Жануарларда қорғаныш реңдер мен тұрпаттардың пайда болу жолдары

1 Жасырушы рең.
2 Көлеңке көмескілеуші рең
3 Ала.құла рең
4 Демонстрация
5 Белгілі бір заттарға еліктеуіш ұқсастық
6 Қолданылған әдебиет

Қорғаныш реңдер мен қорғаныш тұрпаттар жануарларда кең етек алған құбылыс, бұл олардың әр түрлі систематикалық топтарында кездеседі. Қорғаныш реңдер мен қорғаныш тұрпатқа жануарлардың тіршілігін сақтап қалуына себеп болатын реңдер мен тұрпаттардың бәрі жатады. Тіршілік сақтау әр түрлі жолмен жүреді. Оны мынадай төрт топқа бөлуге келеді. 1) бүркеніш, 2) демонстрация, 3) белгілі бір заттарға еліктеуіш ұқсастық, 4) мимикрия.
Бүркеніш. Жануарларды қоршап тұрған орта жағдайында, оларды көзге түсірмейтін реңдерінің бәрі бүркеніш болуға жатады. Бүркеніш реңінің табиғатта кең етек алған үш тобы бар: 1) жасырушы рең, 2)көлеңке көмескілеуші рең, 3) ала-құла рең.
Жасырушы рең. Бұған фонға сәйкес келетін бояу жатады. Жануардың осындай бояуы қоршаған ортаның фонымен үйлесіп, оны көрсетпей жасырып тұрады. Көптеген жағдайда жануардың реңі тұрпаты мен кейпіне сәйкес келеді. Жасырушы рең табиғатта шектен тыс өте кең тараған. Шөптесін жамылғының арасында мекендеуші насекомдардың көбінің реңі (шегіртке т.б ) сол жердің шөбімен түстес келеді. Ағаш діндерінде көптеген қоңыздар (ұзын мұртты-қоңыз, қарағай бізтұмсығы) және басқа жасырынатын көптеген насекомдар бір түсті бояулы барлық денесі ағаш қабығының түсімен тамаша үйлесіп тұрады. Қурап түсіп жатқан емен жапырақтарының арасында жүрген жылқышы құстың, қант қамысы мен қамыста жүрген әупілдектің реңдері сол жерге сәйкес келгендіктен көзге түспейді.
Әрбір экологиялық жағдайларда, сол жерге сәйкес жасырушы рең басым болады. Мысалы құмды шөлдерде құмға түстес реңдер басым; Қиыр Сібірдегі фауналарда ақ түс басым келеді.
Көптеген жағдайда реңдер маусымдық сипатта болады.Мысалы, қыста қар түсетін жерлерде мекендейтін жануарлардың жүнінің түсі қысқа қарай өзгереді.
Жағдайға сәйкес тез реттеліп отыратын жасырушы реңнің өте күрделі түрі бар. Бұл, жануар тканьдеріндегіарнаулы клеткаларда- храмосомаларда пигмент түйіршіктерінің қозғалып орын алмастыру қабілетінің болуына байланысты. Бас аяқты маллюскаларда бұл процесс жақсы зерттелген; оларда денесінің түсін тез өзгертіп жіберу қабілет бар. Мысалы, аспанның және судың түсінің өзгеруіне сәйкес кальмарлардың реңі өзгере салады. Кальмардың хроматикалық органдары өте күрделі құрылымды және арнаулы пигментті клеткалар тобынан құралып, бұларға нервтермен байланысты бірсыпыра ет талшықтары жанасып жатады. Осындай талшықтың жиырылуынан пигментті клетка керіледі, және ондағы пигменттер таралып, осыған дейінгі көлемінен үлкен көлемді орынға ие болады. Бұған керісінше, ет талшықтары босап кеткенде клетканың беткі қабаты жиырылып, ондағы пигменттер аз орын алады. Сөйтіп, бұл жағдайда түс өзгерісін нерв системасыбасқарып отырады. Бас аяқты моллюскалар сияқты, балықтар (камбала, көптеген тропиктік балықтар), амфибиялар (мысалы көлбақа) және рептилиялар (кейбір кесірткелер, хамельон т.б.) реңдерін су түбінің түсіне сәйкес тез өзгертіп отырады.