет.
1. Директориялар, HTML-құжаттардың аттарын және кеңейтілуін, графикалық файлдардың аттарын латын алфавитінің кішкентай әріптерімен белгілеу қажет. Сонымен қатар, құрған файлдар мен директориялардың аттарының ұзындығы 8 символдан аспауы керек.
2. HTML-құжаттардың аттарын меншіктегенде, олардың аттары құжаттың мазмұнына сәйкес болу керек.
Браузер -гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс істеуге арналған программа. Ол әркімнің таңдауы бойынша кәдімгі мәтіннің, статикалық бейненің немесе графиктердің экранда бейнеленуін және олармен байланысқан басқа файлдарды іздестіруді қамтамасыз етеді.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. HTML тілі
2. HTML тілінің тегтері
3. Шегiнiс пен тiзiмдер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Сайт - Web-те жарияланған ақпараттық жоба. Сайтқа кіретін Web-ресурстар
– бұл әр түрлі мазмұнды және әр түрлі форматтағы файлдар: НТML-құжаттар,
қарапайым және форматталған мәтіндер, графика, аудио, видео, кесте және
т.б. Сайт бір немесе бірнеше беттен тұруы мүмкін.
Үй беті дегеніміз — сұратуында Web атын көрсетіп, бірақ нақты беттің
атын бермеген пайдаланушының сұратуы бойынша сервермен берілетін Web-бет.
Web үй беті бар файлға index.htm немесе default.htm стандартты ат
меншіктеледі. Үй беті - бұл Web-тің айнасы, сондықтан оны жобалауға және
безендіруге ерекше мән беріледі, өйткені оның негізгі қызметі -
пайдаланушыға Web-тің басқа беттері мен құжаттарына өтудің ыңғайлы
әдістерін ұсынады.
Алғашқы бет –WWW-сервермен байланыс жасағанда – онда орналасқан кез
келген мәліметтердің ең алғашқы, яғни бірінші беті тізімінен тұрады.
Web құжаттардың кәдімгі электрондық құжаттардан негізгі айырмашылығы -
гиперсілтемелері болуында. Гипермәтiн - дегеніміз тышқан батырмасымен
шерткенде қолданушы браузерінде Web-беттің келесі бір торабын ашатын
ерекшеленген мәтін немесе графикалық объект.
Гипермәтіндік сілтемелер Web құжатын қарап отырғанда, оның басқа
бөлігіне немесе басқа Web құжатына өтуге, немесе Интернет қызметтерінің
біріне шығуға мүмкіндік береді. Әдетте, гиперсілтемеге сәйкес Web құжаты
мәтіннің бөлігі көк түспен ерекшеленеді немесе асты сызылады.
Гиперсілтемеге ауысқанда тышқан курсоры ашылған алақан пішінін қабылдайды.
Егер мұндай нұсқағышпен гиперсілтемені шертсе, онда гиперсілтемеде
көрсетілген адрес бойынша өтуі іске асырылады. Гиперсілтемеден бетке
қайтқанда көк түс шие-қызылға ауысады. Түс ауысуы пайдаланушыға
пайдаланылған гиперсілтемелерді қадағалап отыруға мүмкіндік береді.
Бөлімдерге сәйкес келетін реттелген құжаттары және ресурс беттерінің
арасындағы алдын-ала жобаланған гипербайланыстары бар тақырыптық
бөлімдердің мұндай жиыны сайттың логикалық құрылымы деп аталады. Ал
физикалық құрылым дегеніміз – физикалық файлдардың сіздің сайтыңыз
жарияланған буманың директориялары бойынша орналасу алгоритмі.
Үй бетіңдегі немесе web-сайтыңдағы барлық гиперсілтемелер дұрыс істеу
үшін, барлық құжаттар дұрыс ашылу үшін және браузер ресурстың кейбір
бөлімдерін ашқанда қателеспеуі үшін оның физикалық құрылымын құрғанда мына
ережелерді сақтау қажет.
1. Директориялар, HTML-құжаттардың аттарын және кеңейтілуін,
графикалық файлдардың аттарын латын алфавитінің кішкентай
әріптерімен белгілеу қажет. Сонымен қатар, құрған файлдар мен
директориялардың аттарының ұзындығы 8 символдан аспауы керек.
2. HTML-құжаттардың аттарын меншіктегенде, олардың аттары құжаттың
мазмұнына сәйкес болу керек.
Браузер -гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс
істеуге арналған программа. Ол әркімнің таңдауы бойынша кәдімгі мәтіннің,
статикалық бейненің немесе графиктердің экранда бейнеленуін және олармен
байланысқан басқа файлдарды іздестіруді қамтамасыз етеді.
Браузерлердің негізгі атқаратын қызметтері:
• Құжат сақталған Web-сервермен байланыс орнату, жинақталған құжаттың
барлық бөліктерін жүктеу.
• НТML тілдердің тегтерін команда ретінде орындау (интерплитациялау),
Web- парақтарды браузер жұмыс істейтін компьютердің мүмкіндіктеріне
сәйкес бейнелеу және форматтау.
• Web-парақтарының құрамына кіретін мультимедиялық және басқа
объектілерді бейнелеуге арналған, сондай-ақ программаны объектілердің
жаңа типтеріне лайықтауға мүмкіндік беретін кеңейту механизмінің
жабдықтарын көрсету.
• Басқа интернет қызметтерімен жұмыс істеуге арналған ішкі және жеке
(автономды) құралдармен қатынас құруды ұйымдастыру.
Кең таралған қарап шығушыларға Web - браузер, Internet Explorer және
т.б. жатады.
Сайттың тіршілік ету мерзімі мен оны көрермендердің қарау жиілігін
өзгерту бірсыпыра себептерге байланысты болады, олардың негізгілері
мыналар:
• Сайтты тұрақты толықтыру мен сүйемелдеу;
• сайт тақырыбымен айналысатын адамдар саны;
• мақсатты аудитория көлемі;
• бәсекелес сайттар саны.

HTML тілі

HTML тілі (HyperText Markup Language – гипермәтінді сипаттау тілі)
гипермәтіндік құжаттарды көру үшін пайдаланатын қарап шығу программасының
осы құжатты экранға қандай түрде шығаратынын аңықтауға арналған, арнайы
пішіммен жабдықталған сипаттаудың жалпылама стандартты тілі.
HTML тілі құжаттың бастапқы мәтініне енгізілетін қарапайым командалар
жиынынан тұрады, олар осы құжаттың экранда көрсетілуін басқаруға мүмкіндік
береді. Сонымен кез келген мәтіндік редакторда даярланып, қарапайым ASCII –
формасында сақталған құжатқа бірсыпыра HTML командалары қосылғаннан кейін
ол Web – бет болып шыға келеді. HTML файлдары - * .htm немесе * .html деген
кеңейтілуі бар кәдімгі мәтіндік файлдар. Сондықтан, оны құрастру үшін жай
қарапайым мәтіндік редактордың бірін, мысалы Windows ортасындағы Блокнотты
пайдалана беруге болады, ал оның нәтижесін - Web -беттерді экранда көру
үшін Microsoft Internet Explorer браузерін қолданамыз.
Браузерде көрсетілген беттің НТМL- кодын редакциялау немесе көру үшін
бет аймағының бос орнынына тышқанның оң жақ батырмасын басып, ашылған
контексті мәзірден НТМL-кодын қарау (Просмотр НТМL-кода) пунктін таңдаңыз
немесе ТүрНТМL-кодын қарау (ВидПросмотр НТМL-кода) мәзір командасын
орыңдаңыз. Нәтижесінде НТМL-кодын көру редакторының терезесі ашылады. Осы
кодқа қажетті өзгертулер енгізіп, алғашқы атпен сақтаңыз. Барлық
өзгертулерді браузер терезесінде көру үшін ТүрЖаңарту (Вид Обновить)
командасын орындаңыз немесе F5 батырмасын басыңыз. Енді HTML тілінің
негізгі ұғымына тоқталайық.
Тег – құжатты және оның құрылымын сипаттайтын және де құжат
фрагменттерін браузер арқылы компьютер экранда орналастыруды басқаратын
НТМL тілінің арнайы командасы.
HTML тегі бірінің соңында бірі нақты ретпен орналасқан элементтен
тұрады:
• сол жақ бұрыштық жақшадан, яғни () кіші символынан;
• қиғаш сызық символынан (слэш), яғни егер алдын-ала
(слэш) символы қойылса, онда тегті соңғы деп атайды, кері (слэш)
символы қойылса, онда тегті соңғы деп атайды, кері жағдайда бастапқы деп
атайды.
• тег аттарынан, мысалы TITLE немесе PRE;
• қажет емес атрибуттардан. Тег атрибутсыз болуы мүмкін және бір немесе
бірнеше атрибуттары болуы мүмкін, мысалы: ALIGN=CENTER;
• оң жақ бұрыштық жақшадан, яғни () үлкен символдан.
Тегтер атын жазуда үлкен және кiшi әрiптердi қолдана беруге болады.
Тегтердің 2 түрі бар:
• бір элементті (жалқы) тег, белгілі бір әрекетті орындату үшін
оны қажетті орынға жазып қою керек;
• екі элементті (қосарланған) тег, бұл ашылу және жабылу тегтері
ортасындағы мәтінге ғана әсер етеді, мысалы: H1СәлемH1.
Жабу тегтері () қиғаш сызық символымен басталуы тиіс. Мұндай жағдайда
екі тег және олармен бөлінген құжат бөлігі HTML элементі деп аталатын
блокты құрайды.
Көп тегтерде өздерiнiң атрибуттары бар. Олардың мiндетi – тегтердi
толықтыру, яғни объектiлер, графиктер немесе мәтiндер әрекеттерiн толық
сипаттауға мүмкiндiк бередi. Тегтің форматы: тег атрибут=”мән”
атрибут=”мән” . . .
Атрибут мәні қос тырнақшаға алынып жазылуы тиіс, бірақ қос тырнақшаны
жазбаса да болады. Жабылу тегтерінің ешқашанда атрибуттары болмайды.
Атрибуттарды бос аралық арқылы жазуға болады..
HTML кодқа түсiнiктемелер енгiзуге болады. Түсiнiктеме мәтiнi бұрыштық
жақшаға алынады. Бiрiншi бұрыштық жақшадан кейiн леп белгiсi және екi тире
қойылады. Ал жабылатын бұрыштық жақшаның алдына тағы да екi тире қойылады:

!--түсiнiктеме мәтiнi--
Егер мәтін ішіне (кіші) символын қою керек болса, онда < (less
than ағылшын сөзінен бірінші әріптері бойынша) тізбегін колданамыз.
Өйткені, HTML –тілінде бұл символ тегтің басын білдіреді. Сондықтан, оларды
айыру үшін &-тізбектерін қолданамыз (оларды символьдық объектілер немесе
эскейп-тізбектер деп те атайды). "" таңбасы > тізбегімен кодталады
(кері жағдайда ол тегтің соңы деп есептеледі). Сәйкесінше, "&" (амперсанд)
символы & тізбегімен, қос тырнақшалар (") " тізбегімен кодталады.
Есте сақтаңыз: нүкте үтір — &-тізбектегі міндетті элементі. Тізбекті
құратын барлық әріптер кіші әріптермен жазылуы тиіс.
ЭЕМ-де әр символдың өзінің коды бар. Қазіргі кезде көп жағдайда 256
символдан тұратын кодтық кестелерді қолданады, бірақ символдар саны
жетіспейді. Сондықтан, код 1 байт емес 2 байт орын алатын кодтық кестелер
бар (мысалы, UNICODE). HTML-де базалық кодтық кесте ретінде UNICODE
қабылданды. Ескерте айтатын жайт, HTML-мәтінде келесі тәсілмен символ
атауының орнына оның кодын көрсетуге болады: &#символ коды;. Мысал ретінде
символдар псевдонимдерінің тізімін (және олардың кодтары) көрсетейік:

HTML тілінің тегтері.

HTML құжаттың құрылымы

Жоғарыда айтылғандай HTML-құжат — бұл *.htm немесе *.html кеңейтілулер
бар мәтіндік файл. Барлық HTML- құжаттарда ортақ құрылымы бірдей. Олар
html тегiнен басталады және html тегімен аяқталады. Бұл блок iшiнде 2
блок бар. Бiрiншiсi head тегтердiң арасында орналасқан қызметтiк ақпарат,
ал екiншiсi - body тегтердiң арасына алынған HTML құжатының негiзгi
бөлiгiн қамтитын блок. HTML-құжаттың қарапайым түрі.

!DOCTYPE HTML PUBLIC "-W3CDTD HTML 4.0EN"
"http:www.w3.orgTRREC-html40fr ameset.dtd"
html
head
қызметтiк ақпарат
title
бет туралы ақпарат
title
head
body
h1
құжаттың негiзгi бөлiгi
h1
body
html

Барлық HTML құжаттардың денесi мен басы бар. Бірінші жол (міндетті
емес) құжат авторы қолданатын HTML тілінің версиясын көрсетеді. Қызметтiк
ақпарат тегтерi:
• html ... html - HTML-құжаттың басы мен соңы;
• head...head- қызметтiк ақпараттың блогын бастайды және сол блокты
аяқтайды;
• title...title - шолушының тақырып қатарында көрсетiлетiн ақпарат
блогын бастайды және аяқтайды;
• body ... body - құжаттың негізгі бөлімінің тегтері орналасады;
• h1...h1 — h6...h6 - hi түрдегі таңба (мұнда i - 1 ден 6-
ға дейінгі цифрлар) тақырыптың алты әртүрлі деңгейін cипаттайды.
Бірінші деңгейдегі тақырып — ең ірі, алтыншы деңгейдегі, әрине — ең
кіші;
• meta- қызметтiк ақпаратты қамтиды.
Жалпы айтқанда, пайдаланушыға HTML-құжаттың тақырыбы көрінбейді.
Бірақта, онда кейбір қызықты өзгешеліктері бар. HTML-құжаттың тақырыбы meta-
нұсқаудың шексіз санын енгізе алады. Meta- нұсқаудың әрбiр атрибуты
деректер типi мен мазмұның анықтайтын name және content қос атрибуттарын
қамтиды. Мысалы: meta name="keywords" content="Интернет, HTML, WWW,
басылым, гипермәтін". Мұндай meta-нұсқау құжат мазмұның сипаттайтын,
кілттік cөздерді қамтитын keywords айнымалысын анықтайды. Meta name
=Discription content=”беттің мазмұны”-беттің қысқаша мазмұның сипаттайды.
Барлық тегтердi мiндеттерi бойынша мына топтарға бiрiктiруге болады:
мәтінді форматтау, түсті таңдау, суретті, видеоны, дыбысты кірістіру,
тізімдерді құру, бір құжат аралығында және басқа құжатқа сілтемені
ұйымдастыру, беттерді бөліктерге бөлу және интерактивті элементтерді құру.

Абзацты үзбей-ақ, жаңа жолға көшетін таңба -
. Көлденең сызықты
сипаттайтын тег - hr. Қосымша size (пикселде сызықтың қалындығын
анықтайды) және width (экран енінен бастап сызықтың ұзындығын пайызда
анықтайды) атрибуттарын қамтиды.

Мысал:
html
head
titleМысалtitle
head
body
h1Көлденең сызықтарh1
hr size=2 width=60%

hr size =4 width=40% br
hr size =8 width=25% br
hr size =16 width=12% br
body
html

Нәтижесі :
Мәтiндi форматтау тегі
Абзац тегі
p... p-абзацтың басы мен соңы
Мәтiндi туралау үшiн p тегiнiң атрибуттары
Аlign атрибутына төрт мәнді меншiктеуге болады:
p align= left- мәтiндi сол жаққа қарай туралайды;
p align= right- мәтiндi оң жаққа қарай туралайды;
p align= center- мәтiндi ортаға қарай туралайды;
p align= justify- мәтiндi екi шетiн бiрдей туралайды.
Мәтiндi форматтау, кәрiп өлшемi мен олардың түстерiн таңдау үшiн арнайы
тегтердi қолдану қажет. Бұл тегтер қосарланған болады және олардың
әрекеттерi тек қана жақшаға алынған мәтiн фрагментіне ғана таратылады.
▪ b...b - қарайтылған кәрiп және қарайтылған кәрiптi алып тастау;
▪ i...i- курсивпен жазу және курсивпен жазуды алып тастау;
▪ u ... u -астын сызу және сызуды алып тастау;
▪ tt...tt- жазу машинкасына ұқсас әріптерді жазады;
▪ em ... em- белгiлеу және белгiлеудi алып тастау;
▪ strong...strong- күшейтiп белгiлеу және күшейтiп белгiлеудi
алып тастау;
▪ big...big кәрiптi үлкейту және үлкейтудi алып тастау;
▪ small...small- кәрiптi кiшiрейту және кiшiрейтудi алып тастау;
▪ sup ... sup- мәтiн жоғарыға қарай жылжиды және жылжуды алып
тастау (жоғары индекс);
▪ sub...sub - мәтiн төменге қарай жылжиды және жылжуды алып
тастау (төменгi индекс).
Аталып өткен тегтерде атрибуттар жоқ, ал келесі тегте бірнеше
атрибуттары бар: font...font - кәрiптi өзгерту және кәрiпті өзгертуiн
алып тастау.
Font тегінің атрибуттары
▪ color= түстің аты- мәтiн түсiн өзгертеді. Мысалы: font color=red
мәтiн font- мәтiндi қызыл түске бояйды;
▪ fage= кәрiп аты- кәрiп түрiн өзгертеді. Мысал: font fage=Arial
мәтiн font- мәтiн Arial кәрiпiмен жазылады;
▪ size=кәрiп өлшемi- мәтін фрагментінің кәріп өлшемін өзгертеді.
Мысал: font size=4 мәтiн font - мәтiн 4 кәрiп өлшемімен жазылады.
Атрибуттарды еркін түрде бос аралық арқылы жазуға болады. Мысалы:
font size=4 fage=Arial color=red мәтiн font.

Шегiнiс пен тiзiмдер

Беттiң шетiнен бастап шегiнiстердi әртүрлi тәсiлмен қоюға болады. Ең
қарапайым тәсілдің бірі pre тегін қолданып, мәтін алдында қажетті бос
орынды қою керек. Барлық бос орындар мен келесі жолға көшу pre және
pre қосарланған тегтердiң арасында орналасады.
Тiзiмнiң екi түрi бар: маркерленген және нөмiрленген. Маркерленген
тiзімдерге қолданылатын тегтер:
▪ ul...ul-тiзiмнiң басы және тiзiмнiң соңы
▪ li-тiзiм элементi
ul, li- тегтердiң атрибуттары
Бастапқы тег Экранда көрсетілетін түрі
ul type =disc боялған дөнгелек
ul type =circle бос дөнгелек
ul type =square боялған төртбұрыш

Нөмiрленген тiзімдерге қолданылатын тегтер:
▪ ol...ol-тiзiмнiң басы мен тiзiмнiң соңы
▪ li-тiзiм элементi
ol, li -тегтердiң атрибуттары
Бастапқы тег Экранда көрсетілетін түрі
ol type=1 араб цифрлармен нөмірлеу
ol type=A латын әрiптерiмен нөмiрлеу
ol type=I римдiк цифрлармен нөмiрлеу

Егер тiзiмде нөмiрлеу ретiн ауыстыру керек болса немесе тiзiм
элементiне нақты сан меншiктеу керек болса, онда арнайы атрибуттар
қолданылады:
▪ skip=өткiзiп жiберiлетiн нөмiрлер саны. Мысалы: ol skip=4- келесi
төрт нөмiрдi өткiзiп жiбередi;
▪ start= тiзiмдi нөмiрлеудi бастайтын нөмiр. Мысалы: ol type=I start=3
нөмiрлеу III рим санынан басталады;
▪ value=берiлген тiзiм пунктiне меншiктелетiн нөмiр. Мысалы: li
value=13
li value=25
Бұл жазуда 13 нөмiрден кейiн тiзiмде 25 нөмiр тұратының білдіреді.

Кесте

Кестелер ақпараты кестелік түрде ұсыну үшін қажет. Кесте table
тегімен басталып, table- тегімен аяқталады. Кестені құру кезінде мына
кірістіру принципі қолданылады: table және table тегтердің арасында
кесте жиегінен тыс caption тақырыбы беріледі, tr жолдың басын
аңықтайтын бірнеше элементтер қатары құрылады, ал осы элементтердің ішінде
ұяшықты сипаттайтын td элементі және бастапқы ұяшықтарды (яғни кестенiң
бағана мен қатарлардың тақырыбын) сипаттайтын th элементі орналасады.
Тable тегiнiң атрибуттары:
▪ align – құжат өрісіне қатысты кестенің орналасуын орнатады;
▪ width – кестенің ені. Оны беттің еніне байланысты пикселде (мысалы,
width=400) немесе пайызда (мысалы, width=80%) беруге болады;
▪ border –ұяшық пен кестенің ішкі жиегінің енін орнатады (мысалы,
border=4). Егер атрибут орнатылмаса, онда кесте жиексіз көрсетіледі;
▪ cellspasing – кестедегі ұяшықтар жиектерінің арасындағы ара
қашықтығын орнатады (пикселде немесе %, мысалы, cellspasing=2);
▪ cellpadding – мәтін мен ұяшықтар жиегінің арасындағы ара қашықтықты
орнатады (пикселде немесе %, мысалы, cellpadding=10).
Th, tr ,td тегтердiң атрибуттары:
▪ nowrap- ұяшықтың ішіндегісі бір жолда көрсетілу керек екенін
білдіреді;
▪ rowspan - бiрiгетін қатарлар санын көрсетеді. Мысалы, rowspan=2
екі қатарды бір ұяшыққа біріктіреді;
▪ colspan- бiрiгетін бағаналар санын көрсетеді. Мысалы, colspan=3 үш
бағананы бір ұяшыққа біріктіреді;
▪ hr- тiк сызықты құрады.
hr тегiнiң атрибуттары:
▪ size- сызықтың қалындығы;
▪ widht- пиксель немесе % сызықтың енiн орнатады (мысалы, widht =80%);
▪ height- пиксель немесе % сызықтың биіктігін орнатады (мысалы,
height=40);
▪ valign– ұяшықтағы мәтіннің тігінен орналастырады. Мүмкін мәндер:
valign=top (жоғарғы жақ бойынша туралау), valign=middle (ортаға қарай
туралау), valign=bottom (төменгі жақ бойынша туралау);
▪ align - сызықтарды туралау. Мүмкін мәндер: left (сол жаққа қарай
туралау), сеnter (ортаға қарай туралау), right (оң жаққа қарай
туралау).

Мысал:
html
body background=Puzzle.jpg

table border=5 cellspacing=3
captionbFont size=4 color=E88CB7Физикадан емтихан
ведомосыcaptionb
trth bgcolor=silver Тегі-Аты
th bgcolor=silver Шифр
th bgcolor=silver Физика
trtd Ахметов А.Б.
td050609
td4
tr td Мамаев К.Т.
td050607
td5
table
body
html

Нәтижесі:

Жүгiртпе жол

HTML тілі бойынша әдеттегідей жазылған сөз тіркесінен жүгіртпе жол
ұйымдастыруға болады. Жүгіртпе жолды қос marquee және marquee -
тегтердің ішінде орналастырады. Бұл тегтер арасындағы мәтiн, сурет немесе
кез келген объектiлердiң фрагменттерi атрибут қай түрде анықтайды, сол
түрде жылжиды.
Marquee тегiнiң атрибуттары:
▪ height- жүгірпе жолдың биiктiгi (пиксель немесе % берiледi).
Синтаксисі: marquee height=сан;
▪ width - жүгiртпе жолдың аумағының енi (пиксель немесе % берiледі);
▪ bgcolor- жүгiртпе жолдың фон түсiн анықтайды. Синтаксисі: marquee
bgcolor="түс";
▪ direction- жүгiртпе жолдың жылжу бағытын көрсетеді: left- сол жаққа,
right- оң жаққа, up- жоғарғыға, down-төменге . Синтаксисі: marquee
direction="...";
▪ loop- жүгіртпе жолдың айналымын аңықтайды. n– атрибутының мәнiн
көрсету кезiнде жүгiртпе жолдың айналым санын анықтайды: ал infinite –
шексiз санын көрсетедi. Синтаксисі: marquee loop=сан;
▪ align- мәтiнде жүгiртпе жолды top- жоғары, middle-ортасына және
bottom- төменге орналастырады. Синтаксисі: marquee align= ...;
▪ behavior - жүгiртпе жолдын шығару режимiн анықтайды: scroll -
циклдiк айналым, slade - шығу және тоқтату, alternate– секiру.
Синтаксисі: marquee behavior="..."
▪ scrollamount- жолдағы мәтiн немесе графиктiн жылжу жылдамдығы (1-
3000);
▪ hspase-жүгiртпе жолмен оны қамтитын мәтiн немесе график аймақтарының
арасындағы сол жақ және он жақ өрiстерiнiң енi (экран биiктiгiнен
бастап пикселде немесе % берiледi.);
▪ vspace- жүгiртпе жолдан бастап мәтiн немесе графикке дейiн жоғарғы
және төменгi шегiну өлшемi;
▪ scrolldelay- жүгіртпе жолдың қадам арасында уақытша аралықты
береді, ол арқылы жолды үзіп жылжуға мәжбүр етуге болады. Синтаксисі:
marquee scrolldelay=сан.

Гиперсiлтеменi құру

HTML - құжаттың негiзгi артықшылығы мен айырмашылығы - бұл
гиперсiлтеменiң бар болуы. Гипермәтін мәтіннің бір фрагментінен екінші
фрагментке тез аусуға мүмкіндік береді.
HTML-де басқа құжатқа сiлтеменi құру форматы:
a href= файл аты. кенейтiлуібелсендi мәтiн
немесе сурет a
Мысалы: a href="pr.htm"Мазмұнға көшуa
HTML-мәтіннің фрагменті құжатта Мазмұнға көшу белгіленген фрагментін
пайда болуына әкеледі, оның үстінен тышқанмен басқан кезде pr.htm құжаты
терезеде жүктеледі.
Егер файл басқа бумада жатса, онда оның жолын көрсету керек. Егер
Интернет ресурсында сiлтеме құрылса, онда URL-ді көрсету қажет.
a href= url адресбелсендi мәтiн немесе сурет a
Мысалы: a href=“h:\Tapsirma.html”Информатика a
Мұндағы басқа түске боялып қойылатын файлдың аты (Информатика сөзі)-
гиперсілтеме. Оны тышқан арқылы шерткен кезде Н:\ дискісінен Tapsirma.html
файлы ізделінеді де, табылса экранға шығарылады. Сөйтіп, белсендi мәтiн
басқа түске белгiленiп, асты сызылады, ал белсендi сурет рамкамен
белгiленедi.
Сiлтемелерге түстердi орнату үшін body тегiнiң ішінде төмендегідей
атрибуттарды жазады:
▪ link=түс немесе түстің коды – сiлтеменiң түсiн орнатады;
▪ alink=түс немесе түстің коды – таңдалған сiлтеменiң түсiн орнатады;
▪ vlink=түс немесе түстің коды – қарастырылған сiлтеменiң түсiн
орнатады.
Сыңар жазылатын img тегі мен оның src=”...” атрибуты мәтінге сурет
кірістіруге арналған. Ол үшін GIF (файл *.gif кеңейтілуімен) немесе JPEG
(файл *.jpg немесе *.jpeg кеңейтілуімен) форматтағы бейне мен HTML-мәтінде
бір жол болу керек. Мысалы: img src="Yucca.jpg". Web-бетке кірістірілген
суреттің пикселмен берілген ені мен биіктігін программаға енгізуге де
болады. Жазылу түрі: img src="Yucca.jpg" width=120 height=90.
img src="picture.gif" alt="Сурет"- мына түрдегі берілген сілтемеде,
ең алдымен браузер Сурет мәтінің экран бетінде көрсетеді және оның орнына
picture.gif файлдан суретті жүктейді.

Фреймдер

Фреймдер - браузер терезесiнiң жұмыс өрiсiн тәуелiсіз бөлiктерге бөлуге
болатын және әрбір бөлiктi жеке бет ретiнде iске қосуға мүмкіндік береді.
Мысалы, терезенi екi бөлiкке бөлiп, бiр жақ бөлiгiне экраннан кетпейтін
мазмұнды iске қосып, екiншi бөлiгiне сол мазмұннан таңдалып отырған
беттердi қарап шығуға болады. Бірақ бөлiктер бiрнеше болуы мүмкiн.
Браузер терезесін фреймдерге бөлу былай іске асырылады:
1. Ең алдымен фреймдердің өлшемі мен саны берілген, сонымен бірге
фреймге сәйкес келетін файл аттары мен әрбір фрейм үшін кейбір аттрибуттары
бар *.html файлы құрылады (көбінесе ол index.htm атты сервердің бірініші
беті).
2. Әрбір фрейм үшін жеке html беттері құрылады.
Енді экранды екі бөлікке бөлетін html файлын құрайық. Ол үшін
homepage.htm және menu.htm атты екі html файлы керек. Негізгі файлды
index.htm деп атаймыз, сонда ол мына түрде болады:

html
titleБеттің атыtitle
frameset cols="*,140"
frame src="homepage.htm" name="frame1"
frame src="menu.htm" name="frame2"
frameset
html

frameset тегінде аяқталатын frameset тегі бар. frameset
тегінде rows қатарлар мен cols бағаналар саны, сонымен қатар олардың өлшемі
мен орналасу реті беріледі. Rows=1 бөлiктiн енi, 2 бөлiктiн енi –терезеде
көлденең орналасқан бөлiктердiн саны мен өлшемi. Мысалы: frameset
rows="20%,3*,*" - үш фреймді сипаттайды, біріншісі экранның жоғарғы
жағынан 20% аумақты алады, екіншісі бірінші фреймнен қалған ¾ бөлігін (яғни
терезенің барлық аумағының 60%), ал соңғысы 14 (яғни терезенің барлық
аумағының 20%) Сols=1 бөлiктiн енi, 2 бөлiктiн енi – терезеде тiк
орналасқан бөлiктердiн саны мен өлшемiн береді.
Өлшем берудің үш тәсілі бар:
• пиксел – биіктігі мен енін пикселде жазу;
• пайыз - браузер терезесінен қанша пайызды фреймге бергіңіз келетінін
жазып, саннан кейін % белгісін қою керек. Барлық пайыздарды қосқанда
100% болу керек екенін ұмытпау қажет;
• жұлдызша – терезеде қалған барлық орын * таңбасына тенеледі. Мысалы:
біз 20%,20%,60% немесе 20%,20%,* деп жазсақ, ешқандай айырмашылық
болмайды.
Frame тегі әрбір фреймді жеке суреттейді, яғни мұнда атрибуттар әрбір
фрейм үшін жеке беріледі. Src командасы фреймде іске қосылатын файл атын
береді, біздің мысалымызда homepage.htm файл аты (frame
src="homepage.htm" ...).
▪ name="frame_name" командасы берілген фреймнің атын береді, біздің
жағдайымызда "frame1" аты. Бұл атау қай фреймге сілтемені қолдану
керек екенін көрсету үшін қажет. Мысалы, біз фреймдегі menu.htm
файлын қамтитын сілтемеге басып, сілтеменін файл ішіндегісі
homepage.htm файлды қамтитын фреймде көрсетілсін дейік. Ол үшін html
сілтеме кодын түзетіп жазу керек: a href="file.htm"filea - болды,
a href="file.htm" TARGET="frame1"filea - болу керек;
▪ marginwidth ="value" - бұл атрибут құжаттың авторы шет жағындағы
фреймдер арасында бөлінетін сызғыштын шамасын көрсеткісі керек
жағдайда қолданылуы мүмкін. Value мәні пикселде көрсетіледі және
бірден кем болмау керек. Үнсіз келісім бойынша бұл мән браузер
клиентімен қолданылатын фреймдерді қолдауды іске асырудан байланысты;
▪ marginheight="value" – marginwidth сияқты, бірақ бөлінетін
сызғыштың жоғарғы және төменгі шамалары үшін;
▪ scrolling="yes no auto" - бұл атрибут фрэймнің айналым сызғышты
буреге мүмкіндік береді. Yes параметрі фреймде кез келген жағдайда
айналдыру сызғышы болатынын көрсетеді, no параметрі керсінше,
айналдыру сызғышы болмайды. Auto қажет жағдайда ғана айналым сызғышын
бар болуын анықтайды (үнсіз келісім бойынша мән);
▪ noresize - бұл атрибут өлшемі өзгеру мүмкіншіліксіз фреймдрді құруға
мүмкіндік береді. Үнсіз келісім бойынша фрейм өлшемін тышқан көмегімен
өзгертуге болады. Noresize мұндай мүмкіншілікті доғарады. Егер бір
фреймде noresize атрибуты орнатылған болса, онда көршілес фреймдерде
де өлшемі өзгертілмейді.

Бейне-к

арта

Бейненiң әрбiр бөлiктерiне сiлтемелердi ұйымдастыруға болады. Ең
алдымен бөлiктердi белгiлеп алып, олардың координаталарын анықтап алу
керек. Мұндай бейнелердi карта деп атаймыз. Картаны анықтайтын тегтер:
map және map. Map ашылатын және жабылатын тегтер арасында area
тегi көмегiмен картаның аймағы анықталады. Картының әрбір аймағы үшін href
= сiлтеме адресi сiлтемесін анықтайтын, атрибутты қамтитын area өз
элементi құрылу керек. Map тегi name атрибутты қолдайды. Ол арқылы карта
бейненiн аты берiледi. Синтаксисі: map name="аты" area
атрибуттарmap.
Карта бейнелермен Windows стандартты қосымшада орналасқан - Paint
редакторында жұмыс істеген ыңғайлы, ол үшін бейнені .bmp ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.