Дисперстік жүйелер. Заттардың коллоидтық күйі

1. Дисперсті жүйелер олардың ерекшелігі.
2. Дисперсті жүйелердің жіктелуі.
3. Заттардың коллоидтық күй ерекшеліктері.
4. Коллоидті жүйелерді алу.
5. Зольдерді тазалау әдістері.
6. Зольдердің молекулярлы.кинетикалық қасиеттері.
7. Зольдердің оптикалық қасиеттері. Рэлье теңдеуі.

Егер дисперстелген (ұсақталған) бір зат басқа бір заттың барлық көлемінде бірдей бөлініп орналасса, ондай жүйе дисперстік деп аталады. Дисперстік жүйелер дисперстік фаза, дисперсиялық орта және дисперстеу дәрежесімен сипатталады. Дисперстік жүйелердегі ұсақталған зат дисперстік фаза, ұсақталған зат орналасқан орта дисперслық орта деп аталады.
Д=1/а; см-1
Дисперстік жүйелер дисперстелу дәрежесіне және дисперстік фаза мен дисперслық ортаның агрегаттық күйіне байланысты жіктеледі. Бөлшектердің дисперстелу дәрежесіне байланысты дисперстік жүйелер келесі бірнеше топтарға бөлінеді.
1. Ірі дисперстік жүйелер. Олардағы бөлшектердің мөлшері 10-3 – 10-4 см болады. Мұндай жүйелерге суспензиялар мен эмульсиялар жатады. Қатты заттары сұйық дисперсиялық ортада болатын жүйелер суспензиялар деп аталады. Мысалы, крахмалдың, саз балшықтың, т.б. судағы ерітінділер. Екі араласпайтын сұйықтан түзілген жүйелер эмульсия деп аталады. Мысалы, судағы май, бензол, толуол немесе суттегі май тамшылары, т.б.
2. Коллоидтық жүйелер. Олардағы бөлшектердің мөлшері 10-5 – 10-7 см аралығында болады. Мұндай бөлшектер фильтрленген қағаз арқылы өткенімен, жануар мен өсімдік мембраналары арқылы өтпейді. Коллоидтық жүйелерге альбумин, желатин ерітінділерін, күмістің, алтынның, күкіртті мышьяктың коллоидтық ерітінділерін жатқызуға болады.
3. Молекулалы-дисперстік жүйелер. Олардағы бөлшектердің мөлшері 10-7 см аспайды. Электролитеместердің (мочевина, глюкоза, сахароза, спирт, т.б.) нақты ерітінділері осы аталған жүйеге жатады.
4. Ионды-дисперстік жүйелер. Оларға бөлшектері өте кішкентай (10-10 см) болып келген электролиттердің, мысалы, қышқылдар, тұздар, негіздердің ерітінділері жатады.

Фазалардың агрегаттық күйені байланысты дисперстік жүйелер 8 топқа жіктеледі:
1) г\с (тұман) 2)г\қ (түтін)
3)с\г (көбіктер) 4) с\с (эмульсия-сүт)
5)с\қ (коллоидтар) 6)қ\г (пемза)
7)қ\с (жемчуг) 8)қ-қ (рубин)

Негізгі:
1. Киреев В.А. Краткий курс физической химии М., «Высшая школа», 1978
2. Евстратова К.И. и др. Физическая и коллоидная химия М., «Высшая школа», 1990
3. Равич-Щербо М.И., Новиков В.В. Физическая и коллоидная химия М., «Высшая школа», 1975
Қосымша:
1. Болдырев А.И. Физическая и коллоидная химия М., «Высшая школа», 1974
2. Губанов Н.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М., «Медицина», 1978
3. Николаев Л.А. Физическая химия М., «Высшая школа», 1979