Топырақтарды бонитеттеу және ауыл шаруашылық алқаптарын экономикалық бағалау

1 Топырақтарды бонитеттеу және ауыл шаруашылық алқаптарын экономикалық бағалау.
2 Қолданылған әдебиеттер.

Бонитет латын тілінен аударғанда «сапалылық » дегенді білдіреді. Топырақтың бонитеті – оның сапасының көрсеткіші. Әдетте бонитеттеуді белгілі бір мақсаттар және талаптар үшін топырақтарды топтастыру және бағалау деп түсінеді. Көбінесе бонитеттеу негізіне топырақтардың табиғи нышандары және қасиеттері алынады. Ресейде топырақтарды бонитеттеу әдістемесінің және теориясының дамуына профессор В.В.Докучаев көп үлес қосты. Бұл ғалымның ойлап тапқан жерді табиғи-тарихи бағалау әдісі 1882-1987 жж. Нижегород губерниясында жүргізілген бағалау жұмыстарында іс жүзінде қолданылды. Ол топырақтарды бағалауда ең алдымен топырақтарды табиғи дене ретінде бағалады. Мұнда адам қатынасы және уақыт жағдайлары ескерілмеді. Сол үшін топырақ құрамын зерттеп, оның физикалық қасиеттерінің топырақ астындағы қабаттармен байланысын анықтап, топыртардың салыстырмалы құндылығын анықтауды үсынған.
Бұл теориялық жайларды оның шәкірті Н.М.Сибирцев және басқа ғалымдар әрі қарай дамытты. Олардың негізгі мәні:
1. Топырақта жетіспейтін заттарды тыңайтқыштар түрінде толықтырып, оның сапасын жоғарылату.
2. Өсімдіктердің нашар жетілуі топырақтағы зиянды заттардың мөлшеріне тәуелді.
3. Қажетті заттар көп болса, топырақ сапасы жоғары.
4. Топырақтың физикалық қасиеттері оптималдық жайына жақындаған сайын, оның сапасы жоғары болады және т.б.
Техникалық тұрғыдан:
1. Топырақтарды табиғи топтастыру.
2. Оларыдың геологиялық қасиеттерін анықтау.
3. Химиялық құрамын анықтау.
4. Топырақтың физикалық қасиеттерін анықтау әдістері алынған.
Бағалау жұмысын жүргізуде далада топырақ құрылымы, қалыңдығы, бедер, өсімдіктер зерттеліп, топырақ түрері анықталып, карталарда және жергілікті жерлерде олардың шекаралары белгіленеді, жиналған мәліметтер лабораторияда өңделеді.

1. Ж.Т.Сейфуллин, Г.Ж. Сейтхамзина (110-113 бет).
2. Р.Елешов, Б. Оспанов (89-94бет).
3. Жамалбеков Е. (63-65бет).