Оғыз империясы

1. Оғыз империясының пайда болуы
2. Оғыз империясының қоныс аударған жерлері
3. Оғыз имппериясының дағдарысқа ұшырауы
4. Оғыз империясын көрші мемлекеттермен қарым.қатынасы
5. Оғыз халқының ұлы перзенттері
6. Оғыз империясының печенгтермен соғысы
7. Оғыз империясының Еуразияняң саяси және әскери тарихындағы маңызы

VIII ғ. орта кезінде түргештер мұрасы үшін қарлұқтармен болған күресте оғыздардың едәуір бөлегі Жетісуды тастап, тау баурайлары мен Шу алқабына кетіп қалған болатын. Осы арада олардың «Көне Гүзия» деп аталатын ордасы бартұгын. IX ғ. бас кезінде оғыздардың көсемдері қарлұқтармен және қимақтармен одақтасып, қанғар-печенег бірлестігін күйретеді, сөйтіп Сырдарияның төменгі жағы мен Арал өңірі даласын басып алады. IX ғ. соңғы кезінде олар хазарлармен одақ құрып, печенегтерді жеңеді де, Орал мен Еділ арасын холастына қаратады.
Печенегтермен ұзақ уақытқа созылған күрес-тартысы олардың саяси бірлігін күшейтіп, тайпалардың оғыздық одағын құруға себепші болады. Оғыздар құрамына Сырдария алқабы мен Арал-Каспий далаларының үнді-еуропа және финн-угор тектес ежелгі (негізінен түріктендірілген) этникалық компоненттері және сонымен бірге Жетісу мен Сібірдің: халаджылар, жагарлар, чаруктер, қарлүқтар, имурлер, байандүрлар, қайлар секілді көшпелі және жартылай көшпелі тайпалары да кіреді. Оғыздардың этникалық кауымдастығының құрылуы ұзақ және күрделі процесс болады. Әу баста оғыз тобының өзегі Жетісуда ұйымдасады, алайда батысқа қарай жылжу барысында Оңтүстік және Батыс Қазақстан жерінің кешпелі және жартылай отырықшы халқының есебінен едәуір дәрежеде толығады.
Оғыздар көптеген рулық тармақтары бар бірсыпыра тайпаларға бөлінетін. Махмұд Қашғаридың айтуынша (XI ғ.), әуелгі кезде олар 24 тайпадан құралып, екі фрахрияға: бұзұқтар мен ұшұқтарға бөлінеді. Бұзұқтар көптеген артықшылықты пайдаланган. Осынау екі топтың әрқайсысына 24 тайпа енген, олардың өзі тепе-тең екі бөлімге бөлінген. Оғыздардыц қарлұқ, печенег, башқурт, қимақ, қыпшақ сияқты түріктілдес көрші тайпалармен, қауымдармен тығыз байланыста болуы — уақыт өткен сайын олардың өзара жақын-дасуына жол ашады.
IX ғ. аягы мен XI ғ. бас кезінде оғыз тайпалары Сырдарияның орта ағысынан Еділдің төменгі бойына дейінгі орасан кен территорияны мекендейді. Оғыздардың қоныс ерістері Ырғыз, Орал, Ембі, Ойыл өзендерінің бойларында, Сырдариялық Қарахау баурайлары мен Исфиджаб шегіне дейін жайылып, шашырал жататын. Олар Сырдарияның орта және төменгі, ағысы бойында, Арал өңірі мен Шығыс Каспий аймағында шоғырланып қоңыс тепкенді. Оғыз тұрақтары мен бекіністерінің шекарасы Оңтүстік Орал мен Төменгі Едіт бойына дейіл жететін. Оғыздар жер иеленетін отырықшы облыстармен, Хорезммен, Мауараннахрмен және Хорасанмен шектесіп жататын.
X г. сонау Хазарияға дейін созылып жататын үлан дала, сол сияқты Солтүстік Каспийдің құла тузі, Орталық, Заунғыз, оңтүстік шығыс Қарақұм шөлі мен Арал аймағының Қызылқұмы Оғыз сахарасы деп аталатын.

1. «Қазақстан тарихя очерктері» Алматы «Дәуір» баспасы
2. А. Ювалы., Н. Имашова., «Жалпы түркі тарихы» Түркістан 2004ж.
3. www.referat.ru