Азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Қазақ Гуманитарлық Заң Университеті

"Еңбек құқығы және азаматтық іс-жүргізу" кафедрасы

Диплом жұмысы

Тақырыбы : Азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер

Ғылыми жетекші:

Шымкент 2006 ж

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . 3

1. Азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер -

дәлелдемелердің бір түрі ретінде

1. 1 Азаматтық істер бойынша дәлелдемелердің жалпы түсінігі. . 5

1. 2 Жазбаша дәлелдемелердің ұғымы 10

1. 3 Жазбаша дәлелдемелерді зерттеу және бағалау . . . 15

2. Дәлелдемелердің түрлері

2. 1 Іске қатысушылардың түсініктемелері және куәнің

жауаптары . . . 22

2. 2 Заттай дәлелдемелер және сарапшының қорытындысы 32

Қорытынды . 47

Қолданылған әдебиеттер тізімі. . 49

КІРІСПЕ

«Азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер» тақырыбындағы диплом жұмысы кіріспеден, негізгі екі бөлімнен, қорытындыдан және қайнар көздерінің тізімнен тұрады.

Бірінші бөлімінде азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер дәлелдемелердің бір түрі ретінде -жазбаша дәлелдемелердің ұғымы және оларды зерттеу тәртібі қарастырылған.

Екінші бөлімде жазбаша дәлелдемелерден басқа да дәлелдемелердің түрлеріне тоқталып оларға теоретикалық сипаттама берілген.

Егеменді ел болғалы қоғамның қай саласындағыдай сот жүйесінде де түбірлі өзгерістер жүріп жатыр. Осы өзгерістердің адам құкықтарына қатысты ең оң өзгерістер екенін әсіресе сот жүйесінен айкынырақ аңғаруға болады.

Сот тәуелсіздігін сақтау казақ елінде өмір сүріп жатқан кез-келген азамат алдындағы терең жауапкершілік. Ел Конституциясында сот жүйесіне айрықша орын берілген болса, ол осы жауапкершіліктің дамып жатқандығы деп түсінеміз.

«Азаматтық істер бойынша жазбаша дәлелдемелер» тақырыбындағы ғылыми еңбекті жазуда ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексі, басқа да заң нормалары және процессуалист ғалымдардың, атап айтқанда: М. К. Треушников, С. В. Курылев, З. К. Абдулина, З. Х. Баймолдина және т. б. еңбектері қолданылды.

Жұмыста қолданылатын негізгі терминдер: азаматтық іс жүргізу кодексі, сот өндірісі, дәлелдеу, дәлелдемелер, сот, судья, сарапшы, маман, объект, субъект, тараптар, куәлер, заттай дәлелдемелер, жазбаша дәлелдемелер, дәлелдемелерді зерттеу, дәлелдемелерді бағалау т. б.

Диплом жұмысының негізгі мақсаты дәлелдеу институтының мәнін, маңызын, соңғы жылдарда іс жүргізу заңнамаларына енгізілген заң нормаларының күшін жойған заң нормасынан артықшылықтары мен ерекшеліктерін карастыру.

Ғылыми жұмыста Қазақстан Республикасындағы азаматтық сот өндірісінің атқаратын ролі мен қызметіне ғылыми сипаттама берілді, осы салада қолданылатын заңдарға біршама сараптау жүргізілді.

Негізінен аталған тақырыптың өзектілігі еліміздің Конституциясында бекітілген әрбір азаматтың бұзылған немесе заңмен қорғалатын мүдделерін қорғаудың кепілі ретінде сотта істерді қарағанда дәлелдемелерді жинаудың және ұсынудың, оны соттар тарапынан зерттеудің және бағалаудың маңыздылығымен айқындалады.

1. АЗАМАТТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША ЖАЗБАША ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕР -ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРДІҢ БІР ТҮРІ РЕТІНДЕ

1. 1 Азаматтық істер бойынша дәлелдемелердің жалпы түсінігі

Азаматтық іс жүргізуде дәлелдеу сот дәлелдемелерді пайдалану арқылы жүзеге асады. Соттағы дәлелдемелер азаматтық істерді дұрыс шешу үшін қажетті мән - жайлар мен заңды фактілерді бекітетін құрал ретінде қолданылады. АІЖК-ң 64-бабында соттағы дәлелдемелердің ұғымы көрсетілген: Заңмен көзделген тәртіпте сот тараптардың талаптары мен қарсылықтарын көздейтін мән-жайлардың бар-жағын, сондай-ақ істі дұрыс шешу үшін өзге де маңызы бар мән-жайларды солардың негізінде аныктайтын заңды түрде алынған нақты деректер іс бойынша дәлелдемелер болып табылады. /і/

Бұл нақты деректер тараптардың және үшінші тұлғалардың түсініктемелерімен, куәлардың айғақтарымен, заттай дәлелдемелермен, сарапшылардың қорытындыларымен, іс жүргізу әрекеттерінің хаттамаларымен және өзге де құжаттармен анықталады.

Азаматтық іс жүргізудің баптарында бір ұғымды ашу үшін бірнеше терминдер қолданылатыны белгілі. Мысалы: АІЖК-ң 64-бабының 2- тармағында іс жүргізу әрекеттерінің хаттамаларымен және өзге де құжаттармен анықталады десе; АІЖК-ң 177-бабының 1-тармағы, 182-бабының 1-тармағы, 01 және 204 баптарында - құжаттар деп көрсетілген - АІЖК-ң 81-85 баптарында, 334-бабының 2-тармағында, 338-баптың 1-бөлімінің 1-тармағында - жазбаша дәлелдемелер деп карастырылған;

АІЖК-ң 64-бабының 1-тармағы бойынша соттағы дәлелдемелер дегеніміз нақты деректер. Нақты деректер деп отырғанымыз істің дұрыс шешілуін маңызы бар заңды фактілер туралы мәлбмертер мен акпараттар.

Ақпараттар іске катысушы тұлғалар табыстаған материалдарды судья қабылдай отырып онда шын мәнінде болған дүрыс мәліметтер ме немесе жалған мәлімет пе оны білмейді. Жиналған және үсынылған дәлелдемелерді сот зерттейді және бағалайды. Бірак соттың бұл әрекеті дәлелдеменің сапалылығына кепілдік бермейді. Мұндағы соттың міндеті-дәлелдемелі материалдардың қайсысының соттың дәлелдемелер белгісіне тән екенін, сондықтан дәлелдеме ретінде қабылданатынын анықтайды. /19/

Зан сотқа табысталған барлык материалдарды дәлелдеме деп танымайды. Істегі дәлелдеменің жалған екені мәлімделген жағдайда осы дәлелдемені ұсынған адам соттан оны дәлелдемелер қатарынан алып тастап, істі өзге дәлелдемелердің негізінде шешуді өтіне алады.

Дәлелдемелердің жалғандығы туралы мәлімдеуді тексеру үшін сот сраптама тағайындай алады, сондай-ақ тараптарға өзге дәлелдемелер беруді үсына алады.

Олай болса дәлелдемелер дегеніміз -істің дүрыс шешілуіне әсер ететін шынайы мәліметтер. Дәлелдемелер біріншіден, іске қатысты болуы тиіс;

екіншіден, іске қатысты болуы тиіс;

үшіншіден, заңда көзделген дәлелдемелердің түрі болуы тиіс;

Соттағы дәлелдемелерді сипаттайтын бірінші белгі, - соттағы дәлелдемлер заңды тәсілмен алынған накты мән-жайлар болуы тиіс деген теореманы тереңірек ашатын болсак, /14/ ҚР Конституциясының 77-бабының 3-тармағының 9-тармакшасында заңсыз тәсілмен алынған айғактардың заңды күші болмайды

делінген 121. Сонымен бірге АІЖК-ң 69-бабының 3-тармағында заңды бұза отырып алынған дәлелдемелер заңдық күші жоқ деп танылады және сот шешімінің негізіне жатқызыла алмайды, сондай-ақ іс үшін маңызы бар кез келген мән-жайды дәлелдеу кезінде пайдаланыла алмайды деп көрсетілген.

Соттың дәлелдемелердің бірінші белгісінде дәлелдемелерге жол беру ережесі көрініс табады. АІЖК-ң 68-бабының 1-тармағында егер дәлелдеме осы кодексте негізделген тәртіппен алынса, дәлелдемеге жол беруге болады деп танылады. Куәлерден жауап, тараптар мен үшінші түлғалардан жауап, жазбаша және ауызша дәлелдемелер, сарапшының қорытындысы заңда көрсетілген тәртіппен алынуы тиіс.

АІЖК-ң 69-бабында дәлелдемелер ретінде жол беруге болмайтын нақты деректер көрсетілген. Нақты деректер, егер олар заң талаптарын бүза отырып, іске қатысушы түлғалардың заңмен кепілдік берілген қүқықтарьшан айыру немесе оларды ығыстыру арқылы немесе істі сотта қарауға дайындау кезінде немесе сотта қарағанда азаматтық процестің өзге де ережелерін бүза отырып, оның ішінде:

Күш қолдану, қорқыту, алдау, сол секілді өзге де заңсыз іс -әрекеттерді қолдана отырып;
Оларға түсіндірмеудің, толық немесе дүрыс түсірмеудіңсалдарынан туындаған іске қатысушы адамдардың өз күқықтарымен міндеттеріне қатысты жаңылуын пайдалана отырып;
Осы азаматтық іс бойынша іс жүргізуді жүзеге асыруға қүқығыжоқ адамның іс жүргізу іс-әрекетін жүргізуінебайланысты;
Қарсылык білдіруге жататын адамның іс жүргізу іс-әрекетінекатысуына байланысты;
Іс жүргізу іс-әрекетінің тәртібін айтарлыктай бүза отырып;

Белгісіз көзде немесе сот отырысында анықтала алмайтынкөзден;
Дәлелдеу барысында қазіргі ғылыми білімге қайшы келетінәдістерді қолдана отырып алынған болса, олар нақты деректердіңрастығына әсер етсе немесе әсер етуі мүмкін болса, оларды сотдәлелдемелер ретінде пайдалануға жол беруге болмайды деп тануғатиіс.

Іс бойынша іс жүргізу кезінде нақты деректерді дәлелдемелер ретінде пайдалануға жол беруге болмайтындығын, сондай-ақ оларды шектеп пайдаланудың мүмкіндігін өз бастамшылығы бойынша немесе іске катысушы адамдардың өтініші бойынша сот белгілейді.

Аталған тәртіп бүзушылықтармен алынған нақты деректер тиісті тәртіп бүзушылыктардың және оларға жол берген адамдардың кінәлілігінің дәлелдемесі ретінде пайдаланылуы мүмкін.

Соттағы дәлелдемелерге тән екінші белгі дәлелдемелердің іске қатысты болуы. Егер дәлелдеме іс үшін маңызды мән-жайлардьщ бар екендігі туралы түжырымдары растайтын, терісіне шығаратынне оларға күмән келтіретін нақты деректер болса, сот дәлелдемелі іске катысты деп таниды. /15/

Сот дәлелдемелердің қатыстылығына байланысты сүрақты шешкенде ізделініп отырған фактінің шеңберіне шығады, яғни, дәлелдемелердің катыстылығы дәлелдеу пәнімен анықталады. Егер іс бойынша нақты деректер мен заңды фактілермен басқа да мән-жайлардың арасында байланыс бар болса, онда сот дәлелдемелерді іске қатысты деп таниды. Ал онда байланыс болмаса дәлелдемелік материалдар іске қатысты емес деп танылады.

Олай болса, дәлелдемелердің катыстылығына байланысты мәселелер, бірінші кезекте материалдың қүкыктық нормаларына

сәйкес жүргізіледі. Себебі дәл материалдық кұкық нормаларында маңызды фактілер бекітілген.

Практикада нақты деректердің қатыстылығын анықтауда кейбір киыншылықтар туындайды.

Соттық дәлелдемелерге қатысаты үшінші белгі - дәлелдемелерді заңда қараг^ырылған тәсілдер арқылы алу. /іб/ Заңда көзделмеген тәсілдермен алынған дәлелдемелер соттық дәлелдемелер деп танылмайды.

Дәлелдемелерді алудың заңда қарастырылған түрлері мыналар:

тараптар мен үшінші түлғалардьщ түсініктемелері;
куәлердің жауап беруі;
жазбаша дәлелдемелері;
заттай дәлелдемелер;
сарапшылардың корытындысы;

АІЖК-ң 68-бабының 2-тармағында: "Заң бойынша белгілібір дәлелдемелермен расталуға тиіс істің мән-жайлары ешқандай баска дәлелдемелермен расталуға тиіс емес" деп көрсетлген. Жекелеген дәлелдемелердің қатыстылығына байланысты нақты ережелер материалдық қүқықтың нормаларында орын алған /1/. Мысалы АК 153-бабының 1-тармағында мәліменің жай жазбаша түрін сақтамау оның жарамсыз басып қалуына әкеліп соқтырмайды, бірақ дау туған жағдайда тараптарды мәміленің жасалғанын, мазмүның немесе орындалуын куәгерлік айғақтармен растау қүқығынан айырады /?■'. Алайда тараптар мәміленің жасалғанын, мазмүның немесе орындалғаньщ жазбаша немесе өзге, куәгерлік айғақтардан басқа дәлелдермен растауға қүкылы.

Шартқа отыру фактісі нотариалды жолмен куәландыру қажет ететін қүжат. Егерде мүндай мәмілер натариалды куәландырмасада, тараптардың бірімен жартылай немесе толык орындалып койған болса, үшінші түлғалардың күкықтарын бүзбайды және заңға

қайшы келтейді және АІЖК-ң 64-бабының 2-тармағына сілтіме жасай отырып сотпен жарамды деп танылады.

Бұл жерден, материалдық құқық соның ішінде азаматтық құқық дәлелдемелік құқықтың мазмұнына әсер етеді. Дәл азаматтық кұқыты натқы істер бойынша дәледемелердің ерекшелігін негізейтін дәлелдемелер туралы арнайы нормалар мазмүндалған.

1. 2 Жазбаша дәлелдемелердің ұғымы

Іс ушін манызы бар мән-жайлар туралы мәліметтерді қамтитын актілер, құжаттар, іскерлік немесе жеке сипаттағы хаттар жазбаша дәлелдемелер болып табылады. АІЖК-ң 81-бабы. Заңда берілген бұл анықтамада кемшіліктер бар деп айтуға болады. Себебі, жазбаша дәлелдемелер дегеніміз кез-келген объективті затта белгіленген, адамның ойын білдіретін нақты деректер. Аталған деректер қағазда, ағашта, таста, металда т. б. жазылуы мүмкін. Ал алғашкы анықтама кағаз жүзінде берілген жазбаша дәлелдемельрмен шектеліп қалады. Сондықтан да жазбаша дәлелдемелер дегеніміз - істің мен-жайы туралы мәліметтер мазмұндалған объективті әлемдегі кез-келген белгілер мен жазбалар (К. С. Юдельсон /4/, В. В. Коломыцев /5/) . Акпарат жазбаша берілген пәнді оку арқылы алынады. Ақпаратты беру түрлі тәсілдер арқылы: каламмен, бояумен ойып жазу аркылы және әріптермен, иероглифтермен, белгілермен, ноталармен, суреттермен т. б. жүзеге асырлады.

Жазбаша дәлелдемелерді тараптар мен үшінші түлғалардың жазбаша нысгнды берілген түсініктемелерінен, сарапшылардың кортындыларынан ажыратып караған жөн. Соныңда аталған дәлелдеменін екі түрінен олар мынандай белгілерімен

ажыратылады: жазбаша дәлелдемелер іс жүргізу бойынша тарап, үшінші түлға, сарапшы ретінде процессуалдық статусқа ие емес түлғалардан алынатын мәлімет. (М. К. Треушников 161) жазбаша дәлелдемелерді бірнеше белгілеріне қарап жіктеуге болады:

а) мазмүнына қарап;

б) субъектілеріне байланысты;

в) нысанына байланысты;

г) қүрылу сипатына байланысты;

Жазбаша дәлелдемелер мазмүнына байланысты:

а) тәртіп орнататын

б) мәлімет беретін болып бөлінеді;

Тәртіп орнататын жазбаша дәлелдемелер - істің мән-жайы туралы мәлімет мазмүндалған билік ету сипатына ие дәлелдемелер.

Тәртіп орнататын актілерге: мемлекеттік органдардың нормативті емес актілерді, заңды түлғалардың өз қызметтік функциясын атқаруына байланысты актілері; мемлекеттік және баска да органдардың лауазымды түлғалары шығаратын актілері; т. б. кіреді. /17/

Мәлімет беретін жазбаша дәлелдемелер, субъектілердің қүкыктық қатьшастарының еркіне әсер ететін немесе еркін шектейтін ақпараттарды камтымайды, Оғаг: анықтамалар, есептер, мәжіліс хаттамалары, хаттар т. б. жатады.

Субъектілері бойынша жазбаша дәлелдемелерді:

а) Ресми

б) Ресми емес (жеке) дәлелдемелер деп бөлуге болады.

Ресми жазбаша дәлелдемелер деп-мемлекеттік органдардың, лауазымды түлғалардың, заңды түлғалардың өз күзіреті шегінде үйымдастырушылык-күкыктык нысанындағы кабылдаған немесе шығарылған күжаттарын айтамыз. /20/ Мысалы, ішкі еңбек

тәртібінің жарғысы. Азаматтык хал актілерін тіркеу органдарының куәліктері т. б.

Ресми жазбаша дәлелдемелер азаматтардың өзі дайындаған немесе жасаған дәлелдемелері. Мысалы: хаттар, күнделіктер т. б.

Жазбаша дәлелдемелер нысанына карай

а) жай

б) квалификациялык болып бөлінеді:

Жай жазбаша дәлелдемелер -арнайы рәсімдеуді қажет етпейтін дәлелдемелер. Мысалы, жеке сипаттағы хаттар, ресми емес жолдау, үндеу, ұран т. б.

Квалификациялық жазбаша дәлелдемелер-белгілі заңдарда бекітілген нысанды күрылуы тиіс. Мысалы, нотериалды куәлендіру, белгілі қүзіретті органда тіркеу т. б.

Қүрылу сипатына қарай жазбаша дәлелдемелер:

а) Түпнүсқа

б) Көшірме болып бөлінеді.

Жазбаша дәлелдемелердің көшірмесі түрлі тәсілдер арқылы: ксерокөшірме, суретке түсіру, түпнүсқа дәлелдеменің мазмүнын көшіру т. б. жүзеге асады.

Соңғы жылдарда күжаттарды факсимилелік көшіру жолымен алу көптеп кездеседі (факс арқылы) Азаматтық кодекстің 152-бабының 2-бөлімінің 3 тармағында егер заңдарға немесе мәмілеге қатысушылардың бірінің талаптарына қайшы немесе, мәміле жасау кезінде қол қоюдың Факсимшілік көшірме күралдарын пайдалануға жол беріледі делінген. /З/

АК 152-бабының 3-бөлімінің 2-тармағьшда хат, жеделхат, телефонжазба, телетайпжазба, факс немесе субъектілерді және олардың ерік білдіруінің мазмүнын айқындайтын өзге де күжаттар алмасу, егер заңдармен немесе тараптардьщ келісімімен өзгеше

белгіленбесе, жазбаша түрде жасалған мәмілеге теңестіріледі деп

көрсетілген.

Жазбаша дәлелдемелерді тараптар мен әске қатысушы тұлғалар

және олардың өтініштері бойынша сот талап етуі арқылы

табысталуы мүмкін.

Соттың алдында іске қатысатын немесе қатыспайтын түлғалардын жазбаша дәлелдемелер талап ету туралы өтініш жасайтын түлға осы дәлелдемені көрсетуге, оларды өз бетінше алуға кедергі болатын себептерді, өзі дәлелдемелерді сол түлғаларда деп санайтын негіздерін көрсетуі тиіс.

Соттьщ азаматтардан немесе заңды түлғалардан талап ететін жазбаша дәлелдемелері тікелей сотқа жіберіледі. Сот жазбаша дәлелдеме талап ету туралы өтініш берген түлғаға сонынан сотқа табыс ету үшін алу қүкығын беретін сүрату бере алады.

Талап етілген жазбаша дәлелдемелерді табыс ету немесе оны сот белгілеген мерзімде табыс ету мүмкіндігі жоқ түлғалар бүл туралы себептерін көрсете отырып, сотқа кабарлауға міндетті. сот хабардар етілмеген жағдайда, сонай-ак соттың жазбаша дәлелдемелерін табыс ету талабы сот дәлелсіз деп таныған себептер бойынша орындалмаса, іске катысушы түлғалар он айлық есептер көрсеткіш мөлшерінде, ал соттың қайталама және одан кейінгі талаптарын орындамаған жағдайда, жиырма айлық есептеп көрсеткіш мөлшеріндеайыппул төленеді. Айыппул салу өзінде жазбаша дәлелдемені үстап отырған түлғаны сот талап еткен затты беру міндетінен босатпайды, жазбаша дәлелдемелер, әдетте, түпнүсқа күйінде беріледі. Егер қүжаттың көшірмесі - берілсе, сот қажет болған жағдайда түпнүсқаның берілуін талап етуге күкылы (АІЖК 83-бабы) . /1/

Жазбаша дәлелдемелерді сотқа беру киын болған ретте сот тиісінше куәландырылған көшірмелерді және үзінділерді беруді

талап ете алады немесе жазбаша дәлелдемелерді олар сақталып қойылған жерде қарай алады және зерттей алады.

Түпнұсқаны жазбаша дәлелдемелер, сондай-ақ істеген және
хаттар оларды табыс еткен тұлғалардың өтініші бойынша сот
шешімі заңды күшіне енгеннен кейін оларға қайтарылуы мүмкін.

Бүл орайда істе жазбаша дәлелдемелердің судья куәландырылған

көшірмесі қалады.

Жазбаша дәлелдемелер соттың шешімі заңды күшіне енгенге

дейін, егер сот мүмкін деп тапса, оларды табыс еткен түлғаларға
қайтарылуы мүмкін. АІЖК 85-бабы. /1/

Қазіргі замаңда ғылым мен техниканың дамыған кезеңінде дәлелдемеі„. рді алудың жана мүмкіндіктері пайда бола бастады. Электроникалық техникалардьщ көркеюіне байланысты көптеген нақты деректер мен фактілерді фонограммалар, видиожазбалар, аудиожазбалар арқылы тіркеуге болады және мүндай күралдар аркылы алынған дәлелдемелер дәлелдемелердің растылығына "күшті" негіз болады деп жазды срыс ғалымы М. К. Треушников. /7/

Талап етілген немесе табысы етілген компютерлік хабарламаны қамтитын материалдар, фото және кино түсірілімдер, дыбыс және бейне жазбалар жазбаша дәлелдемелер қатарына жатады (АІЖК 82-баб 2-тарма, ; ) /1/.

АІЖК-ң 90-бабының 4-тармағы бойынша ғылыми-техникалық қүралдарды жоспарын қолдаһудың нәтижесі, мүндай колдануға занмен жол берілетін жағдайларды қоспағанда, дәлелдеме ретінде пайдаланылмайды. Заңмен жол берілетін жағдайларға келесі жедел-іздестіру шараларын көрсетуге бслады, (жалпы және арнайы)

Арнайы техникалық қүралдарды пайдалану;

Почталык-телеграфтық каналдарға байланыстарда сырткы пішініне, көрінісіне, белгілеріне карап жедел іздестіру;

Телефон және басқада байланыс тыңдау;

Компютер жүйесіндегі және басқада техникалық кұралдарындағы ақпараттарды түсіріп алу;

Арнайы техникалық құралдар (аудио-видиожазбалар, кино-фототүсірмелер, басқа да техникалық күралдар) аркылы, материалдар мен заттарды қолдану аркылы адам өмірі мен денсаулығына қауіп төндірмейтін және қоршаған ортаға зиян келтірмейтін жағдайда бақылаулар жасау;

Ғылыми-техникалық қүралдардың көмегімен алынған материалдар мен басқа да қүжаттарды зерттеу және сақтау іс жүргізу заңдарында көзделген тәртәппен жүзеге асады.

ҚР азаматтык іс жүргізу заңдары ғылым мен техникалық жетістіктері нәтижесінде қүралдарды пайдалана отырып алынған дәлелдемелердің растығын қамтамассыз ететін шарттарды қарастырмаған Тек, АІЖК-ң 90-бабының 5-бөлімінде мынандай ереже бекітілген: ғылыми-техникалык қүралдарды пайдалану тарап үсынған аныктамамен белгіленеді немесе ғылыми-техникалык қүралдардың деректері, оларды пайдаланудың шарттары мен тәртібі, бүл күралдар қолданылған объектілер және оларды пайдаланудың нәтижелері көрсетіле отырып, сот жүргізген тиісті іс жүргізу іс-әрекеттерінің хаттамаларында көрсетілген. /і/

1. 3 Жазбаша дәлелдемелерді зерттеу және бағалау

Дәлелдемелерді зерттеу азаматтық іс жүргізу қағидаларын қатаң сақтай отырып сотпен, тараптармен және баска да іске қатысушылармен жүзеге асырылады. /8/

Дәлелдемелерді зерттеу соттык талқылау кезінде іске катысушылардың түсініктемелерін таңдау, куәлерден жауап алу,

сорапшының қорытындысын тыңдау, жазбаша дәлелдемелерді жариялау, заттай дәлелдемелерді қарау, хаттамаларды жариялау, сот тапсырмасымен орындау және дәлелдемелерді қамтамасыз ету жолдарымен іске асырылады.

Дәлелдемелерді зерттеуде сот белсенді әрекет етеді, дәлелдемелерді зерттеу тәртібін сот бекітеді. Судьяньщ кез-келген уақытша істің мән-жайын анықтау мақсатында тараптарға, үшінші тұлғаларға куәлерге, мамандарға, сарапшыларға сұрақтар қоюға құқылы.

Қажет болған жағдайда сот куәлерден екінші мәрте жауап алуға және қарама-қарсы пікірлерін анықтау үшін оларды беттестіруге құқылы.

Заңда бекітілген тәртіпке іске қатысушылар бір-біріне, сондай-ақ куәлерге, мамандарға, сарапшыларға сұрақтар қоюға кұқылы. Іске қатысушылар сотқа сұрактар койған жағдайда, сот оны іске қатысты емес деп таныған жағдайда оған жауап бермеуге құқылы.

Затты түрған жерінде қарау аркылы дәлелдемелерді зерттеу заңмен нақты бекітілген. АІЖК-ң 84-87, 88, 170-баптық 9-тармағы, 204-баптары. /1/

Кейіннен карап, зерттеу мүмкін болмайтын жазбаша және заттай дәлелдемелерді сот, істі сотта қарауға әзірлеу кезінде түрған жерінде қарайды.

АІЖҚ-ң 88-бабына сәйкес тез бүлінетін затта дәлелдемелерді сот дереу қарап шығады және зерттейді, одан кейін оларды қарап шығуға әкелген адамға кайтарады. Мүндай заттай дәлелдемелерді қарап, зерттеу орны ен уакыты туралы іске қатысушы адамдар, егер олар заттай дәлелдемелерді түрған жерінде карау кезінде келе алса, хабарланады. Хабарланған іске қатасушы адамдардың келмеуі заттай дәлелдемелерді қарап, зерттеуге кедергі келтірмейді. Қарап шығару және зерттеу деректері хаттамаға енгізіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.