«Қойдың жабық жарақатын емдеуге арналған ауру тарихы»



Аннотация
Нормативтік сілтемелер
Анықтама
Белгілермен қысқыртулар
Кіріспе
1Негізгі бөлім.
1.1 Жабық механикалық жарақаттыңтүрлері мен белгілері
1.2 Жабық жарақаттың биологиялық процестері..
1.3 Мал түлігіне қарай жара биологиясының ерекшеліктері
1.4 Гематома
2 Өзіндік зерттеу . Ауру тарихы..
2.1 Proanamnesis.
2.2 Anamnesis vitae et morbi.
2.3 Anamnesis morbi
2.4 Status praesens communoes universalis..
2.5 Status praesens localis.
2.6 Diagnosis
2.7 Decursu morbi et therapia.
2.8 Epicrisis
3 Техникалық қауіпсіздік..
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Қосымша гематома кезіндегі сурет 1
Қосымша гематома кезіндегі сурет 2
Жаралардың түрлері организмінің ауырсыну түрлеріне байланысты. Жара – терінің кілегей қабының және терең жатқан ұлпалардың жабық механикалық жарақаттануы. Оның белгілері ауырсыну, қабырғасының ажырауы, қан ағыс және қызметінің бұзылуы. Терінің эпидермисінің жаралануын жырылу, тырналуы дейді. Жараның жиегі, қабырғасы, түбі және қуысы болады.
Жиегі тері немесе кілегей қабықтан, қаырғасы – борпылдақ дәнекер ұлпадан, шандырдан, бұлшық еттерден тұрады. Анатомиялық табиғи қуысқа енген жараны қуысқа енген жара, ал жара дененің белгілі бір жерін тесіп өтіп, оның кірер және шығар тесігі болса оны тесіліп өткен жара дейді. Жара асқынып бүкіл денеге әсер еткен жағдайда жара ауруы дамиды.
Жараның түрлері. Жаралар үш түрге бөлінеді – операциялық, кездейсоқ және соғыс жаралар. Операциялық жаралар малға әр түрлі асептикалық операция жасағанда пішу, жарыққа операция т.б және абцесс, флегмона тағы сол сияқты инфекциялық процесстерді тіліп өңдегенде пайда болады. Кездейсоқ және соғыс жаралары себептеріне қарай тағы да бөлінеді. Олардың түрлері – түйірілген, шабылған, тілінген, соғылған, жыртылған, тістелген, жаншылған және уланған жаралар. Уланған жара. Жараның беті улы химиялық заттармен, радиоактивтік элементтермен ластанып организмге қосымша зақымын тигізсе олар миксты деп аталады. Уланған жаралар жыланның, қарақұрт, шаянның шаққанынан да болады. Бұл жаралар өте қауіпті, сондықтан бұған жан – жақты хирургиялық және арнайы ем қолдану керек [1,6].
Жараға тән белгілері: ауырсыну, қан ағыс, қабырғасының ажырауы, қызметінің бұзылуы. Тілінген жара. өткір заттармен жараланғанда болады. Мұндай жараныңаузы ашылып тұрады. Қан ағысы жақсы, тілініп пайда болғандықтан жиектері түзу, жара айналасындағы ұлпалар көп жарақатталмаған. Бұл жаралар көбінесе асқынбай уақытында жазылады.
Шабылған жара. Себептері – балта, қышқыл, күрек тағы сол сияқты заттардың әсерінен пайда болады. Тілінген жараға қарағанда қан аз ағады, ұлпалар көбірек жарақаттанады, тереңдігі сүйекке дейін жетіп кейде дененің шабылған бөлшегі салбырап тұарды.
Соғылған жара – жұмыр заттардың әсерімен пайда болады. Мысалы балғаман, таспен, малдың тұяғымен т.б. заттармен. Мұнда жар пайда болумен бірге оның айналасндағы тері, ұлпалар зақымдалады. Сүйек сынуы да мүмкін. Жарадан қанкөп ақпайды, жиектері тегіс емес, көбінесе мұнда тері және шел жараланғандықтан жара өте терең болмай қабырғасының ажырауы шектелулі болады.
1.Д.Чередков, В.Никаноров, В.Захаров. «Хирургия және ортопедия» Алматы, 1953 жыл (120)
2.Орысша – қазақша малдәрігерлік сөздігі. Т. Сайдулдин. Алматы , 1993жыл (55)
3.Б.К. Ілиясов «Алғашқы ветеринариялық жәрдем». Алматы 2001жыл.(250)
4.Б.К. Ілиясов «Ветеринариялық хирургия». Алматы 2009жыл (230)
5.К.И.Шакалов, Б.А Баликиров, Б.С.Семенов, А.В Лебедов, А.И.Федеров, «Хирургические болезни сельско – хозяйственных животных».(150)
6.И.Е.Повоженко, К.И.Шакалов, И.А.Калашник «Частная ветеринарная хирургия». Ленинград, 1981жыл (350)
7.Абдулла А.А, Наметов А.М, Ильясов Б.К. «Клинико – гемологияческие показатели гнойных ран у овец при лечений шунгариновой и болезней животных». Алматы 2005г. (170)
8. «Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары» Алматы-2006ж (136)
9.«Мал дәрігерінің анықтамалығы» Қайнар 1986ж (356)
10.Құрманов «Адамға малдан жұғатын аурулар» Алматы-Қазақстан 1983ж (145)
11. «Жануарлар морфологиясы және латын терминологиясы» Алматы 2005ж (256)
12. Н. Омарқожаұлы «Мал шаруашылығы» Астана 2007ж (166)

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:   
Мазмұны

Аннотация

Нормативтік сілтемелер

Анықтама

Белгілермен қысқыртулар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
1Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1 Жабық механикалық жарақаттыңтүрлері мен белгілері ... ... ... ... ... ... ...
9
1.2 Жабық жарақаттың биологиялық процестері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
11
1.3 Мал түлігіне қарай жара биологиясының ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ...
12
1.4 Гематома ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
14
2 Өзіндік зерттеу - Ауру тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
2.1 Proanamnesis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
2.2 Anamnesis vitae et morbi ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
2.3 Anamnesis morbi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
2.4 Status praesens communoes universalis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
17
2.5 Status praesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
21
2.6 Diagnosis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
2.7 Decursu morbi et therapia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
22
2.8 Epicrisis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
3 Техникалық қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
31
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
33
Қосымша гематома кезіндегі сурет 1 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
34
Қосымша гематома кезіндегі сурет 2 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
35

Аннотация

Курстық жұмыстың тақырыбы Қойдың жабық жарақатын емдеуге арналған ауру тарихы. Курстық жұмыс мыналарды қамтыды: Жаралардың түрлері мен белгілері (жабық механикалық) жарақат,жараның биологиялық процестері, мал түлігіне қарай жара биологиясының ерекшеліктері, гематома, қорытынды. Бұл курстық жұмыс 36 бетті қамтылады.

Анықтама

Дегидретация - жараның кезеңде қабыну процессі бәсеңдейді жараның домбығу қайта бастап, жараның тыртықталуына дейінгі кезең.
Регенерация - жараның қалпына келуі.
Атониялық грануляция - бүршіктері болмайды, түсі ақшыл бос, беті сәл дымқылданып тұрады, кейде құрғақ болады. Бұл ұзаққа созылатын жараларда кездеседі.
Гидратация - жарада болатын қанның белок бөліктері ұлпаның сыртына сүзіліп шығады, тотығу қалпына келтіру процесі нашарлайды.
Гематома - қанды ісік, жануарлардың ұлпаларының әртүрлі механикалық факторлардың әсерінен терінің бүтіндігінің бұзылмай бүлінуі.
Лимфоэкстралазат - қандайда болмасын сыққылардың әсерінен лифа тамырларының бұзылып лимфа сұйығы көрші ұлпаларға қуыс жасауы.

Кіріспе

Жаралардың түрлері организмінің ауырсыну түрлеріне байланысты. Жара - терінің кілегей қабының және терең жатқан ұлпалардың жабық механикалық жарақаттануы. Оның белгілері ауырсыну, қабырғасының ажырауы, қан ағыс және қызметінің бұзылуы. Терінің эпидермисінің жаралануын жырылу, тырналуы дейді. Жараның жиегі, қабырғасы, түбі және қуысы болады.
Жиегі тері немесе кілегей қабықтан, қаырғасы - борпылдақ дәнекер ұлпадан, шандырдан, бұлшық еттерден тұрады. Анатомиялық табиғи қуысқа енген жараны қуысқа енген жара, ал жара дененің белгілі бір жерін тесіп өтіп, оның кірер және шығар тесігі болса оны тесіліп өткен жара дейді. Жара асқынып бүкіл денеге әсер еткен жағдайда жара ауруы дамиды.
Жараның түрлері. Жаралар үш түрге бөлінеді - операциялық, кездейсоқ және соғыс жаралар. Операциялық жаралар малға әр түрлі асептикалық операция жасағанда пішу, жарыққа операция т.б және абцесс, флегмона тағы сол сияқты инфекциялық процесстерді тіліп өңдегенде пайда болады. Кездейсоқ және соғыс жаралары себептеріне қарай тағы да бөлінеді. Олардың түрлері - түйірілген, шабылған, тілінген, соғылған, жыртылған, тістелген, жаншылған және уланған жаралар. Уланған жара. Жараның беті улы химиялық заттармен, радиоактивтік элементтермен ластанып организмге қосымша зақымын тигізсе олар миксты деп аталады. Уланған жаралар жыланның, қарақұрт, шаянның шаққанынан да болады. Бұл жаралар өте қауіпті, сондықтан бұған жан - жақты хирургиялық және арнайы ем қолдану керек [1,6].
Жараға тән белгілері: ауырсыну, қан ағыс, қабырғасының ажырауы, қызметінің бұзылуы. Тілінген жара. өткір заттармен жараланғанда болады. Мұндай жараныңаузы ашылып тұрады. Қан ағысы жақсы, тілініп пайда болғандықтан жиектері түзу, жара айналасындағы ұлпалар көп жарақатталмаған. Бұл жаралар көбінесе асқынбай уақытында жазылады.
Шабылған жара. Себептері - балта, қышқыл, күрек тағы сол сияқты заттардың әсерінен пайда болады. Тілінген жараға қарағанда қан аз ағады, ұлпалар көбірек жарақаттанады, тереңдігі сүйекке дейін жетіп кейде дененің шабылған бөлшегі салбырап тұарды.
Соғылған жара - жұмыр заттардың әсерімен пайда болады. Мысалы балғаман, таспен, малдың тұяғымен т.б. заттармен. Мұнда жар пайда болумен бірге оның айналасндағы тері, ұлпалар зақымдалады. Сүйек сынуы да мүмкін. Жарадан қанкөп ақпайды, жиектері тегіс емес, көбінесе мұнда тері және шел жараланғандықтан жара өте терең болмай қабырғасының ажырауы шектелулі болады.

1 Негізгі бөлім
1.1 Жабық механикалық жарақаттың түрлері мен белгілері

Жаралардың түрлері организмінің ауырсыну түрлеріне байланысты. Жара - терінің кілегей қабының және терең жатқан ұлпалардың жабық механикалық жарақаттануы. Оның белгілері ауырсыну, қабырғасының ажырауы, қан ағыс және қызметінің бұзылуы. Терінің эпидермисінің жаралануын жырылу, тырналуы дейді. Жараның жиегі, қабырғасы, түбі және қуысы болады.
Жиегі тері немесе кілегей қабықтан, қаырғасы - борпылдақ дәнекер ұлпадан, шандырдан, бұлшық еттерден тұрады. Анатомиялық табиғи қуысқа енген жараны қуысқа енген жара, ал жара дененің белгілі бір жерін тесіп өтіп, оның кірер және шығар тесігі болса оны тесіліп өткен жара дейді. Жара асқынып бүкіл денеге әсер еткен жағдайда жара ауруы дамиды.
Жараның түрлері. Жаралар үш түрге бөлінеді - операциялық, кездейсоқ және соғыс жаралар. Операциялық жаралар малға әр түрлі асептикалық операция жасағанда пішу, жарыққа операция т.б және абцесс, флегмона тағы сол сияқты инфекциялық процесстерді тіліп өңдегенде пайда болады. Кездейсоқ және соғыс жаралары себептеріне қарай тағы да бөлінеді. Олардың түрлері - түйірілген, шабылған, тілінген, соғылған, жыртылған, тістелген, жаншылған және уланған жаралар [1,6,8].
Түйілген жара. Ол үшкір заттармен (шеге, ағаш бұтағы, сым темір т.б) жарақатталғанда пайда болады. Бұл заттар денеге ұлпаларды ығыстырып көп жарақаттамай енеді. Мұнда жараның ауызы тар болып, кейде бітеліп тұрады. Көп қан ақпайды, бірақ анаэробты инфекция дамуы мүмкін, терең жатқан ірі қан тамырлар жараланып гематома пайда болып кетеді.
Тілінген жара. өткір заттармен жараланғанда болады. Мұндай жараныңаузы ашылып тұрады. Қан ағысы жақсы, тілініп пайда болғандықтан жиектері түзу, жара айналасындағы ұлпалар көп жарақатталмаған. Бұл жаралар көбінесе асқынбай уақытында жазылады.
Шабылған жара. Себептері - балта, қышқыл, күрек тағы сол сияқты заттардың әсерінен пайда болады. Тілінген жараға қарағанда қан аз ағады, ұлпалар көбірек жарақаттанады, тереңдігі сүйекке дейін жетіп кейде дененің шабылған бөлшегі салбырап тұарды.
Соғылған жара - жұмыр заттардың әсерімен пайда болады. Мысалы балғаман, таспен, малдың тұяғымен т.б. заттармен. Мұнда жар пайда болумен бірге оның айналасндағы тері, ұлпалар зақымдалады. Сүйек сынуы да мүмкін. Жарадан қанкөп ақпайды, жиектері тегіс емес, көбінесе мұнда тері және шел жараланғандықтан жара өте терең болмай қабырғасының ажырауы шектелулі болады.
Жыртылған жара. Жыртқыштардың тырнағымен, темір ілгек, қармақ, бұтақ-шегелерінің әсерінен пайда болады. Мұндай тері, оның астындағы ұлпалар созылып жыртылады, жұлынады. Сондықтан бұл жаралардың пішіні, тереңдігі бір емес, кейде жыртылған терісі слбырап тұрады. Қан көп ақпайды.
Тістелген жара. Малдардың тістерінен пайда болуы, мұндай ұлпалардың слғылуы, жаншылуы, жыртылуы да кездеседі. Тіспен жарға микробтар да енеді, басқа жараларға қарағанда жазылуы ұзаққа созылады және бұл жараларда құтырық вирусынан қауіп бар.
Уланған жара. Жараның беті улы химиялық заттармен, радиоактивтік элементтермен ластанып организмге қосымша зақымын тигізсе олар миксты деп аталады. Уланған жаралар жыланның, қарақұрт, шаянның шаққанынан да болады. Бұл жаралар өте қауіпті, сондықтан бұған жан - жақты хирургиялық және арнайы ем қолдану керек.
Жараға тән белгілері: ауырсыну, қан ағыс, қабырғасының ажырауы, қызметінің бұзылуы [2,4].
Ауырсынуы организмінің табиғи қалыптасқан қажетті қасиетінің бірі. Ауырсанғанын жерін мал қорғанып, сақтанады, ауру процесінің ары қарай дамып асқынуына кедергі болады. әринае қатты және ұзаққа созылған ауырсыну зияндығын да тигізеді. Жарада ауырсыну алғашқы кезеңінде қатты білінеді, кейінірек басылыңқырайды, кейде солқылдап ауырсынады.
Ауырсынған жараланған жердің жүйкеленуіне байланысты болады, неғұрлым жүйкесі көп жер жараланса соғұрлым ауырсынуы қатты сезіледі. Түлігіне қарай малдың сезімтал реакциясы әр түрлі болады. Ірі қара мал жылқыға қарағанда төзімді болады, ал қойлар, шошқалар, мысықтар, өте сезімді болғандықтан, естен тануы да байқалады.
Жараның негізгі бір белгісі - қан ағыс. Оның төмендегідей түрлерін айырады: сыртқы және ішкі, жараланған тамырларына қарай артериалды, венозды, капиллярлы, аралас. Уақытына қрай алғашқы, қайталанған немесе қайта пайда болған қанағыс. Кейде аррозионды қан ағысты бөлек айтады. Мұндай қан тамыры қабырғасынан немесе бір мүшелеодің сыртынан қан шым - шым пайда болып ағып тұрады.сыртқы қан ағыс жараланған сәтте пайда болып айқын білінеді. Ішкі қан ағыс сыртынан білінбейді, қан ұлпаларға дененің табиғи қуыстарына жиналады, сондықтан оларды ұлплардың немесе қуыс қан ағыс дейді. Егер қан буын қуысына жиналса оны гематроз, ал кеуде қуысына жиналса оны гематоракс деп қуыстың атына сәйкес атай береді. Осындай қан ағыстарда мал әлсірейді, қан тамырының соғысы жиіленіп, көрінетін кілегей қабықтары бозарыңқы болады. Демікпе байқалады, мал теңселіп айдауға жүргісі келмей, жатуға тырысады.
Алғашқы қан ағысы - жара пайда болған сәтте болады. Кейде қан бірнеше минуттан әлде сағаттан кейін пайда болуы мүмкін, оны кешігіп болған қан ағысы дейді [2,6].
Қанталанған қан ағыс. Алғашқы қан ағысының тоқтатқаннан кейін, ол қайталануы мүмкін. Оның себептері - алғашқы қан жөнді тоқтатылмауында, пайда болған тромб қан ағысымен жұлынып кетуі, қосымша жарақаттануы, жараны таңған дәкені өрескел шешу, ауыстыру, жараның ішінде қалып қойған сүйек сынықтары мен және басқада бөгде заттарман жарақаттану, байланған қан тамырларының басқа жерден үзілуі.
Септикалық қан ағыс. Организм сепсиске ұшыраған жағдайда кездеседі. Оған себеп - қан тамырларының дегенерацияға ұшырауы, вазоконструкторларын жартылай салдануы, организмде тромбокиназ қорытылуының азаюы.
Қансырау. Қансырау ірі қан тамыр жарқатталғанда кездеседі. Алғашқы кезде малдың қан тамырының қабықтары бозаоып көкшіл тартады. Ол жатып қалып, кейіннен жағдайы ауырлап өліп кетуі де мүмкін. Мал түліктерінің қансырауға төзімділігі әр түрлі болады. Ірі қара малман қойлар төзімді келеді. Мысалы ірі қара денедегі 50 қаннан айырылғанда ғана өлуі мүмкін, ал жылқы қансырауды ауыр қөтереді, ауру арық малдар қансырауға төзімсіз келеді [2,4,6].

1.2 Жабық жарақатың биологиялық процестері

Пайда болғаннан бастап жарда жазылу процесі басталады. Жараның айналасындағы әр түрлі патологиялық өзгерістер пайда болады. Олар сол жердегі қан айналасының, жүйке қызметінің өзгерістері, осыған байланысты. Биохимия және биофизикалық өзгерістердің әсерімен жара бірте - бірте өлі еттерден тазарып, қуысы ұлпаларға толып жазылады. Осы жараның басынан аяғына дейін болатын жазылу процесінің биологиясы дейді. Бұл процестің белгілері жараның екіншілік жетілуімен жазылғанда айқын байқалады да, ала жар бірінші жетілуімен немесе қабыршақтанып жазылғанда сыртқа белгісіз өтеді.
Клиникалық белгілеріне қарай Н.П.Пирогов жара процесінің үш сатысын айырады. 1) ісіну, 2) тазару, 3) грануляция сатысы. Цитологиялық және патологиялық өзгерістеріне қарай Н.Ф.Камаев жара процесінкелесі дәрулерге бөледі.
1.Ерте пайда болған - мұнда қабынудың алғашқы белгілері біліне бастайды.
2.Дегенеративтік - қабыну дәуірі.
3.Регенерация дәуірі.
И.И.Кузин үш кезеңі, регенерация, тыртықтану және эпителийлену кезеңін ажыратады. Жарадағы биофизика - химиялық өзгерістеріне қарай И.Т. Руфанов жара процесінің екі кезеңге бөледі. Гидротация кезеңі немесе жараның биологиялық өздігінен тазаруы, дегидротация кезеңі немесе регенеративтік қалпына келу кезеңі. Осы соңғы жіктелу ең қолайлы деп саналады [3,5].
Гидротация. Бұл кезең жарада болатын морфо - биологиялық, биофизикалық-химиялық, иммунобиологиялық процестермен өтеді. Басты өзгерістер қан тамырларының зақымдалуларынан басталады. Капиллярлардың қабы созылып, қанның белок бөліктері ұлпаның сыртына сүзіліп шығадй. Тотығу - қалпына келу процестері нашарлайды. Осы жердегі патологиялық процесстердің үдеуіне жүйке жүйесінің қалыпты қызметінің өзгеруіне байланысты. Осылардың әсерінен жараның, оттегімен қоректенуі төмендейді. Қан тамыры арқылы оттегі зақымдалған жердің торша аралығына қаннан шыққан белоктарман баиланысып торшаның өзіне толық жетпейді, сондықтан зат алмасуы толық тотықпаған заттар көбейеді.
Көмірсутек алмасуының бұзылуынан сүт, пировиноград тағы басқа қышқылдар, белок алмасуы бұзылуынан - амин қышқылдары кетон заттары, майлар мен липидтер алмасуы бұзылғаннан - май қышқылдары көбейеді. Сөйтіп жараның ұлпаларында қышқыл заттар қөбейіп жергілікті ацитоз пайда болады.
Егер қалыпты рН 7 - 7.1 болса ацидоз рН 6,8 - 6,9 кейде одан да төмендейді. Осындай ацидоз және микробтар уыттары лейкоциттердің фагозитоздық қасиетін төмендетеді, қырылуына себеп созылады. Өлген лейкоциттерден протеолдық ферменттер бөлініп шығады. Осы ферменттердің және қышқылдардың әсерімен жоғарыдағы өлі еттер ыдырап, езіліп сұйық затқа айналады, осылай ірің пайда болады. Ірің жараның қуысынан жар толық тазарғанша ағады. Жардағы гитологиялық процестер физиологиялық белсенді заттардың жиналуына әсер етеді. Осымен қатар ұлпа сұйығында жараланған торшалардан шыққан К йоны көбейеді. Ол жараның ауырсынуын өршелендіріп, капилялляр қабырғаларының және торша мембраналарының өткізу қабілетін жоғарылатады. Осы жағдай жарға сұйық заттардың жиналуына қосымша әсерін тигізеді. Белок, май және көмірсулар ферменттердің әсерімен ыдырап, молекуларлы шоғырланып, жараланған жердің онкотикалық және осмотикалық қысымдары көтеріледі. Осындай өзгерістер қан мен лимфа айналасын нашарлатып, ұлпалардың өлі еттенуін үдейтеді. Жараның көлемі үлкейіп, оның қуысы өлі еттен және іріңнен жөнді тазармаған жағдайда ұлғая түседі. Ұлпалар қосымша өлі еттеніп ірің көбейеді. Жараның іріңнен тазаруы қиындай, организмде іріңді резорбтикалық қызба немесе сепсис пайда болуы мүмкін. Осы айтылған биофизика - химиялық процестерінің әсерімен ол біртіндеп өлі еттерден, іріңнен толық тазарады. Осы уақыттан бастап жараның жазылуының екінші кезеңі басталады [3,12].
Дегидратация.Бұл кезең қабыну процесі бәсеңдейді, жараның айналасындағы домбығу қайта бастайды, жараның беті сәл дымқыл болып қызарып бүшіктелген ұлпамен қапталып тұрады. Кейіннен толық жазылғанда жараның беті тыртықталады. Осындай өзгерістеріне қарай бұл кезең екі сатыға бөлінеді. 1 - сатысы - гранулды сатысы, 2 - сатысы - эпидермис және тыртық пайда болу сатысы.
Дегидратация кезеңінде жарадағы бірінші кезеңдегі патологиялық процестер бәсеңдеп, өлі еттерден тазарып, зат алмасуы қалыпты жағадайда өте бастайды. Осығант байланысты қышқылдық та азайып, ұлпалардың ыдырауы азаяды Са йоны көбейеді. Ол қан тамырлары және торша мембраналарын тығыздатады. Эксудаттар және ұлпа аралық сұйықтарда регенерация стимуляторлары және нуклеин қышқылдары көбейеді, олар белок құрастыруына қатысып, жазылу процестерін жеделдетеді. Осы процестердің әсерінен жараның қуысы жас дәнекер ұлпамен тоықтырылады. Кейіннен ол тыртыққа айналып беті эпидермиспен қапталады. Тотығу - қалпына келу процестері нашарлайды. Осы жердегі патологиялық процесстердің үдеуіне жүйке жүйесінің қалыпты қызметінің өзгеруіне байланысты. Осылардың әсерінен жараның, оттегімен қоректенуі төмендейді. Қан тамыры арқылы оттегі зақымдалған жердің торша аралығына қаннан шыққан белоктарман баиланысып торшаның өзіне толық жетпейді, сондықтан зат алмасуы толық тотықпаған заттар көбейеді [3,5,12].

1.3 Мал түлігіне қарай жара биологиясының ерекшеліктері

Малдардың түлігіне қарай жара тазаруының екі түрі бар: 1.іріңді ферментативтік, 2. іріңді - секвестрациялық.
Жараның іріңді - ферментативтік түрімен тазаруы. Мұнда гидротация айқын білініп, жараның айналасы ісініп тұрады, қолмен сипап басып көргенде ауырсынады. Ферменттердің әсерімен жарадағы өлі еттер ыдырап - сұйылып, іріңмен бірге исыртқа ағады. Осымен қатар жар аумағында иммунобиологиялық процестер үдейді, ұлпаның кедергісі құрылып микробтардың жан - жағына тарқалуына бөгет жасалынады. Бұл түрдің ерекшелігі - жараның аузы жақсы ажырап, ірің сыртқа тоқтаусыз ағады, жараның аузы тартылып, іріңнің сыртқа ағуы нашарласа, ол денеге тарап іріңді - резорбтикалық қызба пайда болуы ықтимал. Жараның осындай жолмен тазаруы жылқыларда және қойдарда кездеседі [7,9,11].
Жараның іріңді - секвестрациялық түрмен тазаруы. Ірі қара мал, ешкі, қой және шошқаларда кездеседі. Алғашқы сағаттардан бастап жараның ішіне фибринді эксудат жиналады, ол өлі еттермен араласып фибринді - ұлпалық қосапға айналып, организмге әсерін тигізе алмайды. Көлемді, өлі еттері көп жараларда оған зардапты микробтар көптеп енгенде, фибрин - ұлпалық қоспа жара инфекциясын дамытуына себеп болады. Бірте - бірте қоспа секвестрге айналады, сау ұлпамен бірге шекаралас іріңді - демокрациялық қабыну үрдісі пайда болады. Мұндай гидротация бәсең өтеді, тез уақытта тазармайды. Қойларда аз уақыттың ішінде жараның аузы қабыршақтанып бітеліп қатады да, сырттан қарағанда жазылғандай болып көрінеді, бірақ жараның ішінде ыдырау процестері жүріп жатады. Пайда болған ірің сыртқа шықпай іште қалып қояды. Қойларда фибринді - ұлпаның қоспа грануляция ұлпасымен қапталып жараның орнында көпке дейін сақталып қатты болып тұрады.
Жараның секвестрациялық тазаруы. Мұндай тазару кеміргіштер мен құстарда кездеседі, ал басқа малдарда терінің беткі қабаты жырылып кеткеінде ғана кездеседі. Бұл тазаруға жараның қуысы фибринге толып тығыздалып ұйытқыға айналады. Кейіннен ол фибринді - ұлпалық қоспаға айналады, жараның қуысы тығындалып оны қосымша жарақаттардан, микробтардан қоғап жарның жараның жазылуына әрекет етеді. Жараның болған қоспаны, бірте - бірте итеріп жараның қуысын толық қаптайды. Процестің аяғында жара қоспадан орны сәл тыртықтанып немесе тыртықсыз бітіп кетеді.
Жараның жазылуы. Жараның жазылуы үш түрде өтеді.
1.бірінші жетілуі мен жазылуы
2.екінші жетілуі мен жазылуы
3.Қабыршақтанып жазылуы.
Жарның бірінші жетілуі мен жазылуы өте құнды болып табылады. Мұнда жазылу мерзімі қысқа іріңсіз жазылады. Қабыну процесі бәсең өтеді. Жараның орнында білінер - білінбес тыртық қалады, немесе мүлде тыртық қалмайды. Жаралардың осылай жазылуына төменгі жағдайлар қажет. Олар микорбтармен ластанбау керек, бөгде заттардың болмауы шарт, жараның жиектері өлі етсіз болып, қаны толық тоқтатылып және жараның жиектері беттесіп тігілуі керек. Мұндай жағдай операциялық жараларда және нақтылы хирургиялық өңдеу жасалса, кездейсоқ көбінесе жаңа пайда болған жараларда кездеседі. Мұндай жаралардың жазылуындағы даму процестері өзіне тән болады. Жара тігілгеннен кейін немесе басқа жолмен оның шеттері біріктірілгеннен кейін, оның қуысына қан және сарысулы - фиброзды экссудат жиналады. Ұйыған қанның фибриногені қуысты толтырылып, жараның қабырғалары бір - біріне жабыстырады. Осыны алғашқы жабысу дейді. Бірінші тәуліктің ішінде сарысулы - фибронозды қабыну процестері дамиды, қан торшалары және фибробластар жиналады. Қабыну процесінің әсерінен қышқылдың көбейіп протеолиз, фагоцитоз дамиды. Осыман қатар капиллярлардың ішкі қабаты ісініп, электропотенциялды айырымның әсерімен беткейлі тартылуының төмендеуімен екі жақтан бір - біріне қарсы өсіп, қосылады, сөйтіп капиллярға айналады. Осылай қан айналысы орнына келеді. Капиллярлардың айналасына лейкоциттер, моноциттер, макрофагтар тағыда басқа торшалар жиналып, олар дами келе фибробластарға айналады. Бұл процестер жараның 3 - 4 тәулігіне өтеді, мұны екінші жабысу дейді. 4 - 5 тәуліктерде фибробластар өсіп ұзарып бір ыңғайлы реттеледі, осылай талшықты дәнекер ұлпа, коллагенді талшықтар пайда болады. Кейіннен қабыну процесі бәсеңдеп, жаңа пайда болған дәнекер ұлпаның бәсеңдеп, жаңа пайда болған дәнекер ұлпаның үсті терінің мальпигий қабатымен қапталады. Бірте - бірте дәнекер ұлпаның талшықтары ықшамдалады. Ол бас кезінде қызарып бүртиып білініп тұрады. Уақыт өткен сайын қан тамырлары тартылып бозара бастайды, тартылып кішірейеді. Дәнекер ұлпалы жабысудың жетілуі қойларда 6 тәулігінде, жылқыларда 8-10, ірі қара малда 7-9 тәулікте жетіліп бітеді [7,9,10].

1.4 Гематома

Қанды ісік, жануарлардың ұлпаларының әртүрлі механикалық факторлардың әсерінен терінің бүтіндігінің бұзылмай бүлінуі. Себептері әр түрлі механикалық факторлардың әсерінен пайда болатын ауру. Жануарлардың жалпы жағдайы өзгермейді. Домбығу болады. Ауырсынуда білінеді, жергілікті жердің жұмысының бұзылуы байқалады. Жарақат - патологиялық әсерлердің 70% қандайда бір механикалық, физикалық, химиялық, және биолгиялық әсерлерден ұлпалардың бұзылуын айтады. Дегидратация. Бұл кезең қабыну процесі бәсеңдейді, жараның айналасындағы домбығу қайта бастайды, жараның беті сәл дымқыл болып қызарып бүшіктелген ұлпамен қапталып тұрады. Кейіннен толық жазылғанда жараның беті тыртықталады. Осындай өзгерістеріне қарай бұл кезең екі сатыға бөлінеді. 1 - сатысы - гранулды сатысы, 2 - сатысы - эпидермис және тыртық пайда болу сатысы.
Дегидратация кезеңінде жарадағы бірінші кезеңдегі патологиялық процестер бәсеңдеп, өлі еттерден тазарып, зат алмасуы қалыпты жағадайда өте бастайды. Осығант байланысты қышқылдық та азайып, ұлпалардың ыдырауы азаяды Са йоны көбейеді. Ол қан тамырлары және торша мембраналарын тығыздатады. Эксудаттар және ұлпа аралық сұйықтарда регенерация стимуляторлары және нуклеин қышқылдары көбейеді, олар белок құрастыруына қатысып, жазылу процестерін жеделдетеді. Осы процестердің әсерінен жараның қуысы жас дәнекер ұлпамен тоықтырылады. Кейіннен ол тыртыққа айналып беті эпидермиспен қапталады. Гидротация. Бұл кезең жарада болатын морфо - биологиялық, биофизикалық - химиялық, иммунобиологиялық процестермен өтеді. Басты өзгерістер қан тамырларының зақымдалуларынан басталады. Капиллярлардың қабы созылып, қанның белок бөліктері ұлпаның сыртына сүзіліп шығадй. Тотығу - қалпына келу процестері нашарлайды. Осы жердегі патологиялық процесстердің үдеуіне жүйке жүйесінің қалыпты қызметінің өзгеруіне байланысты. Осылардың әсерінен жараның, оттегімен қоректенуі төмендейді. Қан тамыры арқылы оттегі зақымдалған жердің торша аралығына қаннан шыққан белоктарман баиланысып торшаның өзіне толық жетпейді, сондықтан зат алмасуы толық тотықпаған заттар көбейеді [11,10,2].
Көмірсутек алмасуының бұзылуынан сүт, пировиноград тағы басқа қышқылдар, белок алмасуы бұзылуынан - амин қышқылдары кетон заттары, майлар мен липидтер алмасуы бұзылғаннан - май қышқылдары көбейеді. Сөйтіп жараның ұлпаларында қышқыл заттар қөбейіп жергілікті ацитоз пайда болады. Жараның негізгі бір белгісі - қан ағыс. Оның төмендегідей түрлерін айырады: сыртқы және ішкі, жараланған тамырларына қарай артериалды, венозды, капиллярлы, аралас. Уақытына қрай алғашқы, қайталанған немесе қайта пайда болған қанағыс. Кейде аррозионды қан ағысты бөлек айтады. Мұндай қан тамыры қабырғасынан немесе бір мүшелеодің сыртынан қан шым - шым пайда болып ағып тұрады.сыртқы қан ағыс жараланған сәтте пайда болып айқын білінеді. Ішкі қан ағыс сыртынан білінбейді, қан ұлпаларға дененің табиғи қуыстарына жиналады, сондықтан оларды ұлплардың немесе қуыс қан ағыс дейді. Егер қан буын қуысына жиналса оны гематроз, ал кеуде қуысына жиналса оны гематоракс деп қуыстың атына сәйкес атай береді. Осындай қан ағыстарда мал әлсірейді, қан тамырының соғысы жиіленіп, көрінетін кілегей қабықтары бозарыңқы болады. Демікпе байқалады, мал теңселіп айдауға жүргісі келмей, жатуға тырысады.
Алғашқы қан ағысы - жара пайда болған сәтте болады. Кейде қан бірнеше минуттан әлде сағаттан кейін пайда болуы мүмкін, оны кешігіп болған қан ағысы дейді [1,12,6].
Қанталанған қан ағыс. Алғашқы қан ағысының тоқтатқаннан кейін, ол қайталануы мүмкін. Оның себептері - алғашқы қан жөнді тоқтатылмауында, пайда болған тромб қан ағысымен жұлынып кетуі, қосымша жарақаттануы, жараны таңған дәкені өрескел шешу, ауыстыру, жараның ішінде қалып қойған сүйек сынықтары мен және басқада бөгде заттарман жарақаттану, байланған қан тамырларының басқа жерден үзілуі.
Септикалық қан ағыс. Организм сепсиске ұшыраған жағдайда кездеседі.Оған себеп - қан тамырларының дегенерацияға ұшырауы, вазоконструкторларын жартылай салдануы, организмде тромбокиназ қорытылуының азаюы.

2 Өзіндік зерттеу

Мен ОҚМУ - дың ветеринарлық медицина және зоотехния кафедрасының клиникасында зерттеу жұмысын жүгіздім. Өзімнің курстық жұмысымның тақырыбына сәйкес қойдың жабық жарақатын зерттеп ем жүгіздім.

2.1 Proanamnesis

Малдың түрі - қой
Малдың жынысы - ұрғашы
Малдың жасы - 3
Малдың тұқымы - қара көл
Малдың салмағы - 40кг
Малдың лақап аты - марал
Малдың иесі - Өтенов Сакен
Мекен - жайы - ОҚО, Сайрам ауданы, Сатпаев көшесі,145 үй.

2.2 Anamnesis vitae et morbi

Қойдың иесінің айтуы бойынша қойды өте жақсы қоршалған, үсті жабық қорада ұстайды екен, малдың күтімі өте жақсы, уақытысында әр түрлі дәнді, құнарлы жем - шөппен азықтандырып, табиғи суды беруге пайдаланады екен. Ауруға дейін қойдың күйі, жағдайы, күтімі, мал өзін - өзі кеңістікте ұстауы, азыққа тәбеті, жатып тұруы, зәр нәжісі бөлуі жақсы болған. Мал бұрын - соңды осы аурудың өтуіндей ауырмағанын айтады. Ауруға дейін белгілері жақсы болған. Мал иесінің айтуы бойынша мал ауырғаннан кейін малдың азыққа деген тәбеті төмендеп, мал арықтаған, бойында ауырсыну сезімі барлығын байқатқан, температурасы көтерілген, алдыңғы аяғын сылтып басқан, тік тұрғанда табанын жерге тигізбейді.
Мал күндіз мационға қоюға қорадан шығаруға, кейіннен кіргізуге айдағанда мал енжарлық танытып, аяағын басарда сылтып басады, мұрнынан жалқыаяқтар ағып тұады. Малдың мінез - құлқы өзгерген, жүруге шамасы жоқ. Малда бұрын соңды мұндай белгілер байқалмағанын айтады. Бұл белгілер 1 апта алдын, яғни 10.03.2011 күніне байқала бастаған. Малда бұрын ауру белгілері байқалмаған, малды дәрігерге көрсетпеген.

2.3 Anamnesis morbi

Қойдың ауруға шалдығыуы қойды мазасыздандырып жібереді. Жүрісі өзгерген, шамасы жоқ, тәлтіректеп жүреді. Тәбеті болмай, жүре алмай қалады. Ісік байқаймыз, яғни гематома кезінде, домбығу, қалтыру, жергілікті қызуын көрдім.

2.4 Status praesens communoes universalis

1.Жүрек - қан тамыр жүйесін зерттеу

Жүрек саздарының дыбыстылығы - көмескі. Жүрек дүрсілінің ең жақсы байқалатын жері: ұсақ малдарда сол жақ шынтақтан 2-3 см жоғары 4 - ші қабырға аралығында 5-7 см көлемінде, аумағында. Жылқыда сол жақ иық буынымен жауырын жалғасқан тұсының сызығынан жүгізілген түзудің бойынан 7-8 төмен, 4-5 см аумағымен 5-ші қабырға аралығында.
Тамыр соғуы: ырғағы орташа, тамырлардың қанға толу дәрежесі жақсы, тамырлар қабырғасының серпімділігі қалыпты, тамыр соғуының күші орташа.Жүрек тұсын сол жақ 3- 4 жақ қабырға арасын тексердім. Жүрек түтісінің күшін және оның білінетін жерлерін фонендоскоппен тексеруге көштім. Жүрек саздарының дыбыстылығы - көмескі. Жүрек саздарының тазалығы - 1-ші және 2-ші саздардың жарықшақтануы орташа, эндокардиальды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жараның секвестрациялық тазаруы
Қойдың ортан жілігінің сынығын емдеу
Қойдың алдыңғы аяғының оститін емдеуге арналған ауру тарихы
Жақ бет күйіктері
Ветеринариялық хирургия
Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіргендік үшін қылмыстық жауаптылық
Иттің периоститі, оститі, остеомиелиті және оның емдері
Қой мен ешкінің эктима қоздырушысы
Қазақ тіліндегі халықтық медицина терминдеріне этнолингвистикалық сипаттама
Қой және ешкінің жұғымтал эктимасының шығу тарихы
Пәндер