Қиын мінез-құлықты жеткіншек психологиясының өзіндік ерекшеліктері

Кіріспе
1.1.Қиын бала дегеніміз кім
1.2.Қиын мінез.құлықты жеткіншек психологиясының өзіндік ерекшеліктері
1.3.Қиын балалар мәселесін туындадатын негізгі себептер
1.4.Жеткіншек психикасының қалыптасуына факторлардың әсері
1.5.Зорлық.зомбылық көрген қиын балалар

Қортынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізім:

Қиын балалар дегеніміз - ол кейбір себептермен қайсыбір балалардың мінез-құлқында қарама-қайшылыктардың пайда болуы, келіспеушілік жағдайының туындауы. Бұл дегеніміз педагогикалық іс-әрекетке бағынбау, қарсы түру деген сөз.
Қарсы тұрудың себебі — бұл тұлғаның қалыпты дамуынан қалып қоюы. Осы тұста бала бойында теріс кылықтардың пайда болуы, мінез-құлкында қарама-қайшылыктардың туындауы, тәрбиенің дұрыс берілмеуі және т.б.
«Қиын балалар», «қиын тәрбиеленушілер» категориясы шындығында өмірде кездеседі. Олар мектепке барғанға дейін де, мектепте де бар. Ал менің қарастыратыным жеткіншек жастағы қиын, девиантты балалар.
Оларды бұзақы балалардың категориясымен тенестіруге болмайды.
Бұл мектепте және қоғамдык орындарда тәртіпті бұзушы психиқалық және физикалық жағынан қалыпты бала. Көбінесе, ондай балалар бұл тәрбиелеуші мен тәрбиеленуші арасындағы келіспеушілік жағдайдан тұрады. Кейде бұл келіспеушілік шынайы қарама-қайшылықтардың соқтығысуынан, яғни бірін-бірі түсінбеушіліктен туындайды. Бұл тұста өмір дамуының диалектикалық құбылыс екенін түсіну керек, яғни өмірде қарама-қайшы нәрселер әркашанда кездеседі: өмір мен өлім, дені сау мен ауру, қайрымдылық пен зұлымдық. Осылардың қақтығысуынан және күрес нәтижесінде өмір дамуы жүреді, қоғам, ұжым және адам дамиды.
«Қиын бала» атанып, отбасында да, мектепте де қиындық тудырып жүрген балалар туралы айтылып та, жазылып та жүр. Әйтсе де, бұл мәселе әлі шешімін тапқан жоқ. Адам өмірге келген сәттен бастап, ұлкен әлеуметтік ортаға тап болады. Оның осы ортада өзін нық, еркін сезінуі ұшін көптеген факторлар қажет. Қазіргі көпмәдениетті қоғамда балаға сырттан әсер етуші жағдайлар оның жаңа қалыптасып келе жатқан тұлғасына әсерін тигізеді. С.Т. Холлдың пікірі бойынша, «бала толыққанды дамуы үшін», өз халқының сезімдері мен көзқарастарын басынан өткеруі қажет. Бұны келтіріп отырған себебіміз, баланың қиын бала атануына өз халқына тән мәдениетпен, салт-дәстүрмен тәрбиеленбеуі де, ғылыми тілмен айтқанда, этнопсихологиялық ерекшеліктердің ескерілмеуі де өз әсерін тигізуде.
Қандай да бір олқылығы бар баланың даму жағдайы, әдетте қолайсыз, жағымсыз болады. Ол баланың дамуына кері әсерін тигізетін тәрбиелеуші шағын әлеуметтің сипаттарынан, тәрбиелеу – оқыту үрдістерінен және солар ықпал еткен тәрбиеленушінің ішкі ұстанымынан құралады.
Балалардың әлеуметтік-педагогикалық олқылығының пайда болу тетігі мен дамуы баланың тұлға болуға деген қажеттілігі мен сондай болу мүмкіндігінің арасындағы қайшылықтар негізінде іске қосылады.
Баланың дербестенуге ұмтылуы оған қатысты референттік топтардың (бірінші отбасының, одан кейін балалар бақшасындағы және мектептегі құрбыларының) оның әлеуметтік қалыптарға сай емес жеке дара көріністерін қабылдағысы келмейтіндігімен қақтығысқа түседі.

1. «Психология: Адамзат ақыл-ойының қазынасы», Алматы, 2005ж.
2. Аймауытов Ж. «Психология» Алматы 1995ж
3. Әбеуова И., Әбдіраманова Д. «Мінез-құлықында қиындық бар оқушыларды анықтау жолдары», Алматы, 2003жыл
4. Богословский т.б. редакциясымен «Жалпы психология», Алматы, 1980ж.
5. Жақыпов С. М., Бизақова Ф. «Білім беру жүйесінде қолданылатын психокоррекциялық жаттығулар», Тараз 2005
6. Жанғабылова А. «Қиын бала дегеніміз кім?» //Мектептегі психология// №5,2006
7. Жарықбаев Қ. «Әдеп және жантану», Алматы, 1996ж.
8. Жарықбаев Қ. «Жалпы психология», Алматы, 2004ж.
9. Жарықбаев Қ. «Жантану негіздері», Алматы, 2002ж.
10. Жарықбаев Қ. «Психология», Алматы, 1982ж.
11. Корнилов К. Н. «Психология», Алмаы, 1946ж.