Өндірістік кәсіпкерлікті жүргізу

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе.

Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін де орасан зор маңызы бар екендігін республикамыздың тәуелсіздігінің 10 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға елеулі өзгерістер енгізді және сайып келгенде әрбір еңбекшінің мүддесін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта-ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің қайта арта түсетіндігінөмір көрсетіп отыр.

Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызыметтің барлық экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да, бұл денгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп, қызмер көрсетілуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорында ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорындарда өндірісті және өнімдерді сатуға кететін шығындарды меилінше азайтуға қол жетеді. Сол сияқты бизнес жоспарлар әзірленеді, маркетинг қолданылады, тиімді басқару жүйесі-менеджмент іске асырылады.

Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі нарықтық жағдайда тек мынадай ғана кәсіпорын өміршең бола алады, егер де ол нарық талабын аса сауаттылықпен және компоненттілікпен анықтайтын, сұраныс талабын қанағаттандыратын өнімдерді өндіру ұйымдастыратын және білікті қызыметкерлерге жоғары табыспен ең соңында, көп пайданы табуды қамтамасыз ете алатын болады.

Келешекте өндірісті жүргізуге маманданған экономистер үшін кәсіпорынның экономикалық негізін терең білгендері қажет-ақ. Осыған орай, ұсынылып отырған “Кәсіпорын экономикасы” пәніне арналған оқу құралында нарықтық экономиканың талабына сай өндірістің экономикасы, өндірістің тиімділігін арттырудың жолдары және т. б өндіріс процесінде орын алатын басты мәселелер қамтылған.

Кәсіпкерлік ұғымы пайда алып келетін белсенді қызмет бабы .

Жоспар:

Кіріспе:

I. Негізгі бµлім:

А) “Кєсіпкерлік” жєне “бизнес” т‰сініктерініњ мєні.

Б) Кєсіпкерліктіњ т‰рлері.

В) Бизнес ұғымы, мәні және экономикалық мазмұны.

II. Ќорытынды:

“Кєсіпкерлік” жєне “бизнес” т‰сініктерініњ мєні.

Осы т‰сініктердіњ єдепкі бастауы “кєсіпкерлік”. Ендігі сµз тізгіні осы жайында. Ќазіргі кезде “кєсіпкерлік” маѓынасына берілетін аныќтамалар шамадан тыс кµп.

Ерте заманда “кєсіпкерлік” ±ѓымы тек ќана тєуекел элементтерімен байланыстырылѓан. 1725 жылы Ричард Кантильон кєсіпкерді - нар тєуекел жаѓдайында ќызымет етуші адам деді. 1961 жылы “кєсіпкер - ±стамды тєуекел жаѓдаиында ќызымет ететін пысыќ адам” деп паиымдаѓан Дэвид Маклелланд да осы пікірді ќолдаѓан.

Кєсіпкерлік ±ѓымына аныќтама беруші келесі аѓым - кєсіпкерлікке тєн тєуекелділікпен ќатар, одан алынатын пайда мен туындайтын жауапкершілікті жатќызады. Мысалы; 1797 жылы Бодо кєсіпкер - іскерлік ќызыметке жауап беруші, кєсіпорын ќызыметін баќылап, жоспарлап, ±йымдастырып жєне оѓан иелік етуші т±лѓа деген. 1964 жылы Питер Друкердіњ дєлелдемесі - кєсіпкер ќандай болмасын м‰мкіндікті пайдалана отырып, ењ жоѓарѓы дењгейдегі пайдаѓа жетуге ±мтылатын адам.

Таѓы бір адам - кєсіпкерлікті жањашылдыќпен байланыстырады. 1934 жылы Йозеф Шумпетер кєсіпкерді - жања технологияларды µњдеуші жањашыл ретінде суреттейді.

Сµз болып отырѓан єр т‰рлі аѓымдардыњ т±жырымдары т‰сінікті, ѓылыми кµзќарас т±рѓысынан ќараѓанда µте мањызды. Белсенді ізденушілік ж±мыстарын ж‰ргізгендіктерініњ дєлелі. Кєсіпкерлікке берілген аныќтамалар, оныњ мазм±нын барынша жаќсы ашып кµрсеткен. Сондыќтан, кєсіпкерліктіњ барлыќ жоѓарыда аталѓан аныќтамаларын негізге ала отытып, таѓы бір жања аѓым шыѓуына себеп болды. Кєсіпкерліктіњ кешенді аныќтамасы пайда болды. Дєлел ретінде Роберт Хизричтіњ аныќтамасын келтіруге болады. Кєсіпкерлік - белгілі бір ќ±нѓа ие болатын жаңа нәрсе ашу үрдісі, ал кәсіпкер - осыған бар күші мен уақытын жұмсай отырып, орнына ақшалай және қанағаттанарлыққа жете алатын, қаржылық, психологиалық және әлеуметтік тәуекелді мойнына алатын адам.

“Кәсіпкерлік” және “Бизнес” түсініктерінің мағынасы жағынан өте ұқсас екенін айтқан жөн. Орыс тілінде “бизнес” - кәсіпкерлікті, ал бизнесмен - кәсіпкерді білдіреді. Орыс тіліндегі сөздер шет ел сөздеріне сәйкес келеді, сонымен қатар, қосымша мағына да береді. Кәсіпкерлік сөзінің ар жағына - “іс” және жай ғана “іс” емес, “ кәсіпорын”, яғни басқаша айтқанда, кәсіпорынды және өз ісін ұйымдастыру болып табылады.

Егер де біз, батыс экономикалық әдебиеттеріне назар аударсақ, онда олардың “кәсіпкер” және “бизнестің” жүиелі анықтамаларына сүиенеді. Берілген анықтаманың жүиелігін мынадан көруге болады: қоғамның экономикалық өмірінде бизнес және кәсіпкерліктің рөлін түсіну деңгейінің меңгерілгендігін білдіреді. Батыс экономистерінің анықтамаларында игілікті бизнес жайлы айтылады. Ал біздің экономикалық әдебиеттерімізде, негізінен, жүйесіз сипаттағы анықтамалар орын алған. Әдетте, табыс табуға бағытталған қызымет бабын түсіндіреді. Мысалы. “Шаруашылық қызымет және кәсіпкерлік дамуының еркіндігі” жайлы Қазақ КСРО Заңында “кәсіпкерлік - барлық қатысушылар үшін өзара тиімді нәтижелер мен пайда алу мақсатында құрылған жеке, қарыз және басқа да мүліктер мен құралдар есебінен шаруашылық немесе әрекет етуші заңдылық шеңберіндегі, инициативті, басқалай қызымет” делінген.

“Бизнес” және “кәсіпкерлік” түсініктерінің ұқсастығымен қатар, олардың сөздеріне тән бірқатар айырмашылықтары бар. Мысалы; ”бизнес” “кәсіпкерлік” түсінігіне қарағанда ауқымды болып келеді. Кәсіпкерліктің субъектіліері - жеке немесе заңды тұлғалар, басқаша айтқанда, кәсіпкер. Ал бизнес субъектілері мына төмендегідей.

Бизнесті субъектілеріне қарай бөлгенде мынандай түрлері болады.

Көрсетілген бизнес түрлерінің мәнін тереңірек

талдаған жөн. Бизнес түрлерінің әрқайсысы екі жақты болып келеді. Олардың қарым-қатынасынада іскерлік мүдде жатыр, түпкі нәтижесінде өзара тиімділікке жетеді. Аталған элементтерді келесі кесте арқылы қарастырамыз. (1-кесте)

Әр түрлі бизнес түрлерінің мәні.

Негізгі нышандар:

Негізгі нышандар

Кәсіпкерлік бизнес:

Кәсіпкерлік бизнес

Тұтынушылық бизнес.:

Тұтынушылық бизнес.

ЕңбекБизнесі.:

Еңбек

Бизнесі.

Мемлекеттікбизнес.:

Мемлекеттік

бизнес.

Негізгі нышандар:

Бизнес

Негізі.

Кәсіпкерлік бизнес:

Өндіріс құралдарына жеке меншік.

Тұтынушылық бизнес.:

Тұтыну және қызымет көрсетуге жеке меншік.

ЕңбекБизнесі.:

Жұмысшы күшіне жеке меншік.

Мемлекеттікбизнес.:

Өндіріс, ақпарат құралдарына, интелектуалды меншік, еңбегіне, бағалы қағаз, ақша ресурстарына жеке меншік.

Негізгі нышандар:

Бизнестің шаруашылықты субъектілері.

Кәсіпкерлік бизнес:

Кәсіпкер-кәсіпкер; кәсіпкер- рыноктық

эканомиканың түрлі агенттері .

Тұтынушылық бизнес.:

Кәсіпкер тұтынушы .

ЕңбекБизнесі.:

Кәсіпкер- жалдамалы жұмысшы.

Мемлекеттікбизнес.:

Кәсіпкер мемлекеттік ұйымдар.

Негізгі нышандар:

Іскерлі мүддені жүзеге асыру.

Кәсіпкерлік бизнес:

Өнімді өндіріп сату немесе қызымет көрсету арқылы.

Тұтынушылық бизнес.:

Өнім немесе қызыметті сатып алу бойынша мәміле жүргізу .

ЕңбекБизнесі.:

Кәсіпкер үшін фирманың соңғы нәтижесі; жалдамалы жұмысшы үшін-жеке табыс.

Мемлекеттікбизнес.:

Әр түрлі ағымдағы басымдылықтар бойынша мемлекеттік бағдарламалар жүргізу.

Негізгі нышандар:

Соңғы пайда.

Кәсіпкерлік бизнес:

Пайда табу.

Тұтынушылық бизнес.:

Кәсіпкер үшін-табыс; тұтынушы үшін-қажеттілігін қанағаттандыратын тауар немесе қызымет.

ЕңбекБизнесі.:

Кәсіпкер үшін-фирманың соңғы нәтижесі; жалдамалы қызыметкер үшін-жеке табыс .

Мемлекеттікбизнес.:

Кәсіпкер үшін- табыс табу; мемлекеттік ұйымдар үшін- бағдарламаны (жобаны) өткізу мүмкіндігі.

Кәсіпкерліктің негізгі және маңызды нышандары (сипаттары) мыналар:

Шаруашылық субъектілерінің жеке даралылығы (өзінің қалауымен қызымет етуі) және тәуелсіздігі.

Әрбір кәсіпкер өндірістік, коммерциялдық, қаржылық және тағы басқа да мәселелерді жеке дара тәуелсіз шешеді.

Экономикалық қызығушылық.

Кәсіпкерлік қызыметтің қозғаушы және алға тартушы күші мен факторы - экономикалық-әлеуметтік тиімділік. Өз пайдасын көздей отырып, кәсіпкер, сонымен қатар қоғамдық мүдделерге де қызымет етеді.

3. Новаторлық, творчестволық алғышарт.

Кәсіпкерлік қызыметтің тиімділігі өнімнің жаңартылу, ешкім ойламаған мүлдем жаңа шешімдер қабылдау қабылеті, икемділігі, біліктілігі, туындаған жағдайды дұрыс және дәлме-дәл бағалауы, батыл шешім қабылдап оны жүзеге асыру.

4. Шаруашылықтағы нар тәуекелділігі.

Кәсіпкерлік қызыметті жүргізу әрқашан да нар тәуекелмен жүзеге асатын, күрделі де жауапты шаруа. Мамандар бағалау бойынша, тексеруден өткізілген жаңа ойлардың ішінен тек екеуге жуығы ғана өз қолдауын табады.

5. Қызымет бабының қысқы мерзімділігі, икемділігі және тиімді тактикалық әдістерін қолдану.

Кәсіпкерлік қызмет үздіксіз және қосарлана, ілеспелі түрде жүргізілетін келісім-шартты әр текті және жан-жақты кешенді жұмыстардың, іс-қимылдың жиынтығы. Осылардың әрқайсысы салыстырмалы түрде әрі қысқа, әрі мәмілелі келісілген мерзім уақытымен және нақтылы кезеңдер шеңберінде шектеулі жағдайда болады. Демек, әр жұмыстың шегі, тиімді және оңтайлы әдістері бар. Мақсат - дұрыс іс-қимыл жасау, жаңалықты іздеп табу, оны кәсіпкерлік жұмысында пайдалану.

Кәсіпкерлік түрлері.

Өндірістік кәсіпкерліктің мазмұны.

Кәсіпкерлік қызметті ұдайы өндіріс циклі бойынша топтап бөлуге болады.

Ұдайы өндіріс циклінің төрт фазасы болатындығы белгілі. Олар: