Қысқа мерзімді активтер есебін зерттеу

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 89 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Дипломдық жұмыс

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР ЕСЕБІ

Мамандық 050508 - Есеп және аудит

2011

Экономика және қаржы кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

«__»2011ж.

Дипломдық жұмыс

ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР ЕСЕБІ

050508 - Есеп және аудит

2011

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСЫНА ПІКІР

Экономика және қаржы кафедрасы

«Қысқа мерзімді активтер есебі» тақырыбындағы

Қысқа мерзімді активтердің мәні мен есептегі ерекшеліктерімен танысу;
Халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуіне байланысты қысқа мерзімді активтер құрылымының өзгерісі мен бап атауларының ерекшеліктерін зерттеу;
Ақшалай қаражаттар қозғалысының, дебиторлық борыш динамикасының және қорлар жағдайының талдауын жүргізу;
Халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) негізіндегі қысқа мерзімді активтердің есебі мен есептегі қалыптасу проблемалары мен қысқа мерзімді активтер есебінің даму бағыттарын зерттеу.

Дипломдық жұмыстың міндеті:

Қысқа мерзімді активтер есебінің теориялық негіздеріне жалпы сипаттама беру;
Құжаттарда бейнеленген шаруашылық операцияларына бақылау жүргізілуінің дұрыстығын анықтау;
Халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуіне байланысты қысқа мерзімді активтер құрылымының өзгерісі мен бап атауларының ерекшеліктерін тану;
Ақшалай қаражаттарының қозғалысын, дебиторлық борыш динамикасын және қорлар жағдайын талдау.
ЖШС «Чаян» кәсіпорын иелігіндегі қысқа мерзімді активтердің есебін жетілдіру мәселелері мен жолдарын қарастыру .

Зерттедің методологиялық және теоретикалық негізіне мыналар жатады: ҚР заңнамалық актілері, отандық және шетелдік экономистердің осы тақырыпқа арналған еңбектері және «Чаян» ЖШС-нің есебі жайлы мәліметтері пайдаланды.

Теориялық сұрақтарды практикамен ұштастыра білуі, тақырыптың өзекті сұрақтарын қарастыра алуы, бір сұрақтан екінші сұраққа көше алуы барлығы дұрыс. Дипломдық жұмыс жоғары оқу орнының талабына сай келеді.

Студент Имашева Нургульдің дипломдық жұмысын қорғауға жіберуге болады.

Ғылыми жетекшісі:

«Экономика және қаржы»

кафедрасының аға оқытушысы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСЫНА РЕЦЕНЗИЯ

Экономика және қаржы кафедрасы

«Қысқа мерзімді активтер есебі» тақырыбындағы

Өндіріспен, саудамен немесе кәсіпкерліктің басқадай түрімен айналысатын шаруашылық субъектілері қайсыларының болса да шаруашылық қызметпен айналысу үшін белгілі бір мөлшерде материалдық құндылықтары, ақшалай қаражаттар, қаржылық салымдары мен т. б. болуы қажет. Осы жоғарыда аталғандардың ақшалай жиынтығы қысқа мерзімді активтер болып саналады.

Қысқа мерзімді активтер кәсіпорынның едәуір маңызды қаржылық көрсеткіштерінің бірі болып табылады.

Дипломдық жұмыстың тақырыбы бойынша зерттеу объектісі болып ЖШС «Чаян» болып табылады.

Дипломдық жұмыс кіріспе, үш бөлімнен, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде қысқа мерзімді активтердің мәні мен маңызы және есептегі ерекшеліктері мен халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) бойынша оның құрамының өзгерісі жайлы айтылады.

Екінші бөлімінде халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) негізіндегі қысқа мерзімді активтердің талдауын ұйымдастыру туралы (ЖШС «Чаян» мысалында) және ақшалай қаражаттарының қозғалысын, дебиторлық борыш динамикасын, қорлар жағдайын талдау жөніндегі толық мағлұмат берілген.

Үшінші бөлімінде халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) негізіндегі қысқа мерзімді активтердің есебі мен есептегі қалыптасу проблемалары мен қысқа мерзімді активтер есебінің даму бағыттары жазылған.

Дипломдық жұмысты жазудағы алға қойылған мақсат орындалып, тақырыптың өзіндік ерекшелігі мен өзектілігі нақты теория түрінде және тәжірибе жүзінде талданды.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Талдау барысында статистикалық мәліметтер кестелер және диаграммалар түрлерінде бейнеленген. Жұмыс бекітілген талаптарға сәйкес ұқыпты безендірілген.

Дипломдық жұмысты “Өте жақсы”, (А-), 90 балл. деп бағалап, студентке академиялық «Бакалавр» дәрежесін беруге толықтай негіз бар деп есептеймін.

Рецензент

№1 кәсіптік лицейдің

бас бухгалтері Рецлав Э. П.

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Қысқа мерзімді активтердің мәні мен маңызы және есептегі

ерекшеліктері 5

1. 1. Ақшалай қаражат пен олардың баламаларының мазмұны мен

есебі . . . 5

1. 2. Алынуға тиісті шоттар мен дебиторлық берешек есебі . . . 11

1. 3. Қорлардың жалпы мәні мен есептегі ерекшеліктері . . . 17

2 Халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) негізіндегі қысқа

мерзімді активтердің талдауын ұйымдастыру (ЖШС «Чаян»

мысалында) . . . 25

2. 1. Ақшалай қаражаттарының қозғалысын талдау . . . 25

2. 2. Дебиторлық борыш динамикасын талдау . . . 40

2. 3. Қорлар құрамы мен құрылымын талдау . . . 46

3 Қысқа мерзімді активтер есебінің даму жолдары

3. 1 Халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) негізіндегі қысқа

мерзімді активтердің есебі мен есептегі қалыптасу проблемалары . . . 53

3. 2 Қысқа мерзімді активтер есебінің даму бағыттары . . . 78

Қорытынды . . . 83

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 85

Кіріспе

2007 жылдың ақпан айында Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан Республикасының халқының Жолдауында Қазақстан Республикасының әлемдегі тауарлар, көрсетілген қызмет, еңбек ресурстары, капитал, осы заманғы идеялар мен технологиялар нарықтарының шын мәнінде ажырағысыз серпінді бөлігіне айналуы үшін біз он басты міндетті шешуіміз керек деген.

Соның біреуі- қазіргі таңда бухгалтерлік есептің халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуге байланысты капитал нарығының жаһандану нарығының бағытына қарай өрістеуі.

Бухгалтерлік есеп «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасының Заңында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылымына, ұйымның нысанына, айырықша ерекшелігіне есептің сәйкес келуін қамтамасыз етеді. Осы Заң 2007 жылғы 28 ақпанда қабылдаған, онда ол Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік жүйесін реттейді, бухгалтерлік есепті жүргізу мен қаржылық есептілікті жасаудың принциптерін, негізгі сапалық сипаттамалары мен ережелерін белгілейді.

Халықаралық қаржылық есеп стандарты негізіндегі қысқа мерзімді активтердің есебі мен талдауын ұйымдастыру кезінде туындайтын проблемаларды зерттеу дипломдық жұмыстың өзектілігі болып табылады. Себебі, кәсіпорын өз іс-әрекетінің оперативті басқарылуын қамтамасыз ету үшін кәсіпорын иелігіндегі бар қысқа мерзімді активтердің жағдайы, орналасуы мен есебі, сондай-ақ олардың қалыптасу көздері, тиімді ұйымдастырылуы жайлы барлық мәліметтерді қамтуы тиіс.

Дипломдық жұмыстың мақсаты:

Қысқа мерзімді активтердің мәні мен есептегі ерекшеліктерімен танысу;
Халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуіне байланысты қысқа мерзімді активтер құрылымының өзгерісі мен бап атауларының ерекшеліктерін зерттеу;
Ақшалай қаражаттар қозғалысының, дебиторлық борыш динамикасының және қорлар жағдайының талдауын жүргізу;
Халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) негізіндегі қысқа мерзімді активтердің есебі мен есептегі қалыптасу проблемалары мен қысқа мерзімді активтер есебінің даму бағыттарын зерттеу.

Дипломдық жұмыстың міндеті :

Қысқа мерзімді активтер есебінің теориялық негіздеріне жалпы сипаттама беру;
Құжаттарда бейнеленген шаруашылық операцияларына бақылау жүргізілуінің дұрыстығын анықтау;
Халықаралық қаржылық есеп стандартына көшуіне байланысты қысқа мерзімді активтер құрылымының өзгерісі мен бап атауларының ерекшеліктерін тану;
Ақшалай қаражаттарының қозғалысын, дебиторлық борыш динамикасын және қорлар жағдайын талдау.
ЖШС «Чаян» кәсіпорын иелігіндегі қысқа мерзімді активтердің есебін жетілдіру мәселелері мен жолдарын қарастыру .

2006 жылдың бірінші қаңтарынан бастап Қазақстан Республикасының барлық дерлік компанияларының халықаралық қаржы есептілігінің стандарттарына көшуіне байланысты Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі қаржы есептілігін халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сәйкес жасайтын ұйымдар үшін бухгалтерлік есеп шоттарының жұмысына жоспарын жасау жөніндегі нұсқаулықты (негізді ) әзірледі. Нұсқаулық бухгалтерлік есеп шоттарының жұмысына жоспарын әзірлеу жөніндегі жалпы талаптарды белгілейді.

Осы нұсқаулықтың негізінде Қазақстан Республикасының әрбір компаниясы алуан түрлі экономикалық шешімдерді қабылдау үшін өз қызметінің ерекшілігіне және ақпараттарға қажеттілікке қарай және қалыптастырудың жалпы ережелерін пайдалана отырып, шоттардың өзіндік жұмыс жоспарын әзірлеуге тиіс. Жаңа шоттарға көшу процесін қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесі ерекшеліктерін халықаралық қаржылық қорытынды есеп стандарттарымен үйлестірудің және батыс компанияларының бухгалтерлік есеп жүргізу тәжірибесімен сәйкестендірудің бастапқы кезеңі деп түсінген жөн.

Қысқа мерзімді активтер кәсіпорынның едәуір маңызды қаржылық көрсеткіштерінің бірі болып табылады.

Дипломдық жұмыстың тақырыбы бойынша зерттеу объектісі болып ЖШС «Чаян» болып табылады.

Дипломдық жұмыс кіріспе, үш бөлімнен, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Қысқа мерзімді активтердің мәні мен маңызы және есептегі ерекшеліктері

1. 1. Ақшалай қаражат пен олардың баламаларының мазмұны мен есебі

Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі барысында басқа заңды және жеке тұлғалармен қарым-қатынас жасайтындығы белгілі. Сол уақыттардағы операциялардың барлығы дерлік ақшамен есеп айырысу арқылы жүргізіледі. Ал ақша арқылы есеп айырысу белгілі бір заңға сәйкес жүргізілуді қажет етеді. Қазақстан Республикасында қызмет ететін кәсіпорындар мен ұйымдар ақшалармен есеп айырысу операцияларын Қазақстан Республикасының Ұлттық банк мекемесі белгілеген ережелер мен тәртіпке сәйкес жүргізіп отырады. Кәсіпорындар мен ұйымдарда ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізгенде мы-наларды басшылыққа алу керек:

1. Ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық және уақтылы дер кезінде есептеу;

2. Кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгелділігін және олардың тиімді пайдаланылуын бақылау;

3. Есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске алынуы мен шығыс етілуін дұрыс есептеу.

Ақша қаражаттарының есебін жүргізгенде, есеп бойынша сұрақтарды реттейтін жеке халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) жоқ. Бірақ ақша қаражаттары қозғалысының қорытынды есебін құрастырғанда, ХҚЕС (IAS) 7 «Ақша қаражаттары қозғалысының қорытынды есебі» стандартын басшылыққа алу керек.

Ақша қаражаттарының есебі халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) шоттарының бірінші бөліміндегі 1000 «Ақша қаражаттары» бөлімшесіне кіретін мынадай синтетикалық шоттарды қамтиды:

1010 - "Кассадағы ақша қаражаты"; 1020-" Жолдағы ақша қаражаты"; 1030 - "Ағымдағы банк шоттарындағы ақша қаражаты"; 1040 - " Карт-шоттағы ақша қаражаты"; 1050 - "Сақтандыру шоттардағы ақша қаражаты" ; 1060 - "Басқа да ақша қаражаты".

Ақшалай шоттар міндеттемелерді жедел түрде өтеуде қолданылатын атауларды ғана қамтиды. «Ақша қаражаттары» баланстық шотындағы қалдық ақшалай шоттарға кіретін барлық атауларды көрсетеді. ХҚЕС (IAS) 1 «Қаржылық есептілікті ұсыну» стандартын басшылыққа алғанда, банктердегі жай ақшалай есептік шоттардағы ақша қаражаттарының қалдықтары, сонымен қатар банктердегі депозиттердегі шоттар және егер иелігінде шегі бар болса, басқа да банктердегі арнайы шоттарда, басқалары немесе ағымдағы, немесе ұзақ мерзімді активтер деп танылуы тиіс. Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттарында ақша қаражаттары есебінің бұл аспектісі көрініс тапқан жоқ. Халықаралық қаржылық есеп стандартына (ХҚЕС- на) көшкен кезде иелігінде шегі бар бұл ақша қаражаттары қайта жіктелуі тиіс.

Ақша қаражаттарына пошта маркалары, іс сапар шығындарына берілген аванстар, кәсіпорын қызметкерлерінің дебиторлық берешегі және қызметкерлерге немесе сыртқы қатысушыларға берілген (алынуға тиісті шоттар) ақшалай аванстары жатпайды.

Қазіргі таңда ақшалар қозғалысын басқару қаржы нарығының күрделілігіне байланысты маңызды мәселе болып саналып отыр. Бәсеке қабілеттілігі - кәсіпорындар мен ұйымдардың бүгінгі күннің талабына сай, алдағы уақыттарда дамуына қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілуін талап етеді. Ақшалар мен оның баламаларын (эквивалентін) дұрыс ашып көрсету және жіктеу кәсіпорын қызметінің нәтижесін дұрыс (нақты) бағалау үшін қажет.

Ақшалар шоттарында тек қана жедел арада міндеттемелерді өтеу үшін төлем жасауға қабілетті активтер есептеледі. Кәсіпорындар мен ұйымдардың ақшалары олардың кассасындағы, есеп айырысу және валюталық шоттарындағы ақшаларынан, аккредитивтеріндегі ақшаларынан, чектеріндегі ақшаларынан, банктердегі арнаулы шоттарындағы ақшаларынан, сондай-ақ аударылған жолдағы ақшаларынан құралады. Кәсіпорындар мен ұйымдардың бухгалтерлік балансындағы ақшаларының қалдығы деп аталатын бабында осы жоғарыда аталған ақшалар шоттарындағы ақшалардың барлық қалдығының жиынтық сомасы жазылады.

Ақша баламалары (эквиваленті) - бұл ақшаларға ұқсас, бірақ басқаша жіктелетін активтер болып табылады. Оларға қазыналық вексельдер, коммерциялық қағаздар және депозиттік сертификаттар жатады. Түрлі ұсталымдар мен айыппұлдар ұйымның ақшалары қатарына жатқызылмайды. Сондықтан да ақша баламаларын кассадағы ақшалар шотында есептемейді. Ақша баламаларын кәсіпорынның есеп айырысу құралдары ретінде қарастырудың қажеттілігі де жоқ. Ақша қаражаттарының баламалары қысқа мерзімді ақшалай міндеттемелерді қанағаттандыру мақсатында арналған. Көп жағдайларда ақша баламаларын қысқа мерзімді инвестициялар шотында есептейді. Өтелу мерзімі қысқа болғанда (мысалы, 3 ай немесе одан да аз), инвестиция ақша қаражаттарының баламалары ретінде жіктелуі мүмкін. Себебі ақша қаражаттарының баламалары ретінде жіктелетін қысқа мерзімді қаржылық инвестицияларды тану бойынша талаптар қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарты (ҚБЕС) мен халықаралық қаржылық есеп стандарты (ХҚЕС) арасында айырықшаланады (яғни, қазақстандық бухгалтерлік есеп стандартына (ҚБЕС- на) сәйкес кей қаржылық инвестициялар ақша қаражаттарының баламалары ретінде қарастырылуы мүмкін, халықаралық қаржылық есеп стандартына (ХҚЕС- на) сәйкес мүмкін емес), онда халықаралық қаржылық есеп стандартына (ХҚЕС- на) көшкен кезде ақша қаражаттарының баламаларын қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар ретінде жіктеу талап етіледі.

Ақша қаражаттары құрамындағы ақшалардан басқа ақша қаражаттарының баламалары да есептеледі- қысқа мерзімді жоғары өтімді салымдар, ақша қаражатарының нақты сомасына жеңіл аударылады, және құндылықтың өзгеру тәуекелділігіне жеңіл ұшырайды.

Кәсіпорындар мен ұйымдардың меншігіндегі пошта маркалары, алынған вексельдер, жұмысшылар мен қызметкерлерге іссапар шығындары үшін аванс ретінде берілген сомалары, жұмысшылар мен қызметкерлердің басқадай дебиторлық қарыздары ақшалар қатарына жатқызылмайды. Оларды бухгалтерлік есепте дебиторлық борыштар бөлімінде есептейді.

Ал кәсіпорындар мен ұйымдардың кассасы жұмысшы-қызметкерлерге есептелінген еңбекакы бойынша есеп айырысу үшін, күнделікті көлік құралдарына қажетті шығындарды (жанар-жағар майға) төлеп отыру үшін, кеңсе тауарларын сатып алу үшін, сондай-ақ ұйымның хат және басқа да қаражаттарды пошта арқылы жөнелтуі үшін есеп айырысуға арналған. Касса арнайы жабдықталған, яғни дабылдама (дыбыстық белгілер, сигнализация) орнатылған, және ақшаларды сақтайтын сейфі бар бөлмеде орналастыруды қажет етеді. Кассадағы нақты ақшалар касса қызметкерінің мөрі сүргіш арқылы басылып жабылатын сейфте сақталуы тиіс. Бұл сейфтің кілті мен сүргіш басатын мөр касса қызметкерінде, ал кілттің екінші данасы арнайы ыдысқа салынып кәсіпорындар мен ұйымдардың басшысында сақталады. Касса қызметкері әрбір жұмыс күнінің соңында кассаны жауып күзетшіге тапсыруы тиіс.

Кассадағы ақшалардың түгелдігіне касса қызметкері, яғни кассир толық жауап береді. Кәсіпорындар мен ұйымдарда кассирлік жұмысқа қызметкер орналасқан уақытта, яғни ұйым басшысы касса кызметкерін тағайындау туралы бұйрыққа қол қойғаннан кейін кәсіпорынмен касса қызметкері арасында материалдық жауапкершілікке келісімшарт жасалуы қажет. Кәсіпорындар мен ұйымдар өздерінің есеп айырысу шотынан нақты ақшаны сол есеп айырысу шоты ашылған банк мекемесі берген чек кітапшасы арқылы ғана ала алады. Банк мекемесінен нақты ақша алу үшін кәсіпорынның касса қызметкері чек кітапшасындағы парақты толтырады.

Бұл чек парағын толтыру барысында чекке банк мекемесінен алынды, яғни кәсіпорынның жұмсауға тиісті нақты ақшаларының сомасы және бұл соманың қандай мақсатқа жұмсалатындығы жазылып көрсетілуі тиіс.

Толтырылған чекке кәсіпорынның бас бухгалтері және басшысы қол қойып, осы ұйымның мөр таңбасы басылады. Кәсіпорындар мен ұйымдардың касса қызметкері банк мекемесінен нақты ақша аларда банк бақылаушысының қатысуымен ақшаны санап алуы тиіс.

Сонымен қатар банк мекемесінен алынған нақты ақша сол алынған күні кәсіпорындар мен ұйымдардың кассасына кіріске алынуы керек. Ол үшін кассир кассалық кіріс ету ордерін толтырып, содан соң оны кассалық кітапқа жазады. Кәсіпорынның кассасына қолма-қол нақты ақшаны кіріске алу, яғни қабылдау үшін бас бухгалтердің немесе ол сенім білдірген адамның кассалық кіріс ету ордеріне қол қоюы керек және ақша төлеген заңды немесе жеке тұлғаға осы толтырылған кассалық кіріс ету ордерінің квитанциясы беріледі.

Кәсіпорындар мен ұйымдардың кассасынан нақты ақша кассалық шығыс ету ордері немесе тиісті үлгілі түрде дайындалған басқа да ақша төлеу тізімдемелері, сондай-ақ кәсіпорындар мен ұйымдардың басшысы мен бас бухгалтерінің қолдары қойылған ақша алу үшін жазылған өтініштер, шоттар және тағы да басқа құжаттар бойынша беріледі. Бұл құжаттарға кассалық ордердің деректемесі (реквизиті) көрсетілген мөртаңба басылуы керек. Егер кассалық шығыс ету ордеріне қоса тіркелген құжаттарда кәсіпорындар мен ұйымдардың басшысының «рұқсат етемін» деген жазуы және қолы қойылған болса, онда кассалық шығыс ету ордеріне оның қол қоюы аса қажет болып саналмайды. Кәсіпорындар мен ұйымдардың кассасынан адамдарға кассалық шығыс ету ордері бойынша ақша берген кезде касса қызметкері нақты ақша алушы адамның төл құжатын немесе өзін куәландыратын басқа да құжаттарын көрсетуді талап етуі керек. Бұл ақша-алушы адамның аты-жөнін, құжатының нөмірін жазуға арналған және ол құжатты кім бергендігін, қай уақытта берілгендігін кассалық шығыс ету ордеріне қоса жазуға керек.

Кассалық кіріс ету және кассалық шығыс ету ордерлерін немесе олардың

орнына жүретін құжаттарды кассаға берместен бұрын бухгалтерия қызметкерлері тіркеу журналына тіркеп жазады.

Кәсіпорындар мен ұйымдарда жұмысшылар мен қызметкерлерге жәрдемақы, сыйақы, еңбекақы төлеу үшін төлеу тізімдемелері қолданылады. Бұл тізімдемелер тіркеу журналына еңбекақы, жәрдемақы және сыйақыларды төлеп, үлестіріп болғаннан кейін ғана тіркеледі. Кассалық кіріс ету немесе кассалық шығыс ету ордерлері, сондай-ақ олардың орнына жүретін құжаттар бойынша кассаға ақша қабылдауға және кассадан ақша төлеуге тек қана осы құжаттар толтырылған күні ғана рұқсат етіледі. Касса операцияларының есебі кассалық кітапқа тіркеліп отырылуы тиіс. Бұл кітапты касса қызметкері жүргізеді. Кассалық кітаптың беттері нөмірленіп және оған жіп өткізіліп, кәсіпорын басшысы мен бас бухгалтері қолдарын қойып, куәландыруы керек. Кәсіпорынның кассасына келіп түскен, кірістелген немесе кәсіпорынның кассасынан төленген, яғни шығыс етілген ақшалардың кімнен келіп түскендігін немесе кімге не үшін төленгендігін білу үшін ол операцияларға толтырылған құжаттардың нөмірі және бухгалтерлік жазулар, сонымен қатар кіріске алынған, сондай-ақ шығыс етілген сомалар кассалық кітапқа жазылуы тиіс. Күн сайын кәсіпорынның касса қызметкері кассадағы нақты ақшалардың қалдығын жұмыс күнінің соңында санап және оның сомасын кассалық кітапқа жазады. Бұл кассалық кітаптағы деректерге өзгеріс енгізуге, өшіруге, түзетуге жол берілмейді және касса операциялары мен ондағы жүргізілетін, толтырылатын құжаттардың дұрыстығына ұйымның бас бухгалтері бақылау жасап отыруы керек.

Кәсіпорынның кассадағы шетелдік валюта түріндегі нақты ақшаларының

есебі үшін өз алдына кассалық кітап ашылады.

Кәсіпорындардың кассасындағы ақшаларын есептейтін құжаттар бойынша жүргізілетін операциялар кредиті бойынша нөмірі бірінші журнал-ордерде, ал дебеті бойынша осы журнал-ордердің тізімдемесінде жүргізіледі.

Кесте-1

Кассадағы ақшалар шоты бойынша жүргізілетін операциялар

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.