Ауылдық жердегі адам экологиясы

Ауылдық жердегі адам экологиясы
Ауыл шаруашылық экологиясы

Ауылдық жердегі адам экологиясы — қаладан тыс жерлерде тұратын, көбіне азық-түлік өнімдерін өндірумен және техникалық дақылдарөсірумен айналысатын адамдардың тіршілік әрекетінің ерекшеліктерін қарастыратын адам экологиясының бөлімі. Ауылдық жерлердегі адамдардың дем алуы, тұрмысы, еңбегі бірқатар ортақ ерекшеліктермен және тұратын аймақтары мен іс-әрекет түрлеріне байланысты өзгеше белгілермен сипатталады. Ортақ ерекшеліктердің ішінен мыналарды атап өтуге болады: қала тұрғыңдарымен салыстырғанда табиғи ортамен тығыз байланысады. Егіншіліктегі барлық жұмыс түрлері (жер жырту, егу, себу, егін орағы, т.б.) далада орындалады. Көптеген механизаторлардың жұмыс орны трактор, комбайн, автомашина кабиналары болып шығады. Көктемде және күзде ауылшаруашылық жұмыстары төмен температурада, кейде жаңбыр астында орындалады. Мал өсірушілердің еңбегі де бірқатар зиянды факторларға: ауаныңбиогенді газдармен (күкіртсутек пен аммиак) ластануы, малды күтуде, мал қораларын тазалауда қол еңбегі үлесінің көп болуы, қолмен сауу, т.б. байланысты. Адам денсаулығына және қоршаған ортаға қолайсыз әсер ететін факторлардың ішінен ауыл шаруашылығында кең қолданылатын улы химикаттар (пестицидтер) елеулі орын алады. Ауылдық жердегі адамдардың өмір салтын қандай да бір жағдайларға байланысты бірнеше түрге бөледі: 1) ауылдың дәстүрлі өмір салты, әсіресе адамдар аз тұратын шалғай елді мекендерде кең таралған; 2)әкімшіліктік аудан орталықтарымен немесе ірі елді мекенмен көліктік байланысы бар қала элементтері бар ауылдың дәстүрлі өмір салты. Көбіне халық саны орташа ауылдық елді мекендерде орналасқан; 3) ауылдық дәстүрлі өмір салтынан қалалыққа өтпелі өмір салты ірі ауылдық мекендерге, ауылдық-әкімшілік аудан орталықтарына тән; 4) қала маңындағы ауылдық өмір салты ірі қала маңында орналасқан (көлікпен 1—2 сағатта баратын) ауылдық елді мекендерде байқалады; 5) ауылдық өмір салтын таңдап алған, сонымен бір мезгілде көп жағынан қалалық байлықтарға бағдарланған фермерлік шаруашылыктардағы өмір салты; 6) тундра,тайга, солтүстік теңіз жағалауларында мекендейтін, аңшылықпен, бұғы аулаумен, балық аулаумен айналасатын саны аз халықтардың өмір салты.