Тауарлы-материалдық қорлар туралы ақпарат
І Тауарлы.материалдык қорларды анықтау мен жіктеу
1.1 Тауарлы.материалдық қорлар есебі
1.2 Қаржылық есеп
1.3 Тауарлы.материалдық қорларды бағалау
1.4 Тауарлы.материалдық қорлар есебі
1.5. Ерекше ұқсастыру (идентификация)
1.6 Қоймадағы және бухгалтериядағы тауарлы.материалдық қорларды құжаттық рәсімдеу мен қозғалысын есептеу
1.7 Қаржылық есеп
1.8 Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары ұсынған 1.9 ТМҚ есептеу жүйесі
II БӨЛІМ. Қаржылық есеп
2.1 Қайта өңдеуге берілген материалдардың есебі
2.2 Тауарлы.материалдық қорларды түгендеу
1.1 Тауарлы.материалдық қорлар есебі
1.2 Қаржылық есеп
1.3 Тауарлы.материалдық қорларды бағалау
1.4 Тауарлы.материалдық қорлар есебі
1.5. Ерекше ұқсастыру (идентификация)
1.6 Қоймадағы және бухгалтериядағы тауарлы.материалдық қорларды құжаттық рәсімдеу мен қозғалысын есептеу
1.7 Қаржылық есеп
1.8 Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары ұсынған 1.9 ТМҚ есептеу жүйесі
II БӨЛІМ. Қаржылық есеп
2.1 Қайта өңдеуге берілген материалдардың есебі
2.2 Тауарлы.материалдық қорларды түгендеу
Тауарлы-материалдық қорлар - өндіріс циклінде қолданылатын әр түрлі еңбек заттары. Олар өндіріс процесінде тұтынылып. өзінің құнын өндірілетін өнімге толығымен аударады.
Бухгалтерлік есептің №7 «Тауарлы-материалдық қорлар есебі» стандарттарына сәйкес тауарлы-материалдың қорларға мыналар жатады:
• шикізат, материал, сатып алынатың жартылай фабрикаттар мен құрамдас бұйымдар, құрылғылар мен тетіктер, отын, ыдыс (қап, қорап, жәшік т.б.) және ыдыс материалдары, қосалқы бөлшектер, өндірісте қолдануға немесе жұмыстар мен қызметтерді орындауға арналған басқа да материалдық қорлар;
• аяқталмаған өндіріс;
• субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналган дайын өнімдер, тауарлар.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін ғылыми-негізделген жіктемені, есеп бірлігін таңдау мен бағалау өте маңызды.
Материалдық қорлар былайша жіктеледі:
• негізгі материалдар - шығарылатын өнімге заттық негіз жасап материалдық негізін (ұн - нан пісіргенде. тері - аяқ-киім тіккенде, ағаш жиһаз өндірісінде) құрайды;
• көмекші материалдар - өндірілетін өнімге белгілі бір қасиеттер дарытады (мысалы, бояулар, желімдер, лактар және т.б.).
Сонымен қатар материалдар синтетикалық шоттар бойынша (шоттардың бас жоспарын қолдану нұсқаулығына сәйкес) мынандай топтарға жіктеледі:
• 201 «Шикізаттар мен материалдар» шотында - субъектіге тиісті, өндірілетін өнімнің негізін құрайтын немесе оны өндіруге қажетті негізгі компонені болып табылатын негізгі материалдар (бұған құрылыс материалдары да кіреді) мен шикізаттардың өнім өндірісіне қатысатын немесе шаруашылық қажеттіліктеріне, техникалық мақсаттарға, өндірістік процестерге жәрдемдесу үшін тұтынылатын қосалқы материалдың, қайта өңдеуге арналған ауыл шаруашылық өнімдерінің нақты бары мен қозғалыс есептеледі.
Бухгалтерлік есептің №7 «Тауарлы-материалдық қорлар есебі» стандарттарына сәйкес тауарлы-материалдың қорларға мыналар жатады:
• шикізат, материал, сатып алынатың жартылай фабрикаттар мен құрамдас бұйымдар, құрылғылар мен тетіктер, отын, ыдыс (қап, қорап, жәшік т.б.) және ыдыс материалдары, қосалқы бөлшектер, өндірісте қолдануға немесе жұмыстар мен қызметтерді орындауға арналған басқа да материалдық қорлар;
• аяқталмаған өндіріс;
• субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналган дайын өнімдер, тауарлар.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін ғылыми-негізделген жіктемені, есеп бірлігін таңдау мен бағалау өте маңызды.
Материалдық қорлар былайша жіктеледі:
• негізгі материалдар - шығарылатын өнімге заттық негіз жасап материалдық негізін (ұн - нан пісіргенде. тері - аяқ-киім тіккенде, ағаш жиһаз өндірісінде) құрайды;
• көмекші материалдар - өндірілетін өнімге белгілі бір қасиеттер дарытады (мысалы, бояулар, желімдер, лактар және т.б.).
Сонымен қатар материалдар синтетикалық шоттар бойынша (шоттардың бас жоспарын қолдану нұсқаулығына сәйкес) мынандай топтарға жіктеледі:
• 201 «Шикізаттар мен материалдар» шотында - субъектіге тиісті, өндірілетін өнімнің негізін құрайтын немесе оны өндіруге қажетті негізгі компонені болып табылатын негізгі материалдар (бұған құрылыс материалдары да кіреді) мен шикізаттардың өнім өндірісіне қатысатын немесе шаруашылық қажеттіліктеріне, техникалық мақсаттарға, өндірістік процестерге жәрдемдесу үшін тұтынылатын қосалқы материалдың, қайта өңдеуге арналған ауыл шаруашылық өнімдерінің нақты бары мен қозғалыс есептеледі.
Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі
М.Сапарбаев атындағы Оңтүстік Қазақстан гуманитарлық институты
Курстық жұмыс
Тақырыбы:__________________________ _________
___________________________________
Орындаған: __________________
Қабылдаған:__________________
Шымкент - 2006
Тауарлы-материалдык қорларды анықтау мен жіктеу
Тауарлы-материалдық қорлар - өндіріс циклінде қолданылатын әр түрлі
еңбек заттары. Олар өндіріс процесінде тұтынылып. өзінің құнын өндірілетін
өнімге толығымен аударады.
Бухгалтерлік есептің №7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі
стандарттарына сәйкес тауарлы-материалдың қорларға мыналар жатады:
• шикізат, материал, сатып алынатың жартылай фабрикаттар мен құрамдас
бұйымдар, құрылғылар мен тетіктер, отын, ыдыс (қап, қорап, жәшік т.б.) және
ыдыс материалдары, қосалқы бөлшектер, өндірісте қолдануға немесе жұмыстар
мен қызметтерді орындауға арналған басқа да материалдық қорлар;
• аяқталмаған өндіріс;
• субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналган дайын өнімдер,
тауарлар.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін ғылыми-негізделген жіктемені,
есеп бірлігін таңдау мен бағалау өте маңызды.
Материалдық қорлар былайша жіктеледі:
• негізгі материалдар - шығарылатын өнімге заттық негіз жасап
материалдық негізін (ұн - нан пісіргенде. тері - аяқ-киім тіккенде, ағаш
жиһаз өндірісінде) құрайды;
• көмекші материалдар - өндірілетін өнімге белгілі бір қасиеттер
дарытады (мысалы, бояулар, желімдер, лактар және т.б.).
Сонымен қатар материалдар синтетикалық шоттар бойынша (шоттардың бас
жоспарын қолдану нұсқаулығына сәйкес) мынандай топтарға жіктеледі:
• 201 Шикізаттар мен материалдар шотында - субъектіге тиісті,
өндірілетін өнімнің негізін құрайтын немесе оны өндіруге қажетті негізгі
компонені болып табылатын негізгі материалдар (бұған құрылыс материалдары
да кіреді) мен шикізаттардың өнім өндірісіне қатысатын немесе шаруашылық
қажеттіліктеріне, техникалық мақсаттарға, өндірістік процестерге жәрдемдесу
үшін тұтынылатын қосалқы материалдың, қайта өңдеуге арналған ауыл
шаруашылық өнімдерінің нақты бары мен қозғалыс есептеледі.
Тауарлы-материалдық қорлар есебі
• 202 Сатып алынған жартылай фабрикаттар мен іріктеп жинақталатын
бұйымдар, тетіктер мен конструкциялары шотыншда - сатып алынған жартылай
фабрикаттардың, шығарылатын өнімді (құрылысты) іріктеп жинақтау үшін
өндірістік кооперация тәртібімен алынатын дайын іріктеп жинакталатын
бұйымдар (оның ішінде құрылыс құрылғылары (конструкциясы) мен детальдары да
бар) нақты бары мен қозғалысы ескеріледі, олар өңдеу немесе жинау бойынша
шығын шығаруды талап етеді және дайындалатын материалдық негізін құрайды.
• 203 Отын шоты - көлік құралдарын пайдалануға, өндірістік
технологпялык қажеттіліктеріне арналған мұнай өнімдерінің (мұнай, дизельдік
отын, керосин, бензин және басқалар), электр қуатын өндіру және ғимаратты
жылытуға қажетті, қатты (көмір, торф, отын және басқалар) және газ тәрізді
отын, өндіріс қалдықтары мен қатты отын ретінде (үгінді, жоңқа) екінші рет
пайдаланылатын қайталама материалдардың қатты бары соңымен бірге қозғалысын
есепке алуға арналған.
• 204 Ыдыс және ыдыстық материалдар шотында - ыдыстардың барлық
түрінің (ыдыс, қап, күбі, бөшке, қорап, жәшік және т.б.) (шаруашылық мүлкі
ретінде пайдаланылатындардан басқасы), сондай-ақ ыдысты дайындау мен оны
жөндеуге (жәшіктерді жинауға қажетті тетіктер, бөшкені жөндеу, қалақ,
бөлшектер, темір құрсаулар және т.б.) арналған материалдар мен тетіктер
есептеледі. Вагондарды, биржаларды, кемелерді тиелген өнімді сақтауды
қамтамасыз ету мақсатымен қосымша жабдықтауға арналған керек-жарақтар.
• 205 Қосалқы бөлшектер шоты - жөндеу жұмыстарын жүргізуге,
машиналар, мен құрал-жабдықтардың, көлік құралдарының бөлшектерін
ауыстыруға арналған, негізгі іс-әрекетке қажеттіліктеріне алынған немесе
дайындалған бөлшектердің, сондай-ақ запастағы және айналымдағы автомобиль
шиналарының нақты бары мен қозғалысын есептеуге арналған. Мұнда толық
жинақты машиналардың, жабдықтардың, қозғалтқыштардың (двигательдердің),
түйіндердің, агрегаттардың субъектінің жөндеу шеберханаларында, техникалық
айырбас пунктері мен жөндеу зауыттарындағы айырбас қорларының қозғалысы
назарға алынады.
• 206 Басқа да материалдар шотында өндіріс қалдықтары (ағаш
кесінділері, қиындылар, жаңқа және т.б.) түзетілмейтін ақау, негізгі
құралдарды есеппен шығарғанда алған бөлшектер есепке алынады.
• 207 Басқа жаққа өңделуге берілген материалдар шоты басқа жаққа
өңдеуге берілген және олардан алынған бұйымның өзіндік құнына кіретін
материалдардың қозғалысы ескеріледі. Басқа жақтағы субъектіге төленген
материалдарды өңдеу бойынша орындар өңдеуден алынған бұйымдар есептелетін
шоттардын дебетіне тікелей жатқызылады.
Қаржылық есеп
• 208 Құрылыс материалдары шотын субъект салушылар қолданады. Мұнда
тікелей құрылыс, монтаж жұмыстарында қолданылатын материалдардың құрылыс
детальдарын жасау үшін, үйлер мен ғимараттардың конструкциялары мен
бөліктерін салу, тұрғызу, өндеу үшін, құрылыс конструкциясы мен детальдары,
сондай-ақ құрылыс тіліктері үшін (жарылғыш заттар және т.б.) қажетті
тауарлы-материалдық қорлардың бар-жоғы мен қозғалысы ескеріледі.
Тауарлы-материалдық қорларды бағалау
2 ҚЕБХС (есеп берудің халықаралық стандарттары) сәйкес корлар екі
өлшемнің ең кішісімен өзіндік құнның және өткізудің таза құнымен бағалануы
тиіс.
Қорлардың өзіндік құнына қорларды қазіргі тұрған жеріне дейін жеткізуге
кеткен шығындар мен өңдеуге, алуға жұмсалған шығындар кіреді. Тауарлы-
материалдық қорлар есебі бухгалтерлік есеп стандарттарына (БЕС 7) сәйкес
алуға кеткен шығындарға сатып алу бағасы, шеттен әкелу бажы, жабдықтаушы
ұйымдар төлеген делдалдық (комиссиалық) сыйақылар, көліктік-дайындау
шығындары мен қорларды алуға тікелейі байланысты басқа да шығындар
(саудалық жеңілдіктер, артық төлеуді қайтару және т.б. осындай түзетулер
алу шығындарын анықтаған кезде қоса есептеледі) кіреді.
7 БЕС 4 т. сәйкес тауарлы-материалдық қорларды өткізудің таза құны
әдеттегі іс-әрекет барысында көзделетін сатуы алым бағасына тең минус
сатуды ұйымдастыру мен жинақтап, құрастыру шығындары алынады. Басқаша
айтсақ, (2 ҚЕБХС 25 т. Сәйкес) егер қорлардың өзіндік құны өтелмейтіндей
болса, өйткені қорлар бүлінген, толық немесе жарым-жартылай ескірген және
соған сәйкес бағасы да төмендеген, сондай-ақ сатылым алдындағы әзірлік
немесе өткізуді іске асыруға арналып бағаланған шығындар өсуі мүмкін болса,
материалдар өткізудің таза құны бойынша бағаланады. Мұндай жағдайда
қорлардың баланстық құны өткізуден немесе материалдық қорларды қолданудан
алу күтілетін сомадан артпайды.
Материалдар алу сәтінде нақты құны (синтетикалық есепте) немесе есептік
баға (аналитикалық есепте) бойынша көрсетіледі.
Материалдарды алудың нақгы құны субъектінің осы қорларды дайындау мен,
жеткізу шығындарынан және сатып алу бағасынан құралады.
Есептік бағалар (алудың жоспарлы өзіндік құны орташа сатып алу
бағасымен және т.б.) бойынша материалдарды есептеуде есептік баға ретінде
қорлардың құны мен қор алудың нақты құны арасындағы айырма осы шоттағы
есептеу арқылы айқындалады.
Баланста материалдар есебі нақты құны бойынша көрсетіледі, осы баға
бойынша олар синтетикалық есепте, ал аналитикалық есепте - тұрақты есептік
бағалармен (келісім шарттық немесе жоспарлы-есептік) есептеледі еді.
Егер материалдарды есептеу келісім-шарттық бағалар бойынша
ұйымдастырылса, онда олардың нақты құны осы бағалар бойынша материалдар
сомасына қосу көліктік дайындау шығындары (ҚДШІ) қосылып шығарылады. БЕС-қа
сәйкес ҚДШ құрамына жабдықтау-өткізу ұйымдарына төленген үстеме бағалар,
барлық қосымша алымдарымен бірге жүкті тасығаны үшін кіре ақы төлемі,
субъектінің қоймасына материалдарды түсіру мен жеткізу шығындары, дайындау
орындарында ұйымдастырылған арнайы дайындау кеңселерін, қоймалар мен
агенттіктерді ұстауға арналған шығындар, материалдарды алу мен жеткізуге
байланысты (жабдықтаушылардан жүк жеткізгендегі субъектінің жүргізушілері,
жүк тиеушілер) және іссапар шығындары кіреді.
Егер материалдар есебі алудың жоспарлы өзіндік құны бойынша жүргізілсе,
онда қорлардың нақты өзіндік құны осы бағалар бойынша материалдардың құнына
қосу, есептік бағалар бойынша құнынан алу нақты өзіндік құнның ауытқулары
есептеліп шығарылады. Жоспарлық-есептік бағаларды ҚДШ жоспарлы мөлшердегі
есепке алынған келісім-шарттық бағалар негізінде субъектінің өзі жасайды.
Егер қорлар есебі жоспарлы-есептік бағалар бойынша олардың құнынан
материалдардың нақты құнының ауытқушылықтарын жекелей есептеп, жоспарлы-
есептік бағалар бойынша ұйымдастырылса, мұндай жағдайда субъект жоспарлы-
есептік бағаларды материалдық құндылықтардың атауы, түрлері және топтарына
орай, сол шекте белгілейді, ал ауытқулар өндірістік қор түрлері бойынша
есептеледі және ай сайын материалдарды пайдалану есеп шотына, жұмсалған
және босатылған материалдардың ҚДШ мен ауытқулар талдаушы есеп шоттарында
жекелей ескеріледі) үйлесімді (пропорционалды) жоспарлы-есептік құны есебі
объектілеріне есептен шығарылады.
Материалдар есебіне, басқа шығындарға қойылатын талаптар 7 БЕС 7-де
тұжырымдалған және есепті ұтымды ұйымдастыруға мүмкіндік беретін олардың
өзіндік құнын қалыптастыру тұрғысынан шешіледі.
БЕС - 7-нің 6 т. сәйкес Тауарлы материалдық қорлардың өзіндік құнына:
қорларды алуға жұмсалған шығындар, оларды қазіргі тұратын орнына жеткізуге
байланысты көліктік-дайындау шығындары кіреді.
Өндіріске босатылған материалдар құнын анықтаған кезде Тауарлық-
материалдық қорлар есебі 7 БЕС мен ҚЕБХС 2 Қорлар ұсынған бағалау
тәсілдері қолданылуы мүмкін:
■ Орташа өлшемді құн бойынша - есепті кезеңде қозғалысы болған әрбір
түрдің, есепті кезең соңында қолданылмағандардың да, өндіріске
босатылғандардың да, бірлік орташа құнын есептеулер мен анықтауларды
қолдануға негізделген.
■ ФИФО - есепті кезең соңында есепте тұрған материалдардың құнын
ескеріп есепті кезеңде алғашқы сатып алудың өзіндік құны бойынша
материалдарды есептен шығаруды болжайды. Яғни алдымен есепті кезең соңында
пайдаланылмаған өзіндік құн анықталады.
■ ЛИФО - кейінгі сатып алулардың өзіндік құны бойынша материалдарды
есепетен шығару ағымдағы кірістер мен шығындардың сәйкестілігін қамтамасыз
етеді және инфляцияның құрылыс қызметі нәтижелеріне ықпалын ескеруге
мүмкіндік береді.
■ Ерекше теңестіру (идентификация), ұқсастыру - әдетте өзара бірін-бірі
ауыстырмайтын және арнайы жобалар, тапсырыстарға арналған тауарлық-
материалдық қорлар бірлігінің өзіндік құны есептеледі (жұмсалған
материалдарды бағалау мақсатымең әрбір партияны түгендеуді өткізуге
жалғасқан, материалдарды партиялық есептеуді ұйымдастыру мүмкіндігі бар
болса, қолданылады).
■ НИФО - кейін түсті - бірінші кетті бағалары бойынша материалдарды
есептен шығаруды шамалайды. Бұл тәсілде материалды босату бағасын түскен
бағасымен теңестіру үшін түзетулер қажет. Бұл тәсіл орнын толтыру бағасы
тәсіліне ұқсас.
■ Стандарттық баға - нормативті өзіндік құн. Өндіріске босатылған
материалдар стандартты (нормативті) бағалары бойынша бағаланады. Нақты баға
мен нормативтінің арасындағы айырмашылық жеке шотта жиналады.
Материалдарды әр түрлі тәсілмен бағалаудың кемшіліктері мен
артықшылықтарын қарастырайық:
Құжаттарды қабылдау-тапсыру реестрі
Құжат нөмірі Жасалған Есепт кезең Операция
ай-күні, түрінің коды
жылы
нөмірі ай-күні, жылы
1 2 3 4 5
№ ТМЗ-6 формасының теріс жағы
Құжат Сомасы Ілеспе кұжат нөміріЕскерту
нөмірі ай-күні, жылы
1 2 3 4 5
Барлық қабылданған құжаттар___________________________ ________
Құжаттарды тапсырдым Құжаттарды қабылдадым
_______________20 ж.
______________20___ж.
Карточка номенклатуралық нөмір бойынша материалдардың әрбір түріне жеке
ашылады және жартылай толтырылған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
М.Сапарбаев атындағы Оңтүстік Қазақстан гуманитарлық институты
Курстық жұмыс
Тақырыбы:__________________________ _________
___________________________________
Орындаған: __________________
Қабылдаған:__________________
Шымкент - 2006
Тауарлы-материалдык қорларды анықтау мен жіктеу
Тауарлы-материалдық қорлар - өндіріс циклінде қолданылатын әр түрлі
еңбек заттары. Олар өндіріс процесінде тұтынылып. өзінің құнын өндірілетін
өнімге толығымен аударады.
Бухгалтерлік есептің №7 Тауарлы-материалдық қорлар есебі
стандарттарына сәйкес тауарлы-материалдың қорларға мыналар жатады:
• шикізат, материал, сатып алынатың жартылай фабрикаттар мен құрамдас
бұйымдар, құрылғылар мен тетіктер, отын, ыдыс (қап, қорап, жәшік т.б.) және
ыдыс материалдары, қосалқы бөлшектер, өндірісте қолдануға немесе жұмыстар
мен қызметтерді орындауға арналған басқа да материалдық қорлар;
• аяқталмаған өндіріс;
• субъектінің іс-әрекеті барысында сатуға арналган дайын өнімдер,
тауарлар.
Материалдар есебін дұрыс ұйымдастыру үшін ғылыми-негізделген жіктемені,
есеп бірлігін таңдау мен бағалау өте маңызды.
Материалдық қорлар былайша жіктеледі:
• негізгі материалдар - шығарылатын өнімге заттық негіз жасап
материалдық негізін (ұн - нан пісіргенде. тері - аяқ-киім тіккенде, ағаш
жиһаз өндірісінде) құрайды;
• көмекші материалдар - өндірілетін өнімге белгілі бір қасиеттер
дарытады (мысалы, бояулар, желімдер, лактар және т.б.).
Сонымен қатар материалдар синтетикалық шоттар бойынша (шоттардың бас
жоспарын қолдану нұсқаулығына сәйкес) мынандай топтарға жіктеледі:
• 201 Шикізаттар мен материалдар шотында - субъектіге тиісті,
өндірілетін өнімнің негізін құрайтын немесе оны өндіруге қажетті негізгі
компонені болып табылатын негізгі материалдар (бұған құрылыс материалдары
да кіреді) мен шикізаттардың өнім өндірісіне қатысатын немесе шаруашылық
қажеттіліктеріне, техникалық мақсаттарға, өндірістік процестерге жәрдемдесу
үшін тұтынылатын қосалқы материалдың, қайта өңдеуге арналған ауыл
шаруашылық өнімдерінің нақты бары мен қозғалыс есептеледі.
Тауарлы-материалдық қорлар есебі
• 202 Сатып алынған жартылай фабрикаттар мен іріктеп жинақталатын
бұйымдар, тетіктер мен конструкциялары шотыншда - сатып алынған жартылай
фабрикаттардың, шығарылатын өнімді (құрылысты) іріктеп жинақтау үшін
өндірістік кооперация тәртібімен алынатын дайын іріктеп жинакталатын
бұйымдар (оның ішінде құрылыс құрылғылары (конструкциясы) мен детальдары да
бар) нақты бары мен қозғалысы ескеріледі, олар өңдеу немесе жинау бойынша
шығын шығаруды талап етеді және дайындалатын материалдық негізін құрайды.
• 203 Отын шоты - көлік құралдарын пайдалануға, өндірістік
технологпялык қажеттіліктеріне арналған мұнай өнімдерінің (мұнай, дизельдік
отын, керосин, бензин және басқалар), электр қуатын өндіру және ғимаратты
жылытуға қажетті, қатты (көмір, торф, отын және басқалар) және газ тәрізді
отын, өндіріс қалдықтары мен қатты отын ретінде (үгінді, жоңқа) екінші рет
пайдаланылатын қайталама материалдардың қатты бары соңымен бірге қозғалысын
есепке алуға арналған.
• 204 Ыдыс және ыдыстық материалдар шотында - ыдыстардың барлық
түрінің (ыдыс, қап, күбі, бөшке, қорап, жәшік және т.б.) (шаруашылық мүлкі
ретінде пайдаланылатындардан басқасы), сондай-ақ ыдысты дайындау мен оны
жөндеуге (жәшіктерді жинауға қажетті тетіктер, бөшкені жөндеу, қалақ,
бөлшектер, темір құрсаулар және т.б.) арналған материалдар мен тетіктер
есептеледі. Вагондарды, биржаларды, кемелерді тиелген өнімді сақтауды
қамтамасыз ету мақсатымен қосымша жабдықтауға арналған керек-жарақтар.
• 205 Қосалқы бөлшектер шоты - жөндеу жұмыстарын жүргізуге,
машиналар, мен құрал-жабдықтардың, көлік құралдарының бөлшектерін
ауыстыруға арналған, негізгі іс-әрекетке қажеттіліктеріне алынған немесе
дайындалған бөлшектердің, сондай-ақ запастағы және айналымдағы автомобиль
шиналарының нақты бары мен қозғалысын есептеуге арналған. Мұнда толық
жинақты машиналардың, жабдықтардың, қозғалтқыштардың (двигательдердің),
түйіндердің, агрегаттардың субъектінің жөндеу шеберханаларында, техникалық
айырбас пунктері мен жөндеу зауыттарындағы айырбас қорларының қозғалысы
назарға алынады.
• 206 Басқа да материалдар шотында өндіріс қалдықтары (ағаш
кесінділері, қиындылар, жаңқа және т.б.) түзетілмейтін ақау, негізгі
құралдарды есеппен шығарғанда алған бөлшектер есепке алынады.
• 207 Басқа жаққа өңделуге берілген материалдар шоты басқа жаққа
өңдеуге берілген және олардан алынған бұйымның өзіндік құнына кіретін
материалдардың қозғалысы ескеріледі. Басқа жақтағы субъектіге төленген
материалдарды өңдеу бойынша орындар өңдеуден алынған бұйымдар есептелетін
шоттардын дебетіне тікелей жатқызылады.
Қаржылық есеп
• 208 Құрылыс материалдары шотын субъект салушылар қолданады. Мұнда
тікелей құрылыс, монтаж жұмыстарында қолданылатын материалдардың құрылыс
детальдарын жасау үшін, үйлер мен ғимараттардың конструкциялары мен
бөліктерін салу, тұрғызу, өндеу үшін, құрылыс конструкциясы мен детальдары,
сондай-ақ құрылыс тіліктері үшін (жарылғыш заттар және т.б.) қажетті
тауарлы-материалдық қорлардың бар-жоғы мен қозғалысы ескеріледі.
Тауарлы-материалдық қорларды бағалау
2 ҚЕБХС (есеп берудің халықаралық стандарттары) сәйкес корлар екі
өлшемнің ең кішісімен өзіндік құнның және өткізудің таза құнымен бағалануы
тиіс.
Қорлардың өзіндік құнына қорларды қазіргі тұрған жеріне дейін жеткізуге
кеткен шығындар мен өңдеуге, алуға жұмсалған шығындар кіреді. Тауарлы-
материалдық қорлар есебі бухгалтерлік есеп стандарттарына (БЕС 7) сәйкес
алуға кеткен шығындарға сатып алу бағасы, шеттен әкелу бажы, жабдықтаушы
ұйымдар төлеген делдалдық (комиссиалық) сыйақылар, көліктік-дайындау
шығындары мен қорларды алуға тікелейі байланысты басқа да шығындар
(саудалық жеңілдіктер, артық төлеуді қайтару және т.б. осындай түзетулер
алу шығындарын анықтаған кезде қоса есептеледі) кіреді.
7 БЕС 4 т. сәйкес тауарлы-материалдық қорларды өткізудің таза құны
әдеттегі іс-әрекет барысында көзделетін сатуы алым бағасына тең минус
сатуды ұйымдастыру мен жинақтап, құрастыру шығындары алынады. Басқаша
айтсақ, (2 ҚЕБХС 25 т. Сәйкес) егер қорлардың өзіндік құны өтелмейтіндей
болса, өйткені қорлар бүлінген, толық немесе жарым-жартылай ескірген және
соған сәйкес бағасы да төмендеген, сондай-ақ сатылым алдындағы әзірлік
немесе өткізуді іске асыруға арналып бағаланған шығындар өсуі мүмкін болса,
материалдар өткізудің таза құны бойынша бағаланады. Мұндай жағдайда
қорлардың баланстық құны өткізуден немесе материалдық қорларды қолданудан
алу күтілетін сомадан артпайды.
Материалдар алу сәтінде нақты құны (синтетикалық есепте) немесе есептік
баға (аналитикалық есепте) бойынша көрсетіледі.
Материалдарды алудың нақгы құны субъектінің осы қорларды дайындау мен,
жеткізу шығындарынан және сатып алу бағасынан құралады.
Есептік бағалар (алудың жоспарлы өзіндік құны орташа сатып алу
бағасымен және т.б.) бойынша материалдарды есептеуде есептік баға ретінде
қорлардың құны мен қор алудың нақты құны арасындағы айырма осы шоттағы
есептеу арқылы айқындалады.
Баланста материалдар есебі нақты құны бойынша көрсетіледі, осы баға
бойынша олар синтетикалық есепте, ал аналитикалық есепте - тұрақты есептік
бағалармен (келісім шарттық немесе жоспарлы-есептік) есептеледі еді.
Егер материалдарды есептеу келісім-шарттық бағалар бойынша
ұйымдастырылса, онда олардың нақты құны осы бағалар бойынша материалдар
сомасына қосу көліктік дайындау шығындары (ҚДШІ) қосылып шығарылады. БЕС-қа
сәйкес ҚДШ құрамына жабдықтау-өткізу ұйымдарына төленген үстеме бағалар,
барлық қосымша алымдарымен бірге жүкті тасығаны үшін кіре ақы төлемі,
субъектінің қоймасына материалдарды түсіру мен жеткізу шығындары, дайындау
орындарында ұйымдастырылған арнайы дайындау кеңселерін, қоймалар мен
агенттіктерді ұстауға арналған шығындар, материалдарды алу мен жеткізуге
байланысты (жабдықтаушылардан жүк жеткізгендегі субъектінің жүргізушілері,
жүк тиеушілер) және іссапар шығындары кіреді.
Егер материалдар есебі алудың жоспарлы өзіндік құны бойынша жүргізілсе,
онда қорлардың нақты өзіндік құны осы бағалар бойынша материалдардың құнына
қосу, есептік бағалар бойынша құнынан алу нақты өзіндік құнның ауытқулары
есептеліп шығарылады. Жоспарлық-есептік бағаларды ҚДШ жоспарлы мөлшердегі
есепке алынған келісім-шарттық бағалар негізінде субъектінің өзі жасайды.
Егер қорлар есебі жоспарлы-есептік бағалар бойынша олардың құнынан
материалдардың нақты құнының ауытқушылықтарын жекелей есептеп, жоспарлы-
есептік бағалар бойынша ұйымдастырылса, мұндай жағдайда субъект жоспарлы-
есептік бағаларды материалдық құндылықтардың атауы, түрлері және топтарына
орай, сол шекте белгілейді, ал ауытқулар өндірістік қор түрлері бойынша
есептеледі және ай сайын материалдарды пайдалану есеп шотына, жұмсалған
және босатылған материалдардың ҚДШ мен ауытқулар талдаушы есеп шоттарында
жекелей ескеріледі) үйлесімді (пропорционалды) жоспарлы-есептік құны есебі
объектілеріне есептен шығарылады.
Материалдар есебіне, басқа шығындарға қойылатын талаптар 7 БЕС 7-де
тұжырымдалған және есепті ұтымды ұйымдастыруға мүмкіндік беретін олардың
өзіндік құнын қалыптастыру тұрғысынан шешіледі.
БЕС - 7-нің 6 т. сәйкес Тауарлы материалдық қорлардың өзіндік құнына:
қорларды алуға жұмсалған шығындар, оларды қазіргі тұратын орнына жеткізуге
байланысты көліктік-дайындау шығындары кіреді.
Өндіріске босатылған материалдар құнын анықтаған кезде Тауарлық-
материалдық қорлар есебі 7 БЕС мен ҚЕБХС 2 Қорлар ұсынған бағалау
тәсілдері қолданылуы мүмкін:
■ Орташа өлшемді құн бойынша - есепті кезеңде қозғалысы болған әрбір
түрдің, есепті кезең соңында қолданылмағандардың да, өндіріске
босатылғандардың да, бірлік орташа құнын есептеулер мен анықтауларды
қолдануға негізделген.
■ ФИФО - есепті кезең соңында есепте тұрған материалдардың құнын
ескеріп есепті кезеңде алғашқы сатып алудың өзіндік құны бойынша
материалдарды есептен шығаруды болжайды. Яғни алдымен есепті кезең соңында
пайдаланылмаған өзіндік құн анықталады.
■ ЛИФО - кейінгі сатып алулардың өзіндік құны бойынша материалдарды
есепетен шығару ағымдағы кірістер мен шығындардың сәйкестілігін қамтамасыз
етеді және инфляцияның құрылыс қызметі нәтижелеріне ықпалын ескеруге
мүмкіндік береді.
■ Ерекше теңестіру (идентификация), ұқсастыру - әдетте өзара бірін-бірі
ауыстырмайтын және арнайы жобалар, тапсырыстарға арналған тауарлық-
материалдық қорлар бірлігінің өзіндік құны есептеледі (жұмсалған
материалдарды бағалау мақсатымең әрбір партияны түгендеуді өткізуге
жалғасқан, материалдарды партиялық есептеуді ұйымдастыру мүмкіндігі бар
болса, қолданылады).
■ НИФО - кейін түсті - бірінші кетті бағалары бойынша материалдарды
есептен шығаруды шамалайды. Бұл тәсілде материалды босату бағасын түскен
бағасымен теңестіру үшін түзетулер қажет. Бұл тәсіл орнын толтыру бағасы
тәсіліне ұқсас.
■ Стандарттық баға - нормативті өзіндік құн. Өндіріске босатылған
материалдар стандартты (нормативті) бағалары бойынша бағаланады. Нақты баға
мен нормативтінің арасындағы айырмашылық жеке шотта жиналады.
Материалдарды әр түрлі тәсілмен бағалаудың кемшіліктері мен
артықшылықтарын қарастырайық:
Құжаттарды қабылдау-тапсыру реестрі
Құжат нөмірі Жасалған Есепт кезең Операция
ай-күні, түрінің коды
жылы
нөмірі ай-күні, жылы
1 2 3 4 5
№ ТМЗ-6 формасының теріс жағы
Құжат Сомасы Ілеспе кұжат нөміріЕскерту
нөмірі ай-күні, жылы
1 2 3 4 5
Барлық қабылданған құжаттар___________________________ ________
Құжаттарды тапсырдым Құжаттарды қабылдадым
_______________20 ж.
______________20___ж.
Карточка номенклатуралық нөмір бойынша материалдардың әрбір түріне жеке
ашылады және жартылай толтырылған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz