Болашақ педагогтің коммуникативтік мәдениетін жетілдіру

1 Қазақ тілінің қолданылу салаларында әр түрлі проблемалардың туындауы
2 Мұғалімнің кәсіптік коммуникативтік мәдениеті
3 Ортақ коммуникативті міндеттер

Қарым-қатынас жасау, сөз, сөйлеу өнерін, ауызекі және жазбаша тілдесу, сөйлеу мәдениетін меңгеру қандай іс, қызмет түрімен айналысса да адамға ауадай қажет нәрсе. Айшықты, дәйекті, дәлелді, түсінікті де пәрменді сөз қай заманда болсын адамдарға, олардың көзқарастары мен намыc-сенімдеріне, істеген істері мен жасаған әрекеттеріне әсерін тигізіп келгені белгілі.
В.В.Виноградов «ауызекі тілдің жоғары мәдениеті, ана тілін жақсы білу мен сезіну, оның мәнерлі тәсілдерін, оның стилистикалық алуан түрлігін қолдана білу – әр адам үшін оның қоғамдық өміріндегі және творчестволық қызметіндегі ең жақсы тірек және ең сенімді мінездеме» болғандықтан, коммуникациялық дағдысы жоғары деңгейде қалыптасқан адамның тұрмыстық, әлеуметтік, іскерлік, кәсіптік қарым-қатынас жасауда, т.б. жағдаяттарда өзін еркін, сенімді сезінетінін айтады [1].
Қазіргі таңда заманның өзі әр азаматтан оның өмірлік ісіне сәйкес келетін белсенді тілдік іс-әрекеттер жасауды талап етуде. Қоғам кәсіптік тілдік қатынасты әлеуметтік коммуникацияда қазақ әдеби тілінің нормаларына сәйкес кәсіптік этиканың заңдары бойынша құра алатын, пікірталас, диспуттарды басқаруға қабілетті адамдарды қажет етуде.
Қазақ тілінің қолданылу салаларында әр түрлі проблемалар туындап отыр. Ол жалпы мәдениеттің және тіл мәдениетінің күрт төмендеп кетуі, жазбаша және ауызекі тілдің дұрыстығын, дәлдігін, бейнелігін және көркемдік құндылығын қамтамасыз ететін грамматикалық және лексикалық нормалардың бұзылулары болып табылады. Демек, қоғамның тілдік өмірінің ең көкейкесті проблемасы – мұғалімдердің, ұстаздардың тіл мәдениеті және әлеуметтік коммуникация мәдениеті саласындағы біліктілігін даярлау мен арттыру деген сөз.
Қазіргі Қазақстандағы коммуникативтік мәдениеттің құлдырау жағдайларында жалпы білім беретін мектептің филолог-мұғалімі Қазақстан балаларының тіл мәдениетін арттыруда және тілдік, сөйлеу мәнерін қалыптастыруда ерекше рөлге иемденіп отыр. Мектептің міндеті әлеуметтік қатынас жасаудың алуан түрлі жағдайларында тілді жетік меңгерген тұлғаны даярлап шығу болып табылады. Қазақ тілінің мектептік курсының түпкі мақсаты – мектеп оқушыларында ана тілін, оның әр түрлі стильдері мен жанрларының ауызекі және жазбаша түрлерін еркін меңгеру дағдыларын қалыптастыру, сонымен қатар ана тілін шебер қолдана білуге үйрету, дәл, дұрыс және мақсатқа лайықты, мәнерлі сөйлей алатын тілді таратушыларды тәрбиелеу болып табылады.
Жазбаша және ауызекі түрдегі тілдік қатынас жасауды еркін жүзеге асыратын тілдік тұлғаны даярлау қазақ тілін мектепте және жоғары оқу орнында оқып-білудің, зерттеудің жаңа, коммуникативті бағытталған курсын құруды талап етеді, сондықтан да болашақ мұғалімді педагогикалық қызметке даярлау барысында оның коммуникативтік құзыреттілігін арттыру педагогикалық қатынас жасаудың жұмысқа, қызметке ілесе жүретін, жалғаспалы фактордан кардиналды, түпкілікті, кәсіптік маңызды санатқа айнала бастағандығымен анықталады. Педагогикалық қызметтің негізінде, мұғалім көмегімен білім беріп, ақпарат алмасуды ұйымдастыратын, оқушылардың танымдық-практикалық қызметін басқарып, оқып-үйренушілер арасындағы қарым-қатынастарды реттеп отыратын, олардың ерік-жігеріне , ой-санасына, сезімдеріне және т.б. әсер ететін коммуникативтік қызмет жатқандығы баршамызға мәлім.

1. Филологический сборник к 100-летию со дня рождения академика Виктора Владимировича Виноградова /М.: Институт русского языка им. В.В.Виноградова РАН, 1995. 432 с.
2. Балақаев М. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы: Арыс, 2008. – 592 бет.