Палеография ғылыми саласы
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Палеография түсінігі. Палеографияның қамту аймағы.жазба деректер.
2. Палеография және оның проблеммалары.
3. Палеография ғылыми зерттеу саласының туындау тарихы.
4. Палеография ғылыми саласының өзге ғылым салаларымен байланысы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі бөлім
1. Палеография түсінігі. Палеографияның қамту аймағы.жазба деректер.
2. Палеография және оның проблеммалары.
3. Палеография ғылыми зерттеу саласының туындау тарихы.
4. Палеография ғылыми саласының өзге ғылым салаларымен байланысы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Палеография-/палео және графо көне және жазамын сөздерінен төратын термин/-көне жазбалар-ежелгі жазба ескерткіштердің жасалған орнын және уақытын; жазба деректер мәтініндегі графикалық белгілердің өзгеріске түсу барысын зертейтін; қысқартып жазылған сөздер мен қүпия жазбалар түйінін анықтайтын; жазба дерек пен кітаптардың көркемделу барысын анықтайтын тарихи зерттеу салаларының бірі.
Палеографиялық зерттеулердің деректік көздері: қолжазбалар және жазба түріндегі актілер.
Палеография обьектісі: Жазба деректің жазба белгілері, жазба түрі, интерпункция белгілері, орфография /емлелік, дөрыс жазылу тәртібі/, жазба материалы, қолжазба беттерінің көркемделуі, асты сызылған сөздердің себептерін анықтау (разлиновка), мәтіндегі топтасқан сөз шоқтарын анықтау (кустоды), қосылып жазылған немесе бөлініп жазылған сөздерді анықтау, жазба сыясын (чернила), бояуын, түптелуін (переплет) зерттеу болып табылады.
Палеография түрлері: Жазба деректің алфавиттік негізіне байланысты (мәтін (текст) тіліне байланысты) бірнеше түрге бөлінеді (грек, латын, араб, словиян кириллиция және тағы да басқа болып).
Сонымен қатар Палеография зерттеу саласының қамту аймағының кеңуіне байланысты 2-ге бөлінеді:
1. КОДИКОЛОГИЯ
2. АРХЕОГРАФИЯ (полевая и камеральная археография).
Жазба дерек түрлері: жылнамалар, заң актілері, жеке қҒжаттар, жеке адамдық деректер (хаттар, күнделіктер, заманхаттар), әдеби ескерткіштер, саяси публицистикалық және саяси шығармалар, ғылыми еңбектер, мерзімдік басылымдар.
Жазба деректер зерттеу нысанасына алынған кезде міндетті түрде олардың әлеуметтік функциялары мен жасалу кезіндегі мақсаттары ескеріледі. Осыған орай жазба деректер 2 түрде сыныпталады (классификацияланады):
1. ҚҒжаттық (документальные)
1.1. Картографиялық
1.2. Статистикалық
1.3. Актілік
1.4. Іс-қағаздық (канцелярные)
2. Баяндаушы (повестовательные)
2.1. Жеке адамдық (хаттар, күнделіктер, естеліктер, заманхаттар)
2.2. Көркем шығармалық жазба деректер (очерктер, романдар, лирикалық шығармалар және т.б.).
2.3. Тарихи жазба деректер (тарихи повестер, жылнамалар, әдебиеттер).
2.4. Ғылыми (тарихи, философиялық, әлеуметтік еңбектер).
Палеографиялық зерттеулердің деректік көздері: қолжазбалар және жазба түріндегі актілер.
Палеография обьектісі: Жазба деректің жазба белгілері, жазба түрі, интерпункция белгілері, орфография /емлелік, дөрыс жазылу тәртібі/, жазба материалы, қолжазба беттерінің көркемделуі, асты сызылған сөздердің себептерін анықтау (разлиновка), мәтіндегі топтасқан сөз шоқтарын анықтау (кустоды), қосылып жазылған немесе бөлініп жазылған сөздерді анықтау, жазба сыясын (чернила), бояуын, түптелуін (переплет) зерттеу болып табылады.
Палеография түрлері: Жазба деректің алфавиттік негізіне байланысты (мәтін (текст) тіліне байланысты) бірнеше түрге бөлінеді (грек, латын, араб, словиян кириллиция және тағы да басқа болып).
Сонымен қатар Палеография зерттеу саласының қамту аймағының кеңуіне байланысты 2-ге бөлінеді:
1. КОДИКОЛОГИЯ
2. АРХЕОГРАФИЯ (полевая и камеральная археография).
Жазба дерек түрлері: жылнамалар, заң актілері, жеке қҒжаттар, жеке адамдық деректер (хаттар, күнделіктер, заманхаттар), әдеби ескерткіштер, саяси публицистикалық және саяси шығармалар, ғылыми еңбектер, мерзімдік басылымдар.
Жазба деректер зерттеу нысанасына алынған кезде міндетті түрде олардың әлеуметтік функциялары мен жасалу кезіндегі мақсаттары ескеріледі. Осыған орай жазба деректер 2 түрде сыныпталады (классификацияланады):
1. ҚҒжаттық (документальные)
1.1. Картографиялық
1.2. Статистикалық
1.3. Актілік
1.4. Іс-қағаздық (канцелярные)
2. Баяндаушы (повестовательные)
2.1. Жеке адамдық (хаттар, күнделіктер, естеліктер, заманхаттар)
2.2. Көркем шығармалық жазба деректер (очерктер, романдар, лирикалық шығармалар және т.б.).
2.3. Тарихи жазба деректер (тарихи повестер, жылнамалар, әдебиеттер).
2.4. Ғылыми (тарихи, философиялық, әлеуметтік еңбектер).
1. История средних веков /Под ред. З.В.Удальцовой и С.П.Карпова М., 1991 т.1,2.
2. История средних веков т.1,2. /Под ред. А.Д.Удальцова, Е.А.Косминского и О.Л.Вайнштейна М., 1941.
3. Орта ғасырлар тарихы т.1,2. /Под ред. С.Д.Сказкина, Е.В.Гутнова, А.И.Данилов, А.Я.Левицкий, Алматы 1976.
4. История средних веков А.Я.Гуревич, Д.Э.Харитонович М.,1995.
5. Хрестоматия по истории средних веков /Под ред. С.Д.Сказкина М. 1961-1963. т.1.
6. История средних веков В.Ф.Семенов М., 1975.
7. Социальная история средневековья т.І-ІІ /Под ред. Е.А.Косминского и А.Д.Удальцова М.А. 1927.
2. История средних веков т.1,2. /Под ред. А.Д.Удальцова, Е.А.Косминского и О.Л.Вайнштейна М., 1941.
3. Орта ғасырлар тарихы т.1,2. /Под ред. С.Д.Сказкина, Е.В.Гутнова, А.И.Данилов, А.Я.Левицкий, Алматы 1976.
4. История средних веков А.Я.Гуревич, Д.Э.Харитонович М.,1995.
5. Хрестоматия по истории средних веков /Под ред. С.Д.Сказкина М. 1961-1963. т.1.
6. История средних веков В.Ф.Семенов М., 1975.
7. Социальная история средневековья т.І-ІІ /Под ред. Е.А.Косминского и А.Д.Удальцова М.А. 1927.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Палеография түсінігі. Палеографияның қамту аймағы-жазба деректер.
2. Палеография және оның проблеммалары.
3. Палеография ғылыми зерттеу саласының туындау тарихы.
4. Палеография ғылыми саласының өзге ғылым салаларымен байланысы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Палеография-палео және графо көне және жазамын сөздерінен төратын термин-көне жазбалар-ежелгі жазба ескерткіштердің жасалған орнын және уақытын; жазба деректер мәтініндегі графикалық белгілердің өзгеріске түсу барысын зертейтін; қысқартып жазылған сөздер мен қүпия жазбалар түйінін анықтайтын; жазба дерек пен кітаптардың көркемделу барысын анықтайтын тарихи зерттеу салаларының бірі.
Палеографиялық зерттеулердің деректік көздері: қолжазбалар және жазба түріндегі актілер.
Палеография обьектісі: Жазба деректің жазба белгілері, жазба түрі, интерпункция белгілері, орфография емлелік, дөрыс жазылу тәртібі, жазба материалы, қолжазба беттерінің көркемделуі, асты сызылған сөздердің себептерін анықтау (разлиновка), мәтіндегі топтасқан сөз шоқтарын анықтау (кустоды), қосылып жазылған немесе бөлініп жазылған сөздерді анықтау, жазба сыясын (чернила), бояуын, түптелуін (переплет) зерттеу болып табылады.
Палеография түрлері: Жазба деректің алфавиттік негізіне байланысты (мәтін (текст) тіліне байланысты) бірнеше түрге бөлінеді (грек, латын, араб, словиян кириллиция және тағы да басқа болып).
Сонымен қатар Палеография зерттеу саласының қамту аймағының кеңуіне байланысты 2-ге бөлінеді:
1. КОДИКОЛОГИЯ
2. АРХЕОГРАФИЯ (полевая и камеральная археография).
Жазба дерек түрлері: жылнамалар, заң актілері, жеке қҒжаттар, жеке адамдық деректер (хаттар, күнделіктер, заманхаттар), әдеби ескерткіштер, саяси публицистикалық және саяси шығармалар, ғылыми еңбектер, мерзімдік басылымдар.
Жазба деректер зерттеу нысанасына алынған кезде міндетті түрде олардың әлеуметтік функциялары мен жасалу кезіндегі мақсаттары ескеріледі. Осыған орай жазба деректер 2 түрде сыныпталады (классификацияланады):
1. ҚҒжаттық (документальные)
1.1. Картографиялық
1.2. Статистикалық
1.3. Актілік
1.4. Іс-қағаздық (канцелярные)
2. Баяндаушы (повестовательные)
2.1. Жеке адамдық (хаттар, күнделіктер, естеліктер, заманхаттар)
2.2. Көркем шығармалық жазба деректер (очерктер, романдар, лирикалық шығармалар және т.б.).
2.3. Тарихи жазба деректер (тарихи повестер, жылнамалар, әдебиеттер).
2.4. Ғылыми (тарихи, философиялық, әлеуметтік еңбектер).
Жазу: сөйлеген сөздердің немесе айтылатын ойлардың жазба белгілерімен белгілену жүйесі.
Жазу шыққанға дейінгі ақпараттардың таралу тәртібі: суретін салу (ПИКТОГРАФИЯ), белгілі бір мәліметі бар тақтайшалар ілу (БИРКА), кертік, таңба қою (ЗАРУБКА), (ВАМПУ, КИПУ).
Жазудың негізгі 4 түрі бар: 1. ИДЕОГРАФИЯ-идеограммамен жазу, бір Ғғымды таңбалайтын жазу ( мысалы цифрмен, иероглифпен).
2. Ауызша және жазбаша берілетін шығармашылық Буынды жүйелі.
3. Буквенно-звукавой. Әріп дыбыстары арқылы яғни алфавит.
Қазіргі таңда қолданыста екі словян әліпбесі бар: глаголица, кириллица. Саллоннан шыққан ағайынды Константин (монастырда оны Кирилла деп атаған) және Мефодия негіз салған.
Жазба материалы: 1.Жартылай жөмсақ-балауыздан жасалған таблицалар-ЦЕРЫ Церы-түсі сөрғылт жақсы соғылатын және оңай кесілетін металл. (ВОСКОВЫЕ); Пальма жапырақтары; Береста қабық, тоз. Мысалы: қайыңның қабығы. 2. Жөмсақ материал-ПАПИРУС папирус-тропика қамысы, оның жапырағын ерте заманда халықтар жазуға қолданылған; ПЕРГАМЕН пергамент-ерте де жазуға қолданылған бөзаудың терісі, жарғақ. Майды, суды өткізбеген. 3. Қағаз ертеде жүн мен мақтадан жасалатын кездеме, мата аталған.
Жазу: жазба қҒралы, сыя және бояу. Сыя саптары ХІ-ХІІғғ. темірден жасала бастаған, ал сажевые чернила Х‡ІІ-Х‡ІІІғғ.
Бояу киноварьдан-қызыл түсті минералдан жасалған. Сурик.
Жазба қҒралдары: калам трость, қҒс қауырсыны, қаламсаптар.
1. Жазба деректің сақталу формасында-көне жазба деректер көбіне көшіру барысында өзгерістерге өшырап, түп нөсқалығын жоғалтады.
Деректің пайда болу уақытын анықтауды-ДАТИРОВКА, ал деректің авторын, не құрастырушыны анықтауды-АТРИБУЦИЯ деп атайды.
2. Текстегі әріптердің орнының алмасып кетуінен туындаған-мәтіннің графикалық қөрылымындағы проблемма. Полеографиядағы графиканың зерттеу предметі-жеке әріптермен сөздегі әріптердің орналасу тәртібі. Әр бір мәтіннің шығу тарихы мен қалыптасуына қарай спецификалық орфографиялық варианттар қарастырылады-графикалық шешімдерң (графические решениең) деп аталады.
3. Сөздердің мағыналарын анықтауды-функционалды-стилистикалы қ параметрлерді анықтау немесе лексикалық проблеммалар деп атайды.
4. Екі және оданда көп сөздердің байланысуынан туындайтын проблеммаларды қарастыратын зерттеу тәсілін шартты түрде синтаксистікң сараптау деп атайды.
Тарихты оқыту мен зерттеулер барысындағы жаңа көзқарастарды пайдалану
Жиырмасыншы ғасырдың ортасында батысевропалық тарихнамамен АҚШ-тың тарихнамасында тарихи зерттеудің көлемдік тәсілі кең тарала бастады. Бұл жаңа деректердің жаппай табылуына байланысты еді. Осымен қатар бұрынғы белгілі тәсілдерді қайта ойластыру қажет болды. Бұл жаңалықтарбірінші кезекте экономикалық және әлеуметтік тарихты қамтыды, бірақ жекелеген салалардың біреуі бұл өзгерістерден тыс қалған жоқ. Жиырмасыншы ғасырда тарих ғылымының өзінде назар басым түрде атақты адамдар, жеклеген индивидтерден әлеуметтік көпшілік жаққа қарай ауды. Тарих бұл жерде экономика мен социологияға жақындасты және не олардың тәсілдерін пайдалану немесе олардың жарамдылығын тексеру қажет болды. Сонымен қатар алпысыншы жылдары батыс әлемде компьютерлер арзандап және қолға түсімді бола бастады, сәйкесінше олармен өңделетін ақпараттың спектрі кеңейіп, орындалатын операциялардың көлемі ұлғайды.
Көлемдік тәсілдер кейбір жағдайларда мәселені шешуде анағұрлым нақты ақпарат бере алды. Ал бұрын олар туралы тек жалпылама бағалау талдаулары жүргізілетін. Мысалы: жаңа заманда бақылаушылардың айтуынша адамдардың бойының өсу тенденциясы көрсетілді, себебі сол кезде жанұядағы ұлдар мен қыздардың бойлары ата- аналарымен салыстырғанда жоғары болды. Британдық тарихшылар бұл мәселені шешу үшін әскерге алу туралы құжаттар мен қайырымдылық ұйымдардың материалдарын апйдалаеа отырып бұл тенденцияның нақты іске асуын көрсетті. Олар осы құбылыс он тоғызыншы ғкасырдың ортасында атлған құбылыс тоқтап , тіпті әлеуметтікң төменгі қабаттарда керісінше жүргенін айқындады. Сонымен қатар аристократия мен кедейлердің бой мөлшері арасында үлкен айырмашылық болғанын айшықтады. Жуық уақытқа дейін Жаңа әлемге әкелінген африкалықтардың саны шамамен он бес он тоғызыншы ғасырлар арлығында он бес жиырма миллион деп саналды. Және бұл көрсеткішщ негізінде тек болжамдар бойынша айтылды.. Содан кейін Филипп Куртин Атлантическая работорговля: перепись (1969) атты зерттеуінде әртүрлі кезең мен аудандар туралы деректерді пайдалана отырып 8 - 10, 5 млн құлдар болғанын анықтады. Бұл мәселе төңірегінде дискуссия жалғасуда, бірақ енді аталғакн санның төңірегінде. Тек көлемдік анализ сонымен бірге әртүрлі құбылыстар бойынша бақылаушылардың келтірген деректерін тексеруге мүмкіндік жасады. Мысалы: жиырмасыншы ғасырдың басында көптеген британдық жұмысшылардың көбі сауатты болды немесе ағылшын әйелдері тұрмысқа кеш шығатыны туралы мәліметтерді тексеру сияқты. Көлемдік тәсілдің сапалық белгілері туралы талқылаулар модификация мен нақтылауға ұшырады. Бұл тек жалпы тенденцияларды ғана емес, сонымен бірге вариациялар мен қосымшаларды анықтауға мүмкіндік жасады.. Көлемдік тәсілдер негізінде көптеген ірі қоғамдығ үрдістер мәселесін шешуге мүмкіндік туды. Мысалы он сегізінші ғасырда қандай факторлар дың әсерінен Англияда халық санынң өсуі жүрді және бұл үрдістің сандық көрсеткіші қандай. Зерттеушілер атаулы мәселерді шешуде тар арнаулы статистикалық тәсілдерге сүйене бастады және көптеген баспа органдарындағы басылымдар, атап айтсақ Economic History Review, Journal of Economic History сияқты зерттеулер арнайы дайындықсыз қолға түсімсіз болды. Бірақ жалпы тарихшылар осы тәсілдердің пайдасы туралы өзіндік түсініктерін қалыптастырды. Көлемдік тәсілдер аса қажет және анағұрлым нәтиже берген тарихи демография мен онымен байланысты демография саласының мәселелерін шешу көлемдік мәліметтерсіз мүлдем мүмкін емес және кейбір кезеңдер үшін қарапайым халықтың саны анықтау аса қиындық тудырады, сонымен қатар қоғамдық өмірді түсіну үшін халықтың жас ерекшелігі, жынысы, шаруашылық көлемі, жұмысшылар туралы мәліметтердің маңызы зор. Және туу көлемі , өлім, неке саны туралы зерттеулердің маңызы да зор. өмірдің негізгі тіршілік көзі өмірлік әрекет болған индустрия алды кезеңінде демографиялық процесстер әлеуметтік және экономикалық өмірдің басты индикаторы болды.. Тарихи демография негізінде Аналдар мектебінің тотальды тарих концепцияларын іске асыру әорекеті жасалды. Әсіресе Эммануэл Ле Руа Ладюридің еңбектерінде.Тарихи демография деректердің негізгі екі түрін пайдаланады: 1. нақты уақыт аралығындағы бүкіл елдің немесе жеке ауданның халқының саны туралы мәліметтер және 2.белгілі аудандағы өмір мен демографиялық көрсеткіштер туралы жазба мәліметтер. Қазіргі таңдағы анағұрлым анық деректер беретін тарихи - демографиялық зерттеулер алғаш рет он сегізінші ғасыр ортасында скандинав елдерінде жүргізіле бастады. Алғашқы халық санағы 1801 жылы Британияда жүргізілді, одан соң ол он жылда бір рет өткізілетін болды. 1841 жылдан кейін санақтан өткен әр адамның . фамилиясы көрсетілді. Ерте кезеңдік зерттеулер үшін қажетті салық ведомостьтары, шіркеудің кітаптық жазбалары жетті, бірақ олар бүкіл халықты қамтымады. Деректердің екінші түрі бойынша Европада приходтық кітаптардың маңызы зор. Мысалы олар Англияда 1538 жылдан жүргізілді. Бұл жүйе Англияда 1837 жылға дейін азаматтық тіркеу енгізілгенге дейін жұмыс жасады. Приходь кітаптарының негізінде туудың бүкіл ұлттық деңгейін, өлім мен неке санын есептелінеді. Осылайша халық санының өзін есептеуге болады. Бұл агрегативті анализдің мысалы болады. Осы ақпараттар негізінде оның өсуі мен азаюы белгілі болғанда номиналды анализ- жанұя өмірі динамикасының реконструкциясын жасау мүмкіндігі бар.
Көлемдік тәсілдер сонымен қоса қоғамның әлеуметтік құрылымын зерттеуге жәрдемдесті. Бұның да дереккөздері тарихи демографиянікімен бірдей, себебі бүкіл халықтың саны оны әлеуметтік тұрғыдан топтарға бөлудің потенцалды мүмкіндігіне ие. Осының негізінде үй шаруашылығының құрылымы мен көлемін зерттеу мүмкіндігі бар. Қазіргі британ тарихшылары соңғы зерттеулерімен индустрия алды кезеңдегі батыс европалықтарға шаруашылықтың жанұялық типтегі үлкен жанұялар деп аталатын түрі тән болды деген тұжырымды орнынан тайдырды. XIX ортасынан бастап санақ анкетасына тіркелетін тізімнің саны ұлғайды және әлеуметтік-демографиялық үрдістерді одан да терңірек зерттеуге мүмкіндік беретін жұмыстың методологиялық негіздері жасалды. Көлемдік тәсіл өз қолдануын саяси тарих саласынан да тапты. Әсіресе олар британ саяси ғылымында псефология днп аталатын саладағы электораттың тіршілігін зерртеуде пайдаланылды. Британияда . 1872 жылы сайлау туралы заң енгізілгенге дейін сайлау ашық түрде өтті, яғни әр дауыс жеке тіркелді.Сайлаушылардың табыстарын қоса есепке ала отырып, олардығ діни және әлеуметтік жағдайларын талдау арқылы он тоғызыншы ғасырдағы Британия партияларының әлеуметтік базасы туралы қорытынды жасалынады. Көлемдік тәсілдер сонымен бірге саяси элитаны зерттеуде қолданылады, өйткені бірнеше биография шеңберінде ғана жасалған ол туралы бейне сонда да толық болмайды. Аталған мәселені шешудің жолы коллективті биография бере алатын сол просопографикалық әдіс бола алды. . Осылайша заң шығарушы органдар депутаттарының шығу тегін, саяси тұрысын зерттеуге болады. Британ парламентінде 1836 жылдағы сайлаушылардың тізімі сақталған және сол арқылы кім қайсы партияны қолдағанын анықтайсыз. АҚШ-та көлемдік әдіс негізінде жиырмасыншы ғасырдың ортасынан жаңа экономикалық тарих дами бастады. Көлемдік әдіс әсіресе экономикалық тарихты зерттеуде аса кең қолданылды. Француз тарихнамасында осының негізінде Э.Лабрустың мектебінде сериялық тарих жақтаушылары пайда болды. Онда бағаның даму схемалары, егінділіктің, рента деңгейі, табыс деңгейі, яғни Франция мен өзге де еуропалық елдердің экономикалық тарихының құрылу моделін жасау үшін қажет көрсеткіштері анықталды. АҚШ тарихнамасында бұл мәселелермен жаңа экономикалық тарих айналысты. Бұл елде ол да клиометрия атауын алды. ..
Дайын статистикалық жинақтармен жұмыс жасағанда олардың жасалу жағдайлары мен методикасын зерттеу қажет. Статистикалық мәліметтерді кей кезде фрагменттік бөлшектерден жинауға болады , бұл жағдайда оны жүйеленуімен шешілетін мәселеге байланысты тарихшының өзі айланысады. Оны ол статистиканың өзінде бейнеленген тақырыппен, өлшемдері мен көрсеткішіне сай жасамауы мүмкін. Тарихи кезеңге қатысты статситикалық зерттеулер көбейген кезде олардың таңдау репрезитативтілігі туралы мәселе пайда болады. Осы жерде бүтінді құрайтын элементердің әрқайсысы таңдау мүмкіндігіне ие. Тарихи зерттеулерде кейде таңдау репрезентативтілігінің зерттеу мақсаттарына байланысты арнайы негізделуі қажет. Тарихты зерттеудің ерте кезеңдерінде таңдау мәселесін көп жағдайда уақыт шешеді. Себебі құжаттардың кейбір түрлері ғана сақталуы мүмкін. Және бұл құжаттардың сақталуы кездейсоқтық емес, онда тек қажетті құжаттар ғана сақталуымен немесе оларды сақтаған адамның басқалармен салыстырғанда артық мүмкіндіктері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Палеография түсінігі. Палеографияның қамту аймағы-жазба деректер.
2. Палеография және оның проблеммалары.
3. Палеография ғылыми зерттеу саласының туындау тарихы.
4. Палеография ғылыми саласының өзге ғылым салаларымен байланысы.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Палеография-палео және графо көне және жазамын сөздерінен төратын термин-көне жазбалар-ежелгі жазба ескерткіштердің жасалған орнын және уақытын; жазба деректер мәтініндегі графикалық белгілердің өзгеріске түсу барысын зертейтін; қысқартып жазылған сөздер мен қүпия жазбалар түйінін анықтайтын; жазба дерек пен кітаптардың көркемделу барысын анықтайтын тарихи зерттеу салаларының бірі.
Палеографиялық зерттеулердің деректік көздері: қолжазбалар және жазба түріндегі актілер.
Палеография обьектісі: Жазба деректің жазба белгілері, жазба түрі, интерпункция белгілері, орфография емлелік, дөрыс жазылу тәртібі, жазба материалы, қолжазба беттерінің көркемделуі, асты сызылған сөздердің себептерін анықтау (разлиновка), мәтіндегі топтасқан сөз шоқтарын анықтау (кустоды), қосылып жазылған немесе бөлініп жазылған сөздерді анықтау, жазба сыясын (чернила), бояуын, түптелуін (переплет) зерттеу болып табылады.
Палеография түрлері: Жазба деректің алфавиттік негізіне байланысты (мәтін (текст) тіліне байланысты) бірнеше түрге бөлінеді (грек, латын, араб, словиян кириллиция және тағы да басқа болып).
Сонымен қатар Палеография зерттеу саласының қамту аймағының кеңуіне байланысты 2-ге бөлінеді:
1. КОДИКОЛОГИЯ
2. АРХЕОГРАФИЯ (полевая и камеральная археография).
Жазба дерек түрлері: жылнамалар, заң актілері, жеке қҒжаттар, жеке адамдық деректер (хаттар, күнделіктер, заманхаттар), әдеби ескерткіштер, саяси публицистикалық және саяси шығармалар, ғылыми еңбектер, мерзімдік басылымдар.
Жазба деректер зерттеу нысанасына алынған кезде міндетті түрде олардың әлеуметтік функциялары мен жасалу кезіндегі мақсаттары ескеріледі. Осыған орай жазба деректер 2 түрде сыныпталады (классификацияланады):
1. ҚҒжаттық (документальные)
1.1. Картографиялық
1.2. Статистикалық
1.3. Актілік
1.4. Іс-қағаздық (канцелярные)
2. Баяндаушы (повестовательные)
2.1. Жеке адамдық (хаттар, күнделіктер, естеліктер, заманхаттар)
2.2. Көркем шығармалық жазба деректер (очерктер, романдар, лирикалық шығармалар және т.б.).
2.3. Тарихи жазба деректер (тарихи повестер, жылнамалар, әдебиеттер).
2.4. Ғылыми (тарихи, философиялық, әлеуметтік еңбектер).
Жазу: сөйлеген сөздердің немесе айтылатын ойлардың жазба белгілерімен белгілену жүйесі.
Жазу шыққанға дейінгі ақпараттардың таралу тәртібі: суретін салу (ПИКТОГРАФИЯ), белгілі бір мәліметі бар тақтайшалар ілу (БИРКА), кертік, таңба қою (ЗАРУБКА), (ВАМПУ, КИПУ).
Жазудың негізгі 4 түрі бар: 1. ИДЕОГРАФИЯ-идеограммамен жазу, бір Ғғымды таңбалайтын жазу ( мысалы цифрмен, иероглифпен).
2. Ауызша және жазбаша берілетін шығармашылық Буынды жүйелі.
3. Буквенно-звукавой. Әріп дыбыстары арқылы яғни алфавит.
Қазіргі таңда қолданыста екі словян әліпбесі бар: глаголица, кириллица. Саллоннан шыққан ағайынды Константин (монастырда оны Кирилла деп атаған) және Мефодия негіз салған.
Жазба материалы: 1.Жартылай жөмсақ-балауыздан жасалған таблицалар-ЦЕРЫ Церы-түсі сөрғылт жақсы соғылатын және оңай кесілетін металл. (ВОСКОВЫЕ); Пальма жапырақтары; Береста қабық, тоз. Мысалы: қайыңның қабығы. 2. Жөмсақ материал-ПАПИРУС папирус-тропика қамысы, оның жапырағын ерте заманда халықтар жазуға қолданылған; ПЕРГАМЕН пергамент-ерте де жазуға қолданылған бөзаудың терісі, жарғақ. Майды, суды өткізбеген. 3. Қағаз ертеде жүн мен мақтадан жасалатын кездеме, мата аталған.
Жазу: жазба қҒралы, сыя және бояу. Сыя саптары ХІ-ХІІғғ. темірден жасала бастаған, ал сажевые чернила Х‡ІІ-Х‡ІІІғғ.
Бояу киноварьдан-қызыл түсті минералдан жасалған. Сурик.
Жазба қҒралдары: калам трость, қҒс қауырсыны, қаламсаптар.
1. Жазба деректің сақталу формасында-көне жазба деректер көбіне көшіру барысында өзгерістерге өшырап, түп нөсқалығын жоғалтады.
Деректің пайда болу уақытын анықтауды-ДАТИРОВКА, ал деректің авторын, не құрастырушыны анықтауды-АТРИБУЦИЯ деп атайды.
2. Текстегі әріптердің орнының алмасып кетуінен туындаған-мәтіннің графикалық қөрылымындағы проблемма. Полеографиядағы графиканың зерттеу предметі-жеке әріптермен сөздегі әріптердің орналасу тәртібі. Әр бір мәтіннің шығу тарихы мен қалыптасуына қарай спецификалық орфографиялық варианттар қарастырылады-графикалық шешімдерң (графические решениең) деп аталады.
3. Сөздердің мағыналарын анықтауды-функционалды-стилистикалы қ параметрлерді анықтау немесе лексикалық проблеммалар деп атайды.
4. Екі және оданда көп сөздердің байланысуынан туындайтын проблеммаларды қарастыратын зерттеу тәсілін шартты түрде синтаксистікң сараптау деп атайды.
Тарихты оқыту мен зерттеулер барысындағы жаңа көзқарастарды пайдалану
Жиырмасыншы ғасырдың ортасында батысевропалық тарихнамамен АҚШ-тың тарихнамасында тарихи зерттеудің көлемдік тәсілі кең тарала бастады. Бұл жаңа деректердің жаппай табылуына байланысты еді. Осымен қатар бұрынғы белгілі тәсілдерді қайта ойластыру қажет болды. Бұл жаңалықтарбірінші кезекте экономикалық және әлеуметтік тарихты қамтыды, бірақ жекелеген салалардың біреуі бұл өзгерістерден тыс қалған жоқ. Жиырмасыншы ғасырда тарих ғылымының өзінде назар басым түрде атақты адамдар, жеклеген индивидтерден әлеуметтік көпшілік жаққа қарай ауды. Тарих бұл жерде экономика мен социологияға жақындасты және не олардың тәсілдерін пайдалану немесе олардың жарамдылығын тексеру қажет болды. Сонымен қатар алпысыншы жылдары батыс әлемде компьютерлер арзандап және қолға түсімді бола бастады, сәйкесінше олармен өңделетін ақпараттың спектрі кеңейіп, орындалатын операциялардың көлемі ұлғайды.
Көлемдік тәсілдер кейбір жағдайларда мәселені шешуде анағұрлым нақты ақпарат бере алды. Ал бұрын олар туралы тек жалпылама бағалау талдаулары жүргізілетін. Мысалы: жаңа заманда бақылаушылардың айтуынша адамдардың бойының өсу тенденциясы көрсетілді, себебі сол кезде жанұядағы ұлдар мен қыздардың бойлары ата- аналарымен салыстырғанда жоғары болды. Британдық тарихшылар бұл мәселені шешу үшін әскерге алу туралы құжаттар мен қайырымдылық ұйымдардың материалдарын апйдалаеа отырып бұл тенденцияның нақты іске асуын көрсетті. Олар осы құбылыс он тоғызыншы ғкасырдың ортасында атлған құбылыс тоқтап , тіпті әлеуметтікң төменгі қабаттарда керісінше жүргенін айқындады. Сонымен қатар аристократия мен кедейлердің бой мөлшері арасында үлкен айырмашылық болғанын айшықтады. Жуық уақытқа дейін Жаңа әлемге әкелінген африкалықтардың саны шамамен он бес он тоғызыншы ғасырлар арлығында он бес жиырма миллион деп саналды. Және бұл көрсеткішщ негізінде тек болжамдар бойынша айтылды.. Содан кейін Филипп Куртин Атлантическая работорговля: перепись (1969) атты зерттеуінде әртүрлі кезең мен аудандар туралы деректерді пайдалана отырып 8 - 10, 5 млн құлдар болғанын анықтады. Бұл мәселе төңірегінде дискуссия жалғасуда, бірақ енді аталғакн санның төңірегінде. Тек көлемдік анализ сонымен бірге әртүрлі құбылыстар бойынша бақылаушылардың келтірген деректерін тексеруге мүмкіндік жасады. Мысалы: жиырмасыншы ғасырдың басында көптеген британдық жұмысшылардың көбі сауатты болды немесе ағылшын әйелдері тұрмысқа кеш шығатыны туралы мәліметтерді тексеру сияқты. Көлемдік тәсілдің сапалық белгілері туралы талқылаулар модификация мен нақтылауға ұшырады. Бұл тек жалпы тенденцияларды ғана емес, сонымен бірге вариациялар мен қосымшаларды анықтауға мүмкіндік жасады.. Көлемдік тәсілдер негізінде көптеген ірі қоғамдығ үрдістер мәселесін шешуге мүмкіндік туды. Мысалы он сегізінші ғасырда қандай факторлар дың әсерінен Англияда халық санынң өсуі жүрді және бұл үрдістің сандық көрсеткіші қандай. Зерттеушілер атаулы мәселерді шешуде тар арнаулы статистикалық тәсілдерге сүйене бастады және көптеген баспа органдарындағы басылымдар, атап айтсақ Economic History Review, Journal of Economic History сияқты зерттеулер арнайы дайындықсыз қолға түсімсіз болды. Бірақ жалпы тарихшылар осы тәсілдердің пайдасы туралы өзіндік түсініктерін қалыптастырды. Көлемдік тәсілдер аса қажет және анағұрлым нәтиже берген тарихи демография мен онымен байланысты демография саласының мәселелерін шешу көлемдік мәліметтерсіз мүлдем мүмкін емес және кейбір кезеңдер үшін қарапайым халықтың саны анықтау аса қиындық тудырады, сонымен қатар қоғамдық өмірді түсіну үшін халықтың жас ерекшелігі, жынысы, шаруашылық көлемі, жұмысшылар туралы мәліметтердің маңызы зор. Және туу көлемі , өлім, неке саны туралы зерттеулердің маңызы да зор. өмірдің негізгі тіршілік көзі өмірлік әрекет болған индустрия алды кезеңінде демографиялық процесстер әлеуметтік және экономикалық өмірдің басты индикаторы болды.. Тарихи демография негізінде Аналдар мектебінің тотальды тарих концепцияларын іске асыру әорекеті жасалды. Әсіресе Эммануэл Ле Руа Ладюридің еңбектерінде.Тарихи демография деректердің негізгі екі түрін пайдаланады: 1. нақты уақыт аралығындағы бүкіл елдің немесе жеке ауданның халқының саны туралы мәліметтер және 2.белгілі аудандағы өмір мен демографиялық көрсеткіштер туралы жазба мәліметтер. Қазіргі таңдағы анағұрлым анық деректер беретін тарихи - демографиялық зерттеулер алғаш рет он сегізінші ғасыр ортасында скандинав елдерінде жүргізіле бастады. Алғашқы халық санағы 1801 жылы Британияда жүргізілді, одан соң ол он жылда бір рет өткізілетін болды. 1841 жылдан кейін санақтан өткен әр адамның . фамилиясы көрсетілді. Ерте кезеңдік зерттеулер үшін қажетті салық ведомостьтары, шіркеудің кітаптық жазбалары жетті, бірақ олар бүкіл халықты қамтымады. Деректердің екінші түрі бойынша Европада приходтық кітаптардың маңызы зор. Мысалы олар Англияда 1538 жылдан жүргізілді. Бұл жүйе Англияда 1837 жылға дейін азаматтық тіркеу енгізілгенге дейін жұмыс жасады. Приходь кітаптарының негізінде туудың бүкіл ұлттық деңгейін, өлім мен неке санын есептелінеді. Осылайша халық санының өзін есептеуге болады. Бұл агрегативті анализдің мысалы болады. Осы ақпараттар негізінде оның өсуі мен азаюы белгілі болғанда номиналды анализ- жанұя өмірі динамикасының реконструкциясын жасау мүмкіндігі бар.
Көлемдік тәсілдер сонымен қоса қоғамның әлеуметтік құрылымын зерттеуге жәрдемдесті. Бұның да дереккөздері тарихи демографиянікімен бірдей, себебі бүкіл халықтың саны оны әлеуметтік тұрғыдан топтарға бөлудің потенцалды мүмкіндігіне ие. Осының негізінде үй шаруашылығының құрылымы мен көлемін зерттеу мүмкіндігі бар. Қазіргі британ тарихшылары соңғы зерттеулерімен индустрия алды кезеңдегі батыс европалықтарға шаруашылықтың жанұялық типтегі үлкен жанұялар деп аталатын түрі тән болды деген тұжырымды орнынан тайдырды. XIX ортасынан бастап санақ анкетасына тіркелетін тізімнің саны ұлғайды және әлеуметтік-демографиялық үрдістерді одан да терңірек зерттеуге мүмкіндік беретін жұмыстың методологиялық негіздері жасалды. Көлемдік тәсіл өз қолдануын саяси тарих саласынан да тапты. Әсіресе олар британ саяси ғылымында псефология днп аталатын саладағы электораттың тіршілігін зерртеуде пайдаланылды. Британияда . 1872 жылы сайлау туралы заң енгізілгенге дейін сайлау ашық түрде өтті, яғни әр дауыс жеке тіркелді.Сайлаушылардың табыстарын қоса есепке ала отырып, олардығ діни және әлеуметтік жағдайларын талдау арқылы он тоғызыншы ғасырдағы Британия партияларының әлеуметтік базасы туралы қорытынды жасалынады. Көлемдік тәсілдер сонымен бірге саяси элитаны зерттеуде қолданылады, өйткені бірнеше биография шеңберінде ғана жасалған ол туралы бейне сонда да толық болмайды. Аталған мәселені шешудің жолы коллективті биография бере алатын сол просопографикалық әдіс бола алды. . Осылайша заң шығарушы органдар депутаттарының шығу тегін, саяси тұрысын зерттеуге болады. Британ парламентінде 1836 жылдағы сайлаушылардың тізімі сақталған және сол арқылы кім қайсы партияны қолдағанын анықтайсыз. АҚШ-та көлемдік әдіс негізінде жиырмасыншы ғасырдың ортасынан жаңа экономикалық тарих дами бастады. Көлемдік әдіс әсіресе экономикалық тарихты зерттеуде аса кең қолданылды. Француз тарихнамасында осының негізінде Э.Лабрустың мектебінде сериялық тарих жақтаушылары пайда болды. Онда бағаның даму схемалары, егінділіктің, рента деңгейі, табыс деңгейі, яғни Франция мен өзге де еуропалық елдердің экономикалық тарихының құрылу моделін жасау үшін қажет көрсеткіштері анықталды. АҚШ тарихнамасында бұл мәселелермен жаңа экономикалық тарих айналысты. Бұл елде ол да клиометрия атауын алды. ..
Дайын статистикалық жинақтармен жұмыс жасағанда олардың жасалу жағдайлары мен методикасын зерттеу қажет. Статистикалық мәліметтерді кей кезде фрагменттік бөлшектерден жинауға болады , бұл жағдайда оны жүйеленуімен шешілетін мәселеге байланысты тарихшының өзі айланысады. Оны ол статистиканың өзінде бейнеленген тақырыппен, өлшемдері мен көрсеткішіне сай жасамауы мүмкін. Тарихи кезеңге қатысты статситикалық зерттеулер көбейген кезде олардың таңдау репрезитативтілігі туралы мәселе пайда болады. Осы жерде бүтінді құрайтын элементердің әрқайсысы таңдау мүмкіндігіне ие. Тарихи зерттеулерде кейде таңдау репрезентативтілігінің зерттеу мақсаттарына байланысты арнайы негізделуі қажет. Тарихты зерттеудің ерте кезеңдерінде таңдау мәселесін көп жағдайда уақыт шешеді. Себебі құжаттардың кейбір түрлері ғана сақталуы мүмкін. Және бұл құжаттардың сақталуы кездейсоқтық емес, онда тек қажетті құжаттар ғана сақталуымен немесе оларды сақтаған адамның басқалармен салыстырғанда артық мүмкіндіктері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz